2024-03-28T21:29:36Z
https://www.sepehr.org/?_action=export&rf=summon&issue=4797
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
سپهر
2588-3860
2588-3860
1370
1
3
اشاره
مهدی
مدیری
نمایش چهره زمین (تاریخ نقشه) از تحیل و نقشی های تصوری تا واقعیت و دقتهای هندسی و گرافیکی سیر تکاملی خود را رقم زده است. پیوند و همبستگی علوم ریاضی ، فیزیک و جغرافیای ریاضی با نقشه برداری و دانش تهیه نقشه (کارتوگرافی) همواره در بالا بردن دقت اندازه گیری ها، صحت محاسبات و ترسیمات هنری نقشه؛ تأثیر عمیق داشته است. مخصوصا ورود کامپیوتر و دورسنجی و امواج الکترومغناطیسی و الکترونیک در علوم جغرافیا و نقشه برداری نه تنها آشنایی دقیق با چهره زمین را مقدور ساخته بلکه ضمن دقت اندازه گیری و محاسبات، ترسیم و تهیه نقشه، در هزینه و زمان و نیروی متخصص صرفه جویی روز افزونی را به وجود آورده است.
1991
07
23
1
64
https://www.sepehr.org/article_29610_ed5d77cc778347ee75d26fc32a4196f4.pdf
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
سپهر
2588-3860
2588-3860
1370
1
3
اهمیت نقشه در دریا
حسن
علایی
انسان برای ارتباط با دیگران و انتقال دانسته ها و یافته ها و بیان خواسته هایش ناگزیر است تا وسیله ای را بیابد. اولین چیزی که انسان برای رفاع این حاجات خود یافته، گفتگوی مستقیم بود. مکالمه این نقیصه را داشت که مخاطبان آن محدود بودند زیرا در هر منطقه ای از زبانی خاص استفاده می شد و از طرفی قابلیت نگهداری این اطلاعات و یافته ها برای روزگاران بعد و استفاده کنندگان دیگر نقاط میسر نبود. از این رو انسان برای نشر معلومات و افکارش ناگزیر به اختراع خط گردید. هر چند خطی بعضی از اشکالات فوق را برطرف می کرد اما به دلیل اینکه خط نیز تابعی از زبان نویسندگان این کتاب ها بود امکان استفاده همگانی از این نوشته های خطی را میسر نمی ساخت، بنابراین باز تحت پوشش قرار دادن تمامی آحاد بشر امکان پذیر نمی شد. با پیشرفت دانش های فنی و ساخته شدن قایق ها و کشتی ها که اولین وسیله های مسافرت انسانها محسوب می گردیدند نیاز به اطلاع از وضعیت جغرافیایی و اقلیمی نقاط دوردست ملموس تر شد، از این رو بعضی از سیاحان اقدام به رسم نقشه هایی ابتدایی و نیز نوشتن کتاب هایی در زمینه وضعیت جغرافیایی دیگر نقاط جهان کردند. این کتاب های جغرافیایی نیز به دلیال ذکر شده قابل بهره برداری همگان نبود، از این رو باید وسیله ای ابداع می گردید که استفاده از آن نیازمند اطلاعات عمیق فنی نباشد و از سوی دیگر بتواند به سهولت در دسترس همه قرار گیرد.
1991
07
23
4
9
https://www.sepehr.org/article_29611_8b2ccc002b1164168e49ff2bb01c0612.pdf
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
سپهر
2588-3860
2588-3860
1370
1
3
جغرافیای سیاست های دولت
درّه
میرحیدر (مهاجرانی)
در این مقاله منظور از واژه دولت معنای عام آن یعنی یک کشور مستقل مدنظر است. دولت یک واحد سیاسی می باشد که دارای سرزمین و جمعیت دائم بوده، از نظر سیاسی و اقتصادی سازمان یافته باشد و ضمن دارا بودن یک شبکه منظم ارتباطی، حاکمیت داشته باشد. حاکمیت یعنی استقلال و آزاد بودن از نظارت مستقیم یک قدرت خارجی فراتر از همه این ها، یک واحد سیاسی باید از طرف تعدادی از دولت ها به رسمیت شناخته شود تا شخصیت بین المللی یافته عنوان دولت به خود بگیرد.
