فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»

چالش هاى صنعت توریسم درایران

محمود مهدی نژاد؛ محسن سقایی

دوره 13، شماره 51 ، آبان 1383، ، صفحه 53-57

چکیده

براساس آمارهاى موجود، صنعت جهانگردى به عنوان دومین منبع درآمد ارزى 49 کشور درحال توسعه دنیا نقش مهمى دراقتصاد این کشورها ایفا مى ‏نماید. امروز از صنعت جهانگردى به عنوان یک بازوى قدرتمند جهت افزایش درآمد و فقرزدایى کشورهاى درحال توسعه نام برده مى ‏شود. اهمیت صنعت جهانگردى تا آنجاست که براى اولین بار در منشور اخیر سازمان ملل که با ... بیشتر

استفاده از شاخص احتمالاتی و منطق فازی در تهیه نقشه تغییرات کاربری اراضی شهری (شمال و شمال غرب مشهد)

مجید لشگری

دوره 11، شماره 44 ، بهمن 1381، ، صفحه 53-56

چکیده

شهر مشهد در طی سالهای اخیر رشد نسبتاً سریع داشته و در نتیجه تغییرات قابل ملاحظه ای در کاربری اراضی صورت گرفته است. هزاران هکتار زمین کشاورزی، باغ و مراتع تخریب شده و به کاربری های دیگری چون شهر، نواحی صنعتی و غیره تبدیل شده است. به پیروی از آن، خیابان ها تعریض شده پارک های جدیدی ایجاد شده است. کشف و بازیابی تغییرات کاربری اراضی ... بیشتر شهر مشهد در طی سالهای اخیر رشد نسبتاً سریع داشته و در نتیجه تغییرات قابل ملاحظه ای در کاربری اراضی صورت گرفته است. هزاران هکتار زمین کشاورزی، باغ و مراتع تخریب شده و به کاربری های دیگری چون شهر، نواحی صنعتی و غیره تبدیل شده است. به پیروی از آن، خیابان ها تعریض شده پارک های جدیدی ایجاد شده است. کشف و بازیابی تغییرات کاربری اراضی شهری از مهمترین مسائل و نیازمندی های برنامه ریزی و مدیریت شهر می باشد. برای کشف و بازیابی تغیرات و استفاده از داده های سنجش از دور روشهای مختلف وجود دارد. در این تحقیق روشهای تفریق و تقسیم تصاویر ، رگرسیون، تحلیل مؤلفه اصلی و باندهای تفریقی و استفاده از منطق فازی، مقایسه طبقه بندی واحتمالات بین حاصل از روش حداکثر احتمال. برای شناخت و کشف تغییرات با استفاده از تصاویر ماهواره های لندست تی ام مربوط به سالهای 1987 و 1996 شهر مشهد مورد ارزیابی قرار گرفته اند. در این تحقیق با استفاده از احتمالات پسین حاصل از طبقه بندی حداکثر احتمال اقدام به تعیین نوع و مقدار احتمال عضویت هر پیکسل در تغییر شد. سپس کلاس های نظیر در سالهای 1987 و 1996 از هم کم شدند. نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهند که: الف) تصاویر ماهواره ای چند زمانه تغییرات کاربری اراضی در منطقه مورد مطالعه را به خوبی نشان می دهند. ب) با استفاده توأم از دو روش تحلیل مؤلفه های اصلی و منطقه فازی محل و درجات عضویت پیکسل ها در تغییرات قابل تشخیص اند. ج) در تصاویر حاصل از کم کردن احتمالات پسین مربوط به کلاس های نظیر تغییرات با اعداد منفی یا مثبت مشخص می باشند و با خوبی از مناطق عدم تغییر قابل تشخیص می باشند. بنابراین روش مبتنی بر استفاده از احتمالات پسین حاصل از طبقه بندی حداکثر احتمال به عنوان مناسب ترین روش می باشد. زیرا هم نوع و ماهیت تغییرات و هم احتمال عضویت در تغییرات را می تواند مشخص نماید.

کاربری اراضی شهرستان نقده با استفاده از تکنیک های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی (RS&GIS)

