اطلاعات جغرافیایی
مهران مقصودی؛ محمد فتح اله زاده؛ حمید گنجائیان
چکیده
یکی از اصلیترین عوامل مؤثر بر تغییرات مورفولوژی مناطق بیابانی، فراوانی وزش باد بهدلیل توپوگرافی نسبتاً هموار و فقر پوشش گیاهی و کمبود رطوبت در این مناطق است. در این پژوهش به بررسی خصوصیات باد و تأثیرات آن بر مورفولوژی و جابهجایی تپههای ماسهای بخشی از ریگ لوت پرداخته میشود. برای این امر ابتدا دادههای ساعتی مربوط بهسرعت ...
بیشتر
یکی از اصلیترین عوامل مؤثر بر تغییرات مورفولوژی مناطق بیابانی، فراوانی وزش باد بهدلیل توپوگرافی نسبتاً هموار و فقر پوشش گیاهی و کمبود رطوبت در این مناطق است. در این پژوهش به بررسی خصوصیات باد و تأثیرات آن بر مورفولوژی و جابهجایی تپههای ماسهای بخشی از ریگ لوت پرداخته میشود. برای این امر ابتدا دادههای ساعتی مربوط بهسرعت و جهت باد در چهار ایستگاه اطراف این منطقه تهیه و با ترسیم نمودار گلباد و گلماسه در بازههای زمانی مختلف، روند تغییرات و خصوصیات باد از نظر جهت و سرعت مورد بررسی قرار گرفت و بدین وسیله بادهای مؤثر بر مورفولوژی تپههای ماسهای ریگ لوت و همچنین پتانسیل راندگی، برآیند پتانسیل راندگی، بردار برآیند مسیر راندگی شناسایی شد. نتایج نشان میدهد بادهایی که از سمت ایستگاههای نهبندان و دهسلم و نصرت آباد جریان دارند در این شکلدهی اثر بیشتری دارند. از طرفی برای پایش تغییرات تپههای ماسهای در این ناحیه و تعیین مقدار و نحوهی تغییرات از تصاویر اپتیک Sentinel_2 و راداری Sentinel_1 در بازهی زمانی 2016 تا 2019 استفاده شد. بررسی تصاویر اپتیک منطقه با استفاده از باندهای با قدرت تفکیک مکانی 10 متری بیانگر آن است که بیشترین میزان تغییرات و جابهجایی تپههای ماسهای در سالهای مختلف در نواحی مختلف ریگ اتفاق افتاده است و روند مشخص و ثابتی ندارد. همچنین بررسی تغییرات تپههای ماسهای با استفاده از تصاویر راداری Sentinel_1 و روش سری زمانی SBAS[1] نیز در این ناحیه انجام شد و مقادیر تغییرات برای هر سال مشخص و مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در پایان نتایج حاصل از آنالیز دادههای مربوط به باد و دورسنجی با یکدیگر تلفیق و روند تغییرات کلی و جابهجایی تپههای ماسهای و جهت غالب تغییرات آنها تعیین و مشخص شد.
[1]- Small Base Line.
مهران مقصودی؛ حمید گنجائیان؛ لیلا گروسی؛ انور مرادی
چکیده
با توجه به جایگاه و اهمیت ژئوتوریسم در توسعه مناطق، در پژوهش حاضر20 ژئوسایت از دو شهرستان واقع در شرق استان کردستان (شهرستان های قروه و بیجار) انتخاب شده و مورد ارزیابی قرار گرفته اند. این تحقیق از نوع کاربردی و بر مبنای روش های توصیفی- تحلیلی و نرم افزاری استوار است. ب همنظور ارزیابی ژئوسای ت ها از دو روش کامنسکو و فاسیلاس ...
