حسین حاتمی نژاد؛ اشرف عظیم زاده ایرانی
چکیده
شهرها با توجه به اینکه اکثر جمعیت کشور را در خود جای می‌دهند و غالباً مراکز اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و مراکز حاکمیتی در کشورها می‌باشند، همواره می‌بایست آمادگی شان در برابر بحران‌ها (پدافند غیرعامل) مد نظر متخصصین مربوطه قرار گیرد. ساماندهی شهر در مقیاس محله (بعنوان کوچکترین و مؤثرترین واحد شهری) بر مبنای الزامات پدافند ...
بیشتر
شهرها با توجه به اینکه اکثر جمعیت کشور را در خود جای می‌دهند و غالباً مراکز اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و مراکز حاکمیتی در کشورها می‌باشند، همواره می‌بایست آمادگی شان در برابر بحران‌ها (پدافند غیرعامل) مد نظر متخصصین مربوطه قرار گیرد. ساماندهی شهر در مقیاس محله (بعنوان کوچکترین و مؤثرترین واحد شهری) بر مبنای الزامات پدافند غیر عامل، به منظور مقابله با بحران‌ها (طبیعی و انسان ساز) و به حداقل رساندن مخاطرات با استفاده از فنون جغرافیا و برنامه‌ریزی از اهداف این تحقیق است. از اینرو ، محلات ناحیه‌ی شش از منطقه‌ی دو شهر تهران بعنوان مطالعه موردی انتخاب و نتایج تحقیق ارائه شد تا بدینوسیله امکان تعمیم بررسی‌ها و مطالعات مشابه در سایر نواحی شهری فراهم گردد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش تحقیق معیاری - تحلیلی است. مبانی علمی این تحقیق مبتنی بر مفاهیم مدیریت بحران شهری با تأکید بر دانش جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری می‌باشد. در این تحقیق، پس از شناخت وارزیابی وضع موجود، ابعاد آسیب پذیری محلات در زمان وقوع بحران، نقاط قوت و ضعف، و همچنین تهدیدها و فرصت‌های هر محله با رویکرد پدافندغیرعامل مورد بررسی قرار گرفته و بر همین اساس نتیجه گیری مربوطه صورت پذیرفته است.گردآوری داده‌ها بر اساس روش کتابخانه‌ای و مطالعات میدانی صورت گرفته و از روش مقایسه‌ای جهت ارائه جمع بندی‌ها استفاده شده است. در این پژوهش، تکنیک تحلیلی SWOT به منظور تعیین نقاط ضعف و قوت، تهدیدها و فرصت ها، و نیز ارائه راهبردها، سیاست‌ها و پیشنهاد اقدامات لازم، بکار رفته و نرم افزار ArcGis جهت نمایش و همچنین، تجریه و تحلیل داده‌های توصیفی مورد استفاده قرارگرفته است. نتایج حاصل از تحقیق، مبین این حقیقت است که توجه به مؤلفه هایی از قبیل ساختار شهر، بافت شهر، فرم شهر، کاربری اراضی شهری و بالاخره، مشارکت‌های اجتماعی ساکنین هر محله، می‌تواند ساماندهی محلات شهری را بر اساس الزامات پدافندغیرعامل امکان پذیر سازد.
یاسر ابراهیمیان قاجاری؛ علی اصغر آل شیخ؛ مهدی مدیری؛ رضا حسنوی؛ مرتضی عباسی
چکیده
شهرها در طول تاریخ هیچ‌گاه از آسیب‌های حوادث طبیعی و انسان ساخت بی امان نبوده‌اند، به‌طوری‍‍ک‍‍ه اگر در گذشته به خاطر موانع و سدهای اطراف آن از آخرین اهداف جنگ بوده‌اند، امروزه با توسعه تکنولوژی و برداشته شدن آن موانع به اولین اهداف جنگی تبدیل شده‌اند. در واقع آنچه که جنگ و حملات هوایی را به عنوان تهدیدی جدی برای شهر ...
بیشتر
شهرها در طول تاریخ هیچ‌گاه از آسیب‌های حوادث طبیعی و انسان ساخت بی امان نبوده‌اند، به‌طوری‍‍ک‍‍ه اگر در گذشته به خاطر موانع و سدهای اطراف آن از آخرین اهداف جنگ بوده‌اند، امروزه با توسعه تکنولوژی و برداشته شدن آن موانع به اولین اهداف جنگی تبدیل شده‌اند. در واقع آنچه که جنگ و حملات هوایی را به عنوان تهدیدی جدی برای شهر مطرح میکند عدم پایداری و آمادگی برای مقابله با آن است. یکی از راه‌های اساسی برای ایجاد آمادگی در برابر تهدیدات، آگاهی از درجه آسیب‌پذیری شهر در صورت وقوع آن است. لذا اگر بتوان با روش یا روش‌هایی میزان آسیب‌پذیری المان‌های شهری ناشی از حمله به آنها را تعیین کرد، می‌توان با اتخاذ راهکارهایی آمادگی را تا حد بسیار زیادی افزایش داد. آنچه که محققین در این تحقیق به دنبال آن بوده‌اند مدلسازی آسیب‌پذیری ساختمان‌های شهر (به عنوان یکی از مهمترین المان‌های کالبدی شهر) ناشی از تهدیدات برای یکی از مناطق تهران (منطقه6 شهرداری) بوده است. با توجه به اینکه آسیب‌پذیری خود تابعی از چندین شاخص می‌باشد، لذا مدل مدنظر تحقیق از نوع مدل‌های چند معیاره بوده و با توجه به ماهیت مکانی شاخص‌ها پیاده‌سازی مدل در محیط GIS صورت گرفته است. استخراج شاخص‌های آسیب پذیری با روش دلفی و تهیه پرسشنامه‌هایی از کارشناسان شهرسازی، سازه، معماری و پدافند غیرعامل و مطالعه کارهای گذشته انجام پذیرفت. نتایج حاصل از مدلسازی 9 شاخص مستخرج از روش دلفی با تکنیک تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، حاکی از آن است که حدود 38 درصد ساختمان‌ها آسیب‌پذیری کم، 60 درصد ساختمان‌ها آسیب پذیری متوسط و حدود 2 درصد ساختمان‌ها آسیب‌پذیری بسیار بالایی دارند که این خود نشان از ضرورت بالای اقدامات اساسی با رویکرد پدافند غیرعامل برای کاهش آسیب‌پذیری می‌باشد
مهری اذانی؛ زهره مهدی زاده؛ صباح الخیر حاج نبیان
دوره 22، 85-1 ، خرداد 1392، ، صفحه 51-56
چکیده
شهرها متشکل از عناصر و اجزاء و فضاها و عملکردها به عنوان بزرگترین مجموعه آثار انسانی بر کره زمین هستند. امروزه با افزایش جمعیت شهرهای بزرگ و بروز مشکلات ومعضلات ناشی از کمبود فضا در این شهرها، کارشناسان و متخصصین شهرسازی به فکر ایجاد شهرهای جدید برای اسکان سرریز جمعیت شهرها وکاهش مشکلات آن افتاده‌اند. اما متأسفانه این شهرسازان ...