سیامک تقی زاده قلعه جوقی؛ منوچهر معصومی

دوره 21، 84-1 ، اسفند 1391، ، صفحه 59-65

چکیده

بر اثر فعالیت‌های انسانی و پدیده‌های طبیعی، چهره زمین همواره دستخوش تغییر می‌شود. سرعت و تنوع این تغییر و تحول در محیط‌های شهری بیش از سایر مناطق می‌باشد. از اینرو برای مدیریت بهینه مناطق شهری، آگاهی از نسبت تغییرات کاربری اراضی از ضروریات محسوب می‌‌شود. بنابراین داشتن اطلاعات در خصوص چگونگی استفاده از اراضی وتغییرات کاربری آن ... بیشتر بر اثر فعالیت‌های انسانی و پدیده‌های طبیعی، چهره زمین همواره دستخوش تغییر می‌شود. سرعت و تنوع این تغییر و تحول در محیط‌های شهری بیش از سایر مناطق می‌باشد. از اینرو برای مدیریت بهینه مناطق شهری، آگاهی از نسبت تغییرات کاربری اراضی از ضروریات محسوب می‌‌شود. بنابراین داشتن اطلاعات در خصوص چگونگی استفاده از اراضی وتغییرات کاربری آن در طی زمان، از موارد مهم در برنامه‌ریزی شهری به حساب می‌آید. افزایش جمعیت و استفاده بیش از حد از توان زمین، فشار بر محیط زیست را افزایش داده است. براین مبنا ضرورت دارد آهنگ وروند توسعه شهرها تحت کنترل قرار گیرد. علوم وتکنیک‌های سنجش از دور و GIS بعنوان یک ابزار نوین و دقیق این امکان را ایجاد می‌نماید که کارشناسان، پژوهشگران و برنامه‌ریزان با بهره‌برداری از این علوم، با استفاده از تصاویرماهواره‌ای و عکس‌های هوائی ضمن بررسی ومطالعه تغییرات محیطی، فیزیکی وکالبدی شهرها در بازه‌های زمانی مختلف واستخراج اطلاعات وتجزیه و تحلیل داده‌ها، فرآیند روند توسعه شهرها را قابل کنترل و پیش‌بینی نمایند. مقاله حاضر به منظور تعیین تغییرسطح کاربری اراضی شهرستان نقده در بازه زمانی سال‌های 1343 الی 1388، با استفاده از تعبیر و تفسیر عکس‌های هوائی و تصاویر ماهواره‌ای در پوشش‌ها و کاربری‌های مختلف در پنج کلاس مسکونی، جاده، پوشش گیاهی وجنگلی و آب‌های سطحی به صورت رقومی در لایه‌های مختلف تعیین و برای مقایسه وتعیین تغییرات، رقومی‌سازی گردیده است.

شهر در آمریکای شمالی

حسین حاتمی نژاد (مترجم)

دوره 8، شماره 30 ، مرداد 1378، ، صفحه 59-64

چکیده

در بررسی ساختارهای شهری سه سطح پژوهشی وجود دارد. نخست نگاهی به سطوح اول و سوم خواهیم داشت. سطح خرد تحقیقات، شهرهای جداگانه را با مقر منحصر به فردشان، مبداء و توسعه تاریخی شان و ترکیب خاص کارکردهای شهری و کاربردهای شهری و کاربردهای اراضی مورد بررسی قرار می دهد. هریس و اولمن در تحقیق معروفشان تحت عنوان «ماهیت شهرها» در سال ... بیشتر

جاذبه های گردشگری در نواحی قطبی مطالعه موردی: هتل های یخی

مسعود تقوایی؛ شیرین ارسیان

دوره 11، شماره 42 ، مرداد 1381، ، صفحه 60-64

چکیده

اکوتوریسم نوعی از گردشگری است که بر جاذبه های طبیعی، تأکید دارد (ادینگتون اکوتوریسم، 1374) و این صنعت به ویژه در نواحی خاصی از کره زمین که طبیعت چهره خشن تری را ارائه می دهد، بیش از هر چیز نیازمند برقراری رابطه انسان با محیط می باشد. لذا در این مقاله به لزوم و نحوه این ارتباط و نقش مؤثر انسان در این امر پرداخته و ضمن بررسی آب و هوا ... بیشتر

جستجوی راهی بهتر برای مدیریت آب

مهدی دهقان (مترجم)

دوره 13، شماره 52 ، بهمن 1383، ، صفحه 61-64

چکیده

دولتها، برنامه ریزان آب و موسسات بین المللی در سال های اخیر هشدار داده اند که در قرن بیست و یکم همه اختلافات بر سر آب خواهد بود. این مساله به طور روز افزونی برای توجیه ساخت سدهای جدید تامین آب و طرح های تغییر مسیر رودخانه ها مورد استفاده قرار گرفته است. اما این سدها و خطوط لوله ها آب جدیدی را تولید نمی کنند، بلکه فقط آب را از یک محل مصرف ... بیشتر

نیم نگاهی از لابلای نیزار

م.ح رامشت

دوره 1، شماره 4 ، اردیبهشت 1371، ، صفحه 61-63

چکیده

جلگه خوزستان را زمین شناسان زیر واحدی از مجموعه زاگرس به حساب می آورند که محور بحران از آن فاصله گرفته و در حقیقت کیلومترها از حاشیه سپر عربستان دور است. صرفنظر از دینامیسم فعال باد که به عنوان یک عامل بسیار مهم در پویایی و تحرک محیط نقش عمده ای ایفا می کند، عوامل دیگری چون رودخانه های کارون، کرخه و سیلاب های آن ها، دما، نیروی جزر و مد ... بیشتر

شناسایى فصول اقلیمى با استفاده از تحلیل خوشه‏ اى (مطالعه موردى: شهر اصفهان)

