2024-03-29T01:33:15Z
https://www.sepehr.org/?_action=export&rf=summon&issue=4748
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
سپهر
2588-3860
2588-3860
1375
5
19
اشاره
مهدی
مدیری
در تکثیر و چاپ یک تصویر، امکان تهیه تصویری همانند تصویر اولیه میسر نبوده و نیازی هم به آن نمی باشد. برای ارایه یک تصویر قابل قبول، چیزی که به آن نیاز است ارایه یک نمایش تن خواهد بود. در این عمل، چشم و مغز به کمک می آیند(1)؛ تا اختلاف نور دامنه تن و زمینه های رنگی را جبران نمایند.
قبل از این که به یک تصویر تن قابل قبول دست یابیم، لازم است سیستم تکثیر تصویر و ویژگی های آنها مورد بررسی قرار گیرد. دو مقوله کلی از سیستمه ای تکثیر تصویر وجود دارد. سیستم هایی که توانایی ارایه تن قابل قبولی را دارند و سیستم هایی که توان این عمل را ندارند.
1996
10
22
2
7
https://www.sepehr.org/article_29303_633c3fa6767d24b45524f3a0cf9e69ee.pdf
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
سپهر
2588-3860
2588-3860
1375
5
19
تهیه نقشه های سطح به ارزش
حسین
حاتمی نژاد (مترجم)
ما عادت داریم که به نقشه ها نگاه می کنیم واحدهای سیاسی یا واحدهای معینی (برای مثال ایالتها، کشورها، حوزه های سرشماری) به اندازه نسبی شان رسم شده باشند. بنابراین برای مثال ایالت Texas بزرگتر از ایالت Rhode Island ایالت Colorado بزرگتر از ایالت Massachusset و غیره روی نقشه ظاهر می شوند. سطوح روی نقشه به نسبت فضاهای جغرافیایی واحدهای سیاسی است (فقط در تصاویر ناهم مساحت است که این روابط تشدید می شود) ولی کاملاً امکان دارد نقشه هایی پدید آید که روی آنها فضاهای واحدهای سیاسی به نسبت پارامترهای دیگری به جز فضای جغرافیایی نشان داده شده باشند. برای مثال سطوح روی نقشه که معرف ایالت ها هستند ممکن است به جای اینکه متناسب با اندازه جغرافیایی شان باشند، به نسبت جمعیت شان، میزان درآمدشان، یا حجم خرده فروشان شان ترسیم شده باشند.
به نقشه هایی که به این گونه به نسبت کمیت های مختلف ارایه می شوند کارتوگرام یا نقشه های «سطوح به ارزش» یا «تغییر شکل فضایی» گفته می شود.
1996
10
22
8
18
https://www.sepehr.org/article_29304_a41b685ad15b4c1f5b9ce7fbb08f2c32.pdf
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
سپهر
2588-3860
2588-3860
1375
5
19
اشاره ای به مبانی و اصول دورکاوی قسمت چهارم
مهدی
مدیری
دورکاوی یا سنجش از دور دانشی است که با اندازه گیری از فاصله دور و بدون تماس فیزیکی، اطلاعات ارزنده ای را نسبت به اشیاء و پدیده های زمین ارائه می نماید. در دورکاوی، اطلاعات قابل بهره برداری از طریق اندازه گیری و ثبت انعکاس امواج الکترومغناطیسی جو و سطح زمین می باشد که به وسیله سنجنده ای که بر روی ماهواره ها تعبیه شده، دریافت و پس از مورد تجزیه و تحلیل قرار دادن، اطلاعات لازم استخراج می گردد. در برخورد امواج الکترومغناطیسی با هر پدیده، سه عامل عمده انعکاس، جذب و عبور صورت می گیرد که میزان هر یک به طول موج انرژی تابیده و نیز خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آن پدیده بستگی دارد و میزان انعکاس انرژی از هر پدیده روی زمین تابعی از طول موج، خواص ملکولی و درون سلولی پدیده و سایر خصوصیات فیزیکی و ظاهری اشیاء مورد اندازه گیری می باشد. اطلاعات ماهواره ای حاصله در ابتدا دارای خطاهای مختلف ژئومتری و رادیومتری است که متأثر از وضعیت ماهواره و سنجنده و شرایط جوی و خطاهای هنگام ثبت، انتقال اطلاعات و دیگر موارد ناشی از آن است. اطلاعات ماهواره ای پس از انجام تصحیحات ژئومتری و رادیومتری دارای ارزش شده و سودمند می گردند. با انجام تحصحیحات هندسی، اطلاعات ماهواره ای آماده تجزیه و تحلیل و بهره برداری می شود.
