سعید فرزانه؛ رضا شاه حسینی؛ ایمان کردپور
چکیده
در سال‌های اخیر کشور ایران با خشکسالی‌های متعددی مواجه بوده است، لذا برآورد دقیق میزان خشکسالی به منظور پیش‌بینی و مدیریت بهینه منابع طبیعی امری اجتناب‌ناپذیر است. بدین منظور روش‌های مرسوم برآورد خشکسالی که مبتنی بر مشاهدات ایستگاه‌های هواشناسی هستند، به‌کار گرفته می‌شوند. یکی از مشکلات اصلی این روش‌ها در نظر نگرفتن تغییر ...
بیشتر
در سال‌های اخیر کشور ایران با خشکسالی‌های متعددی مواجه بوده است، لذا برآورد دقیق میزان خشکسالی به منظور پیش‌بینی و مدیریت بهینه منابع طبیعی امری اجتناب‌ناپذیر است. بدین منظور روش‌های مرسوم برآورد خشکسالی که مبتنی بر مشاهدات ایستگاه‌های هواشناسی هستند، به‌کار گرفته می‌شوند. یکی از مشکلات اصلی این روش‌ها در نظر نگرفتن تغییر شرایط اقلیمی و آب و هوایی در مناطق بزرگ است و معمولاً این روش‌ها در مناطق محلی جواب مناسبی به‌دست می‌دهند. به‌منظور بهبود دقت برآورد میزان خشکسالی در سطوح وسیع، استفاده تلفیقی از داده‌های حاصل از تصاویر ماهواره‌ای و ایستگاه‌های زمینی ضرورت خواهد داشت. در سال‌های اخیر استفاده از روش‌های ثقل‌سنجی ماهواره‌ای و تصاویر ماهواره‌ای به‌عنوان ابزاری مفید برای پایش مکانی و زمانی خشکسالی در مناطق وسیع، مورد توجه محققین قرار گرفته است. هدف از این مطالعه استفاده از داده‌های ماهواره بازیابی گرانش و آب و هوا (GRACE) و محصول شاخص پوشش گیاهی سنجنده MODIS و مشاهدات زمینی ایستگاه‌های سینوپتیک برای ارزیابی خشکسالی در بازه زمانی ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۶ در کل کشور ایران است. بدین منظور در مقاله حاضر شاخصی کارا با عنوان شاخص خشکسالی داده‌های ادغام‌شده (MDI) مبتنی بر تصاویر شاخص پوشش گیاهی یکنواخت شده (NDVI) حاصل از سنجنده مادیس، داده‌های محتوی آب زمین (TWS) استخراج شده از ماهواره GRACE و داده‌های بارندگی استخراج شده از ایستگاه‌های سینوپتیک ارائه شده است. نتایج به‌دست آمده همبستگی ۷۵٪ با شاخص استاندارد جهانی شدت میزان خشکسالی پالمر (PDSI) را نشان می‌دهد. نتایج شاخص MDI و PDSI روند خشکسالی در سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۵ در ایران را به‌خوبی نشان می‌دهند.
سپهر هنرپرور؛ محمدرضا ملک
چکیده
در سال‌های اخیر روند تغییرات اقلیمی باعث افزایش پدیده خشکسالی در مناطق مختلف کشور شده است.بنابراین برای مدیریت و برنامه ریزی منابع محدود آب کسب اطلاعات کافی از میزان حجم و تغییرات آن بسیار حائز اهمیت می‌باشد.اخذ این اطلاعات عموماً از طریق روش‌های متداول از قبیل سنجش از دور، فتوگرامتری یا نقشه‌برداری زمینی صورت می‌گیرد. این گونه ...
