روح اله کریمی؛ علیرضا آزموده اردلان؛ سیاوش یوسفی
چکیده
در حال حاضر بالاترین قدرت تفکیک مکانی مدل‌های ژئوپتانسیلی جهانی حدود 5 دقیقه می‌باشد، در حالی که مدل‌های توپوگرافی با قدرت تفکیک مکانی حدود 3 ثانیه و بالاتر در دسترس است. یکی از روش‌هایی که برای افزایش دقت مدل‌های ژئوپتانسیلی جهانی در تولید تابعک‌های مختلف میدان ثقل مورد استفاده قرار می‌گیرد، تلفیق این مدل‌ها با مدل‌های توپوگرافی ...
بیشتر
در حال حاضر بالاترین قدرت تفکیک مکانی مدل‌های ژئوپتانسیلی جهانی حدود 5 دقیقه می‌باشد، در حالی که مدل‌های توپوگرافی با قدرت تفکیک مکانی حدود 3 ثانیه و بالاتر در دسترس است. یکی از روش‌هایی که برای افزایش دقت مدل‌های ژئوپتانسیلی جهانی در تولید تابعک‌های مختلف میدان ثقل مورد استفاده قرار می‌گیرد، تلفیق این مدل‌ها با مدل‌های توپوگرافی با قدرت تفکیک مکانی بالاتر از مدل ژئوپتانسیلی است. در این مقاله هدف ارزیابی مؤلفه‌های زاویه انحراف قائم حاصل از تلفیق مدل ژئوپتانسیلی جهانی و مدل توپوگرافی با قدرت تفکیک مکانی بالا در ایران می‌باشد. تحقیق حاضر، از مدل EGM2008 با قدرت تقکیک مکانی حدود 5 دقیقه به عنوان مدل ژئوپتانسیلی جهانی، از مدل SRTM با قدرت تفکیک مکانی 3 ثانیه به عنوان مدل توپوگرافی و از مدل DTM2006 برحسب هارمونیک‌های کروی تا درجه 2190 به عنوان سطح هموار مرجع برای تولید مدل توپوگرافی باقیمانده (RTM) استفاده نموده است. روش تحقیق به این صورت است که ابتدا با استفاده از مدل جهانی، مؤلفه‌های زاویه انحراف قائم در 10 ایستگاه لاپلاس ایران محاسبه شده و سپس با استفاده از مدل توپوگرافی باقیمانده تصحیحی برای این مؤلفه‌ها بدست می‌آید. در پایان مؤلفه‌های زاویه انحراف قائم محاسبه شده توسط مدل جهانی به تنهایی و تلفیق مدل جهانی و مدل توپوگرافی باقیمانده با مؤلفه‌های زاویه انحراف قائم حاصل از مشاهدات نجومی و ژئودتیکی در 10 ایستگاه لاپلاس مقایسه می‌شوند. نتایج این مقایسه‌ها حاکی از آن است که تلفیق مدل جهانی EGM2008 و RTM باعث بهبود حدود 15% در مؤلفه شمالی-جنوبی(𝜉) و 4/1% بهبود در مؤلفه شرقی-غربی(𝜂)در منطقه تست ایران می‌گردد.همچنین ارزیابی‌ها نشان می‌دهند که خطای نسبی در محاسبه مؤلفه𝜉 با استفاده از تلفیق مدل EGM2008 و RTM حدود 6% و در محاسبه مؤلفه 𝜂 حدود 37% است.
مصطفی خبازی؛ علی مهرابی؛ جواد اعرابی
چکیده
مدل‌های رقومی ارتفاعی برای بسیاری از اهداف، مهم بوده و در بسیاری از کاربردها و مطالعات جزء الزامات اولیه می‌باشند. هدف این مقاله بررسی میزان دقت و صحت مدل‌های رقومی ارتفاعی حاصل از تصاویر ماهواره ASTER و داده‌هایSRTM با ابعاد پیکسل 30 و 90 متر و همچنین مدل رقومی ارتفاعی به دست آمده از نقشه‌های توپوگرافی 1:25000 با مشاهدات دقیق زمینی (DGPS) در ...
