منوچهر فرج زاده؛ علی عزیزی؛ حسین سلیمانی
دوره 22، شماره 87 ، آبان 1392، صفحه 2-13
چکیده
تأثیر مستقیم بارش در زندگی انسانها و نقش آن در توسعة کشورها سبب توسعة روشها و الگوریتمهای برآورد بارش در میان متخصصان گردیده است. تاچند دهه قبل برای پیشبینی بارش از روشهای سنّتی استفاده میشد، تا اینکه ظهور ماهوارههای هواشناسی باعث انقلابی در این زمینه گردید. با توجه به اینکه در کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران توزیع ...
بیشتر
تأثیر مستقیم بارش در زندگی انسانها و نقش آن در توسعة کشورها سبب توسعة روشها و الگوریتمهای برآورد بارش در میان متخصصان گردیده است. تاچند دهه قبل برای پیشبینی بارش از روشهای سنّتی استفاده میشد، تا اینکه ظهور ماهوارههای هواشناسی باعث انقلابی در این زمینه گردید. با توجه به اینکه در کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران توزیع ایستگاههای هواشناسی و دستگاههای بارانسنج بسیار پراکنده بوده و از طرف مقابل تصاویر سنجندههایی مانند MODIS و AVHRR به صورت رایگان قابل دریافت هستند، فرصت مناسبی برای جبران کمبودها در این زمینه است. با استفاده از تصاویر ماهوارهای، امکان برآورد حجم بخار آب قابل بارش با کمک باندهای جذبی بخار آب و باندهای حرارتی در هر زمان و مکان و در هر مقیاسی ممکن است. برای برآورد بارش از تصاویر ماهوارهای از الگوریتمهایی استفاده میشود که با توجه به طول موج مورد استفاده توسط سنجندهها به سه دسته مادون قرمز و مرئی، میکروموج و ترکیبی از دو روش قبلی تقسیمبندی میگردند. روشهای مبتنی بر مادون قرمز و مرئی دارای قدرت تفکیک زمانی و مکانی خوبی بوده در حالی که با استفاده از تکنیکهای میکروموج بارش به صورت مستقیم مورد اندازهگیری قرار میگیرد، با این حال تکنیکهای مذکور دارای ضعفهای زیادی بخصوص در مدارهای پایین کره زمین هستند. تکنیکهای ترکیبی برای جبران ضعفهای مربوط به هر دو بخش مورد استفاده قرار میگیرد. با توجه به اینکه تصاویر میکروموج در ایران قابلیت دریافت ندارد، بنابراین از دو روش میکروموج و روشهای ترکیبی نمیتوان استفاده کرد. به این دلیل در مطالعه حاضر الگوریتمهای مبتنی بر طول موجهای مرئی و مادون قرمز بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.
حجت مهکویی؛ شهلا حسنی
دوره 22، شماره 87 ، آبان 1392، صفحه 14-23
چکیده
پیشرفت تکنولوژی امروزه به حدی در کشورهای صنعتی و فرا صنعتی دنبال میشود و این کشورها به سطوحی از آن دست یافتهاند که در یک نگاه شاید باور آن سخت باشد که روزی در این کره خاکی انسان حتی قادر به برآوردن برخی از نیازهای اولیه مانند ساختن یک سر پناه امن نبوده است. در هزاره سوم دست یابی انسان به اطلاعات موجب پیشرفت تکنولوژی و ایجاد تحولات ...