1996
10
22
19
24
https://www.sepehr.org/article_29305_2abbb580dd9251ae1bf70015cc16a451.pdf
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
سپهر
2588-3860
2588-3860
1375
5
19
زمین
فاطمه
رضیعی
زمان طی مسیر کره زمین به دور خورشید یا زمان طی دوره گردش مداری آن 365 روز است. زمان دوره ای 1 چرخش به دور خود 93/23 ساعت، بیشترین فاصله آن از خورشید 106×152 کیلومتر و کمترین فاصله آن از خورشید 106×147 کیلومتر است. قطر آن 12،742 کیلومتر، جرم آن 1024×97/5 کیلوگرم و دارای درجه غلظت (چگالی) 103×5/5 کیلوگرم بر مترمکعب می باشد. زمان طی مسیر کره ماه یا زمان طی دوره گردش مداری آن به گرد زمین 32/27 روز است. شعاع مدار آن 103×384 کیلومتر، قطر آن 3476 کیلومتر، جرم آن 1022×34/7 کیلوگرم، دارای درجه غلظت (چگالی) 103×3/3 کیلوگرم بر مترمکعب می باشد. جالب ترین مسئله درباره کره زمین اینست که تنها مکان عالم برای زندگی موجودات هوشمند شناخته شده است. حتی بدون چنین ویژگی عجیب، زمنی می توانست سحرآمیز باشد (سحرآمیز برای کسانی که ممکن است راجع به آن از شما سوال کنند) ولی اجازه بدهید واقعیت های بیشتری را در مورد آن بازگو کنیم.
1996
10
22
25
29
https://www.sepehr.org/article_29306_6a93e1dd4bfad7dd90ad09776b712446.pdf
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
سپهر
2588-3860
2588-3860
1375
5
19
GPS، نقشه ها و مهندسی نقشه برداری
عباسعلی
صالح آبادی (مترجم)
با ورود GPS به عرصه جهانی و افزایش کاربرد آن، مفاهیم اساسی علم ژئودزی و نقشه برداری تغییر یافته است. GPS قادر به انجام تعیین موقعیت نسبتاً سریع و دقیق در هر شرایط جوی است. کار با آن، اقتصادی و مقرون به صرفه می باشد. از طرف دیگر اختلاف مختصات حاصل از GPS اکثراً با اهمیت تر از مختصات مشابه استخراجی از نقشه های ترسیمی یا رقومی است. اطلاعات نقش های مشکلات و مسائل دیرینه ای را که حاصل از تعیین سطح مبناء مسطحاتی، سیستم تصویر، عملیات نقشه برداری و خطاهای رایج در آنها می باشد، در بردارد.
اما اکنون توسط مختصات به دست آمده از GPS، این مسائل بهتر نمایان و مشخص می شوند. GPS تکنیکی است نسبتاً ارزان، کارآمد و قابل انعطاف که موقعیت های سه بعدی نقاط را با دقت بسیار بالا تعیین می کند. از این تکنیک می توان به طور مؤثر در ناوبری، نقشه برداری و ژئودزی استفاده نمود. با این حال هنوز هنگام ترکیب مختصات GPS با اطلاعات موقعیتی حاصل از روش های دیگر، مسائل بسیار مهمی وجود دارند که برای ما مشکل آفرین هستند. مخصوصاً این مسائل زمانی آشکارتر خواهند شد که اطلاعات موقعیتی فوق از بانک اطلاعات نقشه های رقومی استخراج شده باشند. به طور کلی چنین اطلاعاتی از رقومی نمودن نقشه های خطی حاصل می شوند. بنابراین موقعیت های حاصل تحت تأثیر انواع خطاهای موجود در این فرآیند هستند. هرگونه کاربرد ترکیبی این گونه موقعیت ها با موقعیت های حاصل از GPS گرفتار یک سری از مراحل محاسباتی معین است. این مراحل محاسباتی برای تعیین برآورد مناسب و کسب اطمینان بین دو مجموعه از موقعیت های ارایه شده می باشد.