امیر گندمکار

دوره 16، شماره 61 ، اردیبهشت 1386، ، صفحه 62-64

چکیده

تحلیل خوشه‏ اى یک روش آمارى چند متغیره (Multivariate) است که براى گروه بندى مجموعه‏ اى از مشاهدات (Observation) یا متغیرها (Variable) به کارمى‏ رود. ساده ‏ترین روش براى تحلیل خوشه ‏اى، روش غیرسلسله مراتبى(K-Means) است که براى خوشه بندى مشاهداتى به کارمى ‏رود که تعداد خوشه‏ ها نامشخص باشد (Johnson and D.Wichern 1988). در این روش مشاهدات براساس کمترین اختلاف ... بیشتر

کاربردهای تصاویر ماهواره ای (IRS1C/1D)- قسمت دوم

محمود محبی

دوره 12، شماره 45 ، اردیبهشت 1382، ، صفحه 62-64

چکیده

مزیت داده های تکراری (Wifs) با قدرت تفکیک مکانی ضعیف برای تخمین محصولات است. تجزیه و تحلیل داده های (Wifs) در زمان های مختلف نشان دهنده تغییراتفنولوژیکی است که باعث جداسازی محصولات شده و می تواند برای تشخیص محصولات و تغییرات بدلیل مراحل مختلف رشد استفاده شود. نتایج نشان داده شده از داده های (Wifs) در زمانهای مختلف نشان می ... بیشتر

نقد و معرفی کتاب

عبدالعلی همتی

دوره 1، شماره 2 ، بهمن 1369، ، صفحه 63-64

چکیده

نزدیک به یک سال پیش کتاب جامعی تحت عنوان نقشه برداری جدید با آخرین پیشرفت ها و تحولات امروزی در دو جلد و 1514 صفحه که جدیدترین تألیف دکتر حسن شمسی استاد بازنشسته دانشگاه تهران می باشد. این کتاب در 11 فصل تنظیم گردیده است. بیشتر

گردشگرى زنان فرصت‏ ها و تنگناها از دیدگاه اسلام

مهری اذانی؛ هدی زال

دوره 20، شماره 78 ، مرداد 1390، ، صفحه 64-70

چکیده

شکى نیست که گردشگرى به عنوان مقوله اقتصادى و فرهنگى در جهان مطرح و به لحاظ فقهى در دین اسلام بسیار توصیه شده است. اما در این میان بحثى ویژه زنان مسلمان و غیرمسلمان نیز پدید مى‏ آید که در خور بررسى است. پرداختن به گردشگرى زنان به ویژه زنان مسلمان از مهم‏ترین موضوعاتى است که کمتر به آن پرداخته شده است. خداوند بر حضور اجتماعى زنان در ... بیشتر

GEONET شبکه ایستگاه هاى دائم GPS ژاپن

لطف اله عماد علی

دوره 16، شماره 62 ، مرداد 1386، ، صفحه 74-76

چکیده

GEONET (شبکه مشاهدات زمینى GPS) که شامل 1200 ایستگاه دائم مى‏باشد، بزرگترین شبکه GPS در جهان است. این مقاله بطور خلاصه به بررسى تاریخچه، سیستم، کاربردها و چشم انداز آینده شبکه مى‏پردازد. مقدمه GEONET (شبکه مشاهدات زمینى GPS) شبکه ملى GPS ژاپن و شامل 1200 ایستگاه دائم GPS بوده که در حال حاضر بزرگترین شبکه GPS در جهان مى‏ باشد. این شبکه توسط سازمان جغرافیایى ... بیشتر

اثرات تکنولوژى و توسعه صنایع در محیط طبیعى

فرشته توکلی

دوره 18، شماره 72 ، بهمن 1388، ، صفحه 75-79

چکیده

در انتهاى قرن بیستم و آغاز قرن بیست ویکم، در اثر تلاش هاى وسیع صنعتى براى دستیابى به اقتصاد بهتر، منابع طبیعى در سراسر جهان به شدت آسیب دیده است. این نوع توسعه که در قرن گذشته به اوج خود رسیده، توسعه ناپایدار است، زیرا اهداف خود را که رفاه و آسایش بیشتر و اقتصاد بهتر براى انسان است نقض نموده است. آلودگی هاى محیط‏ زیست چه در زمینه‏ ... بیشتر در انتهاى قرن بیستم و آغاز قرن بیست ویکم، در اثر تلاش هاى وسیع صنعتى براى دستیابى به اقتصاد بهتر، منابع طبیعى در سراسر جهان به شدت آسیب دیده است. این نوع توسعه که در قرن گذشته به اوج خود رسیده، توسعه ناپایدار است، زیرا اهداف خود را که رفاه و آسایش بیشتر و اقتصاد بهتر براى انسان است نقض نموده است. آلودگی هاى محیط‏ زیست چه در زمینه‏ هاى پراهمیت آب و هوا و خاک و چه در سایر بخش ها، موجب بروز ناخوشى‏ ها و بیماری هاى گوناگون شده و زندگى سالم و آسایش او را مورد تهدید جدى قرارداده است. حاصل این تلاش هاى صنعتى و مصرف بى‏ رویه انرژى سوخت هاى سنگواره ‏اى، نه تنها موجب آلودگی هاى محیط‏ زیست در شهرهاى جهان شده بلکه مسئله تغییرآب وهوا و گرم شدن زمین، جهان شمولى مسائل زیست محیطى رابه تصویرکشیده است. رشد بى‏ رویه و نامحدود صنعت و محیط ‏زیست، به عبارتى زندگى ما و فرزندانمان را تهدید مى‏ کند و بدیهى است که از بین رفتن محیط ‏زیست تنها یک کشور را تحت تأثیر قرارنمى ‏دهد، بلکه نابودى محیط ‏زیست اثرات جهانى دارد. به همین دلیل است که سازمان جهانى استاندارد (ISO) همراه با سایر سازمان هاى ذیربط جهانى و منطقه‏ اى به طورجدى در اندیشه مراقبت از محیط ‏زیست مى‏ باشند. ضرورت رعایت و حفظ پاکى محیط‏ زیست و جلوگیرى از آلوده شدن بیشتر آن امروزه به عنوان یک هدف جهانى مورد توجه و پیگیرى نهادهاى بین‏ المللى و مجامع مختلف بشرى درسطح جهان قرارگرفته و هر جامعه ‏اى در ابعاد مختلف و در زمینه‏ هاى گوناگون که خطر آلودگى محیط ‏زیست وجوددارد اقدامات و طرح هایى را جهت جلوگیرى به اجرامى ‏گذارد که تمامى این فعالیت ها در راستاى حفظ محیط ‏زیست انسان امروزه وآینده است.

