نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته اقلیم شناسی در برنامه ریزی محیطی

2 دانشیار اقلیم شناسی در برنامه ریزی محیطی، دانشگاه خوارزمی

چکیده

تحلیل اکتشافی دادههای فضایی[1](ESDA)،به دنبال تشخیص تمایز بین الگوهای تصادفی و غیر تصادفی میباشد. در این تحقیق با استفاده از دادههای 37 ایستگاه بارانسنجی و سینوپتیک در منطقه شمالی خلیجفارس (حوضههای آبریز مند وحله) اقدام به تحلیل اکتشافی دادههای  فضایی (آمارفضایی) تغییرات رژیم بارش (ماهانه و فصلی) شده است. نتایج حاصل از این تحقیق مشخص مینماید که بر اساس نیمرخهای ترسیم شده بر بارش ماهانه در فصول مختلف سال در امتداد نصف النهارات و مدارات، بارش از غرب به شرق حوضه دارای روند افزایشی است.همچنین در امتداد نصفالنهارها در منطقه  نیز در مقطع ماهانه روند بارش از شمال به جنوب حوضه کاهشی میباشد. تحلیل اکتشافی دادههای فضایی بارش در حوضههای آبریز مند و حله نشان داد که مراکز میانگین و بیضیهای استاندارد در فصول پاییز،زمستان و بهار در مرکز و متمایل به مناطق پربارش محدوده مورد مطالعه واقع هستند. اما در فصل تابستان رفتاری متفاوتتر به خود گرفته و مرکز میانگین و بیضیهای استاندارد بارش، به سمت جنوب و جنوب شرق منطقه مورد مطالعه متمایل شده اند. در بررسی تحلیل خودهمبستگی فضایی آماره موران محلی مشخص شد که برروی بارش ماههای مختلف سال، خوشههای بالا بالای بارش در اکثر ماهها به جز دوماه از فصل تابستان (جولای و آگوست) در قسمت شرق و شمال شرق منطقه واقع شده  و خوشههای پایین پایین بارش نیز در بخشهای غرب،جنوب و جنوب غرب حوضههای مورد مطالعه قرار گرفته اند.



[1]- Exploratory Spatial Data Analysis
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Exploratory spatial data analysis of monthly and seasonal precipitation changes in Mond & helle basins

نویسندگان [English]

  • Saeed Balyani 1
  • mohamad salighe 2

1 Ph.D student of climatology in environment planning

2 Associate professor of Climatology in environment planning, Kharazmi University

چکیده [English]