1991
07
23
10
16
https://www.sepehr.org/article_29612_b037acc7b80b9aba761bc0c2bec4d9bf.pdf
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
سپهر
2588-3860
2588-3860
1370
1
3
نقشه کف اقیانوس ها (رابطه زمین شناسی و اقیانوس شناسی)
عبدالکریم
قریب
به علت سهولت نسبی رفت و آمد در مناطق و نواحی مختلف و مشاهده مستقیم نمونه های گوناگون، مطالعه و بررسی زمین در سطح خشکی ها تاکنون پیشرفت های زیادی کرده است؛ و تقریبا همه رویه خشکی ها مورد پژوهش قرار گرفته اند و از چگونگی ساختار زمین و وضع قرار گرفتن لایه ها و چینه ها و کانی ها و پستی و بلندی ها و وضع آتشفشان ها و تاریخ گذشته زمین و تغییرات آن اطلاعات نسبتا کامل و گرانبهایی به دست آمده است. ولی از آغاز کار زمین شناشی زیردریایی تقریبا مدت نیم سده می گذرد و هنوز گام های نخستین برمی دارد. درباره ژرفای اقیانوس ها و چگونگی بستر آنها جز اطلاعات و آگاهیه ای مختصری که آن هم به تازگی به دست آمده است، چیز دیگری در اختیار نداریم.
1991
07
23
18
23
https://www.sepehr.org/article_29614_a302346fef69c55f8c18f7107c6b850d.pdf
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
سپهر
2588-3860
2588-3860
1370
1
3
انتخاب گیرنده GPS برای مقاصد نقشه برداری
علیرضا
آزموده اردلان
همان اندازه که دوری جستن از تکنولوژی نوین نادرست می نماید، گرایش شتاب زده و بدون آگاهی و شناخت کامل به سمت خرید انواع وسایل پیشرفته، عملی نکوهیده است.
بدیهی است که نقشه بردارای نیز می بایست خود را با پیشرفت های جدید سازگار ساخته و مجهز به وسایل پیشرفته گردند. اما چه بهتر که این عمل را با آگاهی و شناخت کامل از جوانب مختلف آن انجام دهند، تا میهن عزیزمان در آینده دچار عواقب و مشکلات انتخاب عجولانه و نسنجیده و یا اتلاف سرمایه نگردد.
GPS نیز به عنوان یک پدیده نو از این قاعده مستثنا نبوده و بدین خاطر قبل از اقدام به خرید گیرنده، می بایست نکات عدیده ای را در تناسب آن با هدف و دقت مورد نیاز مدنظر قرار داد. در این خصوص امید است مقاله حاضر بتواند به همکاران گرامی در جهت تجزیه و تحلیل خصوصیات گیرنده های مختلف کمکی ارائه کند. چه تنها با یک قاعده اصولی است که می توان به انتخابی درست دست یافت.
1991
07
23
24
32
https://www.sepehr.org/article_29615_484d32ddd689f291fb9595ecf6154a1b.pdf
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
سپهر
2588-3860
2588-3860
1370
1
3
جغرافیا چیست و چه فایده دارد؟ (2)
محمدحسن
گنجی
در شماره دوم مجله سپهر جغرافیا را به زبان ساده تعریف کردیم و گفتیم که جغرافیا علمی است که تفاوت های مشهود در سطح زمین را بررسی می کند و فایده آن این است که انسان از مشاهده تفاوت ها برای مقاصد مختلف خود پند می گیرد. در این شماره یک مرحله جلوتر رفته می گوییم که عامل ایجاد این تفاوت ها یا زمین (و در واقع خود طبیعت) است یا انسان که روی زمین زندگی می کند، در اینکه در ایجاد این تفاوت ها زمین مهم تر است یا انسان وحدت نظر وجود ندارد ولی تاکنون جغرافیدانی دیده نشده که منکر اهمیت این دو عامل باشد. به عقیده این نویسنده اگر کسی زمین را خوب بشناسد و با مشخصات آن آشنا شود بسیاری از مفاهیم جغرافیایی را به آسانی درک خواهد کرد، در شناخت زمین خیلی مسائل مطرح است ولی ما می توانیم تمام آن مسائل را در قالب سه عنوان به اجمال بررسی کنیم و آن سه عنوان عبارت اند از شکل زمین، حرکات زمین و ساختمان زمین.