بیشتر
با توجه به جایگاه و اهمیت ژئوتوریسم در توسعه مناطق، در پژوهش حاضر20 ژئوسایت از دو شهرستان واقع در شرق استان کردستان (شهرستان های قروه و بیجار) انتخاب شده و مورد ارزیابی قرار گرفته اند. این تحقیق از نوع کاربردی و بر مبنای روش های توصیفی- تحلیلی و نرم افزاری استوار است. ب همنظور ارزیابی ژئوسای ت ها از دو روش کامنسکو و فاسیلاس استفاده شده است. به این ترتیب که پس از ارزیابی با استفاده از معیارها و زیر معیارهای هر کدام از رو شها، بر اساس امتیازات بدس تآمده ژئوسایت های منطقه رتبه بندی شده اند. پس از ارزیابی ژئوسایت ها نقشه پهنه بندی مناطق مستعد توسعه ژئوتوریسم نیز تهیه شده است. برای این منظور از 9 پارامتر (چشم انداز، کاربری اراضی، ارتفاع، شیب، فاصله از راه ارتباطی، فاصله از سایت های فرهنگی، فاصله از رودخانه های فصلی و دائمی، فرسایش و فاصله از ژئوسایت ها) استفاده شده و پهنه بندی از طریق مدل تلفیقی فازی وANPانجام شده است.
نتایج حاصل از ارزیابی ها بیانگر این است که قلعه قمچقای، سراب قروه و چشمه تنگز باباگورگور داری بالاترین ارزش در بین ژئوسایت ها هستند. همچنین بر اساس نتایج بدست آمده از ارزیابی ها و پهنه بندی مناطق مستعد ژئوسایت، ژئوسایت هایی که دارای بالاترین پتانسیل جهت اهداف ژئوتوریستی هستند مشخص شده اند که علاوه بر قلعه قمچقای و سراب قروه، چشمه تنگز و کوه اژدهای باباگورگور، سراب و کوه نسار بیجار، غارگلستانه بیجار و کوه های بدر و پریشان در جنوب شهرستان قروه دارای بیشترین پتانسیل می باشند.
مهران مقصودی؛ عبدالحسین حاجی زاده؛ محمد علی نظام محله؛ زینب بیاتی صداقت
چکیده
دشت لوت در جنوب شرقی کرمان و یکی از بیابانهای بزرگ جهان میباشد که از گرمترین نقاط دنیا است. دانهسنجی رسوبات میتواند نشان دهنده ویژگیهای فرایندهای پیشین و مورفولوژی اشکال ناهمواری باشد. کلوتهای دشت لوت دارای مورفولوژی بسیار جالب توجه و منحصر به فردی در ایران و جهان میباشند که شناخت ارتباط بین خصوصیات دانه سنجی آنها با ...
بیشتر
دشت لوت در جنوب شرقی کرمان و یکی از بیابانهای بزرگ جهان میباشد که از گرمترین نقاط دنیا است. دانهسنجی رسوبات میتواند نشان دهنده ویژگیهای فرایندهای پیشین و مورفولوژی اشکال ناهمواری باشد. کلوتهای دشت لوت دارای مورفولوژی بسیار جالب توجه و منحصر به فردی در ایران و جهان میباشند که شناخت ارتباط بین خصوصیات دانه سنجی آنها با شکل ناهمواری آن که مجموعهای از تپههای مورب و یا رشتههای کم و بیش موازی هستند میتواند اطلاعات مفیدی را نشان دهد. در این مطالعه دو نمونه یاردانگ یا کلوت از دشت لوت در شمال شرق شهر شهداد در شمال کلوتها انتخاب و تعدادی نمونه رسوب از ارتفاعهای مختلف آن مطابق با اصول نمونهبرداری برداشت شد. نمونههای رسوب در آزمایشگاه با روش پیپت مورد اندازه گیری قرار گرفت. این روش اولین بار توسط نویسندگان در دانشکده جغرافیا طراحی و انجام شده است. در نمونه یاردانگهای مورد مطالعه مشخص شد که فرسایش آبی و بادی جزء فرایندهای غالب تشکیل دهنده اشکال یاردانگهای شمال دشت لوت میباشد. در این تحقیق آزمایش کلسیمتری، تعیین رنگ رسوبات انجام و پارامترهای آماری نظیر میانگین دانه ها، انحراف معیار، کورتوسیس و اسکیونس دادهها نیز محاسبه شده است، طبق نتایج حاصل از دانه سنجی و پارامترهای مربوط به آن نتیجه گرفته میشود که یاردانگهای بخش شمالی دشت لوت در تمامی ارتفاع این شکل ناهمواری عمدتاً دارای رسوبات گلی میباشد، همچنین نتایج میزان بیشتر رسوبات سیلتی را در ارتفاعهای بالاتر این دو یاردانگ نشان داده است. این تحقیق نشان میدهد که مورفولوژی تخم مرغی یاردانگهای مورد مطالعه در ارتباط با رسوبات سیلتی بخش بالایی و رسوبات رسی بخش پایینی این اشکال ناهمواری میباشد. لازم به ذکر است که این مقاله از یک طرح تحقیقاتی گرفته شده و با حمایت مالی دانشکده جغرافیا- دانشگاه تهران به انجام رسیده است.
