سازمان جغرافیایی
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
2588-3860
2588-3879
8
31
1999
10
23
مهندسی نقشه برداری و مدیریت زمین
2
5
FA
مهدی
مدیری
دانشیار دانشگاه صنعتی مالک اشتر
mmodiri@ut.ac.ir
نظر به رشد سریع جمعیت و درپی آن گسترش و توسع شهری، مجمع بین المللی نقشه برداران FIG در نشست کمیسیون دائمی با حضور هیئتی از کارشناسان مدیریت زمین در جهت اهمیت مدیریت زمین و نقس مهندسان نقشه بردار در توسعه اسکان بشر بیانیه ای منتشر نموده است. در آن خط مشی جامعه تبیین شده است.<br /> بیانیه با همکاری اسکان بشر سازمان ملل تهیه شده و تنها زمانی می تواند به اهداف پیش بینی شده برسد که توصیه هایش پیاده شود و لذا از کلیه کشورها درخواست گردیده است که به مفاد بیانیه اولویتی خاص داده و در این راستا جامعه از تمام توان خود استفاده می برد.<br /> در کنگره FIG در هلیسنکی، ریاست اسکان بشر سازمان ملل متحد طی سخنانی چنین اعلام نموده است:<br /> «زمین نقطه شروع کلیه اسکان (مسکن) بشری است و در ابتدای این فرآیند مهندسین نقشه برداری قرار دارند.»<br /> از این سخن مسئولیت جهانی نقشه بردار به خوبی شناخته می شود.<br /> مجمع بین المللی نقشه برداران معتقد است که:<br /> 1- انفجار و رشد جمعیت، فقر و خسارت تأثیر منفی بر محیط زیست انسان و منابع داشته و جامعه بشری را در معرض تهدید قرار می دهد.<br /> 2- مدیریت زمین شامل برنامه ریزی کاربری زمین و مکانی، ارزیابی و مالیات، تملک و تحویل زمین، اجاره زمین و ثبت زمین یا کاداستر می شود.<br /> 3- نقشه برداری با همکاری سایر علوم زمین می تواند در توسعه و اجرای مدیریت صحیح زمین نقش مهمی را ایفا نماید.<br /> 4- نقش پشتیبانی کننده نقشه بردار در تحقق تلاش های دیگران و تأمین یک زندگی شایسته برای کل بشریت در آینده بویژه در زمینه منابع اصلی حیات بشری غیرقابل انکار است و این منابع پایه شامل:<br /> <br /> · کاربرد زمین؛<br /> · بهره وری زمین؛<br /> · مدیریت بهره وری آب؛<br /> · مسائل شهری از جمله رشد و توسعه شهرها؛<br /> · بحران اجتماعی، اقتصادی در شهرهای جهان سوم؛<br /> · انحطاط شهری جهان صنعتی؛<br /> <br /> پذیرفته است که مهندس نقشه بردار و در نتیجه مجمع بین المللی نقشه برداران در یک بعد جهانی، وظیفه و مأموریت مهمی را جهت کمک به فعالیت مدیریت زمین به عهده دارند؛<br /> و براین اساس اعلام می دارد که:<br /> ð مدیریت صحیح و مناسب زمین، نقش تعیین کننده ای در حل مشکلات جهان دارد.<br /> ð بخش های مختلف مدیریت زمین بهم پیوسته اند.<br /> ð نقش هرچه با اهمیت نقشهبرداران را در مدیریت زمین معرفی مینماید.<br /> ð مجمع بین المللی نقشه برداران سعی در ارائه توانایی هر چه بیشتر در مدیریت زمین دارد و خود را ملزم به معرفی هر چه بهتر نقشه برداری در مدیریت زمین به سازمان های ملی و بین المللی، توجه به امر آموزش و مراکز پژوهشی می داند.