بیشتر
شهرها متشکل از عناصر و اجزاء و فضاها و عملکردها به عنوان بزرگترین مجموعه آثار انسانی بر کره زمین هستند. امروزه با افزایش جمعیت شهرهای بزرگ و بروز مشکلات ومعضلات ناشی از کمبود فضا در این شهرها، کارشناسان و متخصصین شهرسازی به فکر ایجاد شهرهای جدید برای اسکان سرریز جمعیت شهرها وکاهش مشکلات آن افتاده‌اند. اما متأسفانه این شهرسازان به یک مسأله اساسی یعنی ساکنین شهرها وایجاد هویت که باعث ماندگاری وحس تعلق در آن می‌شود توجه نکرده و با ایجاد محیط مصنوع و تقلید از «قواعد زیبا شناسی» دیگران زمینه‌ساز از خودبیگانگی و بحران هویت شده‌اند. این امر اسکان در شهرهای جدید را با مشکلاتی مواجه کرده خصوصاً در ایران برنامه اسکان جمعیت در شهرهای جدید طبق پیش‌بینی‌های به عمل آمده، انجام نشده است و مردم تمایلی برای اسکان در آن جز از روی ناچاری ندارند. امروزه این شهرها به محیط‌های خوابگاهی و فارغ از هرگونه تعاملات اجتماعی وعملکردی تبدیل شده‌اند. شهرهای جدید نه تنها نتوانستند سرریز جمعیتی شهرهای بزرگ یا مادر شهرها را به خود جذب کنند، بلکه به علت نداشتن هویت و عملکرد تعریف شده‌ای از جذب مهاجرین نیز بازماندند. هدف از این مقاله ارائه راهکارهایی برای پویا کردن فضاهای شهری جدید وجذب بیشتر جمعیت در آن، و ایجاد محیطی که مردم درآن احساس تعلق، آرامش وامنیت نمایند، می‌باشد. در این مقاله ازروش تحلیلی - توصیفی استفاده شده و جمع آوری اطلاعات به صورت مطالعه اسنادی وکتابخانه‌ای انجام شده است. از یافته‌های این پژوهش می‌توان به پویا کردن فضاهای عمومی در جهت تقویت روابط اجتماعی- حفظ ویژگی‌های طبیعی شهر وتقویت تأثیرات آنها در ساختار کالبدی شهر وایجاد هویت در شهر جدید- تغییر طرح‌های شهری برای نزدیک کردن مردم و افزایش تعاملات وبرخورد آنها در شهراست.
سهراب عسگری
دوره 22، شماره 85 ، اردیبهشت 1392، ، صفحه 79-96
چکیده
اداره سرزمین و کشور به گونه کارآمد از دغدغههای اصلی در دنیای امروز سیاست است. چنین هدفی با گزینش مدیران متخصص و تدوین برنامههایی با رویکردهای علمی توسط کارشناسان عملی می‌گردد. در ایران برنامه ریزی و اداره سرزمین با برنامه، تاریخ طولانی چند هزار ساله دارد. در تاریخ معاصر شروع برنامه‌ریزی به اواخر دوره قاجاریه باز می‌گردد. ...
بیشتر
اداره سرزمین و کشور به گونه کارآمد از دغدغههای اصلی در دنیای امروز سیاست است. چنین هدفی با گزینش مدیران متخصص و تدوین برنامههایی با رویکردهای علمی توسط کارشناسان عملی می‌گردد. در ایران برنامه ریزی و اداره سرزمین با برنامه، تاریخ طولانی چند هزار ساله دارد. در تاریخ معاصر شروع برنامه‌ریزی به اواخر دوره قاجاریه باز می‌گردد. از دوره رضا شاه موضوع برنامه‌ریزی و اعمال دیدگاه کارشناسان جدی گرفته شد. در سال های قبل از انقلاب اقداماتی برای عمران و آبادانی کشور انجام شد که به طور عمده برنامه محور بودند. برنامههای توسعه اقتصادی – اجتماعی پنج ساله از جمله آنها می باشد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی تدوین برنامههای عمرانی با تأخیر چند ساله شروع گردید. بروز بحرانهایی چون جنگ تحمیلی، تحریمهای بینالمللی از یک سو و تدوین برنامهها با راهبردهای تاکتیکی از طرف دیگر باعث پدید آمدن مشکلاتی از جمله مهاجرت و خالی شدن روستاها، رشد بی‌رویه شهرها و پیدایش شغلهای کاذب، تخریب مراتع، پاک تراشی جنگل و.. در مقیاس ملی گردید. بر اثر مجموعه اقدامات گذشته جهت سازماندهی فضای جغرافیائی کشور در طی حداقل 5 دهه گذشته، آثار ویرانگری بر پیکر طبیعت کشور هویدا شده است. امروزه پدیده خطرناک فرسایش عرصههای طبیعی را با شدت در مینوردد و ویران میکند. ایران در دنیا رتبه اول فرسایش را داراست. گسترش سیل در کشور یکی از نتایج نامطلوب تخریب جنگل و مرتع است که هر ساله حجم عظیمی از خسارت مالی و در مواردی جانی را باعث می‌شود. اکثر شهرهای کشور امروزه با مشکلات بی شمار شهری و زیست محیطی مواجه هستند و شهروندان در معرض بیماری های ناشی از آلودگی محیط زیست شهرها قرار دارند.
این مقاله تلاش میکند ضمن تبیین اقدامات اساسی برای سازماندهی فضای جغرافیایی کشور در دهه های اخیر، نتایج آنها را ارزیابی نماید. با توجه به مؤلفه‌های مورد بررسی، فرایند حاکم بر پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی و علّی بوده است. از روش کتابخانه‌ای بطور عمده برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده شده و در این روش علاوه بر منابع و کتابها برخی از اسناد در حد کشف مورد مطالعه قرار گرفتهاند.
