حسین عساکره؛ محمد دارند؛ سید ابوالفضل مسعودیان؛ سوما زندکریمی
چکیده
وردایست لایه انتقال بین وردسپهر و پوشن‌سپهر است. در این پژوهش برای شناخت وردایست بر روی جو ایران از داده‌های دما و ارتفاع ژئوپتانسیل مربوط به پایگاه ECMWF در بازه‌ی زمانی 1979 تا 2018 با تفکیک افقی 0/25 درجه در ترازهای مختلف جو و بر پایه افت آهنگ دما (LRT) استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که در ماه‌های فصل زمستان تغییرات تراز فشار وردایست ...
بیشتر
وردایست لایه انتقال بین وردسپهر و پوشن‌سپهر است. در این پژوهش برای شناخت وردایست بر روی جو ایران از داده‌های دما و ارتفاع ژئوپتانسیل مربوط به پایگاه ECMWF در بازه‌ی زمانی 1979 تا 2018 با تفکیک افقی 0/25 درجه در ترازهای مختلف جو و بر پایه افت آهنگ دما (LRT) استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که در ماه‌های فصل زمستان تغییرات تراز فشار وردایست بر روی ایران از عرض جغرافیایی تبعیت می‌کند و با افزایش عرض جغرافیایی ارتفاع وردایست کاهش می‌یابد، اما در ماه‌های فصل تابستان ویژگی‌های تراز فشار وردایست متفاوت با ماه‌های فصل زمستان است. در این ماه‌ها تغییرات ترازهای فشار وردایست از عرض جغرافیایی تبعیت نمی‌کنند؛ بر روی ارتفاعات زاگرس و کرمان ارتفاع وردایست در پایین‌‌ترین حد خود قرار دارد، در حالی که بالاترین ارتفاع وردایست در این ماه‌ها در عرض‌های جغرافیایی بالاتری نسبت به دیگر ماه‌ها واقع می‌شود. بررسی دمای تراز پایین و بالای وردایست نیز نشان داد که دمای تراز پایین وردایست در تمام ماه‌های فصول بررسی شده پایین‌تر از دمای تراز بالای آن است و دمای دو تراز با تغییرات ارتفاع وردایست در ماه‌های مختلف دچار تغییر شده است. بررسی تفاضل دمایی دو تراز اطراف وردایست نشان داد که تفاضل دمایی دو تراز اطراف وردایست در فصل تابستان در مقایسه با فصل زمستان قابل توجه‌تر است. این در حالی بود که در فصل زمستان تفاضل دمایی در اکثر مناطق از عرض جغرافیایی تبعیت می‌کند و با افزایش عرض جغرافیایی تفاضل دمایی کاهش می‌یابد.
علی اکبر عنابستانی؛ زهرا عنابستانی؛ ابراهیم اکبری
چکیده
تحقیق حاضر با هدف تحلیل تغییرات ساختاری سیمای سرزمین و الگوهای توسعه شهری شهر مشهد با استفاده از تصاویر ماهوارهای چندزمانه طی سال‌های 1379، 1389 و 1398 انجام شده است. این پژوهش از نظر ماهیت توصیفی - تحلیلی می‌باشد. اطلاعات از طریق تصاویر ماهواره لندست سنجنده TM سال‌های 1379 و 1389، سنجنده OLI برای سال 1398 تهیه و تنظیم شد. قبل از انجام عملیات ...
بیشتر
تحقیق حاضر با هدف تحلیل تغییرات ساختاری سیمای سرزمین و الگوهای توسعه شهری شهر مشهد با استفاده از تصاویر ماهوارهای چندزمانه طی سال‌های 1379، 1389 و 1398 انجام شده است. این پژوهش از نظر ماهیت توصیفی - تحلیلی می‌باشد. اطلاعات از طریق تصاویر ماهواره لندست سنجنده TM سال‌های 1379 و 1389، سنجنده OLI برای سال 1398 تهیه و تنظیم شد. قبل از انجام عملیات مربوط به پردازش تصاویر تصحیحات رادیومتریک و اتمسفری با استفاده از نرم‌افزار ENVI5.3 و از روش FLAASH برای تصحیح اتمسفری استفاده شده است. در ادامه تصاویر با استفاده از الگوریتم حداکثر احتمال طبقه‌بندی شدند. در این روش به‌منظور طبقه‌بندی پیکسل‌ها از نمونه‌های آموزشی استفاده شد. برای پیش‌بینی در افق 1410 و 1420 از مدل زنجیره مارکوف در نرم‌افزار TERSET استفاده شد. سپس نقشه‌های تولیدشده، برای اندازه‌گیری‌های متریک سیمای سرزمین وارد نرم‌افزار FRAHSTATS4.2 گردیدند. شاخص توسعه چشم‌انداز نوع رشد شهری(LEI) نیز با استفاده از نرم‌افزار GIS مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته‌های تحقیق نشان داد که اراضی ساخته‌شده در بازه زمانی 20 ساله برای شهر مشهد بیشترین تغییرات مساحت را داشته است و این کاربری با افزایش مساحت روبه‌رو بوده و از سال 1389 تا سال 1398 مساحت کاربری کشاورزی و باغات به‌شدت با کاهش مساحت روبه‌رو بوده است. اراضی مربوط به کاربری بایر در این بازه زمانی دارای روند کاهشی بوده و کاربری مراتع در این بازه زمانی تغییر چندانی نداشته است. نتایج حاصل از شاخص LEI نشان داد برای افق 1410 رشد شهر حدود 92/60 درصد از نوع توسعه از لبه و حدود 1/28 درصد توسعه بیرونی (Outlaying) خواهد داشت. توسعه شهر مشهد در افق 1420 حدود 17/98 درصد از نوع رشد لبه‌ای بود که نشان از توسعه لبه‌ای دارد.