بیشتر
مدل‌های رقومی ارتفاعی برای بسیاری از اهداف، مهم بوده و در بسیاری از کاربردها و مطالعات جزء الزامات اولیه می‌باشند. هدف این مقاله بررسی میزان دقت و صحت مدل‌های رقومی ارتفاعی حاصل از تصاویر ماهواره ASTER و داده‌هایSRTM با ابعاد پیکسل 30 و 90 متر و همچنین مدل رقومی ارتفاعی به دست آمده از نقشه‌های توپوگرافی 1:25000 با مشاهدات دقیق زمینی (DGPS) در لندفرم‌های مختلف شامل دشت، تپه‌ماهور و کوهستان می‌باشد. میزان انطباق این داده‌ها با استفاده از تحلیل همبستگی پیرسون آزمون شد. دقت و صحت مدل‌های رقومی ارتفاعی مختلف مورد بررسی با استفاده ازRMSE، خطای میانگین و انحراف استاندارد بررسی شد. براساس نتایج ضریب تعیین رابطه داده‌های زمینی با مدل‌های رقومی ارتفاعی بین 97 تا 99 بود. بیشترین انطباق مربوط به مدل رقومی مستخرج از داده‌های توپوگرافی 1:25000 و مدل رقومی ASTER30 متر و کمترین انطباق مربوط به داده‌های SRTM90 متر بود. در مجموع با دشوارتر شدن شرایط عرصه یعنی از دشت به کوهستان، انطباق مدل‌های رقومی ارتفاعی با داده‌های زمینی برداشت شده کاهش می‌یافت. نتایج بررسی صحت و دقت مدل‌های رقومی نشان داد که کمترین خطا در وهله اول مربوط به مدل رقومی ارتفاعی استخراج شده از خطوط‌میزان نقشه 1:25000 (6/27=RMSE ) و پس از آن مدل رقومی ارتفاعی ASTER30 متر (7/43=RMSE ) است. همواره اندازه پیکسل 30 متر نتایج بهتری نسبت به پیکسل 90 متر داشته است. بر اساس معیار خطای میانگین، کمترین اریبی مربوط به ASTER30 متر (2 متر اریبی) و پس از آن مربوط به مدل رقومی 1:25000 (17/2) است. بیشترین اریبی مربوط به مدل‌های 30 و 90 متری استخراج شده از داده‌های SRTM بود. نتایج خطای انحراف استاندارد منطبق بر نتایج RMSE بود که تأیید کننده بهتر بودن مدل‌های رقومی ارتفاعی مستخرج از داده‌های توپوگرافی 1:25000 و ASTER30 متر بود.
بختیار فیضی زاده؛ سلیمه عبدالله آبادی؛ خلیل ولیزاده
چکیده
امروزه اعتبار سنجی نتایج حاصل از تحلیل‌های مکانی GIS، تبدیل به یک چالش بزرگ در دنیای GIS شده است. تحلیل عدم قطعیت در زمینه‌های مختلف توجه به کیفیت داده و موضوعات مرتبط با آن از قبیل خطا، مدل‌های عدم قطعیت، انتشار خطا، حذف خطا و عدم قطعیت در داده‌ها، بیش از هر زمان دیگر احساس میشود. مدل‌های ارتفاع رقومی از ...
بیشتر
امروزه اعتبار سنجی نتایج حاصل از تحلیل‌های مکانی GIS، تبدیل به یک چالش بزرگ در دنیای GIS شده است. تحلیل عدم قطعیت در زمینه‌های مختلف توجه به کیفیت داده و موضوعات مرتبط با آن از قبیل خطا، مدل‌های عدم قطعیت، انتشار خطا، حذف خطا و عدم قطعیت در داده‌ها، بیش از هر زمان دیگر احساس میشود. مدل‌های ارتفاع رقومی از مهمترین داده‌های جغرافیایی می‌باشند که مبنای تحلیل‌های مکانی مختلفی را تشکیل می‌دهند. این پژوهش با هدف بررسی میزان خطا و عدم قطعیت، داده‌های ارتفاعی حاصل از ماهواره‌های SRTM و ASTER را مد نظر قرار داده است.در این راستا، ابتدا با استفاده از شاخص‌های آماری ME، STD و RMSE مقدار خطای داده‌های مدل‌های ارتفاع رقومی شناسایی محاسبه شد. در ادامه عدم قطعیت خطای داده‌ها با روش مونت کارلو شبیه‌سازی و الگوی انتشار خطا با روش درونیابی نتایج استخراج شد. نتایج این مرحله نشان می‌دهد که مدل رقومی استخراج شده از روج استریویی ASTER با وجود داشتن تفکیک مکانی بهتر، مقادیر بالاتری از خطا را شامل میشود و عملاً فاقد جزییات مدل رقومی ارتفاع معادل 30متر است. سپس با حذف الگوی انتشار خطا از مدل‌های رقومی، DEM ثانویه تولید گردید. با محاسبه مجدد شاخص‌های توصیف‌کننده خطا و مقایسه این مقادیر با مقادیر اولیه، نتایج حاکی از آن است که هر دو مدل ارتفاع رقومی بعد از حذف الگوی انتشار خطا دقت بالاتری را از خود نشان می‌دهند.از شاخص TPI جهت تعیین موقعیت توپوگرافی حوضه استفاده شد و حوضه به 6 طبقه تقسیم و میزان خطا در هر یک از طبقات قبل و بعد از شبیه‌سازی محاسبه گردید. نتایج حاکی از کاهش میزان خطا در تمامی طبقات قبل و بعد از شبیه‌سازی در هر دو مدل ارتفاع رقومی است. نتایج حاصل از این تحقیق در خصوص مدلسازی عدم قطعیت داده‌های مدل‌های رقومی ارتفاع به عنوان یکی از داده‌های پایه در مطالعات علوم زمین بسیار کاربردی بوده و می‌تواند راهگشای مطالعات آتی برای کاهش عدم قطعیت و افزایش صحت نتایج تحقیقات آتی باشد.