سید رامین غفاری؛ پژمان محمدی ده چشمه
دوره 21، شماره 84 ، اسفند 1391، ، صفحه 121-132
چکیده
پیاده و پیاده روها به عنوان دو عنصر پویا و پایا در فضای شهر، جزء لاینفک زندگی شهری در شهرهای پیشرفته جهان به شمار میآیند و پیاده روی به عنوان یک فعالیت مفرح و لذت بخش، سهم قابل توجهی از اوقات شهروندان درشهرهای مختلف دنیا را به خود اختصاص داده است. توجه بیش از حد به نیازهای حرکت سواره و غفلت از حفظ و ساماندهی فضای پیاده و پیاده ...
بیشتر
پیاده و پیاده روها به عنوان دو عنصر پویا و پایا در فضای شهر، جزء لاینفک زندگی شهری در شهرهای پیشرفته جهان به شمار میآیند و پیاده روی به عنوان یک فعالیت مفرح و لذت بخش، سهم قابل توجهی از اوقات شهروندان درشهرهای مختلف دنیا را به خود اختصاص داده است. توجه بیش از حد به نیازهای حرکت سواره و غفلت از حفظ و ساماندهی فضای پیاده و پیاده رو از عمده نقایص شهرسازی جهان معاصر به شمار می آید که سبب کاهش کیفیت محیط شهری و افول ارزش های اجتماعی، فرهنگی و بصری در فضاهای شهری می گردد. توجه به حرکت پیاده و نیازهای آن به عنوان یک موضوع فراموش شده مهم شهری در دوسه دهه گذشته گرایش ها و دیدگاه های جدیدی در عرصه شهرسازی به عنوان جنبش پیاده گستری یاد می شود.
بر این اساس نتایج تحقیق فراروکه با عنوان بررسی پدیده سد معبر در پیاده روهای شهری (مطالعه موردی: شهرکرد- خیابان ملت)، با استعانت از مطالعات میدانی و تکمیل پرسشنامه در بین262 نفرعابرپیاده (نمونه ی آماری منتخب به روش کوکران) انجام شده است نشان می دهد که:
استفاده از فضای پیاده روها برای عرضه اجناس (بارگیری، تخلیه بار و..) پدیده سد معبر را تشدید نموده است. همچنین بین پدیده سدمعبر و افزایش نارضایتی عمومی عابرین پیاده رابطه معنی داری وجود دارد.
حمیدرضا وارثی؛ مریم عسکری
دوره 21، شماره 82 ، شهریور 1391، ، صفحه 92-98
چکیده
در سالهای اخیر به علت رشد سریع شهرنشینی از یک طرف و نبود یک نظام مدون برنامه‌ریزی و مدیریت در شهرهای کشور، خدمات شهری با مسایل و مشکلات بی‌شماری روبه رو شده‌اند. افزایش بی‌رویه و شتابان جمعیت با توجه به گنجایش شهر، باعث شتاب در ساخت و سازهای ناهمگون و بدون برنامه‌ریزی صحیح شهری و عدم توزیع امکانات و خدمات، جهت برخورداری افراد ...
بیشتر
در سالهای اخیر به علت رشد سریع شهرنشینی از یک طرف و نبود یک نظام مدون برنامه‌ریزی و مدیریت در شهرهای کشور، خدمات شهری با مسایل و مشکلات بی‌شماری روبه رو شده‌اند. افزایش بی‌رویه و شتابان جمعیت با توجه به گنجایش شهر، باعث شتاب در ساخت و سازهای ناهمگون و بدون برنامه‌ریزی صحیح شهری و عدم توزیع امکانات و خدمات، جهت برخورداری افراد از امکانات اقتصادی و زیست محیطی و تمرکز کاربری‌های خاص اداری- سیاسی و اقتصادی در مناطق ویژه شهر می‌گردد. فضاهای مسکونی نیز که یکی از کاربری‌های مهم شهر هستند و در اکثر شهرها بیشترین مقدار کاربری را به خود اختصاص داده‌اند، نیز با مشکلاتی همچون کمبود، فقدان استانداردهای مشخص ساختمانی، عدم رعایت شاخص‌های کمی و کیفی مسکن، کمبود و گرانی قیمت زمین شهری و مصالح ساختمانی وعدم استقرار در مکانهای مطلوب و...روبرو می‌باشند، لذا با توجه به مسایل و مشکلات مسکن شهری لازم بود در این خصوص به منظور برنامه‌ریزی صحیح جهت ارتقای کمی و کیفی شرایط مسکن و جلوگیری از صدمات جبران‌ناپذیر آن در برخی محلات یک بررسی و ارزیابی از وضعیت موجود مسکن محلات مختلف شهر ایلام به عمل آید. برای شناسایی نارسایی‌های مختلف موجود در محلات لازم بود که اطلاعات لازم از طریق پرسشنامه جمع‌آوری و سپس بوسیله ابزار Spss و Excel تجزیه و تحلیل گردد. نتایج حاصل از ارزیابی و تجزیه و تحلیل وضعیت مسکن محلات مختلف شهری مورد مطالعه نشان داد که این محلات از شاخص‌های کمی و کیفی یکسانی برخوردار نبوده و همه محلات به طور برابر به امکانات و خدمات شهری دسترسی نداشته و چهره این محلات کاملاً با یکدیگر متفاوت است. بطوریکه از 16 محله‌ای که مورد مطالعه قرار گرفت نواحی حاشیه نشین شهر که سه محله را دربرمی‌گیرد از دسترسی به حداقل امکانات و استانداردهای مسکن محرومند و می‌توان گفت سایر محلات از شرایط بهتری برخوردارند و رابطه معنی‌داری بین میزان درآمد با کیفیت مسکن وجود دارد.
وحید کریم مقدم
دوره 21، شماره 81 ، اردیبهشت 1391، ، صفحه 47-51
چکیده
به طور کلی همواره مابین مطالعات وطرح‌های توسعه شهری ومسائل مختلف جغرافیایی در راستای تحقق توسعه کالبد موزون شهری یا همان توسعه پایدار شهری یک ارتباط منطقی و تنگاتنگ وجود دارد ولی متأسفانه در زمان‌های گذشته وحتی در عصرحاضر کمترین توجه به مؤلفه‌های جغرافیایی و بستر محیط طبیعی در الگوهای توسعه شهری شده است. در همین راستا در پژوهش ...