وضعیت و جایگاه مشارکت و عوامل مؤثر بر آن در برنامه ریزی روستایی مطالعه موردی؛ جمعیت روستایی شهرستان بوکان

حسن حسن پور بغده کندی

دوره 21، شماره 81 ، اردیبهشت 1391، ، صفحه 80-85

چکیده

در ادبیات توسعه و بویژه توسعه پایدار روستایی مفهوم مشارکت Participation نقش محوری یافته است. شناخت عوامل مؤثر بر افزایش و یا کاهش انگیزه و تمایل به مشارکت نزد روستاییان زمینه ‌ساز برداشتن گام‌ های دقیق و شفاف در راستای بسترسازی برای مشارکت مردم در برنامه ‌های عمرانی و همراه ساختن یکباره برنامه‌ ریزی، اجرا، نگهداری و ارزشیابی در فرایند ... بیشتر

تجزیه و تحلیل پویایى چشم ‏انداز شهرى با استفاده از تصاویر چند زمانه ماهواره ‏اى: مقایسه دو شهر نفتى

محمد میره؛ اسماعیل آقائی زاده

دوره 20، شماره 77 ، اردیبهشت 1390، ، صفحه 80-90

چکیده

شهرنشینى شتابان در نتیجه رشد جمعیت و مهاجرت از روستا به شهر، فرایندى بحرانى در نواحى شهرى محسوب مى‏ گردد. این مطالعه، پویایى چشم ‏انداز را با استفاده از تصاویر چند زمانه ماهواره ‏اى دو شهرنفتى یعنى هاستون از ایالت تکزاس در ایالات متحده و داکینگ از ایالت هیلونگجیانگ در چین، بررسى مى‏ نماید. اگر چه هر دو شهر تحت زمینه ‏هاى متفاوت ... بیشتر

GPS: موقعیت، زمان و فاصله

لطف اله عماد علی (مترجم)

دوره 15، شماره 60 ، بهمن 1385، ، صفحه 80-80

چکیده

با استفاده از مختصات ماهواره ‏ها و با تعیین فاصله گیرنده از ماهواره، موقعیت گیرنده GPS محاسبه مى‏ شود و با اندازه ‏گیرى زمان سیرسیگنال رادیویى از ماهواره تا گیرنده، فاصله تعیین مى‏ شود. امّا مختصات ماهواره چگونه تعیین شده و زمان چگونه اندازه‏ گیرى مى‏ شود؟ این مبحث تعیین موقعیت ماهواره‏ اى است که مى‏ دانیم چیست، چه ... بیشتر با استفاده از مختصات ماهواره ‏ها و با تعیین فاصله گیرنده از ماهواره، موقعیت گیرنده GPS محاسبه مى‏ شود و با اندازه ‏گیرى زمان سیرسیگنال رادیویى از ماهواره تا گیرنده، فاصله تعیین مى‏ شود. امّا مختصات ماهواره چگونه تعیین شده و زمان چگونه اندازه‏ گیرى مى‏ شود؟ این مبحث تعیین موقعیت ماهواره‏ اى است که مى‏ دانیم چیست، چه کار مى‏ کند، اما نمى‏ دانیم چگونه کار مى‏ کند. بطور کلى تعیین موقعیت ماهواره ‏اى یک مسئله سه ضلع بندى مى‏ باشد. مختصات گیرنده را با دانستن موقعیت سه ماهواره و اندازه ‏گیرى فاصله بین این ماهواره‏ ها و گیرنده مى ‏توان محاسبه نمود. فاصله بین گیرنده و ماهواره با ضرب نمودن زمان سیر سیگنال رادیویى در سرعت سیر امواج (سرعت نور) بدست مى‏ آید. اما چگونه مى‏ توان موقعیت ماهواره‏ ها را بطور دائم کنترل نمود؟ مدار حرکت ماهواره‏ ها بطور کامل و دقیق قابل تعیین نبوده و بر اثر تأثیرات ناشى از نیروهاى اجرام سماوى تغییر مى‏ کنند. از آنجایى که سیگنال هاى رادیویى با سرعتى برابر با 300000 km/s حرکت مى ‏کنند، عدم دقت در اندازه‏ گیرى زمان به میزان یک نانو ثانیه (10-9S) منجر به خطایى برابر با 30cm در اندازه‏ گیرى فاصله خواهد شد و این در حالى است که با گیرنده‏ه اى ژئودتیک دقت‏ هاى در حد سانتیمتر قابل دستیابى مى‏ باشند.