غلام غلامی؛ رحیم سرور؛ علی توکلان
چکیده
سیاست ایجاد شهرهای جدید در ایران باهدف مهار رشد بی‌رویه جمعیت و کنترل مهاجرت به شهرهای بزرگ، از سال1364 تصویب شد. اهداف اصلی ایجاد شهرهای جدید، توزیع متناسب جمعیت در منطقه شهری موردنظر، تمرکززدایی از کلان‌شهر موردنظر، ارتقاء معیارهای زیستی و خدماتی، جلوگیری از افزایش بی‌رویه قیمت زمین و مسکن می‌باشد. در این تحقیق به‌منظور تعیین ...
بیشتر
سیاست ایجاد شهرهای جدید در ایران باهدف مهار رشد بی‌رویه جمعیت و کنترل مهاجرت به شهرهای بزرگ، از سال1364 تصویب شد. اهداف اصلی ایجاد شهرهای جدید، توزیع متناسب جمعیت در منطقه شهری موردنظر، تمرکززدایی از کلان‌شهر موردنظر، ارتقاء معیارهای زیستی و خدماتی، جلوگیری از افزایش بی‌رویه قیمت زمین و مسکن می‌باشد. در این تحقیق به‌منظور تعیین شاخص‌های ایجاد شهر جدید به روش دلفی نظرات افراد خبره و کارشناسان بررسی و گردآوری شد و برای ارزیابی و وزن‌دهی معیارهای به‌دست‌آمده از روش AHP استفاده شده است. برای این کار مقادیر به‌دست‌آمده را وارد نرم‌افزار Expert Choice 11 نموده و نتایج استخراج شد. در ادامه به‌صورت میدانی نظرات جامعه آماری نسبت به شاخص‌هایی که بیشترین وزن را داشتند، با ابزار پرسشنامه و مصاحبه بررسی و در نرم‌افزار SPSS میزان دستیابی به اهداف ایجاد شهرهای جدید بررسی شد. در این تحقیق مشخص شد که اهداف کالبدی در ایجاد شهر جدید بیشترین وزن را نسبت به اهداف اقتصادی و جمعیتی داشته و اهداف اقتصادی در رتبه دوم قرار می‌گیرد. در واقع با ایجاد زیرساخت‌های لازم در شهر جدید در اهداف کالبدی زمینه برای ایجاد اهداف اقتصادی مهیا خواهد شد. با توجه به یافته‌های تحقیق و نظر کارشناسان این امر، درصورتی‌که اهداف کالبدی و اقتصادی در هر شهر جدید به‌خوبی ایجاد شود و ساکنین از آن رضایت داشته باشند، اهداف جمعیتی به‌دنبال آن خواهد آمد و می‌توان امیدوار بود که اهداف ایجاد شهر جدید حاصل شود. نتایج به‌دست‌آمده در این تحقیق نشان می‌دهد که شهر جدید پردیس تا حدودی توانسته است به اهداف طرح تفصیلی دست پیدا نموده، ولی ناکافی بودن زیرساخت‌های ایجادشده و عدم تناسب تعداد مشاغل و تعداد خانوار و عدم رونق و پویایی اقتصاد پایه در شهر، سبب ایجاد وابستگی به مشاغل خارج شهر شده و به‌نظر می‌رسد نتوانسته است به اهداف افق طرح دست پیدا نماید.
یوسف علی پور؛ ناصر بیات؛ علی اصانلو
چکیده
دما از عناصر اساسی شکل‌گیری اقلیم است و تغییرات آن می‌تواند ساختار آب و هوایی هر منطقه‌ای را دگرگون سازد و موجب تغییر در وقوع پدیده‌های حدی نظیر خشکسالی، بارش‌های سنگین و توفان شود. لذا بررسی روند دما در مقیاس‌های مختلف زمانی و مکانی بخش بزرگی از تحقیقات اقلیم‌شناسی را به خود اختصاص داده است. این تحقیق به‌منظور آشکارسازی تغییرات ...
بیشتر
دما از عناصر اساسی شکل‌گیری اقلیم است و تغییرات آن می‌تواند ساختار آب و هوایی هر منطقه‌ای را دگرگون سازد و موجب تغییر در وقوع پدیده‌های حدی نظیر خشکسالی، بارش‌های سنگین و توفان شود. لذا بررسی روند دما در مقیاس‌های مختلف زمانی و مکانی بخش بزرگی از تحقیقات اقلیم‌شناسی را به خود اختصاص داده است. این تحقیق به‌منظور آشکارسازی تغییرات دمای تراز 1000 هکتوپاسکال در فصول مختلف از سال 1950 تا 2020 میلادی در ایران صورت گرفته است. تحلیل‌ها بر روی متغیر میانگین ماهانه دما در طول دوره 70 ساله با استفاده از پایگاه داده NCEP/NCAR انجام گرفته است. نمودارهای سری زمانی متغیر مورد مطالعه با استفاده از آزمون من کندال در مقیاس سالانه ترسیم شدند. برای آشکارسازی و تحلیل روند دمای ایران در تراز 1000 هکتوپاسکال نقشه‌های میانگین 10 ساله و نمودارهای سری زمانی سالانه ترسیم شد، نتایج نشان داد میانگین سالانه دما در پهنه کشور ایران با آهنگ 1.34 درجه سانتیگراد (بالاتر از میانگین جهانی با مقدار0.74 درجه سانتیگراد ) در هر سده دارای روند افزایشی است. مقادیر متغیر میانگین سالانه دما در فصل‌های تابستان، پاییز و بهار دارای روند معنی‌دار بوده و میانگین دما در تراز 1000 هکتوپاسکال دارای روند صعودی است. بالاترین افزایش میانگین دمای تراز 1000 هکتوپاسکال متعلق به فصل تابستان بوده و با مقدار 0.2 درجه سانتیگراد به ازای هر 10 سال افزایش یافته است. نقشه‌های ده ساله میانگین دما در فصول مختلف نشان دادند نیمه جنوبی ایران در طول دوره مطالعاتی دارای روند افزایشی دما بوده است.