رضا آقاطاهر؛ مهدی صمدی؛ ایلیا لعلی نیت؛ ایمان نجفی
چکیده
مدل‌های رقومی ارتفاعی پژوهشگران را قادر می‌سازند تا تحقیقات جغرافیایی در مقیاس جهانی و منطقه‌ای از قبیل تغییرات جهانی، مخاطرات محیطی، پایش محیط و ... را انجام دهند. بنابراین مدل‌های رقومی ارتفاعی نقشی کلیدی در تحقیقات علمی ایفا می‌کنند. SRTM و ASTER GDEM دو مجموعه از داده‌های ارتفاعی هستند که بصورت پوشش جهانی(تقریباً 80 درصد سطح کره ...
بیشتر
مدل‌های رقومی ارتفاعی پژوهشگران را قادر می‌سازند تا تحقیقات جغرافیایی در مقیاس جهانی و منطقه‌ای از قبیل تغییرات جهانی، مخاطرات محیطی، پایش محیط و ... را انجام دهند. بنابراین مدل‌های رقومی ارتفاعی نقشی کلیدی در تحقیقات علمی ایفا می‌کنند. SRTM و ASTER GDEM دو مجموعه از داده‌های ارتفاعی هستند که بصورت پوشش جهانی(تقریباً 80 درصد سطح کره زمین) در دسترس می‌باشند. بنابراین لازم است قبل از استفاده از آنها، صحت ارتفاعی هر کدام مورد ارزیابی قرار گرفته و داده مناسب با توجه به هدف تحقیق انتخاب گردد. مدل رقومی ارتفاعی حاصل از تصاویر ASTER دارای قدرت تفکیک مکانی 30 متری می‌باشد. بنابراین به نظر می‌رسد داده‌های ارتفاعی دقیق‌تری از SRTM که دارای قدرت تفکیک مکانی 90 متر می‌باشد، ارائه دهد. مطالعات مختلفی جهت مقایسه صحت ارتفاعی هر کدام از این دو مدل رقومی ارتفاعی در کشورهای مختلف انجام گرفته است که نتایج آن بیانگر مزایا و محدودیت‌های هر کدام نسبت به دیگری می‌باشد. در این تحقیق صحت ارتفاعی این دو مدل در سه منطقه از ایران شامل آذربایجان شرقی، سیستان و بلوچستان و بوشهر که دارای ویژگی‌های توپوگرافی متفاوت می‌باشند، با استفاده از نقاط کنترل ارتفاعی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهد که RMSE بعنوان شاخص خطا برای مناطق مورد مطالعه در آذربایجان شرقی، سیستان و بلوچستان و بوشهر در مدل SRTM به ترتیب 6/1، 7/4 و 2/9 و در ASTER GDEM به ترتیب 8/7، 8/3 و 7/2 متر می‌باشد. بنابراین صحت ارتفاعی SRTM در هر سه منطقه از ASTER GDEM بالاتر می‌باشد. در این تحقیق رابطه بین خطای ارتفاعی و خصوصیات زمین از جمله شیب و جهت شیب نیز مورد بررسی قرار گرفته و نتایج آن ارائه گردیده است. یافته‌های نهایی تحقیق حاکی از صحت ارتفاعی بالای SRTM در مقایسه با ASTER GDEM در ایران می‌باشد. بنابراین جهت کاربردهای متعدد، SRTM گزینه مناسب تری می‌باشد.