گوگل ارتس، سیستم اطلاعات جغرافیایی و زمین لغزش چهارتخته؛ روش ساده و جدید برای بررسی زمین لغزش

نسرین نیک اندیش؛ سید فرزاد حسینی زاده آرانی

دوره 22، شماره 87 ، آبان 1392، ، صفحه 81-86

چکیده

تحلیل و مدیریت خطر زمین لغزش از وظایف مهم مدیران می‌باشد. در این تحقیق ویژگی‌های زمین لغزش با استفاده از تصاویر ماهواره‌ایی گوگل ارتس و سیستم اطلاعات جغرافیایی بررسی شد. منطقه مطالعاتی پهنه زمین لغزش چهارتخته می‌باشد که در شهرستان اردل، استان چهار محال و بختیاری واقع شده است. داده‌های اصلی از گوگل ارتس و مدل ارتفاعی رقومی اخذ شده ... بیشتر تحلیل و مدیریت خطر زمین لغزش از وظایف مهم مدیران می‌باشد. در این تحقیق ویژگی‌های زمین لغزش با استفاده از تصاویر ماهواره‌ایی گوگل ارتس و سیستم اطلاعات جغرافیایی بررسی شد. منطقه مطالعاتی پهنه زمین لغزش چهارتخته می‌باشد که در شهرستان اردل، استان چهار محال و بختیاری واقع شده است. داده‌های اصلی از گوگل ارتس و مدل ارتفاعی رقومی اخذ شده است. نقشه‌های تصویری پهنه لغزشی، کاربری زمین، ناهمواری و نقشه توسعه لغزشی از جمله نتایج این تحقیق می‌باشد. نتایج نشان می‌دهد که توده لغزشی در مجاورت یکی از انشعابات رودخانه کارون واقع شده است و یکی از علل اصلی وقوع لغزش‌ها زیرشویی توسط آن می‌باشد. انتهای این توده، پنجه می‌باشد که به مرور رسوبات را به رودخانه تخلیه می‌کند. زمین لغزش‌های چرخشی در آبرفت ها و کوهرفت‌ها و بر دامنه‌های کمتر از 20 درجه رخ داده‌اند و پرتگاه‌ها و پنجه دارای شیب تند می‌باشند. تخلیه زه آب‌های شهر ناقان، وجود راه‌های ارتباطی و کشت آبی از دیگر دلایل وقوع و توسعه زمین لغزش می‌باشد. 53 درصد جریان‌ها به سمت جنوب و جنوب غرب زهکش می‌شوند. پرتگاه اصلی پهنه لغزشی مجاور جریان‌های آبی رتبه 4 و 5 قرار دارد. زمین‌های کشاورزی، خاک، راه‌های ارتباطی و حتی شهر ناقان در معرض تهدید توسعه پهنه لغزشی می‌باشند.

پایگاه های داده شبکه ای بارش

اسماعیل نصرآبادی

دوره 22، 86-1 ، مرداد 1392، ، صفحه 83-88

چکیده

دسترسی به داده‌های عناصر اقلیمی یکی از پیش نیازهای اساسی در هر مطالعه اقلیمی به شمار می‌آید. در گذشته داده‌های پیمونگاههای سازمان‌های هواشناسی و مؤسسات وابسته به آن مرسوم‌ترین و قابل اعتمادترین داده‌ها برای مطالعات اقلیمی محسوب می‌شد و استفاده از داده‌های بارش پیمونگاه‌ها پارادایم مسلط در بین اقلیم‌شناسان به شمار ... بیشتر دسترسی به داده‌های عناصر اقلیمی یکی از پیش نیازهای اساسی در هر مطالعه اقلیمی به شمار می‌آید. در گذشته داده‌های پیمونگاههای سازمان‌های هواشناسی و مؤسسات وابسته به آن مرسوم‌ترین و قابل اعتمادترین داده‌ها برای مطالعات اقلیمی محسوب می‌شد و استفاده از داده‌های بارش پیمونگاه‌ها پارادایم مسلط در بین اقلیم‌شناسان به شمار می‌آمد. اما در دهه‌های اخیر، ناتوانی‌ها و ایرادات این پارادایم به خصوص در تعمیم نتایج حاصل از مطالعه داده‌های یک پیمونگاه به یک پهنه آن‌هم در مورد متغیرهای سرکش مانند بارش، موجب شد تا پارادایم جدیدی جایگزین شده و استفاده از داده‌های شبکه‌ای بارش پدید آید. بخشی از نیاز پارادایم جدید به این نوع داده‌ها با ایجاد پایگاه‌های شبکه‌ای بارش مرتفع شد. این پایگاه‌ها با استفاده از منابع مختلف داده‌های بارش را جمع‌آوری کرده و با استفاده از روش‌های خاص زمین آمار این داده‌های پیمونگاهی را به داده‌های شبکه‌ای در درجه تفکیک متفاوت برای گستره‌های منطقه‌ای تا جهانی و در بازه‌های زمانی طولانی تهیه می‌کنند. هر چند با توجه به وجود نسخه‌های متعدد و متنوع امکان تشریح کامل ویژگی‌های تک تک نسخه‌های پایگاه‌های داده وجود ندارد. اما هدف این مقاله آشنایی با ساختار کلی و ویژگی‌های عمومی پایگاه‌های داده شبکه‌ای بارش و امکانات آنها است. در پایان نگاشت بارش ایران بر اساس داده‌های برخی از پایگاه‌های داده بارش جهت آشنایی بیشتر ارائه شده است.