https://www.sepehr.org/article_28871.html
https://www.sepehr.org/article_28871_d20321b20cd822e5d08d3a568a9f56d2.pdf
سازمان جغرافیایی
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
2588-3860
2588-3879
8
31
1999
10
23
ضبط و آشکارسازی بعد سوم با فتوگرامتری زمین
6
8
FA
خسرو
خواجه (مترجم)
امروزه مدیران و برنامه ریزان نیاز فرایندی به نمایش سه بعدی (3D) اشیاء بویژه در محیط های شهری و ساختمانی دارند. بمنظور پاسخ به چنین نیازی، یک دوربین دیجیتالی در روی یک دستگاه کامل زاویه یاب (total station) سوار می گردد که توانایی ضبط ویدئویی دقیق سطوح عمودی، نظیر نماهای ساختمانی را دارد. در این مقاله، ضمن بررسی یک نمونه از زاویه یابه ای مجهز به دوربین دیجیتالی ویدئویی، مشکلات و تنگناهای تحقیقاتی نیز شناسایی و مورد بحث قرار گرفته است.
https://www.sepehr.org/article_28872.html
https://www.sepehr.org/article_28872_8eb7b6c4650a13288417194750f0ef22.pdf
سازمان جغرافیایی
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
2588-3860
2588-3879
8
31
1999
10
23
مبانی و اصول سنجش از دور (قسمت سوم)
9
13
FA
حمید
مالمیریان (مترجم)
سنجش از دور علم و هنر به دست آوردن اطلاعات درباره یک شئ، منطقه، یا پدیده از طریق تجزیه و تحلیل داده های حاصله به وسیله ابزاری است که در تمامی فیزیکی با شئ، منطقه و یا پدیده تحت بررسی نباشد. همان طوری که شما این کلمات را می خوانید، در حال به کار بردن (علم) سنجش از دور هستید. چشم های شما به عنوان سنجنده هایی که نسبت به نور منعکسه از این صفحه از خود واکنش نشان می دهند، عمل می کنند.<br /> «داده هایی» که چشمان شما می بینند (عکسبرداری می کنند) ناشی از میزان نور منعکسه از مناطق تاریک و روشن این صفحه می باشد. این داده ها در کامپیوتر مغز شما به منظور قادر ساختن شما جهت تشریح مناطق تاریک برروی صفحه، به عنوان مجموعه ای از حروف تشکیل دهنده لغات، تجزیه و تحلیل و یا تفسیر می گردند.<br /> بحث را با مبانی انرژی الکترومغناطیسی شروع مینماییم و سپسچگونگی برخورد انرژی با اتمسفر زمین و عوارض سطحی زمین را بررسی خواهیم نمود. همچنین نقش دادههای مرجع را در روشهای تجزیه و تحلیل مورد ارزیابی قرار خواهیم داد. این مبانی، یک سیستم ایدهآل و مطلوب سنجش از دور را برای ما مشخص خواهد نمود. با این زمینه به عنوان یک چارچوب، محدودیتهایی که در سیستمهای سنجش از دور وجود دارد، مورد بررسی قرار میگیرد.<br /> همچنین به اختصار در خصوص مقدمات GIS بحث خواهیم کرد و درپایان فصل، خواننده باید یک برداشت کلی از مبانی و مفاهیم و کاربردهای سنجش از دور و درک ارتباط نزدیک بین سنجش از دور و GIS داشته باشد.