بیشتر
در سال‌های اخیر روند تغییرات اقلیمی باعث افزایش پدیده خشکسالی در مناطق مختلف کشور شده است.بنابراین برای مدیریت و برنامه ریزی منابع محدود آب کسب اطلاعات کافی از میزان حجم و تغییرات آن بسیار حائز اهمیت می‌باشد.اخذ این اطلاعات عموماً از طریق روش‌های متداول از قبیل سنجش از دور، فتوگرامتری یا نقشه‌برداری زمینی صورت می‌گیرد. این گونه روش‌ها نیازمند زمان و هزینه نسبتاً بالایی هستند. در این میان استفاده از قابلیت توده و انبوه مردم هم به لحاظ کثرت، هم به لحاظ توزیع و البته از حیث سرعت و زمان می‌تواند حلال بسیاری از مشکلات باشد.محیط‌های اطلاعات مکانی مردم گستر این امکان را فراهم آورده که مردم نه تنها نقش استفاده‌کننده بلکه نقش تولیدکننده را هم ایفا کنند.هدف مقاله حاضر طراحی و پیاده سازی محیط اطلاعاتی مردم گستری به منظور دریافت اطلاعات مکانی مرتبط با میزان خشکسالی منابع آبی به منظور به‌روزرسانی داده‌های خشکسالی می‌باشد.روش کار به این صورت است که کاربران می‌توانند اطلاعات مربوط به میزان تغییرات سطوح منابع آبی را به همراه مختصات محلشان برای به‌روزرسانی در اختیار پایگاه داده مکانی منابع آبی قرار دهند.به منظور ارزیابی میزان اعتماد پذیری این داده‌ها از سه المان صحت مکانی،صحت توصیفی و تمامیت استفاده شده است.پس از بررسی داده‌ها میزان صحت مکانی میانگین داده‌ها 5/12 متر، صحت توصیفی داده‌ها به صورت میانگین 67 درصد و تمامیت داده‌ها 75 درصد تشخیص داده شد. از آنجایی که تمام داده‌ها با استفاده از GPS به دست آمده است و دخالت دستی کاربران در این مورد حداقل می‌باشد، این میزان دقت قابل پیش‌بینی بود. صحت توصیفی داده‌ها هم به علت وجود ابهام کاربران در به اشتراک‌گذاری نام محل یا نام منبع آبی به عنوان داده ارسالی، مقدار نسبتاً پایینی به خود می‌گیرد. درصد تمامیت اطلاعات مکانی مردم گستر هم در تکمیل داده‌های منابع آبی می‌تواند نشانگر قابلیت این اطلاعات در به‌روزرسانی پایگاه داده منابع آبی باشد.
مهدیه سلطانی گردفرامرزی؛ غلامعلی مظفری؛ شهاب شفیعی
چکیده
در سال‌های اخیر تغییرات جهانی اقلیمی در بسیاری از مناطق کشور خصوصاً فلات مرکزی ایران منجر به تشدید پدیده خشکسالی شده است. دشت یزد- اردکان در استان یزد نیز از این امر مستثنی نبوده و تکرار این پدیده منجر به بروز تغییراتی در کیفیت و کمیت منابع آب موجود دشت که عمدتاً چاه‌های آب زیرزمینی هستند؛ گردیده است. هدف از انجام این پژوهش بررسی تأثیر ...
بیشتر
در سال‌های اخیر تغییرات جهانی اقلیمی در بسیاری از مناطق کشور خصوصاً فلات مرکزی ایران منجر به تشدید پدیده خشکسالی شده است. دشت یزد- اردکان در استان یزد نیز از این امر مستثنی نبوده و تکرار این پدیده منجر به بروز تغییراتی در کیفیت و کمیت منابع آب موجود دشت که عمدتاً چاه‌های آب زیرزمینی هستند؛ گردیده است. هدف از انجام این پژوهش بررسی تأثیر خشکسالی‌های دودهه اخیر بر شوری آب استحصالی از چاه‌های آب زیرزمینی منطقه می‌باشد. برای این کار از داده‌های هواشناسی دشت یزد- اردکان در دو دوره زمانی، بارش بلند مدت 7 ایستگاه (1391- 1346)و بارش کوتاه مدت41 ایستگاه (1391 - 1375) استفاده شده است. نتایج این مطالعه در ارزیابی مدل‌های واریوگرامی خشکسالی‌ها بهترین مدل را،مدل کروی و گوسین در خشکسالی و شوری و همچنین با توجه به روش زمین آماری بهترین مدل برونیابی را، کریجینگ و کوکریجینگ تشخیص داده است. در تحلیل همبستگی باهر سه آماره پیرسون، منکندال و اسپرمن بین بارش (spi) وشوری بر مبنای نمره z روند منفی به همراه همبستگی معکوس مشاهده شده، که در هیچکدام سطح معنی‌دار مشاهده نمی‌شود. وجود همبستگی قوی بین این دو پارامتربا تأخیر یک سال از نتایج دیگر این پژوهش بوده است. به وسیله نرم افزار +GS و GIS انتخاب بهترین مدل واریوگرامی، نقشه‌های خشکسالی و شوری آب زیرزمینی و نقشه تغییرات شوری نیز ترسیم گردید. به طور کلی در اکثر ایستگاه‌ها با روند منفی بارش، روند مثبت شوری آب زیرزمینی مشاهده می‌شود و همچنین کیفیت آب زیرزمینی در مناطقی که بیشتر مورد هجمه خشکسالی قرارداشته است شدیدتر تغییر یافته و شوری آن نیز بیشتر شده است.
نسرین نیک اندیش؛ عباسعلی آروین؛ وجیهه شهسواری؛ فرشاد سلیمانی
دوره 22، 86-1 ، مرداد 1392، ، صفحه 23-29
چکیده
خشکسالی پدیده جهانی است که تقریباً می‌تواند در هر ناحیه به وقوع پیوندد و منجر به زیان‌ها و هزینه‌های عمده اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی شود. در این تحقیق به منظور بررسی خشکسالی‌های اقلیمی در استان هرمزگان از داده‌های بارندگی سالانه مربوط به 7 ایستگاه سینوپتیک و8 ایستگاه باران‌سنجی طی یک دوره آماری 20ساله (1986-2005) استفاده گردید. پس ...
بیشتر
خشکسالی پدیده جهانی است که تقریباً می‌تواند در هر ناحیه به وقوع پیوندد و منجر به زیان‌ها و هزینه‌های عمده اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی شود. در این تحقیق به منظور بررسی خشکسالی‌های اقلیمی در استان هرمزگان از داده‌های بارندگی سالانه مربوط به 7 ایستگاه سینوپتیک و8 ایستگاه باران‌سنجی طی یک دوره آماری 20ساله (1986-2005) استفاده گردید. پس از آمادهسازی داده‌ها، شدت خشکسالی به وسیله دو شاخص آماری (شاخص درصد از نرمال بارش و معیار بارش سالانه) محاسبه شد. سپس این نتایج در هر ایستگاه با نتایج بارش نظیر آن مقایسه گردید تا بهترین روش پهنهبندی انتخاب شود. نهایتاً شاخص درصد از نرمال بارش به عنوان بهترین شاخص برای پهنهبندی خشکسالی انتخاب شد. نتایج پهنهبندی نشان داد که در این دو روش در سال‌های1995،1996،1997،1992ترسالی، در سال‌های 1993،1994 ،2000،2004،2005 وسعت زیادی از منطقه خشکسالی متوسط و در سال 2003و2001 وسعت زیادی از منطقه خشکسالی شدید وخیلی شدید حاکم بوده است. وقوع خشکسالی در منطقه از لحاظ تداوم، شدت و وسعت از روند مشخصی برخوردار نبوده و دارای توزیع زمانی و مکانی یکنواخت نیست.
مجید منتظری
دوره 20، شماره 80 ، بهمن 1390، ، صفحه 23-28
چکیده
برای ارزیابی روند خشکسالی های اقلیمی در 23 زیرحوضه آبی دریای خزر، داده های بارش ماهانه را با روش میانیابی به داده های پهنه ای تبدیل نموده سپس بر حسب مختصات حوضه‌ها، بارش ماهانه هر حوضه تفکیک گردید. از روش شاخص بارش استاندارد (SPI) برای ارزیابی خشکسالی های اقلیمی استفاده نموده و این شاخص بصورت ماهانه برای هر یک از حوضه‌ها محاسبه ...
بیشتر
برای ارزیابی روند خشکسالی های اقلیمی در 23 زیرحوضه آبی دریای خزر، داده های بارش ماهانه را با روش میانیابی به داده های پهنه ای تبدیل نموده سپس بر حسب مختصات حوضه‌ها، بارش ماهانه هر حوضه تفکیک گردید. از روش شاخص بارش استاندارد (SPI) برای ارزیابی خشکسالی های اقلیمی استفاده نموده و این شاخص بصورت ماهانه برای هر یک از حوضه‌ها محاسبه گردید. بر اساس آزمون پارامتری رگرسیون خطی بارش 23 زیر حوضه دریای خزر ماههای ژانویه، می و دسامبر در سطح اطمینان 95% روند معناداری نشان نمی دهند. 5 زیر حوضه در ماههای فوریه و ژوئیه روند مثبت و 11 زیر حوضه عمدتاً در ماههای مارس و سپتامبر روند منفی نشان می دهند. با اعمال آزمون ناپارامتری مان - کندال برروی ماتریس شاخص SPI 23 زیر حوضه دریای خزر مشخص شد که در ماه می هیچ حوضه ای روند معناداری نشان نمی دهد. بالاترین روند در 6 زیرحوضه در ماه های ژوئیه و اگوست بوده است.
علی براتیان (تنظیم)
دوره 10، شماره 38 ، مرداد 1380، ، صفحه 60-64
چکیده
خشکسالی عبارت است از کمبود بارش در دوره ای بلندمدت به نحوی که باعث کمبود رطوبت در خاک و سبب کاهش آب های جاری شود و بدین طریق فعالیت های انسانی و حیات طبیعی گیاهی و جانوری را برهم زند. در اقالیم مختلف مدت زمانی که لازم است از آخرین بارش بگذرد تا آب رودخانه ها و رطوبت خاک کاهش محسوسی پیدا کند، یکسان نیست. بنابراین نمی-توان تعریف دقیق و فراگیری ...
بیشتر
خشکسالی عبارت است از کمبود بارش در دوره ای بلندمدت به نحوی که باعث کمبود رطوبت در خاک و سبب کاهش آب های جاری شود و بدین طریق فعالیت های انسانی و حیات طبیعی گیاهی و جانوری را برهم زند. در اقالیم مختلف مدت زمانی که لازم است از آخرین بارش بگذرد تا آب رودخانه ها و رطوبت خاک کاهش محسوسی پیدا کند، یکسان نیست. بنابراین نمی-توان تعریف دقیق و فراگیری از خشکسالی ارائه کرد. به همین دلیل متخصصان هر یک از دیدگاهی متفاوت تعریفی از خشکسالی پیشنهاد کرده اند.در مقاله حاضر با توجه به 11 عامل هواشناسی که در شدت خشکی و خشکسالی نقش دارند، جهت طبقه بندی تأثیر این عوامل در مشخص نمودن سال های خشک استفاده شده است. از این عامل ها میزان ثبت 6 عامل بارش، حداکثر بارش روزانه، تعداد روزهای بارانی، نقطه شبنم، رطوبت نسبی و ابرناکی به عنوان عوامل کاهش دهنده شدت خشکسالی و 5 عامل حداکثر دما، متوسط دما، میزان ساعات آفتابی و تبخیر به عنوان عوامل تشدید کننده خشکسالی انتخاب شده-اند که با استفاده از مدل اسکالوگرام به طبقه بندی این عوامل در ایستگاه هواشناسی سینوپتیک همدان در طی دوره آماری 1989 تا 1997 پرداخته شده است. این طبقه بندی می تواند برای عوامل بیشتر و سال های طولانی تر در هر ایستگاهی به کار گرفته شود تا درتعیین سال های وقوع خشکسالی فقط به میزان بارش اکتفا نشود و عوامل دیگر نیز براساس اولویت خود، در محاسبات دخالت داده شوند.با توجه به طبقه بندی و استفاده از جداول مذکور در ایستگاه همدان، 11 مورد انتخابی از عوامل هواشناسی مورد مطالعه در تعیین روند خشکسالی به ترتیب اولویت به شرح زیر انتخاب گردید:1- حداکثر دما 2- حداقل دما 3- متوسط دما 4- بارش 5- حداکثر بارش روزانه 6- تعداد روزهای بارانی 7- نقطه شبنم 8- رطوبت نسبی 9- ابرناکی 10- ساعات آفتابی 11- تبخیر