1996
10
22
30
35
https://www.sepehr.org/article_29307_fabf44cb22fd0f3824c371d43570c51f.pdf
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
سپهر
2588-3860
2588-3860
1375
5
19
مقدمه ای بر مونوگرافی شهرستان بروجرد
حمید
بحیرایی
لرستان منطقه ای است کوهستانی و پهناور و با همه ویژگی ها و آداب و رسوم، فرهنگ ها و سنت ها، خصوصیات طبیعی و آثار باستانی و تاریخی، دارای تمدنی بسیار کهن است. این استان با دره های سرسبز و چشمه های فراوان و مناظر بدیع و پتانسیل های مختلف دیگر، تاکنون آنچنان که باید شناخته نشده است. البته در برخی کتب درسی، جهت آشنایی مقدماتی دانش آموزان، اطلاعاتی (هرچند مختصر) آمده است، لکن در گوشه و کنار این کشور کهنسال، مردمانی زندگی می کنند که بررسی فرهنگ و رسومشان و تحقیق هر چه بیشتر در بناهای تاریخی و خصوصیات زیست محیطی آنها می تواند تأثیر فراوانی در شناخت مظاهر فرهنگ و تمدن این آب و خاک داشته باشد.
1996
10
22
36
41
https://www.sepehr.org/article_29308_b4ed4a1d8ecb2db588cc6dc58eb0b4aa.pdf
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
سپهر
2588-3860
2588-3860
1375
5
19
تغییرات اقلیمی و تأثیرات آن بر اکوسیستم مناطق خشک و نیمه خشک
محمد
مسیبی
اتمسفر سیاره زمین یک سیستم بسته و مستقل فیزیکی نیست، بلکه دیگر فضاها روی آن تأثیر گذاشته و آن را دگرگون می سازند. تغییرات اقلیم حاصل کنش عوامل پیچیده و کمتر شناخته شده ای است، که بعضی از آنها در خارج از جو زمین عمل می نمایند، و پاره ای سیستم های زمینی هستند، که قسمتی از آنها در کنترل انسان قرار داشته و عملکردهای بشری روند آنها را تغییر می دهد.
در این مقاله تأثیر فعالیت های انسانی در ارتباط با افزایش گازهای گلخانه ای جو و اثرات آن بر اکوسیستم های مناطق بیابانی و نیمه بیابانی مورد مطالعه قرار گرفته، و ضمن بررسی خصوصیات زیست بوم های این فضاها، مکانیزم های گازهای گلخانه ای در دگرگونی اقلیم و تأثیرات آن در واژگونی اکوسیستم های مناطق خشک و نیمه خشک مورد بررسی قرار می گیرد.
1996
10
22
42
46
https://www.sepehr.org/article_29309_1d14e6050f1a74bbf62c095f5d5a9ca7.pdf
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
سپهر
2588-3860
2588-3860
1375
5
19
مقدمه ای بر روند نظام شهری در ایران
حسن
بیک محمدی
رشد سریع جمعیت در اغلب شهرهای بزرگ و پایتخت های کشورهای در حال توسعه، مادرشهرهای بزرگی را به وجود می آورد که جمعیت اغلب آنها بیشتر از 10 میلیون نفر خواهد بود، مرکز مطالعات جمعیت شناسی سازمان ملل پیش بینی کرده است که تا پایان دهه 1990م افزون بر 323 میلیون نفر در این مراکز زندگی خواهند کرد که یکی از آنها تهران با جمعیت 10 میلیون نفر خواهد بود. وقتی یک شهر، در گوشه های مختلف و به اشکال گوناگون شکل می گیرد و به تدریج جا می افتد، آنگاه حصاری از مقاومت های کالبدی، اجتماعی و اقتصادی به دور آن کشیده می شود که تغییر در آن در جهت نیل به سرعت و سهولت ترافیکی یا غیرممکن و یا از حیث اجتماعی بسیار گران تمام می شود و اغلب متضمن درهم ریختگی زندگی مردم و ایجاد نارضایتی هاست.