مهران مقصودی؛ بهرام نکوئی صدری
دوره 16، شماره 64 ، بهمن 1386، ، صفحه 61-64
چکیده
ژئوتوریسم به عنوان زیر شاخه هایى از توریسم طبیعت گرا (اکوتوریسم) در کنار دیگر زمینه هاى مربوط به گردشگرى مانند گردشگرى روستایى، فرهنگى و... زمینه بالقوه اى براى اشتغال عده کثیرى از متخصصین وابسته را داراست. این صنعت مى تواند نقش مؤثرى در تحول اقتصادى کشور داشته باشد، به همین دلیل است که صنعت توریسم را مهمترین صنعت جهان ...
بیشتر
ژئوتوریسم به عنوان زیر شاخه هایى از توریسم طبیعت گرا (اکوتوریسم) در کنار دیگر زمینه هاى مربوط به گردشگرى مانند گردشگرى روستایى، فرهنگى و... زمینه بالقوه اى براى اشتغال عده کثیرى از متخصصین وابسته را داراست. این صنعت مى تواند نقش مؤثرى در تحول اقتصادى کشور داشته باشد، به همین دلیل است که صنعت توریسم را مهمترین صنعت جهان مى دانند. البته تصور عده زیادى از متخصصین و غیرمتخصصین از صنعت توریسم، فقط توریسم تفریحى است و این بر خلاف دیدگاه هاى جدید مطرح شده در این زمینه در جهان است. در واقع امروزه در بسیارى موارد گردشگران جوامع پیشرفته به دنبال علم، فرهنگ و جاذبه هاى اکولوژیکى، ژئومورفولوژیکى و زمین شناسى مىباشند. شایان ذکر است که در ایران این صنعت هنوز به خوبى شناخته نشده است و امکانات بالقوه ایران در این خصوص تاکنون مورد ارزیابى قرار نگرفته است. ایران با تنوع ساختارهاى ژئومورفولوژیکى و زمین شناسى از تنوع بسیار وسیعى در این خصوص بر خوردار بوده و عرصه هاى جدیدى در زمینه صنعت گردشگرى کشور مطرح مى نماید. با توجه به مطالب فوق شناسایى و بازار یابى پدیده هاى ژئوتوریسمى و اکوتوریسمى ایران، به منظور بهره بردارى از این پتانسیل عظیم، امرى اجنتاب ناپذیر جلوه مى نماید. در این مقاله سعى شده تا ضمن بررسى مفاهیم و ابعاد ژئوتوریسم برخى ویژگى ها و جاذبه هاى کلى ژئوتوریسمى ایران بر شمرده شود.
مهران مقصودی (مترجم)؛ حمید بیدی (مترجم)
دوره 16، شماره 62 ، مرداد 1386، ، صفحه 77-79
چکیده
هند داراى پهنه ساحلى وسیعى است که در حدود 7500 کیلومتر طول دارد و ذخیره ساحلى عظیمى از کانى هاى ماسه اى مانند ایلیمینیت، روتیل، لئو کوکسن، زیرکن، مونازیت، سیلیمانت و گارنت در آن دیده مى شود. هدف این مطالعه تهیه نقشه لند فرم هاى ساحلى با استفاده از داده هاى سنجش از دور چند طیفى است تا بتوان با استفاده از آن، نواحى مناسب براى ...