بیشتر
به طور کلی همواره مابین مطالعات وطرح‌های توسعه شهری ومسائل مختلف جغرافیایی در راستای تحقق توسعه کالبد موزون شهری یا همان توسعه پایدار شهری یک ارتباط منطقی و تنگاتنگ وجود دارد ولی متأسفانه در زمان‌های گذشته وحتی در عصرحاضر کمترین توجه به مؤلفه‌های جغرافیایی و بستر محیط طبیعی در الگوهای توسعه شهری شده است. در همین راستا در پژوهش حاضر یکی از روشهای مهم تحقیق، روش همبستگی می‌باشد که چگونگی تأثیر گذاری پدیدهای مختلف طبیعی و انسانی بر روی یکدیگر را نشان میدهد. در واقع در این پژوهش تأثیرات اصلی بنیانهای جغرافیایی موجود در گستره مورد مطالعه همانند تأثیرات توپوگرافی، ژئوفورفولوژی، اقلیم و... در رابطه با چگونگی جهتگیرهای توسعه کالبد شهری وهمچنین چگونگی محدودیتها و فرصت‌های ناشی از عوامل محیط طبیعی بر روی توسعه شهری، مورد مطالعه قرار گرفته است. در نهایت باید عنوان شود که راهکار اصلی تحقق توسعه پایدار شهری، منوط به کاربست تمامی مؤلفه‌های جغرافیایی درالگوهای شهرسازی می‌باشد.
مسعود تقوایی؛ فهیمه سلیمانی
دوره 20، شماره 79 ، آبان 1390، ، صفحه 66-73
چکیده
سیل عبارت از یک جریان آب شدید استثنایى است که امکان دارد از بستر طبیعى رودخانه لبریز شده و اراضى اطراف بستر را اشغال نماید. سیل مى تواند نتیجه ریزش باران هاى شدید، ذوب سریع برف و یخ و یا تخریب سدها باشد. علت وجود این فرایند هرچه باشد وقتى که وارد مناطق شهرى گردد موجب ایجاد خسارات و گاهى تلفات زیادى مى گردد، زیرا که شهر در جریان رشد و توسعه ...
بیشتر
سیل عبارت از یک جریان آب شدید استثنایى است که امکان دارد از بستر طبیعى رودخانه لبریز شده و اراضى اطراف بستر را اشغال نماید. سیل مى تواند نتیجه ریزش باران هاى شدید، ذوب سریع برف و یخ و یا تخریب سدها باشد. علت وجود این فرایند هرچه باشد وقتى که وارد مناطق شهرى گردد موجب ایجاد خسارات و گاهى تلفات زیادى مى گردد، زیرا که شهر در جریان رشد و توسعه خود فضاهاى هیدرولوژیکى طبیعى(مسیلها و بسترهاى رودخانه) را مورد تجاوز قرار مى دهد. طى چند دهه گذشته شیوه هاى جدیدى براى مقابله با سیلاب ابداع شده است و این روشها بیشتر ماهیتى پیش گیرانه دارند و نه درمانى. با تعبیه و اجراى طرح هاى مشخصى براى کاربرى اراضى شهرى، وضع مقررات و قوانین و همچنین آموزش مردم مى توان خسارات ناشى از سیل را کاهش داد و به حداقل رسانید و در عین حال از صرف هزینه هاى سنگین و گزاف براى احداث تأسیسات مهار سیل ها که بسیار سرمایه برند اجتناب کرد. در این راستا تحقیق حاضر با مطالعه اسنادى به شناسایى تأثیر عوامل طبیعى (بارش) و ایجاد بحران هاى ناشى از آن در برنامه ریزى هاى شهرى مى پردازد که نتیجه آن توجه به مدیریت بحران در برنامه ریزى هاى شهرى است تا ضمن جلوگیرى از ایجاد سیل و کاهش زیانهاى بارش استفاده مطلوب از آب باران را در ابعاد گوناگون گسترش دهیم.
اسماعیل صالحی؛ سعید نگهبان؛ زهره جعفریان دهکردی
دوره 19، شماره 76 ، بهمن 1389، ، صفحه 29-33
چکیده
شهرها سیستم هاى بازى هستند که به طور مداوم منشاء تغییرات بوده و خود نیز در حال تغییر و تحول هستند و با توجه به رشد روزافزون جمعیت شهرها در جهان امروز، فضاى فیزیکى شهرها نیز توسعه و گسترش یافته و زمین هاى اطراف را اشغال کرده است. رشد فیزیکى شهرها اراضى مرغوب را بلعیده و از بین برده است. بدین گونه که جوامع انسانى در مراحل اولیه شکل ...
بیشتر
شهرها سیستم هاى بازى هستند که به طور مداوم منشاء تغییرات بوده و خود نیز در حال تغییر و تحول هستند و با توجه به رشد روزافزون جمعیت شهرها در جهان امروز، فضاى فیزیکى شهرها نیز توسعه و گسترش یافته و زمین هاى اطراف را اشغال کرده است. رشد فیزیکى شهرها اراضى مرغوب را بلعیده و از بین برده است. بدین گونه که جوامع انسانى در مراحل اولیه شکل گیرى با هدف استفاده از خاک هاى مرغوب براى زراعت، در کنار و یا در میان اراضى مرغوب زراعى استقرار یافته اند. به مرور زمان همراه با گسترش روستاها و تبدیل آنها به شهر و سپس توسعه شهرها،اراضى زراعى مرغوب وارد محدوده شهرى شده اند و فعالیت هاى کشاورزى به سمت اراضى نامرغوب، عقب نشسته است. این مقاله سعى دارد به شناخت تأثیرات زیست محیطى توسعه شهرى بپردازد که روش کار مبتنى بر منابع کتابخانهاى مىباشد و نتایج نشان مىدهد که این مسئله روز به روز در قسمتهایى از حومه هر شهرى که توان توسعه و گسترش دارد اتفاق مىافتد و این رشد فیزیکى شهرها سبب برهم خوردن تعادل زیست محیطى بین شهر و اطراف آن مىشود که نه تنها سبب کاهش کمیت و کیفیت منابع و شرایط زیستى گردیده، بلکه عوارض عمدهاى نظیر آلودگى هوا، آب، صدا و به طور کلى تخریب محیط زیست را به همراه داشته است.
حسین حاتمی نژاد؛ محمد حسین جانبابانژاد
دوره 19، شماره 76 ، بهمن 1389، ، صفحه 61-66
چکیده
پست مدرنیسم را فراگیرترین ویژگى مدرنیسم مى دانند که مشخصه آن تقلید ترکیبى (Pastiche) است. لحظه پست مدرن زمانى فرا مى رسد که آوانگارد (مدرن) دیگر قادر به ادامه دادن و پیشروى نبوده و نمى تواند گامى فراتر به سمت جلو بردارد. پاسخ پست مدرن به مدرن متضمن تصدیق این نکته است که گذشته باید به تجدیدنظر یا بازنگرى در خود اقدام کند زیرا گذشته ...
