نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه ارومیه

2 دانشگاه ارومیه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی

چکیده

توسعة پایدار در یک کشور با در نظر گرفتن توان اکولوژیکی، نیروی انسانی، تکنولوژی و منابع مالی متعلق به آن کشور و درخور آن می‌‌تواند تحقق یابد و انجام چنان توسعه‌‌ای تنها در محیط یاد شده، پایدار خواهد بود. از این رو، هدف تحقیق حاضر، تبیین نقش مؤلفه‌‌های جمعیتی بر تحقق ابعاد توسعة پایدار مناطق مرزی استان آذربایجان غربی بوده بنابراین، جامعة آماری تحقیق را تعداد 9 شهرستان مرزی استان آذربایجان غربی در سال 1390 تشکیل داده است. این تحقیق به روش «توصیفی ـ تحلیلی» و با استفاده از مدلهای کمّی به انجام رسیده است. داده‌‌های تحقیق به روش کتابخانه‌‌ای (اسنادی) جمع‌‌آوری گردید.  در این راستا، ابتدا به تحلیل جمعیت‌‌شناختی شهرستان‌‌های استان آذربایجان غربی طی سالهای 1390 ـ 1355، پرداخته شد، سپس رتبه‌‌بندی شهرستانهای استان از نظر شاخص‌‌های مختلف توسعة پایدار در سال 1390 با استفاده از مدل ویکور (در محیط نرم افزار Excel) و سطح‌‌بندی آنها با بهره‌‌گیری از روش تحلیل خوشه‌‌ای سلسله مراتبی با استفاده از نرم افزار SPSS 16 انجام شد.  نتایج محاسبات حاکی از آن است که رتبة شهرستانها در بخش‌‌های مختلف، متفاوت بوده و در نهایت نیز، شهرستان ارومیه بسیار برخوردار و شهرستان شوط محرومترین شهرستان، شناخته شد. برای بررسی میزان نابرابری‌‌های میان شهرستان‌‌ها نیز از مدل ضریب پراکندگی (CV) استفاده گردید. کاربرد این مدل، نشان داد که در بین شاخص‌‌های مختلف، بیشترین میزان نابرابری در شاخص‌‌های اقتصادی و کمترین میزان نابرابری در شاخص‌‌های زیست‌‌محیطی بوده است. براساس نتایج مدلسازی معادلات ساختاریبا نرم‌‌افزار LISREL، مؤلفه‌‌های جمعیتی بیشترین تأثیر مثبت را بر بعد اقتصادی توسعة پایدار داشته‌‌اند.  در آزمون فرضیه‌‌ها مشخص شد که تمامی مؤلفه‌‌های جمعیتی مورد بررسی، بر تحقق ابعاد توسعة پایدار مؤثر بوده‌‌اند.  

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explaining the Role of Population Settlement in Realizing the Sustainable Development of Border Regions Case Study: West Azerbaijan Province

نویسندگان [English]

  • Mir Najaf Mousavi 1
  • Maral Rahimi 2

1 Geography Department, University of Urmia

2 University of Urmia, Faculty of literature and Humanities

چکیده [English]

Abstract[1]
 
Sustainable development in a country can be realized by taking into account the ecological potential, human resources, technology and financial resources belonging to that country and performing such development will only be sustainable in the mentioned environment. Therefore, the purpose of this study was to explain the role of demographic components in realizing the dimensions of sustainable development of the border regions of West Azarbaijan Province, thus, the statistical population of the research has been formed by 9 border cities of the West Azarbaijan Province in the year 1390 (2011).This research was conducted using "analytical - descriptive" method and quantitative models. Research data was collected using a library (documentary) method. In this regard, the demographic analysis of the cities of West Azarbaijan Province during the years 1355-1390 was first studied, then, ranking of the cities of the province in terms of different indexes of sustainable development in 2011 was performed using the VIKOR model (in the Excel software environment) and their ratings by taking advantage of hierarchical cluster analysis method using SPSS 16 software. The results of the calculations indicate that the ranking of cities in different parts is different, and ultimately, the cities of Urmia and Showt were known as being the most developed and the most deprived cities respectively.The coefficient of variation (CV) was used to investigate the extent of inequalities among cities. The application of this model showed that among the various indices, the highest level of inequality has been in economic indicators and the least inequality has been in environmental indicators.Based on the results of structural equation modeling using LISREL software, demographic components have had the most positive impacts on the economic dimension of sustainable development. Testing the hypotheses revealed that all of the demographic components under study, have been effective on the realization of the dimensions of sustainable development.