https://www.sepehr.org/article_28873.html
https://www.sepehr.org/article_28873_e4f0b37d1fd286433e43e63c1784e609.pdf
سازمان جغرافیایی
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
2588-3860
2588-3879
8
31
1999
10
23
آسیب پذیری ناشی از بلایای طبیعی استان کرمان سیل
14
18
FA
قدرت اله
عابدی
کارشناس ارشد جغرافیای طبیعی
سیل یکی از مهمترین بلایای طبیعی است که همه ساله تلفات و خسارات فراوانی را به همراه دارد.<br /> وقوع تعداد سیلاب همه ساله در حال افزایش می باشد. عوامل متعددی در این فزونی دخیل هستند که عبارتنداز: ریزش باران های مداوم و سنگین و بارندگی های رگباری و کوتاه مدت، تخریب شدید عرصه های مرتعی و جنگلی، افزایش جمعیت و بدنبال آن افزایش واحدهای ساختمانی و جاده ها (سطح پوشش غیرقابل نفوذ) توسعه بی رویه مراکز شهری، کاربری نادرست اراضی.<br /> استان کرمان از جمله نقاط سیل خیز کشور محسوب می گردد. در این مقاله سیلاب های بوقوع پیوسته استان کرمان از سال 1330 تا 13375 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و همچنین نقاط آسیب پذیر مشخص و پیشنهادهایی در این زمینه ارائه گردیده است.
https://www.sepehr.org/article_28874.html
https://www.sepehr.org/article_28874_4389c756f75562c6ac394431c5a4a3c4.pdf
سازمان جغرافیایی
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
2588-3860
2588-3879
8
31
1999
10
23
راهبردهای توسعه صنعت توریسم در استان هرمزگان (با نگرشی ویژه بر چشمه های آب گرم معدنی)
14
18
FA
احمد علی
نادری
کارشناس ارشد جغرافیای طبیعی
فلسفه وجودی برنامه ریزی دقیق در هر مسئله و هرکاری دست یابی به اهداف و مقاصد، از طریق منطقی و برداشتن مشکلات و موانع است. همان قدر که حرکت منطقی و رسیدن به هدفهای ما در هر مسئله ای مهم است، تفکر منطقی درباره حل مشکلات و معضلات و پرداختن به ممکن ها و غیرممکن ها هم همان قدر اهمیت دارد و در حقیقت محور اصلی اجرای برنامه های پیش بینی شده است. اساساً قیاس سهم و جایگاه ایران در صنعت توریسم با کشورهای توریست پذیر جهان حکایت از دشواری ها و تنگناهای صنعت توریسم در ایران دارد. تا زمانی که گاهی در جهت حل این معضلات برداشته نشود نباید انتظار توسعه این صنعت را داشته باشیم.
https://www.sepehr.org/article_28875.html
https://www.sepehr.org/article_28875_ee50280d561f9624e150ba73ec407e8f.pdf
سازمان جغرافیایی
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
2588-3860
2588-3879
8
31
1999
10
23
رنگ ها و نقشه (قسمت اول)
24
30
FA
مهدی
مدیری
دانشیار دانشگاه صنعتی مالک اشتر
mmodiri@ut.ac.ir
در کارتوگرافی، رنگ نقشه ها جایگاه ویژه ای دارد. خوانایی و گویایی نقشه و انطباق عوارض آن با واقعیت (طبیعت) به کمک رنگ میسر است. چگونگی به کار بردن رنگ ها به لحاظ تنوع و توزیع رنگ در نقشه متناسب با شرایط طبیعی و وضعیت عوارض زمین، هدف و مقیاس نقشه براساس اصول کارتوگرافی است. انتخاب رنگ در نقشه از نقطه نظر زیبایی شناسی و با در نظر گرفتن کیفیت هنری به صورتی است که ضمن معرفی بهتر چهره زمین بر ارزش هندسی و ظرافتهای نقشه می افزاید.<br /> در مبحث رنگ نقشه ها بایستی مواردی اساسی از جمله انتخاب رنگ، روش و اجرا و چگونگی چاپ رنگین مورد توجه قرار گیرد تا با آشنایی آنها، بتوان در طراحی نقشه رنگی ارزشهای افزونی را بر کاربرد نقشه ها پدید آورد.