رادیکالیسم در جغرافیا

سید رامین غفاری؛ زهرا قاسمی؛ مهدی حیدریان

دوره 20، شماره 80 ، بهمن 1390، ، صفحه 84-87

چکیده

در سالهای اخیر مکاتب مختلف فلسفی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی تأثیر آشکار و عمیقی بر مباحث جغرافیایی گذاشته اند و تفکرات جدیدی را ایجاد نموده اند. رادیکالیسم نیز یکی از این مکاتب می باشد که توانست با ارائه رویکردی ساختارشکنانه در جهت حل هر چه بیشتر مسائلی که فضا بدان دچار بود عمل نماید و زدودن بسیاری از روندهای تثبیت شده در جغرافیا را ... بیشتر در سالهای اخیر مکاتب مختلف فلسفی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی تأثیر آشکار و عمیقی بر مباحث جغرافیایی گذاشته اند و تفکرات جدیدی را ایجاد نموده اند. رادیکالیسم نیز یکی از این مکاتب می باشد که توانست با ارائه رویکردی ساختارشکنانه در جهت حل هر چه بیشتر مسائلی که فضا بدان دچار بود عمل نماید و زدودن بسیاری از روندهای تثبیت شده در جغرافیا را موجب گردد. در درون چنین رهیافتی است که جغرافیدانان رادیکال فضای جغرافیایی را یک مقوله تاریخی- اجتماعی- سیاسی می دانند که در طبیعت نقش بسته است. اما آنچه که در این مکتب بیش از همه خودنمایی می کند بهره گیری از ایدئولوژی های مارکسیستی و سوسیالیستی است. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که آیا مشروعیت رادیکالیسم در جغرافیا ناشی از تقابل آن با دیدگاه ها و چهارچوب هایی است که فضای جغرافیایی را به سود صاحبان قدرت و سرمایه شکل می دهد یا صرفاً پارادایمی است که دیدگاه فضایی را به چالش می کشد. در این راه نگارنده تلاش نموده است که با استفاده از روش تحقیق اسنادی و استناد به منابع کتابخانه ای به گردآوری و تجزیه و تحلیل مسائل بپردازد و با بررسی مبانی رادیکالیسم و دیدگاه های مختلف آن، میزان تأثیرپذیری این مکتب از سایر ایدئولوژی ها و همچنین اثرگذاری آن را در مطالعات جغرافیایی تبیین نموده و فضاهای مختلفی را که طرفداران این مکتب در جغرافیا طرح نموده اند، معرفی نماید.

برنامه‏ ریزى اقتصادى - اجتماعى در روستاهاى ایران (مطالعه ‏ى موردى: بخش مرکزى شهرستان گناباد)

اصغر ضرابی؛ یونس غلامی

دوره 19، شماره 75 ، آبان 1389، ، صفحه 84-91

چکیده

تغییرات اجتماعى، اقتصادى دهه‏ هاى اخیر عدم تعادل منطقه ‏اى و تمرکز بیش از حد امکانات در بعضى نقاط و محرومیت دیگر نقاط را در پى داشته است، براى رفع این مشکل ما احتیاج به برنامه‏ ریزى در سطح ناحیه‏ اى و منطقه ‏اى داریم که هدف از آن ارائه الگوى مناسب براى توزیع متعادل خدمات با توجه به جمعیت سکونتگاه ها یا تعادل فضایى در ناحیه است. ... بیشتر تغییرات اجتماعى، اقتصادى دهه‏ هاى اخیر عدم تعادل منطقه ‏اى و تمرکز بیش از حد امکانات در بعضى نقاط و محرومیت دیگر نقاط را در پى داشته است، براى رفع این مشکل ما احتیاج به برنامه‏ ریزى در سطح ناحیه‏ اى و منطقه ‏اى داریم که هدف از آن ارائه الگوى مناسب براى توزیع متعادل خدمات با توجه به جمعیت سکونتگاه ها یا تعادل فضایى در ناحیه است. روش کار در این پژوهش ترکیبى از روشهاى اسنادى، آمارى، تحلیلى است. در این مقاله با استفاده از دو روش اسپیرمن رنک (Spearman Rank)، موریس و 18 متغیر و شاخص در زمینه‏ هاى اجتماعى، فرهنگى، بهداشتى و... به بررسى و مقایسه سطح توسعه یافتگى روستاهاى بخش مرکزى شهرستان گناباد پرداخته‏ ایم. یافته‏ هاى این تحقیق نشان مى ‏دهد ارتباط معنادارى بین سطوح جمعیت و سطوح خدمات روستایى (با ضریب همبستگى 73/0) وجود دارد. که این نشانه تعادل نسبى در توزیع خدمات با توجه به جمعیت است. همچنین بین ضریب نهایى توسعه با جمعیت و فاصله از مرکز، همبستگى مستقیمى وجود دارد. با توجه به تحلیل هاى کلى مى‏ توان به این نتیجه رسید که دورى از مرکز شهرستان و محدودیت‏ هاى محیطى در سطح توسعه یافتگى روستاهاى این بخش، دو عامل اصلى هستند، بنابراین براى استفاده‏ ى بهتر ساکنین روستاها از خدمات، باید به بهبود راه هاى روستایى و توزیع خدمات در مراکز دهستان ها پرداخت.