بیشتر
پیشرفت تکنولوژی امروزه به حدی در کشورهای صنعتی و فرا صنعتی دنبال میشود و این کشورها به سطوحی از آن دست یافتهاند که در یک نگاه شاید باور آن سخت باشد که روزی در این کره خاکی انسان حتی قادر به برآوردن برخی از نیازهای اولیه مانند ساختن یک سر پناه امن نبوده است. در هزاره سوم دست یابی انسان به اطلاعات موجب پیشرفت تکنولوژی و ایجاد تحولات زیادی در زندگی شده است. امروزه قدرت یک کشور در عرصه بینالمللی از تواناییهای آن کشور در زمینههای استفاده از محیط جغرافیایی ناشی میشود؛ نحوه و چگونگی استفاده از موقعیت ژئوپلیتیکی یک کشور همواره آن را توانا می سازد که در عرصه بینالمللی قدرتمند شود. داشتن تکنولوژی برتر میتواند عاملی برای تأمین امنیت یک کشور در برابر تهاجمات یا عاملی برای ترس و تهدید دیگر کشورها جهت یک جنگ پیشدستانه باشد. کشورهای ابرقدرت دنیا مانند آمریکا دارای تکنولوژی و سیستم پیشرفتهای به نام هارپ میباشند. هارپ یک پروژه تحقیقاتی است که در ظاهر برای بررسی و تحقیق درباره لایهی یونوسفر و مطالعات معادن زیرزمینی (با استفاده از امواج رادیویی ELF/ULF/VLF) میباشد. ولی در واقع «پروژهای با تکنولوژی جنگ ستارگان» به منظور کامل کردن یک سلاح جدید پایهگذاری گردیده است. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته و با استفاده از منابع کتابخانهای و اطلاعات موجود در سایتهای اینترنتی به بررسی سیستم هارپ پرداخته است. هدف این مقاله مطالعه سیستم هارپ به عنوان یک تکنولوژی برتر است که در اختیار ایالات متحده آمریکا قرار دارد و میتواند به عنوان یک سلاح مخرب یا سازنده مورد استفاده قرار گیرد. نتایج نشان میدهد که این سیستم برای استفاده سازنده به کار گرفته نشده است.
علی حنفی؛ ایرج حاتمی
دوره 22، شماره 87 ، آبان 1392، صفحه 24-28
چکیده
تقسیمبندی آب و هوایی و شناخت مهمترین عوامل و عناصر تأثیرگذار بر هر ناحیه یکی مهمترین فاکتورهایی است که میتواند در برنامهریزیهای محیطی مورد استفاده قرار گیرد. دامنه تحقیقات اقلیمی از جمله تهیه نقشههای اقلیمی میتواند در مقیاسهای بزرگ، متوسط، ریز و محلی صورت گیرد که در استان کردستان این تحقیقات بسیار محدود بوده است. در ...
بیشتر
تقسیمبندی آب و هوایی و شناخت مهمترین عوامل و عناصر تأثیرگذار بر هر ناحیه یکی مهمترین فاکتورهایی است که میتواند در برنامهریزیهای محیطی مورد استفاده قرار گیرد. دامنه تحقیقات اقلیمی از جمله تهیه نقشههای اقلیمی میتواند در مقیاسهای بزرگ، متوسط، ریز و محلی صورت گیرد که در استان کردستان این تحقیقات بسیار محدود بوده است. در این پژوهش به بررسی ویژگیهای اقلیمی استان کردستان در یک دوره آماری سی ساله از دادههای ایستگاههای هواشناسی استان و با استفاده از نرمافزار سیستم اطلاعات جغرافیایی پرداخته شد. پس از کنترل کمی و کیفی دادههای هواشناسی و رفع نواقص آماری دو عنصر مهم اقلیمی دما و بارش در سطح استان مورد بررسی قرار گرفت و نقشههای هم دما، هم بارش و نیز همبستگی دما و بارش با ارتفاع در محیط نرم افزار و با استفاده از روش وزن دهی معکوس فاصله تولید گردید. انطباق درجه حرارت و بارش با مدل رقومی ارتفاع یک همبستگی معکوس و معنیداری را بین دما و بارش با ارتفاع در منطقه مورد مطالعه نشان داد. به طوری که با افزایش ارتفاع دما و بارش کاهش پیدا میکند. برای طبقه بندی اقلیمی استان از دو روش تجربی دمارتن و آمبروژه استفاده گردید و اقلیمهای مختلف براساس آنها تعیین گردید. در طبقه بندی دمارتن استان کردستان به چهار نوع اقلیم نیمه خشک، مدیترانهای، مرطوب و بسیار مرطوب تقسیم گردید و در طبقه بندی آمبروژه نیز منطقه به چهار نوع اقلیم نیمه خشک سرد، اقلیم ارتفاعات، نیمه مرطوب سرد و مرطوب سرد تقسیم گردیده است. در پایان برای تهیه نقشه اقلیمی استان کردستان پهنهبندی در محیط GIS صورت گرفت و از روشهای موجود برای انترپولاسیون فضایی و تحلیل فضایی داده های مکانی، از مدل میان یابی وزن دهی معکوس (IDW) استفاده گردید و در نهایت نقشههای اقلیمی استان کردستان تولید گردید. نقشههای پهنهبندی تولید شده بیانگر آن است که بیشترین پهنه استان دارای اقلیم نیمه خشک و مدیترانهای میباشد و تنها پهنه کمی از آن در قسمت غرب دارای اقلیم مرطوب و نیمه مرطوب میباشد.