بیشتر
پست مدرنیسم را فراگیرترین ویژگى مدرنیسم مى دانند که مشخصه آن تقلید ترکیبى (Pastiche) است. لحظه پست مدرن زمانى فرا مى رسد که آوانگارد (مدرن) دیگر قادر به ادامه دادن و پیشروى نبوده و نمى تواند گامى فراتر به سمت جلو بردارد. پاسخ پست مدرن به مدرن متضمن تصدیق این نکته است که گذشته باید به تجدیدنظر یا بازنگرى در خود اقدام کند زیرا گذشته واقعا نمى تواند نابود شود به دلیل آن که نابودى گذشته به سکوت و خاموشى می انجامد. پست مدرن بیانگر نوعى جدید از بحران در خود فرهنگ مدرنیستى است. بحرانى که به وجه پراکنده، تجزیه شونده، زودگذر، آشفته و بى نظمى در فرمول بندى مورد نظر بود لر تأکید دارد وضعیت پست مدرن با رشد شهرها به ویژه با روند چشمگیر شهرنشینى و مهاجرت به سوى شهرهاى بزرگ در چند دهه اخیر پیوند نزدیکى دارد اما این رشد شهرها فراتر از چیزى بود که لوکوربوزیه و ماکس وبر براى گروه هاى متمدن و عقلانى درنظر داشتند. در کل مدرنیسم و پست مدرنیسم در عرصه هاى گوناگون ادبیات، هنر، معمارى، جامعه شناسى شهر، نظریه اجتماعى و شهرسازى جریانى اثرگذار داشته اند و هنوز هم نفوذ این دو رویکرد در این عرصه ها دیده مى شود. در این مقاله که به روش توصیفى - تحلیلى نوشته شده سعى شده تا حد امکان به مفاهیم و مشخصات مدرنیسم و پست مدرنیسم در عرصه شهرسازى پرداخته شود و تفاوت هاى بین آنها و اثراتى که هر کدام به ویژه پست مدرنیسم در حوزه هاى مختلف شهرى اعم از فیزیکى و غیرفیزیکى داشته اند بررسى شود.
حسین حاتمی نژاد؛ سید عباس رجایی
دوره 19، شماره 74 ، مرداد 1389، ، صفحه 48-54
چکیده
علم جغرافیا به عنوان یک دانش میان رشته اى در طى دوران تحول و تکامل خود از علوم اجتماعى و فلسفى بهره فراوان برده است. یکى از نظرات تأثیرگذار در جغرافیا و مخصوصا برنامه ریزى شهرى به عنوان یکى از زیر شاخه هاى این علم، کارکردگرایى را مى توان نام برد. کارکردگرایى را اگر فعالیتى ضرورى جهت حیات اجتماعى بدانیم در این بررسى به موارد ...
بیشتر
علم جغرافیا به عنوان یک دانش میان رشته اى در طى دوران تحول و تکامل خود از علوم اجتماعى و فلسفى بهره فراوان برده است. یکى از نظرات تأثیرگذار در جغرافیا و مخصوصا برنامه ریزى شهرى به عنوان یکى از زیر شاخه هاى این علم، کارکردگرایى را مى توان نام برد. کارکردگرایى را اگر فعالیتى ضرورى جهت حیات اجتماعى بدانیم در این بررسى به موارد کلیدى این نظریه که کمک به حیات و دوام شهر نموده، پرداخته ایم؛ که پس از مطالعه و بررسى تاریخچه و مفاهیم این نظریه و ارتباط آن با علم جغرافیا براساس شواهد و اسناد کتابخانه اى، به بررسى جایگاه این نظریه در نظام شهرى و برنامه ریزى شهرى پرداخته شده است آنچه به عنوان نتیجه مى توان بیان داشت به این شرح است: اعتبار این نظریه در علم جغرافیا از سال هاى 1920-1960 به عنوان دوره اوج و شکوفایى کاربرد آن پس از شکل گیرى منشور آتن و رواج برنامه ریزى جامع مى باشد. از دهه 1960 به بعد به عنوان دوره افول و ناکارآمدى نظریه به علت رواج رویکرد سیستمى و رواج الگوهاى ساختارى راهبردى است.
سید رامین غفاری؛ پژمان محمدی ده چشمه
دوره 18، شماره 72 ، بهمن 1388، ، صفحه 25-27
چکیده
محدودیت منابع و تنگناهاى مکانى - فضایى در پهنه سرزمین، به طور عام و حوزه هاى شهرى به طور خاص، به همراه افزایش جمعیت هاى انسانى، ایجاب مى کند تا با رویکردى آمایشى مبادرت به ساماندهى نظام فضایى در سکونتگاه هاى انسانى (شهرى - روستایى) نمود. شناخت و سعى در برقرارى تعادل و توازنى منطقى در نظام شبکه شهرى از جمله راهبردهاى مؤثر در ساماندهى ...
بیشتر
محدودیت منابع و تنگناهاى مکانى - فضایى در پهنه سرزمین، به طور عام و حوزه هاى شهرى به طور خاص، به همراه افزایش جمعیت هاى انسانى، ایجاب مى کند تا با رویکردى آمایشى مبادرت به ساماندهى نظام فضایى در سکونتگاه هاى انسانى (شهرى - روستایى) نمود. شناخت و سعى در برقرارى تعادل و توازنى منطقى در نظام شبکه شهرى از جمله راهبردهاى مؤثر در ساماندهى فضا و تسهیل در فرآیند نیل به توسعه پایدار مى باشد. در این مقاله با استعانت از مدل مرتبه - اندازه، چگونگى توزیع و تفّرق مکانى جمعیت و نیز نظام حاکم بر سلسله مراتب شهرى در هر یک از شهرهاى مستقر در شهرستان شهرکرد (قلمرو تحقیق) مورد بررسى و تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصل نشان مى دهد که از مجموع 12 شهر مورد مطالعه، شهرکرد به عنوان نخستین شهر 05/51 درصد جمعیت شهرنشین شهرستان را به خود اختصاص داده است. پس از آن فرخشهر، به عنوان دومین شهر (شهر کوچک) و سپس 10 شهر دیگر در زمره شهرهاى بسیار کوچک قرار مى گیرند. ارائه رهنمودهایى جهت توزیع بهینه و متناسب جمعیت و کاهش نابرابرى (شکاف) بین نخستین شهر با دیگر شهرهاى مستقر در قلمرو تحقیق از جمله رویکردهاى مورد اهتمام در این مقاله است.