بیشتر
هند داراى پهنه ساحلى وسیعى است که در حدود 7500 کیلومتر طول دارد و ذخیره ساحلى عظیمى از کانى هاى ماسه اى مانند ایلیمینیت، روتیل، لئو کوکسن، زیرکن، مونازیت، سیلیمانت و گارنت در آن دیده مى شود. هدف این مطالعه تهیه نقشه لند فرم هاى ساحلى با استفاده از داده هاى سنجش از دور چند طیفى است تا بتوان با استفاده از آن، نواحى مناسب براى پیمایش زمینى به منظور اکتشاف کانى هاى آبرفتى را مشخص نمود. بطور کلى مواد سطح زمین حاصل تأثیر متقابل سه متغییر مختلف هستند: 1- ماهیت سنگهاى زیر سطحى، 2- حرکات درونى زمین که تحت عنوان رژیم تکتونیک بیان مى شود، 3- فرایندهاى بیرونى فعال، که عمدتاً توسط فاکتور اقلیم کنترل مى شود. بنابراین، یک بررسى دقیق ژئومورفولوژیکى براى پى بردن به چگونگى تشکیل کانى هاى آبرفتى در همه مقیاس ها ضرورى به نظر مى رسد. (1985 Rajamanickam / Sutherlandو دیگران 1997) نواحى ساحلى براى اکتشاف کانى هاى آبرفتى ناشى از آبرفت هاى ساحلى خصوصیات ویژه اى دارند. هند داراى پهنه وسیع ساحلى در حدود 7500 کیلومتر است و ذخیره ساحلى عظیمى از کانى هاى شنى همانند ایلیمینیت، روتیل، لئوکوکسن، زیر کن، مونازیت، سیلیمانیت و گارنت در طول این سواحل وجود دارد. عمده این رسوبات به استثناى چند ذخیره گاه آبرفتى درون خشکى و ماسه ها، عمدتاً در نوار ساحلى شبه قاره هند قرار گرفته اند. خط ساحلى تامیل نادو (Tamil Nadu) در حدود 975 کیلومتر است که 915 کیلومتر آن در ساحل شرقى و 60 کیلومتر بقیه در ساحل غربى هند قرار دارد. پیمایش هاى تفضیلى (60 کیلومتر) و مقدماتى (519 کیلومتر) در 579 کیلومتر از طول ساحل انجام شد. با این وجود 396 کیلومتر هنوز باید پیمایش شود. بررسى ها بر روى رسوبات حاوى کانى هاى سنگین تپه ها و سواحل شنى با نمونه گیرى شبکه بسته (Close Grid) در 508 کیلومتر از طول ساحل، غلظت بالاى کانى هاى سنگین را از سطح تا عمق چند مترى نشان مى دهد. (Mohanand Rajamanickam,2000 )
مهران مقصودی؛ سپیده زندیه
دوره 16، شماره 61 ، اردیبهشت 1386، ، صفحه 35-38
چکیده
امروزه تقریباً در تمامى گزارش ها، پژوهش هاى علمى، طرح ها و پروژه هاى کاربردى که به نوعى با پراکندگى پدیده هاى جغرافیایى سر و کار دارند از نقشه هاى موضوعى استفاده مى شود. در کشورهاى اروپایى تهیه نقشه هاى موضوعى به قرن 17 باز مى گردد اما در کشور ما تهیه این نقشه ها با تدوین اطلس ها توسط برخى مؤسسات در دهه 40 شروع شد. ...
بیشتر
امروزه تقریباً در تمامى گزارش ها، پژوهش هاى علمى، طرح ها و پروژه هاى کاربردى که به نوعى با پراکندگى پدیده هاى جغرافیایى سر و کار دارند از نقشه هاى موضوعى استفاده مى شود. در کشورهاى اروپایى تهیه نقشه هاى موضوعى به قرن 17 باز مى گردد اما در کشور ما تهیه این نقشه ها با تدوین اطلس ها توسط برخى مؤسسات در دهه 40 شروع شد. نوع خاصى از نقشه هاى موضوعى که کاربرد وسیعى نیز پیدا کرده، نقشه هاى کروپلت است. نقشه هاى کروپلت براى نمایش توزیع پدیده هاى کمّى در سطح یک محدوده سیاسى یا ادارى مورد استفاده قرار مى گیرند. محدوده استان، شهرستان، بخش و دهستان از این قبیل محدوده ها مى باشند. نقشه هاى کروپلت معمولاً با گام رنگى(2) یا هاشور نشان داده مى شوند. نکته مهم در تهیه نقشه هاى کروپلت یافتن سیستم طبقه بندى مناسب براى داده هاى مورد استفاده است. در واقع سیستم هاى طبقه بندى گوناگونى در این زمینه وجود دارند که چنانچه براى نمایش اطلاعات سیستم طبقه بندى مناسبى انتخاب نشود چه بسا کاربر دچار سردرگمى شود. در این تحقیق سعى شده تا ضمن بررسى روش هاى طبقه بندى در نقشه های کروپلت، ویژگى هاى هر یک با ذکر مثال مشخص گردد.