زینب ظاهری عبده وند؛ مرضیه مکرم؛ فاطمه مسکینی ویشکایی
چکیده
پهنه‌بندی اکولوژیکی کشاورزی، ابزاری برای ارزیابی مناسب منابع اراضی، برنامه‌ریزی و مدیریت بهتر کشت در جهت دستیابی به کشاورزی پایدار است. با توجه به اهمیت استان خوزستان در کشاورزی کشور و راهبردی بودن محصول گندم، در این پژوهش پهنه‌بندی پتانسیل تولید کشت گندم در منطقه دشت باغه خوزستان انجام شد. ویژگی‌های اقلیمی شامل دمای میانگین، ...
بیشتر
پهنه‌بندی اکولوژیکی کشاورزی، ابزاری برای ارزیابی مناسب منابع اراضی، برنامه‌ریزی و مدیریت بهتر کشت در جهت دستیابی به کشاورزی پایدار است. با توجه به اهمیت استان خوزستان در کشاورزی کشور و راهبردی بودن محصول گندم، در این پژوهش پهنه‌بندی پتانسیل تولید کشت گندم در منطقه دشت باغه خوزستان انجام شد. ویژگی‌های اقلیمی شامل دمای میانگین، کمینه و بیشینه و همچنین بارندگی سالیانه بودند. همچنین، عوامل محیطی شامل ویژگی‌های توپوگرافی (شیب) و ویژگی‌های خاک (شیمیایی و فیزیکی) در نظر گرفته شدند. ویژگی‌های خاک از داده‌های 96 پروفیل خاک حاصل از مطالعات نیمه تفصیلی منطقه تعیین شد. پهنه‌بندی ویژگی‌های مختلف خاک و متغیرهای اقلیمی با استفاده از روش وزن‌دهی عکس فاصله (IDW) انجام شد. سپس با استفاده از توابع عضویت، نقشه فازی هر یک از پارامترهای مؤثر در تعیین مناطق مستعد برای کشت گندم تهیه شد. در ادامه با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) وزن هر یک از لایه‌ها مشخص و در نهایت در محیط GIS نقشه تناسب اراضی برای کشت گندم تهیه شد. شایان ذکر است که در این مطالعه مهم‌ترین پارامترهای مؤثر بر کشت گندم قبل از ورود به مدل، با استفاده از روش‌های آماری انتخاب شدند. نتایج نشان داد که بخش غربی منطقه مورد مطالعه براساس ویژگی‌های خاک، اقلیم و توپوگرافی منطقه برای کشت گندم مناسب است و حدود 46 درصد از مساحت کل محدوده مورد مطالعه را به خود اختصاص داده است (4220 هکتار) و قسمت‌هایی از جنوب و شمال منطقه مورد مطالعه، نامناسب‌ترین شرایط را برای کشت گندم دارند. بنابراین با استفاده از روش فازی و AHP می‌توان مکان‌های مناسب برای کشت محصولات زراعی را تعیین کرد.
مرتضی نجفی؛ مجتبی رفیعیان؛ راما قلمبردزفولی
چکیده
پسماند شهری یکی از چالش های پیش روی شهرها و کلان شهرها در قرن 21 به شمار می‌رود. چالشی که کیفیت های محیط شهری، اقتصاد شهری و سلامت شهری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برنامه ریزی پیرامون مدیریت کارا در راستای کاهش و مدیریت پسماند شهری از جمله اهداف بانک جهانی در سال 2016 برای شهرهای بزرگ بود؛ اما برای برنامه ریزی و ...
