نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حامد اسکندری دامنه ¹
• غلامرضا زهتابیان ²
• حسن خسروی ³
• علی آذره ⁴

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد بیابانزدایی دانشگاه تهران

² استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

³ استادیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

⁴ دانشجوی دکتری بیابانزدایی دانشگاه

چکیده

خشکسالی یک رخداد طبیعی تکرارشونده و موقتی است و منجر به وارد آمدن خسارت‌های زیادی به زندگی انسان و اکوسیستم‌های طبیعی می‌شود. در این تحقیق، از شاخص بارش استاندارد شده (SPI) و شاخص خشکسالی جریانات رودخانه‌ای (SDI) جهت ارزیابی خشکسالی‌ها استفاده شده است. برای این منظور از آمار ماهانه 72 ایستگاه باران سنجی و 42 ایستگاه هیدرومتری در استان تهران استفاده شد و شاخص‌های خشکسالی SPI و SDI نیز در نرم‌افزار MATLAB محاسبه گردید. در مرحله بعد نقشه پهنه‌‌بندی مربوط به آنها نیز در دوره‌های مختلف با استفاده از نرم افزار ArcGIS تهیه شد و در نهایت ارتباط بین دو  شاخص خشکسالی نیز از طریق ضریب همبستگی پیرسون بدست آمد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که بین خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی در منطقه مورد مطالعه، ارتباط معنی‌داری در سطح 99 درصد وجود دارد و روند خشکسالی تقریباً در مناطق مختلف استان با گذشت زمان افزایش یافته است، به طوری که روند تغییرات هر دو شاخص خشکسالی، از سمت شمال به جنوب دارای افزایش چشمگیری بوده است. بر اساس داده‌های بارش و دبی، وقوع خشکسالی هواشناسی به صورت کوتاه‌مدت یا با تأخیر یک ماهه بیش‌ترین تأثیر را در وقوع خشکسالی هیدرولوژیک دارد. همچنین بررسی نظم مکانی نیز نشان داد که، بیشترین همبستگی بین خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی در ایستگاه رودک وجود دارد که دلیل همبستگی بالای آن را می‌توان کوچک بودن حوضه بالا‌دست آن به موقعیت ایستگاه‌های باران‌سنجی و هیدرومتری آن مرتبط دانست.

کلیدواژه‌ها

• خشکسالی هواشناسی
• خشکسالی هیدرولوژیکی
• همبستگی
• استان تهران

20.1001.1.25883860.1394.24.96.8.1

عنوان مقاله [English]

Investigation and Analysis of Temporal and Spatial Relationship between Meteorological and Hydrological Drought in Tehran Province

نویسندگان [English]

• Hamed Eskandari Damaneh ¹
• Gholam Reza Zehtabian ²
• Hassan Khosravi ³
• Al Azareh ⁴

¹ Ms student of combating desertification, faculty of natural resource, University of

² Professor of faculty of natural resource, University of Tehran

³ Assistant professor of faculty of natural resource, University of Tehran

⁴ Ph.D condidate combating desertification, faculty of natural resource, University of Tehran

چکیده [English]

Drought is a recurring and temporary natural event which leads to many damages to human life and natural ecosystems. In this study, the Standardized Precipitation Index (SPI) and Stream flow Drought Index (SDI) were used to assess droughts. For this purpose, monthly statistics of 72 rain-gauge stations and 42 hydrometric stations were used in Tehran province and drought indices of SPI and SDI were calculated in the matlab software. In the next stage, their zoning maps of these indices were prepared using ArcGIS software in different periods and the relationship between the two drought indices was obtained using the Pearson correlation coefficient. The results of this study showed that the drought trend has been increased over time in different parts of the province. Also, there was a significant relationship (at confidence level of 99%) between meteorological drought and hydrological drought in the area. The results show that the extent of drought has been increased over time and from north to south of the province. Based on rainfall and discharge data, the occurrence of meteorological drought, either as instantly or with a time delay of one month, has the highest impact on the hydrological drought. Also, the study of the spatial order showed that the highest correlation between meteorological drought and hydrological drought was found in Roudak station because of the small size of its upstream basin compared to position of its rain-gauge and hydrometric stations.

کلیدواژه‌ها [English]

• Meteorological drought
• Hydrological drought
• Correlation
• Tehran province