یعقوب نیازی؛ علی طالبی؛ محمد حسین مختاری؛ مجید وظیفه دوست
چکیده
در سال های اخیر مقوله خشکسالی به یک معضل جهانی به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک جهان تبدیل شده است. بدون شک شناسایی و پایش خشکسالی را می توان گامی مهم در جهت مبارزه و کاهش خسارات ناشی از آن دانست. رطوبت خاک و تغییرات زمانی و مکانی آن یکی از مهمترین متغیرهای محیطی است که به دلیل اندازه گیری های دشوار، پرهزینه و وق تگیر میدانی، ...
بیشتر
در سال های اخیر مقوله خشکسالی به یک معضل جهانی به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک جهان تبدیل شده است. بدون شک شناسایی و پایش خشکسالی را می توان گامی مهم در جهت مبارزه و کاهش خسارات ناشی از آن دانست. رطوبت خاک و تغییرات زمانی و مکانی آن یکی از مهمترین متغیرهای محیطی است که به دلیل اندازه گیری های دشوار، پرهزینه و وق تگیر میدانی، تاکنون به طور گسترده در شاخص های خشکسالی استفاده نشده است. در سال های اخیر با رشد فزاینده پایگاه های داده جهانی مبتنی بر برآوردهای ماهواره ای و همچنین افزایش توانایی های سخت افزاری و نرم افزاری در مدل سازی فرایندهای پیچیده حاکم بر بیلان آب در سطح زمین، کوشش زیادی به منظور استفاده مناسب از این ابزارهای نوین جهت کاهش مشکلات موجود در این زمینه به عمل آمده است. تحقیق حاضر، یک روش جدید برای پایش سیر تکاملی و شدت خشکسالی با شاخص خشکسالی مبتنی بر رطوبت خاک حاصل از سیستم جهانی تلفیق اطلاعات زمینی(GLDAS-SMDI)ارائه میدهد شاخص فوق براساس این واقعیت استوار است که رطوبت خاک، فراسنجی تعیین کننده در بسیاری از فرایندهای پیچیده زیست - محیطی محسوب می گردد که نقش مهمی در وقوع خشکسالی دارد. در این تحقیق، از خروجی رطوبت خاک حاصل از سیستم جهانی تلفیق اطلاعات زمینی جهت تهیه نقشه توزیع مکانی خشکسالی در طی دوره آماری 2004-2001 در محدوده ایران مرکزی استفاده شده است. ارزیابی دقت این شاخص با استفاده از معیارهای ارزیابی RوRMSEدرمقایسه با نقشه توزیع مکانی خشکسالی مبتنی بر شاخص SPIحاصل از دادههای بارش ماهانه 50 ایستگاه سینوپتیک انجام گرفته است. نتایج حاصل از بررسی معیارهای ارزیابی نشان داد که شدت خشکسالی برآورد شده به وسیله شاخص GLDAS-SMDIازهمبستگی معنیداری با نقشه شدت خشکسالی SPI درسطح اطمینان 95%برخوردار بوده است. ازاینرو شاخص خشکسالی GLDAS-SMDIبه خوبی میتواند در سیستمهای هشدار سریع خشکسالی مورد استفاده قرار گیرد.
مهسا پلرودی مقدم؛ سعید حمزه؛ مجید وظیفه دوست
چکیده
امروزه با توجه به کاهش منابع آب و بحران آبی موجود توجه به مدیریت صحیح یکپارچه منابع آب بخصوص در مناطق مرزی امری مهم و ضروری میباشد. یکی از اقدامات اساسی در این زمینه آگاهی از میزان بارش و رواناب و روند تغییرات آن در محدوده حوضههای آبریز است. اما عدم دسترسی به دادههای میدانی کافی در حوضههای مرزی این امر را با مشکل اساسی روبه رو ...
بیشتر
امروزه با توجه به کاهش منابع آب و بحران آبی موجود توجه به مدیریت صحیح یکپارچه منابع آب بخصوص در مناطق مرزی امری مهم و ضروری میباشد. یکی از اقدامات اساسی در این زمینه آگاهی از میزان بارش و رواناب و روند تغییرات آن در محدوده حوضههای آبریز است. اما عدم دسترسی به دادههای میدانی کافی در حوضههای مرزی این امر را با مشکل اساسی روبه رو میسازد. جهت فایق آمدن به این مشکل میتوان از دادههای سنجش از دور و مدلهای جهانی استفاده نمود. هدف از انجام این تحقیق، بررسی روند تغییرات بارش-رواناب در حوضهی سد دوستی با استفاده از مدل جهانی سطح زمین (GLDAS) میباشد. بدین منظور از دادههای جهانی سطح زمین در 7 پیکسل 5/1 در 5/1 درجهای بین عرضهای جغرافیایی 5/36-35 شمالی و طولهای جغرافیایی67-5/59 غربی استفاده شد. نوع تغییرات و روند دادههای مدل از طریق شبیهسازی، ضریب همبستگی پیرسون، آزمونهای من-کندال و من-کندال دنبالهای در طی 10 سال از سال 2004 تا 2013 به صورت فصلی و سالانه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده از تحلیل دادهها نشان داد که در شرق و جنوب شرقی حوضهی مورد مطالعه همبستگی بین بارش و رواناب ضعیفتر از سایر نقاط است همچنین در سطح اطمینان 95% برای دادههای سالانه برای بارش تنها در پیکسل 7 و برای رواناب در پیکسلهای 6 و 7 روند منفی هستند. در ارتباط با دادههای فصلی، بارش تنها در فصل بهار در دو پیکسل 5 و 7 و رواناب در پیکسل 7 در فصلهای زمستان و تابستان روند منفی تشخیص داده شد. نتایج این مدل نشان میدهد که مدل GLDAS جهت مطالعه بارش-رواناب در نقاطی که دسترسی به دادههای زمینی دشوار است، میتواند بسیار کاربردی و مفید باشد زیرا امکان بررسی مناطق وسیع با هزینهی کم را دارد.