بیشتر
پسماند شهری یکی از چالش های پیش روی شهرها و کلان شهرها در قرن 21 به شمار می‌رود. چالشی که کیفیت های محیط شهری، اقتصاد شهری و سلامت شهری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برنامه ریزی پیرامون مدیریت کارا در راستای کاهش و مدیریت پسماند شهری از جمله اهداف بانک جهانی در سال 2016 برای شهرهای بزرگ بود؛ اما برای برنامه ریزی و مدیریت مناسب، بحث شناخت متغیرهای اثرگذار بر پسماند شهری مطرح می‌گردد. چالش مدیریت و برنامه ریزی مناسب پسماند شهری برای شهر تهران و مناطق 22 گانه آن نیز مطرح می‌باشد. این پژوهش با هدف تحلیل الگوی توزیع فضایی تولید پسماند شهری (متغیرهای مستقل) و میزان پسماند شهری (متغیروابسته) به دنبال بررسی متغیرهای اثرگذار بر پسماند شهری در سطح شهر تهران و مناطق 22 گانه آن است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و توسعه ای و روش آن توصیفی - تحلیلی (قیاسی) مبتنی بر تحلیل های فضایی و مکانی می باشد. سطح اطلاعات مورد استفاده، 123 ناحیه است که داده های آن از سازمان پسماند شهرداری تهران، مرکز آمار و شهرداری تهران تهیه شده است. تکنیک های مورد استفاده در این پژوهش شامل رگرسیون حداقل مربعات و رگرسیون موزون جغرافیایی برای بررسی رابطه و پیش بینی مبتنی بر آن و شبکه عصبی مصنوعی برای پیش بینی بر اساس ماهیت متغیرها می باشد. نتایج به دست آمده بیان کرد که متغیر قیمت زمین با ضریب منفی 0.96 رابطه معناداری با پسماند شهری نداشته است و متغیرهای مهاجرت و کاربری های شهری - بهداشتی درمانی به ترتیب با ضرایب (0.123 و 0.186) بر میزان پسماند شهری در مناطق شمالی اثرگذار می‌باشد. از بُعد روشی نیز تحلیل واریانس میان رگرسیون ها بیان کرد که رگرسیون موزون جغرافیایی با ضریب 2.355 برتری به نسبت رگرسیون حداقل مربعات داشته است. همچنین ضرایب تعیین نهایی مدل ها بیان کرد که شبکه عصبی مصنوعی با ضریب 0.967 عملکرد بهتری در بُعد غیرمکانی برای پیش بینی مدل و میزان پسماند شهری داشته است.
آمایش سرزمین در بعد دفاعی
مهشاد باقری؛ امیر انصاری؛ آزاده کاظمی؛ محمود بیات؛ سحر حیدری مستعلی
چکیده
با توجه به رشد سریع شهرنشینی در کشور، الگوهای ساختاری در محیط های شهری به شدت دستخوش تغییر است و فضای سبز شهری نیز مصون از چنین تغییراتی نیست. بنابراین مطالعه در زمینه الگوی فضایی و پراکنش فضاهای سبز به منظور شناسایی ضعف‌ها و کمبودها امری ضروری محسوب می‌شود. در این مطالعه به منظور بررسی الگوی توزیع مکانی پارک‌ها و فضای سبز رویکرد ...
بیشتر
با توجه به رشد سریع شهرنشینی در کشور، الگوهای ساختاری در محیط های شهری به شدت دستخوش تغییر است و فضای سبز شهری نیز مصون از چنین تغییراتی نیست. بنابراین مطالعه در زمینه الگوی فضایی و پراکنش فضاهای سبز به منظور شناسایی ضعف‌ها و کمبودها امری ضروری محسوب می‌شود. در این مطالعه به منظور بررسی الگوی توزیع مکانی پارک‌ها و فضای سبز رویکرد سیمای سرزمین وسنجه‌های سیمای سرزمین استفاده شد. از این‌رو ابتدا با استفاده از تصاویر سنتینل2 نقشه کاربری سرزمین در چهار کلاس شامل: اراضی بایر، سکونتگاه، پارک شهری و اراضی کشاورزی تهیه و لایه پارک شهری استخراج و بالایه نواحی 4گانه شهر خمین تلفیق و سپسسنجه‌هایسیمای سرزمین شامل سنجه ENN، LSI، PARA، Shapeindex، MPS، NP و LPI با استفاده از نرم‌افزار FRAGSTATS محاسبه و تعیین شد.نتایج نشان داد ناحیه 3 در جنوب شرقی شهر، دارای کمترین میزان سنجه تعداد لکه، کمترین میزان سنجه شکل و بیشترین عدد سنجه میانگین فاصله اقلیدسی بین لکه‌ها هم در این ناحیه دیده می شود؛ لذا این ناحیه دارای توزیع نامناسب و نامتوازن فضای سبز می‌باشد. همچنین بیشترین مقدار سنجه تعداد لکه و شاخص نسبت محیط به مساحت مربوط به ناحیه 1 شهری بود. به طور کلی نتایج حاصل از تحلیل سنجه‌های سیمای سرزمین نشان داد که شهر خمین، از لحاظ وسعت، پیوستگی، ماهیت،ترکیب وتوزیع فضای سبز دچارعدم تناسب شدیدی می‌باشد. نتایج این بررسی منعکس کننده سیاست غلط برنامه‌ریزان شهری برای مکانیابی و احداث پوشش‌های فضای سبز در محدوده مورد مطالعه می‌باشد.
ریحانه مدیرزاده؛ راشد امامی؛ صیاد اصغری سراسکانرود؛ عارف رستمی
چکیده
زمین‌لرزه فاجعه طبیعی و کشنده است که موجب مرگ و زخمی شدن بسیاری از افراد و امواج تسونامی می‌شود. اگرچه یکی از رایج‌ترین پدیده‌های طبیعی است اما توسط بسیاری از مردم به‌عنوان ترسناک‌ترین و خطرناک‌ترین مخاطره در نظر گرفته می‌شود. در حال حاضر با پیشرفت سنجش‌ازدور، تداخل‌سنجی راداری به‌عنوان روشی کارآمد و نسبتاً دقیق ...