https://www.sepehr.org/article_28876.html
https://www.sepehr.org/article_28876_41652a990504e974272c6f3d588938a2.pdf
سازمان جغرافیایی
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
2588-3860
2588-3879
8
31
1999
10
23
تحلیل سنجش از دور درباره آسیب پوشش گیاهی پیرامون کارخانه های ذوب فلز در شبه جزیره کولا، روسیه
31
43
FA
محمد امین
عارف زاده (مترجم)
دانشجوی دوره دکتری رشته جغرافیا- دانشگاه تهران
انتشار دی اکسید گوگرد فراوان و فلزات سنگین از کارخانه های ذوب فلز نیکل و مس در شبه جزیره کولا، در روسیه، تخریب و انهدام شدید پوشش گیاهی را در نواحی اطراف در طی چند دهه گذشته باعث شده است. در اقدامی بمنظور نمایان ساختن تغییرات در وضعیت پوشش گیاهی در حول و حوش کارخانه های ذوب فلز «منچوگورسک» تصاویر ماهواره لندست MSS در جهت ارائه تحلیلی تصویری از سالهای 1989، 1986، 1980، 1978 در چند مقطع تهیه شد. به موجب مقایسه و ارزیابی مقادیر از شاخص تفاوت پوشش گیاهی طبیعی شده NDVI در سالهای مختلف، به روشنی تخریب در بخش پوشش گیاهی سبز و تازه در طی دوره زمانی سنجش شده قابل تشخیص است. طبقه بندی نظارت شده در بررسی از تصاویر مؤید همین روند است که: پوشش گیاهی اطراف کارخانه های ذوب فلز به شدت سیر انهدام را متحمل شده است. ترکیبی بزرگ از تصاویر بهم پیوسته موزائیکی سنجنده TM از کانالهای 6، 4، 1 به وسیله مدل توزیعی از دی اکسید گوگرد (SO<sub>2</sub>) پوشیده شده و به روشنی نشان داد که ناحیه با تراکم برابر با متوسط سالیانه 60-40 میکرومتر (M<sup>-3</sup>) از دی اکسید گوگرد به شدت آسیب دیده است.
https://www.sepehr.org/article_28877.html
https://www.sepehr.org/article_28877_6c8f54c30e89e49e0e15f663a349d829.pdf
سازمان جغرافیایی
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
2588-3860
2588-3879
8
31
1999
10
23
مفهوم انسان در جغرافیا و تفاوت آن با سایر علوم
44
46
FA
بهرام
نجف پور
دانشگاه پیام نور- مرکز آموزشی فیروزآباد فارس
جغرافیا به عنوان علم مطالعه رابطه متقابل انسان و محیط تعریف شده است. مفهوم انسان در جغرافیا به درستی روشن نیست. این موضوع باعث واضح نبودن ماهیت و قلمرو علم جغرافیا شده است علوم مختلف دیگری از جمله روانشناسی، اقتصاد، علوم سیاسی و... در مورد انسان گفتگو می کنند. مفهوم انسان در جغرافیا با سایر علوم متفاوت است. منظور از انسان در جغرافیا فعالیت های انسان است. با توجه به تعریف مفهوم انسان در جغرافیا، علم جغرافیا را می توان به صورت زیر تعریف نمود:<br /> «جغرافیا علم مطالعه رابطه متقابل فعالیت های انسان با محیط زندگی است.»<br /> خطر بزرگی که علم جغرافیا را تهدید می کند، جدایی انسان در مطالعات جغرافیایی است.