تحول ژئومورفولوژى بوتونیر بالخلى در جنوب غربى شهر اردبیل

عقیل مددی

دوره 20، شماره 79 ، آبان 1390، ، صفحه 85-87

چکیده

رودخانه بالخلى که با جهت جنوب غربى- شمال شرقى از توده آتشفشانى سبلان سرچشمه گرفته و از وسط شهر اردبیل مى‌گذرد در مسیر خود در جنوب غربى شهر اردبیل از یک منطقه چین خورده عبور مى‌نماید. محور این چین خوردگى تقریباً شمالى- جنوبى مى‌باشد، و رودخانه محور چین خوردگى را بصورت مورب قطع مى‌نماید. عبور رودخانه بالخلى در طى حدود 2 میلیون سال در ... بیشتر

جنرالیزاسیون DTM کسب شده از لیدار به منظور استخراج شبکه راه ها

حمید عنایتی

دوره 21، شماره 83 ، آبان 1391، ، صفحه 86-90

چکیده

هدف خلاصه‌سازی DTM کسب شده از روی داده‌هـای لیدار بمنظور جنرالیزاسیون (کاهش جزئیات) و همچنین تقویت عوارض مهم می‌باشد. جهت تجسم سطح زمین می‌بایستی به تقویت عوارض خاصی از قبیل خطوط راه‌ها و سدها پرداخت. این مقاله بدنبال یک الگوریتم جهت استخراج راه‌ها است. با الگوریتم خلاصه‌سازی می‌توان شبکه راه‌ها و ابر نقاط فیلتر شده مربوط ... بیشتر

روند تغییر و تحولات اقلیم ‏شناسى دیرینه تا امروز

مهرداد حسینی؛ ناصر ملکی؛ فرخ مطلبی فر

دوره 19، شماره 74 ، مرداد 1389، ، صفحه 86-90

چکیده

یکى از بنیادى‏ ترین و اساسى‏ ترین عوامل در ساختار سیاره زمین اقلیم و آب و هوا است. تردیدى نیست که بشر و موجودات زنده و مظاهر حیات در کره زمین متأثر از شرایط اقلیمى و پدیده ‏هاى جوّى است. توزیع نامناسب خشکى و آب، عرض‏ هاى جغرافیایى مختلف، عبور سیستم هاى جوّى، ارتفاعات و بلندى‏ هاى پوشیده از برف و یخ، صحارى خشک بدون آب و علف، جنگل ... بیشتر یکى از بنیادى‏ ترین و اساسى‏ ترین عوامل در ساختار سیاره زمین اقلیم و آب و هوا است. تردیدى نیست که بشر و موجودات زنده و مظاهر حیات در کره زمین متأثر از شرایط اقلیمى و پدیده ‏هاى جوّى است. توزیع نامناسب خشکى و آب، عرض‏ هاى جغرافیایى مختلف، عبور سیستم هاى جوّى، ارتفاعات و بلندى‏ هاى پوشیده از برف و یخ، صحارى خشک بدون آب و علف، جنگل هاى پوشیده از درخت...در مناطق مختلف کره زمین وضعیت اقلیمى و شرایط متفاوتى به وجود آورده است به طورى که در جغرافیاى گسترده دنیا مخاطرات جوى و هیدرولوژیکى مانند سیل، طوفان، رعد و برق، سرماهاى کشنده، گرماهاى طاقت فرسا و امثالهم همه ساله هزاران انسان و موجود زنده را محو و نابود مى‏ کند و یا ضرر و زیان‏ هاى فراوان مالى و زیست محیطى را به دنبال دارد. در این راستا بشر متمدن امروزى براى دستیابى به کشاورزى صنعتى با مصرف سالانه میلیون ها تن گاز کربنیک و آلاینده ‏هاى سمى را در جو رها مى ‏کند به طورى که گازهاى گلخانه ‏اى چادر کدر و سیاهى بر لایه ازن گسترده است و این آلودگى خشن و کشنده به شدت زندگى انسان و موجودات زنده را تهدید کرده است. بنابراین آب و هواى خشن و بشر امروزى باعث تغییر اقالیم در سطح میکرو کلیما و ماکرو کلیما شده و لذا شایسته و ضرورى است براى فایق شدن بر مخاطرات جوى هیدرولوژیکى و کاهش و کنترل آلودگى و آلاینده‏ هاى سمّى صنعتى بشر نیازمند شناخت و بررسى تغییرات اقلیمى و تهیه طرح ‏هاى مطالعاتى و تحقیقاتى است.