بیشتر
زمین‌لرزه فاجعه طبیعی و کشنده است که موجب مرگ و زخمی شدن بسیاری از افراد و امواج تسونامی می‌شود. اگرچه یکی از رایج‌ترین پدیده‌های طبیعی است اما توسط بسیاری از مردم به‌عنوان ترسناک‌ترین و خطرناک‌ترین مخاطره در نظر گرفته می‌شود. در حال حاضر با پیشرفت سنجش‌ازدور، تداخل‌سنجی راداری به‌عنوان روشی کارآمد و نسبتاً دقیق در اندازه‌گیری جابه‌جایی سطح زمین است. بررسی موردی بر روی زلزله 5 تیرماه سال 1399 در شهر قطور از توابع شهرستان خوی صورت گرفته است. در این مطالعه از فن InSAR و PSI برای برآورد مقدار جابه‌جایی به‌وجود آمده از زلزله استفاده شد و تصاویر در عبورهای بالارو موردبررسی قرار گرفتند و با استفاده از نرم‌افزار[1]Sarproz پردازش شد. فن تداخل‌سنجی راداری[2] و روش‌های پیشرفته‌تر مانند PSI اجازه می‌دهند جابه‌جایی‌های عمودی سطح زمین در حد میلی‌متر تشخیص داده شود. در این راستا زوج تصاویر موجود با همبستگی خوب از داده‌های سنتینل-1 [3] مرتبط با منطقه انتخاب و به‌کارگرفته شده‌اند. هدف از این تحقیق برآورد میزان بالاآمدگی و فروافتادگی سطح زمین ناشی از زلزله است. پردازش روی تصاویر انتخابی مربوط به دوره‌های قبل و بعد از تاریخ زلزله انجام شد که خروجی‌های موردنظر به‌صورت اشکال و نمودار بوده است. نمودارها صحت کار و میزان جابه‌جایی تجمعی سالانه را نشان می‌دهند. نتایج تحقیق نشان داد که میزان جابه‌جایی سطح زمین بین 16- و 16+ بوده است. بیشترین فرورفتگی و بالاآمدگی به‌ترتیب مربوط به نواحی شمال‌شرقی (روستای گوگرد) و نواحی جنوبی منطقه (روستاهای کوتان‌آباد، میرعمر، گرناویک) است. در راستای بیشینه مقدار جابه‌جایی‌ها (بالاآمدگی و فروافتادگی) داده‌های به‌دست‌آمده از زلزله، نشان می‌دهد که گسل باشکالا به‌عنوان یک گسل چپ‌گرد موجب رخداد این زلزله بوده است.
[1]- SAR PROcessing tool by periZ
[2]- InSAR
[3]- Sentinel1
اطلاعات جغرافیایی
قربان وهاب زاده کبریا؛ عارف صابری
چکیده
یکی از روش‌های ارزیابی و تفسیر اشکال فرسایشی و ژئومورفولوژیکی تحت‌تأثیر پارامترهای اقلیمی، مدل لویس پلتیر است. این مدل کاربرد زیادی در علم زمین‌شناسی و ژئومورفولوژی دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی هوازدگی سنگ‌ها در جنوب‌غرب استان آذربایجان غربی با شرایط کوهستانی با استفاده از مدل لویس پلتیر انجام شده است. منطقه مورد مطالعه از ...
بیشتر
یکی از روش‌های ارزیابی و تفسیر اشکال فرسایشی و ژئومورفولوژیکی تحت‌تأثیر پارامترهای اقلیمی، مدل لویس پلتیر است. این مدل کاربرد زیادی در علم زمین‌شناسی و ژئومورفولوژی دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی هوازدگی سنگ‌ها در جنوب‌غرب استان آذربایجان غربی با شرایط کوهستانی با استفاده از مدل لویس پلتیر انجام شده است. منطقه مورد مطالعه از بخش‌های کوهپایه، دشت و کوهستانی تشکیل شده است. کمترین ارتفاع این منطقه در کلاس کمتر از 1570-1250 قرار دارد. بخش کوهستانی نیز با ارتفاع بیش از 3576 متر مرتفع‌ترین بخش منطقه را تشکیل می‌دهد. کلاس‌های شیب تهیه شده برای منطقه نشان داد که طبقه شیب 10-0 درصد با 29.57 درصد بیشتر منطقه را شامل می‌شود. نقشه هم‌دما و هم‌بارش نیز با روش زمین‌آماری عکس فاصله وزنی (IDW) در محیط GIS تهیه گردید. درنهایت مقادیر دما و بارش با استفاده از نمودار و جداول تعیین، و وضعیت خشکی و رطوبت منطقه‌ی جنوب‌غرب استان آذربایجان‌غربی، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که طبقه بارشی 477-407 میلی‌متر و دمای 17-15 درجه سانتیگراد با توجه به نقشه هم‌باران و هم‌دما مساحت بیشتری را در دامنه شمالی دارند. با توجه به مقادیر دما و بارش و نمودار تقسیم‌بندی پلتیر محدوده مورد نظر دارای وضعیت هوازدگی کم است و براساس شرایط مرفولوژیکی در وضعیت نیمه‌خشک واقع شده است. بنابراین با درنظر گرفتن نتایج به‌دست آمده می‌توان گفت که هوازدگی مکانیکی عاملی برای تخریب سنگ‌ها در منطقه مورد مطالعه است. برای این منظور نقشه شدت هوازدگی منطقه براساس پارامترهای اقلیمی وزن‌دهی شد و سه نوع هوازدگی مکانیکی با شدت‌های ضعیف، متوسط و شدید به‌ترتیب 1، 2 و 3 به‌دست آمد.