https://www.sepehr.org/article_28880.html
https://www.sepehr.org/article_28880_618916fb70440ff66d5eccc1878f639d.pdf
سازمان جغرافیایی
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
2588-3860
2588-3879
8
31
1999
10
23
بهره گیری از سیستم های اطلاعاتی در کاداستر
47
49
FA
اسداله
کریمی
عضو هیأت علمی دانشگاه اصفهان
امروزه صحبت از سیستمهای اطلاعات زمینی در محافل علمی بسیار متداول شده است. سخنرانی ها، سمینارها، مقالات و بحثهای متعددی در این زمینه انجام می شود، از طرف دیگر بلحاظ اهمیت جمع آوری، تنظیم و ذخیره اطلاعات ملکی مورد نیاز در برنامه ریزیها موضوع «کاداستر» در محافل اجرائی مطرح شده است.<br /> این مقاله ضمن توجه به تعاریف انواع کاداستر نگاهی دارد به سیستمهای اطلاعات زمینی و جغرافیایی و توان این سیستمها جهت در برداشتن تمام یا قسمتهای اساسی کاداسترهای مختلف و جلب توجه صاحب نظران و مسئولین اجرائی به همکاری و همیاری با متخصصین و کارشناسان علمی کشور در جهت بهره گیری از این توان.
https://www.sepehr.org/article_28881.html
https://www.sepehr.org/article_28881_bd002c3166ab5aa1a857328d38e9184e.pdf
سازمان جغرافیایی
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
2588-3860
2588-3879
8
31
1999
10
23
تعیین ضرائب رواناب و نگهداشت بتوسط مقادیر کاهش هیدرولوژیکی
50
52
FA
مهدی
نوربخش
کارشناس ارشد جغرافیای طبیعی
در یک تعریف ساده، می توان گفت که ضریب رواناب درصدی از آب حاصل از بارش است که در سطح جریان پیدا می کند. ضریب رواناب در هر حوضه، بسته به میزان برگاب، نفوذ، تبخیر و تعرق در تغییر است. به عبارتی:<br /> (1) R= P-(S+E+I)<br /> که در آن<br /> R= مقدار رواناب<br /> P= بارش<br /> S و E و I به ترتیب نفوذ، تبخیر و برگاب است.<br /> رواناب حاصل تفاوت در سرعت بارش و سرعت نفوذ است. هرگاه سرعت بارش از سرعت نفوذ پیشی گیرد، رواناب ایجاد می شود.<br /> ضریب نگهداشت عبارت از آن بخش را بارندگی است که صرف نفوذ، ذخیره چلابی برگاب، تبخیر و تعرق می گردد به عبارتی<br /> (2) K= P-R<br /> که در آنK = مقدار نگهداشت است.<br /> همان طور که مشخص است هریک از مقادیر رواناب و نگهداشت جزئی از کل بارش هستند و عکس هم عمل می کنند به گونه ای که<br /> (3) P= R+K<br /> جهت محاسبه ضرائب رواناب و نگهداشت روشهای متعددی وجود دارد که عمدتاً به نوع خاک، پستی و بلندی زمین و شیب آن، پوشش گیاهی و شدت بارش تأکید دارند. متأسفانه در اکثر مناطق ایران چنین مطالعاتی انجام نشده یا بسیار ناقص است. در این مقاله سعی شده روشی جهت محاسبه ضرائب نگهداشت و رواناب ارایه گردد که به چنین اطلاعاتی نیاز نباشد و در عین حال گویای واقعیت باشد. در این روش با محاسبه مقادیر کاهش هیدرولوژیکی، آن میزان بارش که منجر به رواناب نمی شود را مشخص کرده به عبارتی مقدار آبی که نگهداشته می شود و بعداً در اثر تبخیر یا نفوذ ناپدید می شود و محاسبه می گردد. بدین ترتیب ضرائب نگهداشت و رواناب به دست می آید.