1991
08
15
33
35
https://www.sepehr.org/article_29625_7e39b009ea3cf4d064c949b0fba854f1.pdf
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
سپهر
2588-3860
2588-3860
1370
1
3
ورود امواج الکترومغناطیسی و الکترونیک و در نقشه برداری و ژئودزی (3)
حسن
شمسی
تعریف امواج الکترومغناطیسی را در مقاله های قبل دیدیم. بخش هایی از طیف این امواج که در اسبابه ای جدید نقشه برداری و ژئودزی مورد استفاده قرار می گیرند عبارت اند از:
1) اشعه مادون قرمز
2) نور مرئی
3) مایکروویو
این هر سه در اسباب های جدید برای اندازه گیری طول ها و فاصله ها بکار برده می شوند.
1991
07
23
36
39
https://www.sepehr.org/article_29626_f9d7b09fbebbd3c440d4543448b4f436.pdf
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
سپهر
2588-3860
2588-3860
1370
1
3
برآورد هزینه نقشه برداری با GPS
علیرضا
آزموده اردلان
منظومه «سیستم تعیین موقعیت جهانی» (یا به اختصار GPS) در حال حاضر دارای هفت ماهواره فعال بلوک 2 و شش ماهواره باقیمانده از بلوک است، و در هر شبانه روز چندین ساعت امکان تعیین موقعیت ژئودزی خوب را فراهم می آورند. (با دقتی بیش از آنچه که با وسایل نقشه برداری معمول امروزی قابل دستیابی است.) از آنجایی که با GPS نیازی به برقراری دید مستقیم بین ایستگاه ها وجود ندارد، نقاط کنترل ژئودزی را می توان با بخشی از هزینه روش های سنتی ایجاد کرد. بد نیست بدانید که در سال 1986 در آمریکا برندگان بیش از 600 مناقصه ایجاد نقاط کنترل، شرکت های دارای گیرنده های GPS بوده اند. بدین خاطر تصور می شود داشتن اطلاعاتی در رابطه با هزینه کار با GPS می تواند برای کلیه شرکت ها و موسسات دست اندرکار پروژه های نقشه برداری مفید واقع گردد.
1991
07
23
40
43
https://www.sepehr.org/article_29627_f89f4139730b2e89974964fa442e098f.pdf
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
سپهر
2588-3860
2588-3860
1370
1
3
تعریف نقشه بردار
تعریف زیر در پنجاه و ششمین مجمع FIG در سال 1389 به تصویب رسیده است.
1991
07
23
44
45
https://www.sepehr.org/article_29628_ca4661acaa3d58ada6f20bab89f7c83f.pdf
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
سپهر
2588-3860
2588-3860
1370
1
3
کاربرد نقشه های ژئومورفولوژی در عمران و توسعه
عبدالحمید
رجایی
نقشه های ژئومورفولوژی در واقع نتیجه تحقیقاتی است که از پدیده های مورفوژنیک یک منطقه با توجه به مقیاس، به صورت داده های گویایی در زمینه نقشه های توپوگرافی و با استفاده از عکس های هوایی ترسیم می شود (نگاره 1).
اهمیت پدیده هایی که در روی این نقشه ها نشان داده می شود برحسب نوع نقشه و محل کارآیی آن متفاوت می باشد. نقشه های ژئومورفولوژی نه تنها وسیله ارزنده برای پژوهش های علمی در نظام های مختلف که به نحوی به علوم زمین مربوط می شوند، به شمار می رود، بلکه در برنامه های توسعه و عمران های مختلف، مانند عمران و توسعه روستاها، عمران حوضه های رودخانه ای، عمران و توسعه شهری ... کاربرد دارد. در اینجا با توجه به ضیق وقت کاربرد آن را فقط در عمران و توسعه شهری عنوان کرده و به اختصار شرح می دهم.