هادی سلیمانی مقدم
چکیده
به‌عنوان یک روند کلی، افزایش تقاضا در استفاده از انرژی در دو بعد کمّی و کیفی همراه با توسعه‌ی اجتماعی و اقتصادی است. بهره‌گیری از انرژی‌های نو، سال‌هاست که پایه انجام تحقیقات گسترده و دستیابی به تکنولوژی‌های جدید جهانی بوده که باید گفت کشور بزرگ ایران از آن، کم بهره است. انرژی خورشیدی، یکی از مهم‌ترین انواع انرژی‌های نو است. ...
بیشتر
به‌عنوان یک روند کلی، افزایش تقاضا در استفاده از انرژی در دو بعد کمّی و کیفی همراه با توسعه‌ی اجتماعی و اقتصادی است. بهره‌گیری از انرژی‌های نو، سال‌هاست که پایه انجام تحقیقات گسترده و دستیابی به تکنولوژی‌های جدید جهانی بوده که باید گفت کشور بزرگ ایران از آن، کم بهره است. انرژی خورشیدی، یکی از مهم‌ترین انواع انرژی‌های نو است. هدف از این تحقیق بررسی امکان استفاده از انرژی تابش خورشیدی در روستاهای شهرستان جوین واقع در استان خراسان رضوی می‌باشد. در این تحقیق با استفاده از روش تحلیل تابش در محیط GIS، نقشه پهنه‌بندی تابش کل خورشیدی در سطح 113 روستای فعال شهرستان جوین تولید شد. بدین منظور، دو پارامتر کسر پخشیده (K) و تراگسیلایی جوّ با استفاده از مقادیر اندازه‌گیری شده تابش کل و تابش فراجوّی مربوط به ایستگاه‌های مورد بررسی برآورد و پس از آن پهنه سالانه تابش دریافتی در سال 2017 به روش تحلیل تابش و با استفاده از مدل رقومی ارتفاعی منطقه با توان تفکیک مکانی 30 متر و برای ایستگاه‌های تابش‌سنجی به‌صورت نقطه‌ای برآورد شد و نهایتاً براساس نیاز مصرفی روستا و توان تولیدی انرژی خورشیدی در منطقه پتانسیل‌سنجی صورت گرفت. بنا به نتایج به‌دست آمده، مقادیر تابش خورشیدی تقریباً در دامنه 383675- 27605وات بر متر مربع قرار دارد؛ بنابراین پتانسیل لازم را برای اجرای سامانه‌های فتوولتائیک خورشیدی دارد. با محاسبه و بررسی تابش کلی در سطح منطقه مورد مطالعه، دو روستای حکم‌آباد و قلعه نو دارای پتانسیل عالی در انرژی تابش خورشیدی شناسایی شدند. مطالعة نقشه پتانسیل‌سنجی نشان می‌دهد که، 89.07 درصد از سطح شهرستان دارای پتانسیل عالی، 8.58 درصد دارای پتانسیل خیلی خوب و 2.33 درصد دارای پتانسیل خوب می‌باشند. همچنین نتایج نشان می‌دهد که روستاهای کم‌جمعیت و صعب‌العبور پتانسیل بیشتری برای استفاده از انرژی خورشیدی را دارا می‌باشد.
اسماعیل علی اکبری؛ مصطفی طالشی؛ محمد رضا کرمی؛ کیومرث ملکی
چکیده
زلزله پدیده و رخدادی طبیعی و غالباً مخرب است که در برنامه ریزی شهری کشور کمتر مورد توجه قرار گرفته است. غالباً تحقیقات موجود در رابطه با کاهش خسارات ناشی از زلزله حول روش های ساخت و ساز ساختمانی برای افزایش مقاومت بنادر برابر زلزله بوده است. پژوهش حاضر با تأکید بر شناسایی شاخص های آسیب پذیری و پهنه بندی خطر در چهار ...
بیشتر
زلزله پدیده و رخدادی طبیعی و غالباً مخرب است که در برنامه ریزی شهری کشور کمتر مورد توجه قرار گرفته است. غالباً تحقیقات موجود در رابطه با کاهش خسارات ناشی از زلزله حول روش های ساخت و ساز ساختمانی برای افزایش مقاومت بنادر برابر زلزله بوده است. پژوهش حاضر با تأکید بر شناسایی شاخص های آسیب پذیری و پهنه بندی خطر در چهار شاخص طبیعی، کالبدی، اجتماعی و اقتصادی با 44 زیر شاخص، آسیب پذیری ناشی از زلزله را به صورت جامع و مطلوب مشخص و بر اساس آن استراتژی های کاهش خطر را تعریف نموده است. در مقاله حاضر با بررسی های بنیادی و ارائه مبانی نظری در ارتباط با موضوع و محدوده مورد مطالعه نسبت به تشکیل پایگاه اطلاعاتی مورد نیاز در محیط نرم افزاری ArcGISاقدام گردید و سپس با ایجاد لایه های مؤثر و دخیل در فرآیند تحلیل و ارزیابی برای هر شاخص به صورت جداگانه مدل AHPاجرا و سپس نتیجه نهایی هر شاخص در یک ماتریس جدید مجدداً در مدل AHPاجرا و در نهایت نقشه پهنه بندی آسیب پذیری نهایی به دست آمد. تشکیل ماتریس به تحلیل میزان آسیب پذیری کاربری ها، با توجه به شرایط محدوده مورد مطالعه پرداخته است که در نهایت آسیب پذیری کلان شهر کرمانشاه با توجه به معیارهای کمی و کیفی با استفاده از نرم افزار ArcGISو مدل AHPبه صورت نقشه پهنه آسیب پذیر مشخص و راه های کاهش آسیب پذیری بررسی و نتایج بررسی ها بر اساس موقعیت مکانی محدوده مورد مطالعه در قالب توسعه میان افزا و توسعه درون زا ارائه شده است.