کشور ایران نیز در چند دهه اخیر مهاجرت های روستایی و در جهت افزایش تعداد شهرها و تبدیل برخی از آنها به شهرهای بزرگ، دچار تغییرات و تحولاتی شده که نتیجه آن ناهماهنگی در پراکندگی مراکز شهری، تمرکز شدید جمعیت در برخی از شهرها، ناموزونی در نظام و شبکه شهری و بالاخره عدم تعادل در نظام سلسله مراتبی شهری بوده است، لذا به جهت جلوگیری از مشکلات فراوان اقتصادی، اجتماعی، بهداشتی و اکولوژیکی شهرهای بزرگ، بررسی کمی و کیفی این شهرها و لزوم بازنگری در برنامه ریزی آنها، از اهمیت زیادی برخوردار است.
بدیهی است در پیدایش این عدم تعادل و ناهماهنگی، در عین حال که نقش عوامل زیست محیطی و تباین شرایط طبیعی را به عنوان بستر جغرافیایی نمی توان فراموش کرد، اثر مسائل سیاسی، اقتصادی را نیز نباید از نظر دور داشت.
1996
10
22
47
53
https://www.sepehr.org/article_29310_77194da80f9de4685af08eb5692cf2a6.pdf
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
سپهر
2588-3860
2588-3860
1375
5
19
جغرافیای رفاه
علی
نوری کرمانی (مترجم)
جغرافیای رفاه نگرشی در جغرافیای انسانی است که در مورد مسئله نابرابری های اجتماعی در کشورهای رشد یافته، در حدود سه دهه است که ارزیابی معضلات اجتماعی- اقتصاد را مدنظر دارد.
در کشورهای در حال رشد همچون ایران، مسئله «نیازهای اساسی» از قبیل شغل، مسکن، بهداشت و درمان، آموزش و پرورش، تأمین اجتماعی و به طور کلی دسترسی به خدمات اجتماعی و نیز توزیع عادلانه آنها دارای اهمیت ویژه ای می باشد. توجه پژوهشگران و محققان دانش جغرافیا به امور فوق و تحقیقات کاربردی در این زمینه و ارایه نتایج حاصله از این مباحث دارای اولویت خاصی است.
در حقیقت دانش انسانی جغرافیا زمانی منزلت و جایگاه واقعی خود را در جامعه پیدا می کند که این علم با حیات اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی مردم پیوند خورده باشد.
برگردان مقاله «جغرافیای رفاه» از کتاب ارزشمندThe Dictionary of Human Geography بوده که یکی از غنی ترین فرهنگ های جغرافیای انسانی به زبان انگلیسی می باشد. در تنظیم و تدوین مطالب آن بیش از 35 جغرافیدان از جمله اندیشمندانی چونHarvey, Johnston, Haggett و سایرین مشارکت داشته اند. از این رو کتاب مذکور برای مشتاقان دانش جغرافیا و سایر رشته های علوم اجتماعی، منبع سودمند و با ارزشی می باشد. البته برگردان این کتاب به فارسی باید توسط مترجمان و اساتید آگاه صورت گیرد چرا که به لحاظ زبان تخصصی، نحوه نگرش و فشردگی دائره المعارفی و یا به عبارتی زبان تلگرافی آن در حذف قرینه های دستوری، کار چندان سهل و آسان نمی باشد.
1996
10
22
54
56
https://www.sepehr.org/article_29311_936530bd0a4df0226d1943e980ade3b3.pdf
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
سپهر
2588-3860
2588-3860
1375
5
19
بررسی تصاویر ماهواره ای روسی با دقت بالا به منظور بازنگری نقشه های تا مقیاس 1:25،000
حمید
عنایتی (مترجم)
استفاده از تصاویر ماهواره ای روسی با دقت بالای 2 متر به منظور بازنگری نقشه های توپوگرافی تا مقیاس 1:25،000، در چهارچوب یک پروژه مشترک توسط کشورهای بلژیک و لهستان انجام پذیرفته است، تصویر دقت بالای KVR-1000 در مقیاس 1:220،000 بر روی Zeiss/ Intergraph photoscan همانند نقشه های توپوگرافی از شهر ورشو (Warsaw) در فرمت ((Format بزرگ Intergraph Scanner ANAT ech 3640 اسکن شده است.