حجت مهکویی
دوره 18، شماره 71 ، آبان 1388، ، صفحه 68-71
چکیده
مکان ها از نظر مقیاس و ویژگی های طبیعى خود، تفاوت اساسى با یکدیگر دارند؛ به نحوى پیچیده، بر هم منطبق و وابسته هستند. بنابراین هیچ نقش هاى از مکان هاى دنیا نمى توان ترسیم کرد که مرزهاى قطعى را نشان دهد. درباره تفاوت مکان ها با یکدیگر مثال هاى زیادى وجود دارد: کتاب ماسه (1984) درباره تغییر توزیع فضایى صنعت و دور کردن آن ...
بیشتر
مکان ها از نظر مقیاس و ویژگی های طبیعى خود، تفاوت اساسى با یکدیگر دارند؛ به نحوى پیچیده، بر هم منطبق و وابسته هستند. بنابراین هیچ نقش هاى از مکان هاى دنیا نمى توان ترسیم کرد که مرزهاى قطعى را نشان دهد. درباره تفاوت مکان ها با یکدیگر مثال هاى زیادى وجود دارد: کتاب ماسه (1984) درباره تغییر توزیع فضایى صنعت و دور کردن آن از مناطق به هم پیوسته شهرى - که انگیزه اى شد براى برنامه کامل پژوهش داراى عنوان عام برنامه «محلى کردن» - این موضوع را در بافتى محلى توضیح مى دهد. هر مکان محدود به مرز، سرزمینى است که مشخصات آن را به روشنى مى توان بیان کرد؛ مرزهایش را مى توان - چه برروى زمین و چه برروى نقشه - تعریف کرد، مى توان از این مرزها دفاع کرد و مى توان مشخصات آنها را معلوم کرد. بنابراین درک حکومت ها از مکان آفرینى براى درک نحوه عمل جامعه معاصر خود حائز اهمیت است؛ اقتصاد مرتبط با مکان نظام سرمایه دارى، مبتنى بر رقابت است. تأمین منافع (مردم ساکن) هر محل باید تا حد زیادى از طریق مخالفت با منافع (مردم ساکن) مکان هاى دیگر صورت گیرد، که اغلب مستلزم اشاعه نظریات مثبت، نسبت به خودىها و نظریات منفى، نسبت به غریبه ها است. براى توسعه پایدار شهرى، ویژگى هاى مکانى که شهر برروى آن استقرار یافته یا مى خواهد استقرار یابد اهمیت فراوان و تعیین کننده دارد. توسعه مکان شهرى براى رفاه مردم ساکن شهر، از اقدامات اساسى دولت ها مى باشد. از آن جا که انسان ها به یکدیگر وابستگى دارند و بدون ارتباط با هم، امکان زیستن، پیشرفت و توسعه را ندارند؛ مکان هاى زندگى انسان، چه مکان هاى روستایى و چه مکان هاى شهرى نیز به یکدیگر وابسته و در ارتباط با هم قراردارند و توسعه یکى بدون دیگرى امکان پذیر نیست؛ که این ارتباط متقابل مکان ها با هم، باعث توسعه آنها مى گردد. ماهیت مکان ها را مىتوان به صورت نکته هاى زیر خلاصه کرد: 1- مکان هاى آفریده اجتماعند. 2- مکان ها نظیر خود را مى سازند. 3- مردم اختیار مکان ها را در دست دارند و آنها را تغییر مى دهند. 4- مکان ها جدا از هم و بى نیاز از هم نیستند. در این پژوهش سعى شده است رابطه مکان و ارتباط آن در توسعه پایدار شهرى و نقش آن در مکان هاى شهرى بررسى شود؛ روش کار به صورت توصیفى - تحلیلى مى باشد.
غلامرضا لطیفی؛ علیرضا سامانی
دوره 18، شماره 69 ، اردیبهشت 1388، ، صفحه 41-44
چکیده
انتقال پایتخت مسئله اى است که همواره مورد توجه حکومت هاى گذشته ایران بوده است تا این که پس از تجربه هاى گوناگون انتقال پایتخت از سوى شاه عباس، نادرشاه، کریمخان زند و دیگران به شهرهایى چون اصفهان، مشهد و شیراز، آغا محمدخان قاجار با قراردادن تهران به عنوان پایتخت ابدى، جامه ترافیک سنگین را بر قامت تهران دوخت و سنگ بناى تجارت ...
بیشتر
انتقال پایتخت مسئله اى است که همواره مورد توجه حکومت هاى گذشته ایران بوده است تا این که پس از تجربه هاى گوناگون انتقال پایتخت از سوى شاه عباس، نادرشاه، کریمخان زند و دیگران به شهرهایى چون اصفهان، مشهد و شیراز، آغا محمدخان قاجار با قراردادن تهران به عنوان پایتخت ابدى، جامه ترافیک سنگین را بر قامت تهران دوخت و سنگ بناى تجارت هاى میلیاردى را در این شهر نهاد تا آن ده و روستاى کوچک به کلان شهرى این چنین تبدیل شود. مقوله پایتخت یا مرکزیت سیاسى در ایران، همانند محدوده هاى سیاسى آن، در طول تاریخ فراز و نشیب هاى زیادى داشته است و به تبعیت از تغییر حکومت، پایتخت آن نیز، جز در موارد معدود، از شهرى به شهر دیگر جا به جا شده است.
نگاهى به گذشته تاریخى این تغییر و تحول حاکى از انگیزه هاى مختلفى است که به تناسب زمان، مکان و ساختار اجتماعى حکومت، با محفوظ داشتن استراتژى سیاسى و مسایل ژئوپولیتیکى زمان، موجب جا به جایى مرکز سیاسى کشور شده است. این انگیزه ها عمدتاً در وهله نخست سیاسى - امنیتى، و در وهله دوم اقتصادى - اجتماعى بوده است.
تهران که امروزه پایتخت کشور ایران است از پیشینه شهرى چندان طولانى برخوردار نیست. این شهر مدت ها یکى از روستاهاى کوچک رى بوده و شهر تهران از دوران قاجار و پایتخت شدن آن وسعت گرفته است. این روزها برخى، مسئله انتقال پایتخت و یا مرکز کشور به مکان دیگرى را، مطرح نموده اند. در رابطه با این پیشنهاد، اظهار نظرهاى متنوع و متفاوتى هم ابراز شده است.