[1]  - به دلیل کیفیت نامناسب متن چکیده مبسوط انگلیسیِ ارائه شده توسط نویسنده مسئول مقاله، نشریه به ناچار اقدام به ترجمه مجدد متن چکیده فارسی و انتشار آن به جای چکیده مبسوط انگلیسی نموده است.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Population Settlement
  • Sustainable development
  • Border Regions
  • West Azerbaijan Province
1- ابراهیم‌زاده، موسوی، کاظمی‌زاد؛ عیسی، میر نجف،شمس‌اله (1391)؛ «تحلیل فضایی نابرابری‌های منطقه‌ای میان مناطق مرزی و مرکزی ایران»؛ فصلنامه ژئوپلیتیک، سال هشتم، شماره اول، صص 235- 214.
2- اختیاری، مصطفی (1391)؛ «معرفی یک روش ویکور توسعه یافته برای رتبه بندی اعتباری مشتریان بانک ها»؛ فصلنامة علمی ـ پژوهشی مطالعات مدیریت صنعتی، سال نهم، شمارة 25، صص 179-161.
3- افشردی، جان پرور،  احمدی پور،  قصری؛ محمدحسین، محسن، زهرا، محمد (1393)؛ «تبیین شاخص های مؤثر در مدیریت مرزها»؛ فصلنامة ژئوپلیتیک، سال دهم، شمارة دوم، صص 35 – 1.
4- پاپلی یزدی، ابراهیمی؛ محمد حسین، محمد امیر (1387)، نظریه‌های توسعة روستایی، چاپ پنجم، انتشارات سمت، تهران.
5- چوخاچی زاده مقدم، امینی قشلاقی؛ محمدباقر، داوود (1389)؛ «بسترهای ایجاد ناامنی در مناطق مرزی استان آذربایجان غربی از منظر جغرافیای نظامی ـ امنیتی»؛ فصلنامة ژئوپلیتیک، سال ششم، شمارة سوم، صص 210- 186.
6- حکمت‌نیا، موسوی؛ حسن، میرنجف (1392)، کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه‌ریزی شهری و ناحیه‌ای، چاپ سوم، انتشارات آزاد پیما، تهران.
7- زیاری، کرامت‌الله (1391)، مکتب‌ها، نظریه‌ها و مدل‌های برنامه و برنامه‌ریزی منطقه‌ای، چاپ سوم، مؤسسة انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
8- شایان، حمید (1383)؛ «تنگناهای توسعه در استان‌های مرزی کشور»؛ پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 47، صص 80- 71.
9- عندلیب، مطوف؛ علیرضا، شریف (1388)؛ «توسعه و امنیت در آمایش مناطق مرزی ایران»؛ باغ نظر، شماره 12، سال ششم، صص 76- 57.
10- عزتی، حیدری پور، اقبالی؛ نصرالله، اسفندیار، ناصر (1390)؛ «نقش و جایگاه آمایش مناطق مرزی در نظام برنامه‌ریزی (مطالعه موردی: مناطق مرزی ایران)»؛ فصلنامه نگرش های نو در جغرافیای انسانی، سال سوم، شماره چهارم.
11- فتاحی، بیات، امیری، نعمتی؛ احدالله، ناصر، علی و رضا (1392)؛ «سنجش و اولویت‌بندی پایداری اجتماعی در مناطق روستایی شهرستان دلفان با استفاده از مدل تصمیم‌گیری ویکور (مطالعه موردی: دهستان خاوه شمالی)»؛ فصلنامه برنامه ریزی منطقه‌ای، سال سوم، شماره 11، صص 78-65.
12- قادری حاجت، عبدی، جلیلی پروانه، باقری سرنجیانه؛ مصطفی، عرفان، زهرا و ناصر (1389)؛ «تبیین نقش بازارچه‌های مرزی در امنیت و توسعة پایدار نواحی پیرامون مطالعه موردی: بازارچه‌های مرزی استان خراسان جنوبی»؛ فصلنامه ژئوپلیتیک، سال ششم، شماره سوم، پاییز 1389،  صص 151- 121.
13- کریمی، وفایی؛ مرتضی، علی اکبر (1392)؛«امنیت‌سازی با توسعة پایدار در مناطق مرزی (مطالعه موردی: شهر مریوان)»؛ پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال چهارم، شماره 15، (علمی ـ پژوهشی/ISC)، صص 112- 95.
14- کلانتری، عبداله‌زاده؛ خلیل، غلامحسین (1391)، برنامه ریزی فضایی و آمایش سرزمین، چاپ دوم، انتشارات فرهنگ صبا، تهران.
15- گل وردی، عیسی (1390)؛ «محدودیت‌ها و فرصت‌های توسعة اجتماعی ـ فرهنگی نواحی مرزی»؛ فصلنامة ره نامة سیاستگذاری، سال دوم، شمارة سوم، بهار 1390، صص 42-11.
16- محمدی یگانه، مهدیزاده، مهدی‌زاده، چراغی؛ بهروز، عصمت، عفت، مهدی (1391)؛ «ارزیابی اثرات اقتصادی بازارچة مرزی مهران بر توسعة نواحی روستایی (مورد: دهستان محسن آباد)»؛ نشریة تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال دوازدهم، شمارة 25، تابستان 1391، صص 96-79.