واحد کیانی؛ جهانگیر فقهی؛ علی اکبر نظری سامانی؛ افشین علیزاده شعبانی
دوره 22، شماره 87 ، آبان 1392، صفحه 29-31
چکیده
دادههای سنجش از دور چند طیفی منبع اطلاعات مهمی برای تشخیص تغییرات سطحی میباشند، به طوری که امروزه تصاویر سنجش از دور قادر به ارائه جدیدترین اطلاعات در جهت مطالعه پوشش زمین و کاربریهای اراضی هستند؛ لذا هدف این پژوهش آشکارسازی تغییرات پوشش/کاربری منطقه طالقان در فاصله زمانی 1366 تا 1386 هجری شمسی با استفاده از سنجش از دور بوده است. ...
بیشتر
دادههای سنجش از دور چند طیفی منبع اطلاعات مهمی برای تشخیص تغییرات سطحی میباشند، به طوری که امروزه تصاویر سنجش از دور قادر به ارائه جدیدترین اطلاعات در جهت مطالعه پوشش زمین و کاربریهای اراضی هستند؛ لذا هدف این پژوهش آشکارسازی تغییرات پوشش/کاربری منطقه طالقان در فاصله زمانی 1366 تا 1386 هجری شمسی با استفاده از سنجش از دور بوده است. منطقه طالقان یکی از شهرستانهای تابعه استان البرز(کرج) بوده که تقریباً در محدوده حوزه آبخیز طالقان قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان داد که وسعت کاربری باغ 28/2 درصد افزایش داشته است درحالی که اراضی کشاورزی با روند کاهشی 05/15درصدی روبرو بودهاند. از طرف دیگر وسعت زمینهای مرتعی 25/16 درصد کاهش و وسعت اراضی فاقد پوشش 08/28 درصد افزایش یافته است. مهمترین تغییر، احداث سد مخزنی طالقان در سال 1380 بوده است که موجب گردید بیش از 1100 هکتار از مرغوبترین اراضی منطقه به زیر آب برود. از نظر بومشناسی چون وسعت اراضی فاقد پوشش افزایش یافته و وسعت اراضی مرتعی کاهش یافته است، میتوان گفت که وضعیت پوشش گیاهی رو به تخریب است. بنابراین به منظور احیای اراضی فاقد پوشش پیشنهاد میشود طرحهای مرتعداری اجرا گردد و از تغییرات بدون برنامهریزی اجتناب گردد.
حسن لشکری؛ مریم صبوئی
دوره 22، شماره 87 ، آبان 1392، صفحه 32-38
چکیده
جهت بررسی الگوهای حاکم بر جوّ در زمان رخداد پدیده گرد و غبار در استان خوزستان، ابتدا ساعات و روزهای رخداد این پدیده در طی سالهای 1997 تا 2006 در 11 ایستگاه سینوپتیک استان خوزستان استخراج شد.پس از استخراج 19 طوفان گرد و غبار با معیار حداقل 6 ایستگاه درگیر طوفان و حداقل دوام 2 روزه آن، نقشههای ترازهای فشاری 00، 850، 700، هکتوپاسکال در ارتباط ...