Abstract
The aim of Exploratory SpatialData Analysis (ESDA) is, distinguishing the difference between random andnon-random patterns. In this study, 37 meteorological and synopticstations in the northern region of the Persian Gulf (Mondand helle basin) were used to analyze the spatial changes of precipitation regime, monthly and quarterly. According to the drawnprofiles on monthly rainfall in different seasons along the meridiansand orbits, the precipitation raised from the west to the east of the basin. Also, along the meridians, monthly precipitation had a decreasingtrend from the north to the south of the study area. The ESDAof precipitation data in the study area showed that meancenters and standard deviational ellipse are located in the center and nearthe high rainy areas in winter and spring. But, thisbehavior was very different in summer, because mean centers andstandard deviational ellipse of precipitation tended towards the south and the southeast of the study area. The analysis of spatial autocorrelation showedthat high-high clusters of monthly precipitation in most months of the year except for two months of summer (July and August) are located inthe east and the northeast and low-low clusters are locatedin the west, south and south West of the basins.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Exploratory Analysis
  • Spatial Statistics
  • Rainfall changes
  • Mond and Helle basins
1- بلیانی، سعید (1394). تحلیل آماری، سینوپتیکی تغییرات رژیم بارش منطقه شمالی خلیج فارس مطالعه موردی: حوضه‌های آبریز مند و حله، رساله دکترای آب و هواشناسی در برنامه ریزی محیطی،دانشکده علوم جغرافیایی، گروه جغرافیا (آب و هواشناسی)، دانشگاه خوارزمی تهران.
2- بلیانی، حکیم دوست، یدالله و یاسر (1393). اصول و مبانی پردازش داده‌های مکانی فضایی با استفاده از روش‌های تحلیل فضایی، تهران: انتشارات آزادپیما.
3- بلیانی، خسروانی، سلیمی و جوکار؛ یدالله، وحید، سعدون و اسماعیل، (1393). مدل سازی روابط مکانی - فضایی بارش سالانه خوزستان رویکردی از تکنیک‌های تحلیل آمار فضایی، کنفرانس توسعه پایدار، استراتژی و چالش‌ها، دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
4- اطمینان؛ جلال 1385، پیش‌گویی فضایی سطح آب حوزه آبریز دشت بیرجند به روش کریگیدن ، هشتمین کنفرانس بین‌المللی آمار ایران .
5- خسروی، یونس، (1394). تحلیل فضایی فشار بخار آب و بررسی سینوپتیکی ناهنجاری­‌های آن در جنوب و جنوب­غرب ایران»، رساله دکتری آب و هواشناسی در برنامه ریزی محیطی، دانشکده علوم زمین،گروه جغرافیا، دانشگاه شهید بهشتی.
6- رضیئی و عزیزی؛ طیب و قاسم، 1387، بررسی توزیع مکانی بارندگی فصلی و سالانه در غرب ایران، پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 65.
7- سلیقه، عساکره و ناصرزاده؛ محمد، حسین، محمدحسین (1394). تحلیل روند و چرخه‌های سری زمانی بارش سالانه حوضه‌های آبریز مند وحله،مجله تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دوره15، شماره37، صص245-272.
8- شفیعی، علی اصغر، 1387، پیش گویی فضایی - زمانی سطح آب‌های زیر زمینی در دشت بیرجند، نهمین کنفرانس بین المللی آمار ایران.
9- صادقی‌نیا، علیجانی، ضیائیان و خالدی؛ علیرضا، بهلول، پرویز و شهریار، 1392، کاربرد تکنیک‌های خودهمبستگی فضایی در تحلیل جزیره حرارتی شهر تهران، مجله تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره30، صص90-67.
10- عساکره، سیفی پور؛ حسین و زهره 1391، مدل سازی مکانی بارش سالانه‌ی ایران، مجله جغرافیا و توسعه، شماره29، صص30 - 15.
11- علیجانی، بهلول، 1373، نقش کوه‌های البرز در توزیع ارتفاعی بارش، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره38.
12- غیور و مسعودیان؛ حسنعلی و ابوالفضل، 1375، بررسی مکانی رابطه بارندگی با ارتفاع در ایران زمین،فصلنامه تحقیقات جغرافیایی،شماره 41.
13- مردای، حمیدرضا، 1383، نقش دریای خزر در شرایط بارشی سواحل شمال کشور،مجله علوم دریایی ایران، دوره 2، شماره 2 و3.
14- نجف پور، بهرام (1392)، تعیین کانون بارش حوضه آبریزمند، مجله تحقیقات جغرافیایی، شماره98، صص143-157.
15- یعقوبیان، ایوب، 1387، پیشگویی بارندگی در استان همدان براساس داده‌های فضایی، نهمین کنفرانس بین‌المللی آمار ایران.
16- Alijani Bohloul . (2008) Effect of Zagros mountain on the spatial distribution of precipitation, Journal of Mountain sciences, 5.
17- Alijani, B., Bayat.,A.,Y .,Balyani., Doostkamian .,M and Javanmard,A.2013. Spatial Analysis of Annual Precipitation of Iran;Second International Conference On Envirenmental Hazard.,kharazmi University – Tehran,Oct29&30.
18- Anselin, L. (1999). Spatial Econometrics: Methods and Models. Dordrecht: Kluwer Academic.
19- Anselin, L. (2005). Exploring spatial data with GeoDaTM: A Workbook,University of Illinois, rbana-Champaign Urbana, IL 61801.
20- Bird, R.M. (2001) Substantial Revenues: Realities and Prospects, Working paper, Washington,D.C.; World Bank Institute.
21- Glazirin G. E (1997). Precipitation distribution with altitude,Theoretical and applied Climatology, 58.
22- Ranhao Sun, Baiping Zhang and Jing Tan(2008). A multivariate Regression Model for predicting precipitation in the Daqing  mountains, Mountain Research and Development. 28.
23-  Singh Pratap, Kumar Naresh (1997). Effect of orography on precipitation in the western Himalayan region”, Journal of Hydrology, 199.