https://www.sepehr.org/article_28882.html
https://www.sepehr.org/article_28882_c277d82cc4cce671fed665f0e488fd2e.pdf
سازمان جغرافیایی
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
2588-3860
2588-3879
8
31
1999
10
23
مسائل و نارسائی های بخش جهانگردی در ایران
53
55
FA
مهدی
مومنی
momeni100@gmail.com
یکی از جلوه های پویای فرهنگ اسلامی، دعوت به سیر و سفر و در مراحلی فریضه دانستن آن، حرمت والای (مسافر و سالک) فریضه بودن لوازم آمایش برای مسافر و (ابن السبیل) است. پویائی این اندیشه که وجوهی از آن در قرآن، حدیث، فقه و از آن راه با صورتی دیگر در عرفان تصوف دیده می شود. در فرهنگ تابناک اسلام از چنان شادابی برخوردار است که هیچ گاه از تحرک نیفتاده است و همیشه الهام بخش آن به جامعه اسلامی بوده است.<br /> امروزه (سیر و سیاحت) یا به اصطلاح ماندگار در عرفان و تصوف (سیر در آفاق و سیر در انفس) آنچنان ارزش و اعتبار یافته که جلب و جذب (سیاح) به عنوان صنعتی سودآور و اشتغال زا شناخته شده و در موازنه پرداخت های ارزی کشورها و در تبلیغات فرهنگی نقش تعیین کننده ای دارد، بطوری که برای این فن آقدام به تأسیس رشته های علمی دانشگاهی شده است، و سهم بیشتری از درآمد ناشی از آن را بخود اختصاص داده اند.
https://www.sepehr.org/article_28883.html
https://www.sepehr.org/article_28883_a43a16c1b0103598df2d9dd775d6ebfe.pdf
سازمان جغرافیایی
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
2588-3860
2588-3879
8
31
1999
10
23
بررسی تبخیر و ارزیابی میزان آن در شرق دریای خزر (جلگه گرگان)
56
61
FA
اسماعیل
شاهکویی
کارشناس ارشد جغرافیایی طبیعی (هیدرواقلیم)
دبیر آموزش و پرورش گرگان
در این بررسی از اطلاعات 21 ساله تعداد 10 ایستگاه هواشناسی جلگه گرگان که پایه مشترک آماری آنها در طول سال های 1343 تا 1364 ﻫ.ش در دسترس بود، روند تبخیر و تعرق بالقوه بر طبق فرمول های مختلف از طریق برنامه کامپیوتری محاسبه گردیده است. همچنین بعد از مقاسیه تبخیر و تعرق پتانسیل با میزان تبخیر از طشت، به محاسبه معادلات آن پرداخته و برای تمام ایستگاه های مورد مطالعه آنها را به تحلیل معین نموده ایم.
https://www.sepehr.org/article_28884.html
https://www.sepehr.org/article_28884_73e8276cf19597c20256d6760ec64abd.pdf
سازمان جغرافیایی
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
2588-3860
2588-3879
8
31
1999
10
23
ترکیب سنجش از دور، GIS و GPS پیدایش تکنولوژی نوین از ترکیب سه سیستم ( سنجش از دور GIS، GPS)
62
64
FA
فاطمه
رضیعی (مترجم)
محقق جغرافیایی
ژئوانفورماتیک به عنوان یک علم چند منظوره در راستای اندازه گیری، ثبت، تحلیل و ارائه داده های جغرافیایی تعریف است. این اطلاعات زمینی توسط RS ،GIS،GPS گردآوری می شوند. هر یک از این سه تکنولوژی و یا دو نوع از آن در ترکیب با دیگری تکنولوژی جدید 3S را ایجاد می نماید.<br /> سنجش از دور تصاویری از محیط و منابع طبیعی را به صورت چند طیفی با قدرت تفکیک گوناگون در زمانهای مختلف تهیه می نماید. GPS و نیز INS (سیستم ناوبری اینرشیال) توسط نقاط کنترل زمینی و فتوگرامتری سنجنده های بکار برده شده را تقویت می نماید. GIS مراجه به داده ها و اطلاعاتی است که از بانک ها و پایگاه های دادهای فضایی زمین با بکارگیری ابزارهای مدرن تصمیم گیری را امکان پذیر می سازد.
https://www.sepehr.org/article_28885.html
https://www.sepehr.org/article_28885_53b17fb08144364c1e2c9668fc0af5c1.pdf