17- مشفق، حسینی؛ محمود، قربان (1391)؛ «تحلیلی بر جمعیت شناختی مناطق مرزی و اثرات آن بر امنیت پایدار»؛ همایش ملی شهرهای مرزی و امنیت؛ چالش‌ها و رهیافت‌ها، 30 و 31 فروردین 1391، دانشگاه سیستان و بلوچستان، صص 1153 - 1140.
18- مختاری هشی، مؤمنی، باقری؛ حسین، مهدی، مهرداد (1393)؛ «تدوین راهبردهای آمایش مناطق مرزی؛ مطالعة موردی مرزهای شرقی کشور»؛ فصلنامة تحقیقات جغرافیایی، سال 29، شماره سوم، شماره پیاپی 114، صص 254- 237.
19- مخدوم، مجید (1390)؛ شالوده آمایش سرزمین؛ چاپ دوازدهم، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
20- مرکز آمار ایران، سرشماری‌های نفوس و مسکن شهرستان‌های استان آذربایجان غربی، اطلاعات رایانه‌ای.
21- موسوی، زنگی‌آبادی؛ میرنجف، علی (1390)؛ برنامه‌ریزی توسعة شهرهای مرزی: مطالعة موردی (استان آذربایجان غربی)؛ چاپ اول، انتشارات شریعة توس، مشهد.
22- موسوی، منوچهری میاندوآب، ادیب‌نیا؛ میرنجف، ایوب، زهرا (1393)؛ «نقش مرز و قومیت در عملکرد نقاط شهری مطالعة موردی: منطقة آذربایجان»؛ فصلنامة ژئوپلیتیک، سال دهم، شماره اول، صص 220- 190.
23- مهدوی، طاهرخانی؛ مسعود، مهدی (1385)، کاربرد آمار در جغرافیا، چاپ دوم، نشر قومس، تهران.
24- هاکوپیان، خیراندیش، محقق، بامداد؛ لینا، سالی، کاظم، نوشین (1389)؛ «اصلاح الگوی استقرار جمعیت، گامی به سوی توسعة پایدار»؛ مرکز آموزش علمی ـ کاربردی گروه بین المللی ره شهر (کوییک بیلد)، شمارة 119.
25- Afrakhteh Hassan (2006), the problems of regional development and border cities: A case study of Zahedan, Iran, Cities, Vol. 23, No. 6, P. 423-432.
26- Akman Gulsen (2014), Evaluating suppliers to include green supplier development programs via fuzzy c-means and VIKOR methods, Journal of Industrial Engineering, Kocaeli, Turkey, 2014, 1-14.
27- Cadwallader, M., 1979, Problems in Cognitive Distance and Their Implications for Cognitive Mapping, Environment and Behavior, ll, Pp 559-579.
28- Joao fontes Maria et al (2014), Accessibility and local development: Interaction between cross- border accessibility and local development in Portugal and Spain, Social and Behavioral Sciences 111 (2014) 927-936.
29- Leimgruber, W., 1991, Boundary Values and Identity: The Swiss-Italian Transborder Region, Eds: Rumley and J.V. Minghi, Rutledge, New York.
30- Niebuhr Annekatrin & Stiller Silvia (2002), Integration Effects in Border regions: A survey of Economic Theory and Empirical Studies, HWWA Discussion Paper, Hamburg Institute of International Economics. 
31-Passi, A., 1996, Territories, Boundaries, and Consciousness: The Changing Geographies of the Finnish-Russian Border, John Wiley & Sons Ltd, Chic ester.
32- Perkamann, M., 2003, Cross – Border Regions in Europe, Significance and Drivers of Regional Cross – Border Cooperation, European Urban and Regional Studies, Vol. 10, Na 2, Pp 156-167.
33- Phillips, Keith & Carlos Mazanares (2001), Transportation in restructure and the border economy, Federal Reserve Bank of Dall as [http://www.dallasfed.org/htm/Pubs/border].
34-  Rumley, Dennis & Julian V. Minghi., 1991, Introduction: The Border Landscape Concept, Routledge, New York.
35- Van Houtum, Henk. 2000, An Overview of European Geographical Research on Border Region, Journal of Borderlands Studies, Vol. xv, No, 1, Pp 56-83.
36- Zhu Guo-Niu et al , (2015) An integrated AHP and VIKOR for design concept evaluation based on rough number, Advanced Engineering Informatics, 2015, 1-11.