مسائل زیست محیطى در توسعه روستایى

علی حسنوندی

دوره 21، شماره 82 ، شهریور 1391، ، صفحه 89-91

چکیده

در سال‌هاى اخیر، نگرانى‌هاى فراوانى در سطح جهان در رابطه با اثرات و عواقب برخى از فعالیت‌هاى کشاورزى بر محیط زیست و جامعه مشاهده گردیده است، افزایش میزان استفاده از نهاده‌هایى چون کودهاى شیمیایى، علف‌کش‌ها، آفت‌کش‌هاى شیمیایى و... که به منظور افزایش عملکرد و ارتقاى سطح تولید صورت مى‌گیرد و همچنین فاضلاب‌هاى حاصل از شستشوى دامدارى‌ها ... بیشتر در سال‌هاى اخیر، نگرانى‌هاى فراوانى در سطح جهان در رابطه با اثرات و عواقب برخى از فعالیت‌هاى کشاورزى بر محیط زیست و جامعه مشاهده گردیده است، افزایش میزان استفاده از نهاده‌هایى چون کودهاى شیمیایى، علف‌کش‌ها، آفت‌کش‌هاى شیمیایى و... که به منظور افزایش عملکرد و ارتقاى سطح تولید صورت مى‌گیرد و همچنین فاضلاب‌هاى حاصل از شستشوى دامدارى‌ها و مرغدارى‌ها، کانون وسیع و گسترده‌اى از انواع آلودگى‌ها را بوجود آورده است. در آمریکا برآورد شده است که عملاً کمتر از یک درصد سم مصرفى در این کشور به آفات مورد نظر مى‌رسد و 99 درصد بقیه به هدر رفته و در محیط زیست رها مى‌شود. 20 سال پیش مصرف هر تن کود اضافى 15 تا 20 تن بر عملکرد غله جهان مى‌افزود ولى امروزه از مصرف همین مقدار کود فقط 5 تا 10 تن افزایش محصول بدست مى‌آید. (حسینى، شریعتى، جهاد ش 258) عامل زیست محیطى از جمله عواملى است که در توسعه روستا باید درنظر گرفت زیرا حفظ محیط زیست و ارزشهاى آن در برابر انواع آلودگیها و تخریب اهمیت بسیار دارد. در اجراى برنامه توسعه روستایى باید با تمام وسایل لازم از تخریب عمومى خاک، آب و... جلوگیرى به عمل آید. در این مقاله به مسائل زیست محیطى در توسعه روستایى پرداخته شده و مسائلى همچون فرسایش خاک-تخریب جنگل‌ها -سموم و کودهاى شیمیایى و... مورد مطالعه و بررسى قرار گرفته، سپس اهمیت و ضرورت مسائل زیستى در توسعه روستایى، موردشناسى و در نهایت پیامدها مورد بررسى قرار گرفته است.

بررسى و تجزیه و تحلیل مکانیسم بارش در جلگه گلستان

اسماعیل شاهکویی

دوره 19، شماره 76 ، بهمن 1389، ، صفحه 89-94

چکیده

بارش به عنوان یکى از عناصر اقلیمى، شاخص مناسبى براى تغییر اقلیم است. میزان بارش در سال‏هاى مورد مطالعه و قبل و بعد از آن نشان از ناپایدارى و افت و خیزهاى بسیارى را مى‏ دهد که براساس فرمول‏ هاى بارندگى محتمل در هیدرولوژى پیش بینى آن بسیار ساده و مهم و کاربردى بوده و مى‏ توان از خسارت‏ هاى مالى و جانى در آینده پیشگیرى کرد. در این ... بیشتر

دوره 32 (1402)

دوره 31 (1401)

دوره 30 (1400)

دوره 29 (1399)

دوره 28 (1398)

دوره 27 (1397)

دوره 26 (1396)

دوره 25 (1395)

دوره 24 (1394)

دوره 23 (1393)

دوره 22 (1392)

دوره 21 (1391)

دوره 20 (1390)

دوره 19 (1389)

دوره 18 (1388)

دوره 17 (1387)

دوره 16 (1386)

دوره 15 (1385)

دوره 14 (1384)

دوره 13 (1383)

دوره 12 (1382)

دوره 11 (1381)

دوره 10 (1380)

دوره 9 (1379)

دوره 8 (1378)

دوره 7 (1377)

دوره 6 (1376)

دوره 5 (1375)

دوره 4 (1374)

دوره 3 (1373)

دوره 2 (1372-1371)

دوره 1 (1371-1369)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده