اطلاعات جغرافیایی
بهرام ایمانی؛ جعفر جعفرزاده
چکیده
بررسیهای کیفی آب با توجه به پیشرفتهای اخیر گسترش پیدا کرده و مسائل مربوط به آلودگی آبهای سطحی و زیرزمینی را نیز شامل میشود. در حال حاضر تغییر دائمی کیفیت آب زیرزمینی به خصوص در زمینه شرب و شور شدن منابع آب خطری جدّی در راه توسعه روستاهای کشور محسوب می شود. متأسفانه بسیاری از مردم بهدلیل قابل رؤیت نبودن آبهای زیرزمینی، ...
بیشتر
بررسیهای کیفی آب با توجه به پیشرفتهای اخیر گسترش پیدا کرده و مسائل مربوط به آلودگی آبهای سطحی و زیرزمینی را نیز شامل میشود. در حال حاضر تغییر دائمی کیفیت آب زیرزمینی به خصوص در زمینه شرب و شور شدن منابع آب خطری جدّی در راه توسعه روستاهای کشور محسوب می شود. متأسفانه بسیاری از مردم بهدلیل قابل رؤیت نبودن آبهای زیرزمینی، در مورد اهمیت آنها و آثار زیانبار آلودگی محیط بر منابع آب زیرزمینی آگاهی کافی ندارند. در این پژوهش کیفیت آب زیرزمینی قابل شرب روستایی بخش مرکزی شهرستان اردبیل با استفاده از مدلهای تصمیمگیری چندمعیاری و آمار فضایی در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی بررسی شده است. کیفیت منابع آب زیرزمینی شهرستان اردبیل از لحاظ شرب با استفاده از پارامترهای EC، pH، SO4-،Cl- ،Na ، TH و TDS مورد بررسی قرار گرفت که در نهایت با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی اقدام به تولید نقشه موضوعی کیفیت آب زیرزمینی شد. در این تحقیق از روش درونیابی کریجینگ برای بهدست آوردن توزیع فضایی پارامترها و روش وزندهی جمعی ساده برای وزندهی و رتبهبندی لایهها استفاده شده است. در نهایت با توجه به نقشه نهایی کیفیت، میتوان اظهار داشت که تقریباً 36 درصد معادل 88 کیلومترمربع آب زیرزمینی بخش مرکزی شهرستان اردبیل از لحاظ شرب در حد مطلوب واقعشده که در قسمت جنوبی نقشه کلی قرار گرفته است. کیفیت پایین نیز مربوط به قسمت شمالی و شمال شرقی میشود که معادل 46 درصد منطقه یا 112 کیلومترمربع است. همچنین بین تراکم جمعیت و تراکم چاههای عمیق و نیمهعمیق موجود در سطح شهرستان و افت کیفیت رابطه مستقیمی وجود دارد.
یوسف عبادی؛ جواد جاودان؛ محمدحسین رضایی مقدم
چکیده
ماهیت متغیرهای کمی و کیفی آبهای زیرزمینی به دلیل تأثیر مستقیم در زندگی انسان، همواره یکی از موضوعات مطرح در تحقیقات علمی و دانشگاهی بوده است. هزینهبر بودن و عدم امکان مطالعه دقیق این منابع، لزوم استفاده از روش جدیدی را برای برآورد چنین متغیرهایی به طور کامل آشکار میکند. در این میان روشهای درونیابی ریاضی و زمین آماری و مدلهای ...
بیشتر
ماهیت متغیرهای کمی و کیفی آبهای زیرزمینی به دلیل تأثیر مستقیم در زندگی انسان، همواره یکی از موضوعات مطرح در تحقیقات علمی و دانشگاهی بوده است. هزینهبر بودن و عدم امکان مطالعه دقیق این منابع، لزوم استفاده از روش جدیدی را برای برآورد چنین متغیرهایی به طور کامل آشکار میکند. در این میان روشهای درونیابی ریاضی و زمین آماری و مدلهای هوش مصنوعی در سالهای اخیر نتایج بسیار قابل قبولی از این برآوردها ارائه کردهاند. در تحقیق حاضرکه با هدف ارزیابی دقت روشهای زمین آمار و شبکه عصبی مصنوعی انجام گرفته است، با استفاده از آمار اندازهگیری شده سطح تراز ایستابی آبهای زیرزمینی در 46 حلقه چاه مشاهدهای منتخب برای سال 93، در دشت شبستر- صوفیان، اقدام به برآورد مقادیر نامعلوم سطح تراز در منطقه مورد مطالعه با استفاده از روشهای زمین آمار (kriging) و روش شبکه عصبی پرسپترون چند لایه (MLP) شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان میدهد، روش شبکه عصبی (MLP) با میزان همبستگی بالا (96/0) و جذر میانگین مربعات خطای کمتر (18/13) نسبت به روش کریجینگ (با میزان همبستگی 90/0 و جذر میانگین مربعات خطای 10/20)، توانایی بالاتری در میان یابی سطح تراز آب زیرزمینی دشت شبستر- صوفیان دارد، که این نتیجه با تحقیقات قبلی در این زمینه مبنی بر توانایی و انعطاف بیشتر مدلهای هوش مصنوعی در مطالعات هیدروژئولوژیکی آبخوانها مطابقت دارد. از این رو استفاده از روشهای جدید مانند شبکههای عصبی مصنوعی(ANN) و روشهای فازی - عصبی تطبیقی (ANFIS) میتواند، در دستیابی به برآوردهای دقیق تر از شرایط سفرههای آب زیرزمینی و اطلاع از کم و کیف آنها کمک شایانی به محققان و برنامهریزان در این زمینه ارائه کند.
سید یاسر حکیم دوست؛ علی محمد پورزیدی؛ محمد صالح گرامی
چکیده
بارش رگباری از پدیدههای بحرانسازی است که وقوع ناگهانی و پر شدت آن موجب بروز خسارات فراوان بر انسان و محیط پیرامونی آن میشود. شناخت و آگاهی از بارش رگباری و چگونگی وقوع، شدت و تداوم آن در فصول مختلف کمک بسزایی در مقابلهی صحیح با آن مینماید. با توجه به رفتار متفاوت بارش و تغییرات سریع در فواصل مکانی کم و در طولانیمدت، ارائه ...
بیشتر
بارش رگباری از پدیدههای بحرانسازی است که وقوع ناگهانی و پر شدت آن موجب بروز خسارات فراوان بر انسان و محیط پیرامونی آن میشود. شناخت و آگاهی از بارش رگباری و چگونگی وقوع، شدت و تداوم آن در فصول مختلف کمک بسزایی در مقابلهی صحیح با آن مینماید. با توجه به رفتار متفاوت بارش و تغییرات سریع در فواصل مکانی کم و در طولانیمدت، ارائه مدلهای مناسب ، متناسب با اقلیم آن منطقه، جهت پیشبینی احتمالی آن ضروری است. دراینپژوهشبه تحلیل مکانی بارش رگباری استان مازندران پرداخته شد و براساس دادههای استخراجشده گراف بارانسنجی در 12 ایستگاه سینوپتیک استان مازندران، برابر میزان بارش بالای 10 میلیمتر در دوره 5ساله، از سال 2006 تا2010 مورد بررسی قرار گرفت. برای پهنهبندی محدوده موردمطالعه از روش IDWبا سه توان 1،2،3 و روش کریجینگ با مدلهای کروی، دایرهای، نمایی و گوسین استفاده شده است. ارزیابی و تعیین بهترین مدل و صحت سنجی نقشههای تولیدشده انجام شد. همچنین جهت مقایسه آماری مدلها از مقدار ریشه مربع خطاها RMS ،MAE،RMSE و ضریب همبستگی آنها استفاده شده، که بهترین مدل برای پهنهبندی مدل IDW با دو توان 1،3و کریجینگ معمولی دایرهای بود. استخراج نقشه بهینه بهوسیله رگرسیون چند متغیره بر اساس مدل روش همزمان و روش پسرونده انجام شد و شش متغیر که در ایجاد بارش بیشترین تأثیر را دارند، شامل عرض و طول جغرافیای، تعداد روز بارش، ارتفاع، رطوبت نسبی و دمای نقطه شبنم مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان میدهد، میزان همبستگی این شش متغیر در فصل بهار97/0، تابستان99/0، پاییز98/0، زمستان99/0ودربارش سالانه99/0 است که نشاندهنده رابطه قوی بین این شش متغیر در بارش رگباری استان مازندران میباشد.
فاطمه محمدیاری؛ حسین اقدر؛ رضا بصیری
چکیده
آبهایزیرزمینیدرمناطقخشکونیمهخشکاهمیتویژهایدارند .دراینتحقیق،بااستفادهازروشهایزمینآمار،خصوصیاتشیمیاییآبهایزیرزمینیمناطقخشکونیمهخشکمهرانودهلرانموردبررسیقرارگرفت. سدیم،کلر،سولفات،TDSوTH متغیرهایموردارزیابیبودند. نیمتغییرنمایتجربیهریکازپارامترهابااستفادهازنرمافزارGS+ محاسبهومدلهایمختلفبرازشدادهشد. ...
بیشتر
آبهایزیرزمینیدرمناطقخشکونیمهخشکاهمیتویژهایدارند .دراینتحقیق،بااستفادهازروشهایزمینآمار،خصوصیاتشیمیاییآبهایزیرزمینیمناطقخشکونیمهخشکمهرانودهلرانموردبررسیقرارگرفت. سدیم،کلر،سولفات،TDSوTH متغیرهایموردارزیابیبودند. نیمتغییرنمایتجربیهریکازپارامترهابااستفادهازنرمافزارGS+ محاسبهومدلهایمختلفبرازشدادهشد. پسازبررسینرمالسازیدادههاواریوگرامترسیم،ودرنرمافزارGISدرونیابیبهروشوزندهیعکسفاصله (IDW) وکریجینگانجامشد. معیارانتخابمدلمناسبدرونیابیمقدارRMSEکمتروساختارمکانیقویتربود. نتایجنشانگربرتریروشکریجینگنسبتبهروشIDWمیباشد. بنابرایننقشههابااینروشتهیهشد. نتایجبیانگرهمبستگیقویدادههایکیفیآبمنطقهوساختارمکانیتابعمدلگوسینمیباشد. درپایانبااستفادهازمنطقفازیوطبقهبندیشولرنقشهپهنهبندیمنطقهجهتشربتهیهگردید. مطابقنقشهنهایی، 37 درصدازمنطقهبرایشربمناسب، 13 درصدنسبتاًمناسبو 50 درصدنامناسبمیباشد. درنتیجه،کیفیتآبمنطقهموردمطالعهبرایشربدرحدمطلوبنیست. بارویهمگذارینقشهپهنهبندیونقشهحاصلازتحلیلنقاطبارزمشاهدهشدکهنقاطباغلظتهایزیادودرآستانههشداردرکنارهمودرطبقهنامناسبنقشهپهنهبندی،قرارگرفتهاند. بالابودنمیزانسختیوسایرعناصردربخشهاییازمنطقهروندافزایشیدارد. اینموضوعبهدلیلجانشینشدنرسوباتآبرفتیباسازندگچساراناست. لذا عاملاصلیکاهشکیفیتآبهارامیتوانسازندگچساراندانست.
فاطمه رحیم پور؛ رحیم علی عباسپور
چکیده
آگاهی از توزیع مکانی غلظت فلزات سنگین جهت پایش آلودگی خاک و حفظ کیفیت محیط زیست ضروری است. این تحقیق با هدف تهیه نقشه توزیع مکانی آلودگی غلظت فلزات سنگین منگنز، مس، روی و آهن در زمینهای کشاورزی شهرستان هریس واقع در استان آذربایجان شرقی انجام شده است. بدین منظور با استفاده از روش نمونهبرداری سیستماتیک تصادفی 370 نمونه خاک سطحی در ...
بیشتر
آگاهی از توزیع مکانی غلظت فلزات سنگین جهت پایش آلودگی خاک و حفظ کیفیت محیط زیست ضروری است. این تحقیق با هدف تهیه نقشه توزیع مکانی آلودگی غلظت فلزات سنگین منگنز، مس، روی و آهن در زمینهای کشاورزی شهرستان هریس واقع در استان آذربایجان شرقی انجام شده است. بدین منظور با استفاده از روش نمونهبرداری سیستماتیک تصادفی 370 نمونه خاک سطحی در عمق صفر تا 30 سانتیمتری جمعآوری گردید و غلظت کل این فلزات، در آنها اندازهگیری شد. به منظور مدلسازی تغییرات مکانی غلظت فلزات سنگین در خاکهای منطقه، از روشهای کریجینگ معمولی و توابع پایه شعاعی در محیط ArcGIS بهره گرفته شد. در بین مدلهای مختلف کریجینگ معمولی و توابع پایه شعاعی، پایینترین مقادیر RMSE و MAE و نزدیکی بسیار زیاد آمارهی MBE به صفر و بالاترین ضریب همبستگی R به منزله ملاک ارزیابی بهترین روش برای مدلسازی الگوی توزیع و پراکنش فلزات سنگین در نظر گرفته شد. هر دو روش از دقت خوبی برخوردار بودند ولی بر اساس ملاک ارزیابی، برای فلزات منیزیم و مس، روش کریجینگ با مدل نمایی، برای فلز روی، روش کریجینگ با مدل کروی و برای فلز آهن، روش RBF با تابع مالتی کوادریک انتخاب شد. نقشهی پهنهبندی بعد از انتخاب مدل برتر برای هر یک از عناصر، ترسیم و با درنظر گرفتن استاندارد مؤسسه حفاظت خاک و آب ، کلاسهبندی شد و عناصر در چهار کلاس کمبود، کفایت، زیاد و آلودگی قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل نقشه توزیع مکانی آلودگی فلزات سنگین مورد مطالعه نشان داد که برای عنصر منگنز بیشتر اراضی در محدودهی کفایت قرار داشتند و برای عنصر مس مشخص شد که حدود 92 درصد در کلاس زیاد قرار داشته و حدود 8 درصد از محدودهی مورد مطالعه دچار آلودگی بود. برای عناصر روی و آهن نه تنها آلودگی مشاهده نشد بلکه به ترتیب حدود 96 و 80 درصد دچار کمبود بود .