هر دو تصویر رستری (Raster images)، با استفاده از پردازش تصویر رقومی و تکنیک های کارتوگرافی رقومی به منظور به روز درآوردن تغییرات سال های 1983م (تاریخ بازنگری نقشه توپوگرافی) تا سال 1992م (یعنی تاریخ به دست آوردن تصاویر ماهواره ای)، تحلیل شده اند. برای رسیدن به نتیجه، از نرم افزارهای I'S System 600 و Intergraph ISI -2 نصب شده در آزمایشگاه SURFACES دانشگاه شهر Liege کوش بلژیک استفاده شدند.
نمونه هایی از مناطقی که تغییر یافته بودند همانند روشهای از قبل به کار گرفته شده برای کیفیت بخشیدن به نقشه های توپوگرافی رقومی KVR-1000 بادادههای کمکی SPOT ارایه شدند. تصویر ماهواره ای KVR-1000 می تواند با دقت قابل قبول و به منظور به هنگام نمودن عوارض روی نقشه های توپوگرافی تا مقیاس 1:25،000 به روش های رقومی استفاده شود.
1996
10
22
57
61
https://www.sepehr.org/article_29312_eca2a86f14d2fa14e1178f38ec7e0f05.pdf
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
سپهر
2588-3860
2588-3860
1375
5
19
ردیابی ماهواره های ساکن به وسیله ماهواره های GPS
حسین
کمساری (مترجم)
ماهواره ها که با تکنولوژی پیشرفته، انقلابی در زمینه انتقال اطلاعات در سراسر کره خاکی برپا کرده اند متأسفانه از دیدگاه کسانی که با پیچیدگی تکنولوژی های تازه غریبه هستند، فقط به معنای تصویر تلویزیونی، فیلم های سینمایی و حداکثر گزارش های تصویری به آنها توجه دارند، در حالی که ماهواره ها می توانند اعماق زمین را بکاوند، از دل اقیانوس ها خبرهای بکر و ناشنیده بیرون بکشند و حرکت های ریزترین موجودات کره خاکی را به روشنی ببینند. آنچه در این مقاله می خوانید نگاهی علمی و همه جانبه به تکنولوژی ماهواره هاست که خود می تواند یکی از مؤثرترین ابزار تجاری نیز باشد. ابزاری که دانش به وسیله آن می خروشد و عرصه های تازه تری از جهان پیرامون را در برابر دیدگان دانشمندان و اهل تحقیق می گستراند. منظور از ماهواره های ساکن در این مقاله، ماهواره های مخابراتی، جاسوسی، هواشناسی و ماهواره هایی هستند که برای اهدافی خاص طراحی شده اند و در مدار مورد نظر (36 هزار کیلومتری از زمین) قرار داده می شوند. شرکت ها و یا مؤسساتی که چنین ماهواره هایی را در مدار فوق قرار می دهند با استفاده از یک سری از گیرنده های زمینی که همان آنتن های بشقابی عظیم هستند (با قطری تا حدود 36 متر و با بهره زیاد) برنامه را به سوی ماهواره ارسال می کنند. این عمل Uplink خوانده می شود و در فرکانس های 6GHZ و یا 15GHZ انجام می شود. ماهواره حامل چندین گیرنده- فرستنده است که به آنها Transponder می گویند و وظیفه آنها دریافت سیگنال زمینی، تقویت، تغییر فرکانس و ارسال مجدد آن به سوی زمین است که به طور خودکار انجام می شود. به ارسال سیگنال از ماهواره به زمین Down link گویند. Down link به منظور پخش سیگنال تلویزیونی در دو باند فرکانس مایکروویو که به آنها باند C و ku گفته می شود انجام می گیرد.
باید توجه داشت که برنامه شرکت ها از تهیه این نوع ماهواره ها این نیست که افراد خصوصی بتوانند از این موقعیت استفاده کنند بلکه همانگونه که می دانیم هدف حذف خطوط مایکروویو زمینی و کم کردن مخارج و به دست آوردن پوشش بیشتر است. این شرکت ها در هر نقطه ای که مقرون به صرفه است اقدام به نصب آنتن بشقابی و سایر لوازم کرده و از آنجا برنامه ها را از طریق کابل به مشترکین منتقل یا بعضاً با استفاده از ایستگاه های عادی، برنامه های شان را پخش می کنند.
1996
10
22
62
64
https://www.sepehr.org/article_29313_da3c22615a54e4c8c8e25659afe3b51f.pdf