در این نوشته کوشش خواهد شد، نخست مسئله انتقال پایتخت، به طور کلى و با توجه به شرایطى که در آن قرار داریم از یک سو و از سوى دیگر تجربه و اهداف کشورهایى که پایتخت جدیدى را انتخاب نموده اند، مورد توجه قرار دهیم. سپس در مقابل پیشنهاد انتقال پایتخت، آن هم در شرایط کنونى که حتى ممکن است افکار عمومى آن را نوعى فرافکنى و فرار از انجام مسئولیت تعبیر نماید، مسئله اصلى یا جستجوى راه کارى که رفع یا تعدیل تدریجى مشکلات کلانشهر تهران را میسر گرداند، بررسى نمائیم.
مهدی قرخلو؛ محمدحسین جانبابانژاد طوری
دوره 17، شماره 65 ، اردیبهشت 1387، ، صفحه 35-41
چکیده
امروزه بحث پایدارى محیطى و نیز بهبود محیط زیست شهرى از مهمترین نگرانى هاى کارشناسان و طراحان شهرى است که این نگرانى ها با توجه به پیچیدگى هاى موجود در فضاها و عملکردها، در کلان شهرها نمود بیشترى یافته است. براى حل این مشکل راهکارهاى مختلفى از طرف کارشناسان پیشنهاد شده است که به دلیل هزینه هاى بالا، اجراى آنها در عمل امکان ...
بیشتر
امروزه بحث پایدارى محیطى و نیز بهبود محیط زیست شهرى از مهمترین نگرانى هاى کارشناسان و طراحان شهرى است که این نگرانى ها با توجه به پیچیدگى هاى موجود در فضاها و عملکردها، در کلان شهرها نمود بیشترى یافته است. براى حل این مشکل راهکارهاى مختلفى از طرف کارشناسان پیشنهاد شده است که به دلیل هزینه هاى بالا، اجراى آنها در عمل امکان پذیر نمىباشد. از این رو روش راحت تر براى رفع این مشکل ایجاد فضاى سبز شهرى است. فضاى سبز شهرى که هم داراى بازده ى اجتماعى و هم بازدهى محیطى هستند به عنوان یک عامل زنده و حیاتى در کنار کالبد شهر تعیین کننده ساخت شکل شهر است و ایجاد آنها به عنوان راهکارهایى در رفع معضلات زیست محیطى بسیار مهم و حائز اهمیت مى باشد. احداث فضاى سبز و کاشت درختان در سطح شهر داراى ضوابط و استانداردهاى مربوط به خودش است که باید در طراحى آنها را مد نظر قرار داد. این تحقیق که از نوع کاربردى و روش بررسى آن توصیفى - تحلیلى مى باشد به دنبال بررسى میزان درجه مطلوبیت فضاى سبز در سطح شهر، بررسى سرانه استانداردهاى فضاى سبز در ایران و جهان، استانداردهاى موجود و کاربردى در زمینه کاشت درختان، استانداردهاى متناسب در رابطه با مقیاس قرارگیرى آنها و همچنین ضوابط و قوانین مربوط به نحوه طراحى هر یک از آنهادر سطح شهرمى پردازد.
علی شکور؛ رفعت شکری؛ مرتضی زراعتی
دوره 16، شماره 64 ، بهمن 1386، ، صفحه 19-24
چکیده
شهر یکى از پدیده هاى ساخت بشر در محیط زیست به شمار مى رود که به منظور اسکان، تأمین معیشت، داشتن روابط اجتماعى و اقتصادى و مانند آنهاست ولى این موارد اهداف شهرى به شمار نمى روند. انسان خود محیط سکونتش را فراهم کرده و خود به ایجاد و نحوه زندگى در آن اقدام نموده است. شهرها بایستى بر مبناى نقش و وظیفه اى که در سطح منطقه دارند. انجام ...
بیشتر
شهر یکى از پدیده هاى ساخت بشر در محیط زیست به شمار مى رود که به منظور اسکان، تأمین معیشت، داشتن روابط اجتماعى و اقتصادى و مانند آنهاست ولى این موارد اهداف شهرى به شمار نمى روند. انسان خود محیط سکونتش را فراهم کرده و خود به ایجاد و نحوه زندگى در آن اقدام نموده است. شهرها بایستى بر مبناى نقش و وظیفه اى که در سطح منطقه دارند. انجام وظیفه کنند و به نحوى در تمامى ابعاد توسعه یابند که اثرات منفى خود را به حداقل برسانند. بنابراین لازم است برنامه ریزى هاى شهرى به نحوى به اجرا درآیند که به سکونتگاه ها و الگوهاى سازمانى و نوع فعالیت هاى انسانى بصورت یک جامعه بزرگ نگریسته شود. بنابراین بیشترین هدف بر این اصل قرار دارد که برنامه ریزى هاى شهرى همگام با هم پیش روند. سلسله مراتب شهرى طبق یک تعریف عبارتند از: طبقه بندى شهرهاى واقع در یک محدوده جغرافیایى بر اساس شاخص هاى جمعیتى و اهمیت و نقش عملکرد ادارى آنها به طورى که با یک محاسبه و نظم قابل سنجش بتوان شهرها را در گروه هاى مختلف دسته بندى نمود. چنانچه مى دانیم سلسله مراتب شهرى در بسیارى از استان هاى کشور ما ناموزون است و اختلافات زیادى بین شهرها از لحاظ رتبه بندى آنها براساس شاخص ها به چشم مى خورد. شهرهاى استان فارس نیز داراى سلسله مراتب منظمى نیستند و علل و عواملى باعث شده که این سلسله مراتب مشکلاتى را ایجاد نماید. در پژوهش حاضر سلسله مراتب شهرى استان فارس بر اساس سه الگوى متفاوت بررسى و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و نتایج حاصله با یکدیگر مقایسه و سلسله مراتب شهرى آن تعیین و راهکارهایى جهت بهبود وضعیت رتبه بندى آن ارائه گردیده است.
حسین حاتمی نژاد؛ هادی حکیمی
دوره 15، شماره 58 ، مرداد 1385، ، صفحه 31-34
چکیده
پست مدرنیسم را فراتر از تجدد خواهى معنى کرده اند و فرزند خلف یا ناخلف مدرنیسم مى باشد. دوران مدرنیسم که برپایه عقل باورى بود و جهانى فراتر از عقل را قبول نداشت تحت تأثیر فیلسوفانى نظیر هگل، کانت، رنه دکارت و قبل از اینها فرانسیس بیکن بود که باعث تحولات عمیقى در عرصه هاى مختلف زندگى بشرى گردید و شاید تنها در این دوران بود که بشر ...