1991
07
23
46
49
https://www.sepehr.org/article_29629_e41ffa8b3d515a69ddb9201b2ebf7d96.pdf
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
سپهر
2588-3860
2588-3860
1370
1
3
سیستم های اطلاعاتی GIS
علی اکبر
رسولی
در این مقاله سعی بر آن است با نگاهی گذرا بر محدودیت ها و نارسایی های جنبه های آموزشی، تحقیقاتی روش های سنتی نمایش عوارض زمین در اهمیت سیستم های نمایشی جدید تأکید گردد. نمایش سه بعدی از GIS و جنبه های کاربردی آن بخش بعدی را به خود اختصاص می دهد.
قسمت اصلی مقاله در رابطه با مدل های (رقومی - گرافیکی) نظیر سازی شده سه بعدی از عوارض زمین می باشد. در همین زمینه تکنیک های کارتوگرافی و کامپیوتری در ایجاد تصاویر سه بعدی مطرح اند. در بخش آخر با ذکر مختصری از کاربرد مدل های نظیرسازی شده تصویری در علوم زمین شناسی و ژئومورفولوژی، نتیجه گیری شده و پیشنهادها مطرح می شوند.
کلمات کلیدی و محورهای اصلی مقاله عبارتانداز:
نقشه، سیستم های اطلاعات جغرافیایی GIS، نظیرسازی مدل های سه بعدی GIS تکنیک های کارتوگرافی و کامپیوتری، مدل های رقومی - گرافیکی، ناهمواری های زمین D.E.M کاربرد مدل ها در علوم زمین
1991
07
23
50
55
https://www.sepehr.org/article_29630_ff0277f1c5d28fae4ebb4901ff99f345.pdf
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
سپهر
2588-3860
2588-3860
1370
1
3
معرفی و نقد کتاب فرهنگی آبادی ها و مکان های مذهبی
محمدحسن
گنجی
یکی از کتاب های بسیار ارزشمند و گرانقدر جغرافیایی که در سال 1367 در ایران به چاپ رسیده ولی تاکنون متاسفانه چنانکه باید درباره آن اظهار نظر نشده و یا اگر شده به نظر این نویسنده نرسیده است فرهنگ آبادی ها و مکان های مذهبی کشور، تألیف دکتر محمدحسین پاپلی یزدی است که به وسیله بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی منتشر و به وسیله مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی به چاپ رسیده است.
1991
07
23
55
61
https://www.sepehr.org/article_29675_568e375d54c4263a3e3de1291fbb4401.pdf
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
سپهر
2588-3860
2588-3860
1370
1
3
برجسته بینی نقشه
هوشنگ
پولکی
بدون شک یکی از وظایف مهم نقشه توپوگرافی این است که طبیعیت را به طول واقعی و زنده نشان دهد. امروزه این امر به روش های گوناگون مانند سایه زدن منحنی میزان انجام می گیرد که در بعضی از موارد خیلی مشکل می باشد. البته این عمل دارای سرعت زیاد بوده ولی تا حدودی دارای این ضعف است که حالت برجسته بینی را به خوبی نشان نمی دهد.
جهت به دست آوردن حالت طبیعی زمین تحقیقاتی انجام گرفته که برتری سه بعدی دیدن را در نقشه توپوگرافی به اثبات می رساند.
یکی از آشناترین و معروف ترین جهت برجسته بینی نقشه همان نقشه برجسته معمولی می باشد. در این حالت نقشه بر روی یک فویل پلاستیکی و به کمک حرارت برجسته می نماید بواسطه تغیر بعد فویل نقشه به دست آمده دارای جابجایی خواهد بود، به طوری که با زیاد شدن ارتفاع این تغییر بعد بیشتر می گردد.
1991
07
23
62
64
https://www.sepehr.org/article_29631_3acce35e302c04a3842d2f2e5e8000aa.pdf