سیستم اطلاعات جغرافیایی
محمدامین دانشفر؛ مهدی ارجمند
چکیده
پسماند نهایی ناشی از استفاده سیال حفاری پایه روغنی در عملیات حفاری چاه‌های نفت و گاز پس از انجام فرآیندهای مختلف بر روی آن بایستی به‌صورت مناسبی دفن شود. این تحقیق به‌منظور انتخاب مکان‌های مناسب دفن پسماند حفاری روغنی تولیدشده از میادین نفت و گاز تحت مدیریت IOOC در شرق خلیج‌فارس (مناطق قشم، کیش، سیری و لاوان) صورت گرفته است. مطالعه ...
بیشتر
پسماند نهایی ناشی از استفاده سیال حفاری پایه روغنی در عملیات حفاری چاه‌های نفت و گاز پس از انجام فرآیندهای مختلف بر روی آن بایستی به‌صورت مناسبی دفن شود. این تحقیق به‌منظور انتخاب مکان‌های مناسب دفن پسماند حفاری روغنی تولیدشده از میادین نفت و گاز تحت مدیریت IOOC در شرق خلیج‌فارس (مناطق قشم، کیش، سیری و لاوان) صورت گرفته است. مطالعه مذکور از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش، توصیفی ـ تحلیلی است. در این پژوهش به‌منظور شناسایی مکان‌های مناسب دفن پسماند حفاری روغنی در جزیره لاوان از نتایج حاصل از روش AHP در GIS استفاده شد. نتایج به‌دست آمده از روش AHP نشان داد که فاصله از مراکز جمعیتی (وزن 0.229)، فاصله از جاده‌ها (وزن 0.161)، فاصله از رودخانه (وزن 0.137) و فاصله از فرودگاه (وزن 0.108) از بین زیرمعیارهای (لایه‌ها) در نظر گرفته شده برای انتخاب مکان مناسب دفن پسماند در جزیره لاوان به‌ترتیب دارای اهمیت بیشتری هستند. لایه‌های مذکور تأثیر بیشتری را نسبت به دیگر لایه‌ها در انتخاب مکان‌های مناسب دفن پسماند در این جزیره دارند. با استفاده از نرم‌افزار GIS محدوده‌های مناسب دفن پسماند در ۵ کلاس با درجه‌های خیلی خوب، خوب، متوسط، ضعیف و بسیار ضعیف به‌عنوان مکان‌های پیشنهادی معرفی شدند. تحلیل فضایی نقشه‌های نهایی به‌دست آمده حاکی از مناسب بودن سایت‌های ۱، ۲، ۳، ۴ و ۵ (اراضی واقع در مرکز جزیره لاوان) برای دفن پسماند حفاری است. دوری از مراکز جمعیتی، جاده‌ها، رودخانه و فرودگاه این مناطق را به مکان‌های مناسب دفن پسماند در راستای توجه به معیارهای زیست‌محیطی و فرهنگی ـ اجتماعی تبدیل می‌نماید.
سیستم اطلاعات جغرافیایی
ابوالفضل قنبری؛ وحید عیسی زاده
چکیده
ازن سطح زمین (O3) و اکسید نیتروژن به‌عنوان یکی از آلاینده‌های بسیار خطرناک و دارای اثرات قابل توجهی بر سلامت ساکنان مناطق شهری می‌باشد. هدف از این پژوهش، مدل‌سازی تغییرات مکانی و زمانی غلظت آلاینده ازن و نیتروژن در کلان‌شهر تهران می‌باشد. در این پژوهش از دو روش برای اندازه‌گیری غلظت آلاینده ازن و اکسید نیتروژن به‌صورت مکانی استفاده ...
بیشتر
ازن سطح زمین (O3) و اکسید نیتروژن به‌عنوان یکی از آلاینده‌های بسیار خطرناک و دارای اثرات قابل توجهی بر سلامت ساکنان مناطق شهری می‌باشد. هدف از این پژوهش، مدل‌سازی تغییرات مکانی و زمانی غلظت آلاینده ازن و نیتروژن در کلان‌شهر تهران می‌باشد. در این پژوهش از دو روش برای اندازه‌گیری غلظت آلاینده ازن و اکسید نیتروژن به‌صورت مکانی استفاده شده است. یکی از این‌روش‌ها وزن‌دهی معکوس فاصله (IDW) و روش Sentinel-5P NRTI O3: Near Real Time می‌باشد. برای پیاده‌سازی روش اول از داده‌های سال ۱۳۸۷ به‌صورت سالانه و ۱۳۸۸ و ۱۳۹۷ به‌صورت سالانه استفاده شد. آنالیز زمانی غلظت آلاینده ازن و اکسید نیتروژن نشان می‌دهد که بهترین عملکرد مدل برای سال ۱۳۸۷ (0.9188= R2) و سال ۱۳۸۸ میزان این عملکرد ( 0.9134= R2) در حالی که کمترین عملکرد مدل از نظر آنالیز زمانی مربوط به سال ۱۳۹۷ (0.476) است. نتایج تحقیق حاضر نشان می‌دهد؛ غلظت آلاینده ازن در ایستگاه‌ها برای سه دوره فوق متفاوت بوده است. مدل‌سازی مکانی میزان پراکنش آلاینده ازن سه دوره بیشتر بر روی قسمت شمال‌شرقی تهران بوده است. در روش دوم مدل‌سازی غلظت آلاینده ازن براساس پروداکت ستون چگالی ازن که میانگین سالانه تغییرات ازن را نشان می‌دهد. بنابراین، نتایج نشان داد ایستگاه اقدسیه در نهم مارس ۲۰۱۹ دارای بیشترین میزان ازن و اکسید نیتروژن اتمسفر بوده که این میزان عدد 0.186 درصد را نشان داد. در حالی‌که ایستگاه‌های شهرداری - منطقه ۱۶، ۱۹ و ۲۰ و ایستگاه مسعودیه دارای کمترین غلظت آلاینده ازن و اکسید نیتروژن بوده و میزان غلظت این چهار ایستگاه بنابر تغییرات سالانه0.133 درصد بوده است. در نهایت نتایج، نشان داد که مدل‌سازی مکانی آلاینده ازن و اکسید نیتروژن با سنتینل - ۵ در گوگل ارث انجین نتایج مطلوبی را به‌وجود آورده است.