بیشتر
پست مدرنیسم را فراتر از تجدد خواهى معنى کرده اند و فرزند خلف یا ناخلف مدرنیسم مى باشد. دوران مدرنیسم که برپایه عقل باورى بود و جهانى فراتر از عقل را قبول نداشت تحت تأثیر فیلسوفانى نظیر هگل، کانت، رنه دکارت و قبل از اینها فرانسیس بیکن بود که باعث تحولات عمیقى در عرصه هاى مختلف زندگى بشرى گردید و شاید تنها در این دوران بود که بشر به خود باورى محض رسید و خود را حاکم بر سرنوشت خویش دید اما مدرنیسم آن چنان که در ابتدا موفق به نظرمى رسید در قرن بیستم بر بحران هایى از قبیل جنگ هاى اول و دوم جهانى و بحرانهاى نژادى، جنسیتى و زیست محیطى تأثیراتى داشت و این عوامل باعث شد تا فیلسوفان و اندیشمندان نیمه دوم قرن بیستم در عقل باورى و خردباورى محض تردید کنند و کسانى مثل کارل ریموند پوپر معتقدند که عقل باورى خود نیز باید مورد انتقاد قرارگیرد لذا دوره اى بنام پست مدرنیسم فرامى رسد که در حوزه هاى مختلف علمى و هنرى تأثیرات عمیقى گذاشت در این مقاله سعى شده است به مفاهیم و تعاریف مدرنیسم و پست مدرنیسم درحد امکان پرداخته شود و تشابهات و تفاوتهاى بین آنها و تأثیراتى که هر دوره به حوزه هاى مختلف شهرى اعم از کالبدى و غیرکالبدى داشته مورد تجزیه وتحلیل قرار گیرد.
بهمن کارگر
دوره 15، شماره 57 ، اردیبهشت 1385، ، صفحه 19-25
چکیده
شهر مدرن مملو از ناامنى و آسیب هاى اجتماعى است. تأمین امنیت شهرى که در فضاى باز و گسترده در ابعاد ده ها کیلومتر گسترش بى قواره و بى حد و مرز پیدا کرده است، اگر امرى محال نباشد اما مشکل به نظر مى رسد. به همین دلیل شهرهاى بزرگ که ابعاد انسانى را پشت سر گذاشته اند و دچار انواع تزاحمات و بى قاعده گى شده‌اند موجب بروز و ظهور ...
بیشتر
شهر مدرن مملو از ناامنى و آسیب هاى اجتماعى است. تأمین امنیت شهرى که در فضاى باز و گسترده در ابعاد ده ها کیلومتر گسترش بى قواره و بى حد و مرز پیدا کرده است، اگر امرى محال نباشد اما مشکل به نظر مى رسد. به همین دلیل شهرهاى بزرگ که ابعاد انسانى را پشت سر گذاشته اند و دچار انواع تزاحمات و بى قاعده گى شده‌اند موجب بروز و ظهور آسیب هاى همه جانبه اى گشته اند، به نحوى که در هیچ یک از عرصه هاى اجتماعى، فرهنگى و اقتصادى قادر به نظارت و کنترل رفتارهاى نابه هنجار و ایمن سازى محیط انسانى براى گروه هاى مختلف اجتماعى نیستند. به همین دلیل محیط هاى شهرى اساسا محیط هاى ناامن تلقى مى شوند. از این رو امنیت شهرى از بحث هاى علمى، فنى، کاربردى و ادارى مهمى است که اکنون به صورت یک موضوع میان دانشى و فرادانشى جامع اکنون نگر در چارچوب جامعه شناسى شهرى، حقوق، جغرافیا، علوم انتظامى - امنیتى و نظایر آنها بررسى مى شود و با سرنوشت آحاد شهروندان کل نظام اجتماعى و اقتصادى کشور و شهر، به ویژه مسائل امنیت کلان شهر سر و کار دارد. کلان شهر تهران پایتخت دویست ساله کشور جمهورى اسلامى ایران به عنوان بزرگترین شهر ایران در یکصد سال گذشته با عبور از مقاطع مختلف تاریخى داراى موقعیت چند شخصیتى سیاسى فرهنگى و اقتصادى شده است. این امر باعث تمرکز جمعیت بسیار زیاد و تمرکز فعالیت هاى اقتصادى و فرهنگى فراوان و توسعه فیزیکى گسترده اى گردیده است. همین امر باعث شده است ناهماهنگى میان فعالیت ها، جمعیت، فضا و تأسیسات و تجهیزات امنیتى وجود داشته و این مسئله بصورت معضل انتظامى و امنیتى براى تهران کنونى مطرح باشد بطورى که تهران سرسلسله و قطب جرایم و ناامنى شهرى بین همه شهرهاى ایران است. رشد فزاینده و گسترش عمودى و افقى ناگهانى تراکم شهر تهران بویژه بعد از انقلاب اسلامى ایران و بواسطه مهاجرت هاى اولیه، بویژه بعد از شروع جنگ تحمیلى، مسائل اجتماعى و اقتصادى و کمبود مسکن موجب گردید تا امکانات محدود پلیس با افزایش و گستردگى بزهکاری ها، تبهکاری ها، جرائم، جنایت و ابزارآلات و شیوه هاى نوین مجرمین، فاصله بسیار زیادى پیدا کند. و از طرفى افزایش روزافزون جرائمى از قبیل اختلافات خانوادگى، سرقت، کلاهبردارى، جعل، قتل، موادمخدر، مفاسداجتماعى، تخلفات رانندگى، زورگیرى، کیف قاپى و.. و از سوى دیگر ضعف در قوانین و مقررات موجود و نبود هماهنگى لازم بین ضابطین و مأمورین انتظامى با قوه قضاییه در برخورد با مجرمین نیز از جمله مشکلات عمده شهرهاى بزرگ ایران بویژه تهران است که طبعا کانونهاى جرم خیز در همه مناطق 22 گانه تهران یکسان نیست. در این مقاله شهر تهران و مسائل امنیتى در ارتباط با گسترش روزافزون کالبدى و جمعیتى این شهر مورد بررسى قرار گرفته و در ادامه به مطالعه موردى و محله اى، کلانترى 164 از گل وحوزه خدماتى آن از نظر امنیتى که شامل نواحى 5 و6 منطقه یک و ناحیه 10 منطقه 4 مىباشد مى پردازد.