زهرا ثروتی؛ غلامرضا لطیفی
چکیده
آسایش حرارتی در فضاهای باز یکی از مسائل مهم و تأثیرگذار برجنبه های مختلف زندگی به شمار می رود. با توجه به این که تهویه طبیعی فضاهای عمومی شهری و میادین توسط جریان هوای طبیعی، یکی از بهترین و ارزان ترین روش های تهویه می باشد که با ورود باد در فضای میدان صورت می پذیرد و موجب آسایش در فضاهای شهری می شود، از این رو پژوهش ...
بیشتر
آسایش حرارتی در فضاهای باز یکی از مسائل مهم و تأثیرگذار برجنبه های مختلف زندگی به شمار می رود. با توجه به این که تهویه طبیعی فضاهای عمومی شهری و میادین توسط جریان هوای طبیعی، یکی از بهترین و ارزان ترین روش های تهویه می باشد که با ورود باد در فضای میدان صورت می پذیرد و موجب آسایش در فضاهای شهری می شود، از این رو پژوهش پیش رو با توجه به تأثیر باد مطلوب در کیفیت آسایش حرارتی در فضاهای عمومی شهری به ارزیابی و مقایسه ی معیارهای تأثیر گذار در مدل های ساختاری و کالبدی میدان نبوت واقع در شرق تهران پرداخته است. این مطالعه، بر اساس کیفیت و جهت یابی باد مطلوب با هدف تعیین مهم ترین و تأثیرگذارترین معیار در مدل یابی جغرافیایی میدان شهری، ضمن ارائه سناریوهایی با تغییر چند فاکتور جهت، سرعت و کیفیت باد مطلوب و مناسب در فضای عمومی شهری، در محیط ENVI-met 4 basic با شبیه سازی سه بعدی و سنجش شرایط خرد اقلیم شهری، سنجش سطح آسایش حرارتی بر مبنای معیار PMV ( میانگین دمای پیش بینی شده در فضای مدل سازی ) در میدان را انجام داده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که جهت گیری مناسب در شهر تهران برای محوطه های عمومی شهری، جهت جنوب غربی (رون تهرانی) است. بر اساس نتایج حاصل از تحلیل نمونه هامشخص شد که گردش حدود ۱۰ درجه نسبت به شمال، بهترین جهت آسایش حرارتی بر اساس بهره گیری از باد غالب شهر است.
حیدر لطفی
چکیده
منطقه مکران منطقه ای راهبردی در معادلات امنیتی ایران به شما می رود. این منطقه از نظر مولفه های جغرافیای انسانی، جغرافیای اقتصادی و جغرافیایی طبیعی می تواند به عنوان زمین بازی امنیتی ایران مورد استفاده قرار گیرد. اما در مقابل منطقه مجاور یعنی خلیج فارس از این نظر مزیت های کم تری دارد. هدف این مقاله بررسی نقش منطقه مکران در امنیت خلیج ...
بیشتر
منطقه مکران منطقه ای راهبردی در معادلات امنیتی ایران به شما می رود. این منطقه از نظر مولفه های جغرافیای انسانی، جغرافیای اقتصادی و جغرافیایی طبیعی می تواند به عنوان زمین بازی امنیتی ایران مورد استفاده قرار گیرد. اما در مقابل منطقه مجاور یعنی خلیج فارس از این نظر مزیت های کم تری دارد. هدف این مقاله بررسی نقش منطقه مکران در امنیت خلیج فارس است. سوال اصلی مقاله این است که مهم ترین مزیت های منطقه مکران برای ایفای نقش امنیتی در خلیج فارس کدام اند؟ این مقاله با استفاده از مدل سوآت به منظور بررسی نقش منطقه مکران در امنیت خلیج فارس انجام شده است و برای سنجش وزن سنجه ها از فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که ابعاد ژئوپلیتیکی منطقه مکران در تعیین کردن نقش امنیتی آن در ارتباط با امنیت منطقه خلیج فارس عبارتاند از؛ جغرافیای انسانی و نحوه توزیع جمعیتی در این منطقه، جغرافیای اقتصادی منطقه، جغرافیای طبیعی منطقه و همچنین ویژگی های جغرافیایی منطقه که امکان اجرای اصل پراکنده سازی به عنوان یکی از اصول تاثیر گذار بر معادله دفاع- تهاجم وجود دارد.