بیشتر
جهت بررسی الگوهای حاکم بر جوّ در زمان رخداد پدیده گرد و غبار در استان خوزستان، ابتدا ساعات و روزهای رخداد این پدیده در طی سالهای 1997 تا 2006 در 11 ایستگاه سینوپتیک استان خوزستان استخراج شد.پس از استخراج 19 طوفان گرد و غبار با معیار حداقل 6 ایستگاه درگیر طوفان و حداقل دوام 2 روزه آن، نقشههای ترازهای فشاری 00، 850، 700، هکتوپاسکال در ارتباط با آنها بررسی شد. نتایج حاصل از این بررسیها 4 الگوی عمده را در زمان رخداد طوفان گرد و غبار در استان خوزستان بدست میدهد: الف- زبانه کم فشار پاکستانی در سطح زمین، ناوه در تراز 850 هکتوپاسکال و 700 هکتوپاسکال؛ ب- زبانه کم فشار در سطح زمین، ناوه در تراز 850 هکتوپاسکال، پشته در تراز 700 هکتوپاسکال؛ ج- زبانه کم فشار در سطح زمین، پشته در تراز 850 و 700 هکتوپاسکال؛ د- کم فشار دینامیکی مدیترانه و زبانه پرفشار سیبری در سطح زمین، ناوه در تراز 850 و 700 هکتوپاسکال.
حسنعلی فرجی سبکبار؛ سعید آزادی قطار
دوره 22، شماره 87 ، آبان 1392، صفحه 39-42
چکیده
با توسعه تکنولوژی موبایل، بویژه توسعه نسل سوم وIP(1) تکنولوژی موبایل (3G)(2)، ظرفیت محاسباتی گوشیهای موبایل(3) بیش از پیش قدرتمندتر شدند به طوری که این امر روش جدیدی را برای حل مشکلات در مواقع دستیابی به GIS زمان واقعی(4) در نتیجهی ویژگیهای قابلیت پویایی و دوری از فعالیتهای صحرایی که در میادین نفتی بوجود میآید را فراهم میکند. ...
بیشتر
با توسعه تکنولوژی موبایل، بویژه توسعه نسل سوم وIP(1) تکنولوژی موبایل (3G)(2)، ظرفیت محاسباتی گوشیهای موبایل(3) بیش از پیش قدرتمندتر شدند به طوری که این امر روش جدیدی را برای حل مشکلات در مواقع دستیابی به GIS زمان واقعی(4) در نتیجهی ویژگیهای قابلیت پویایی و دوری از فعالیتهای صحرایی که در میادین نفتی بوجود میآید را فراهم میکند. بر مبنای مطالعه عمیق روی تکنولوژیهای سکوی J2ME(5)، SVG(6) (گرافیکهای بُرداری مقیاسپذیر) و تکنولوژی انتقال دهنده دادههای موبایل و...؛ براساس شرایط واقعی میادین نفتی، طرح استخوانبندی خدمات موبایل GIS میادین نفتی و طرح تکنولوژیهای کلیدیای که در این مقاله مشخص شدهاند را مطرح میکند؛ به طوری که این موضوع پایهی تکنیکی را برای ساخت میادین نفتی ایجاد میکند.
عباسعلی آروین
دوره 22، شماره 87 ، آبان 1392، صفحه 43-47
چکیده
جهت بررسی وجود روند تغییرات شبانهروزی اُزون تروپروسفری در اصفهان از روشهای آماری تحلیل خوشهای و مقایسه خط روند استفاده شده است. در ابتدا الگوهای مشابه تغییرات روند را در کل دوره آماری با بهرهگیری از تحلیل خوشهای گروهبندی کردیم. بر این اساس تغییرات شبانه روزی اُزون به چهار گروه روند (حداکثر روزانه، حداقل شبانه، روند افزایش ...
بیشتر
جهت بررسی وجود روند تغییرات شبانهروزی اُزون تروپروسفری در اصفهان از روشهای آماری تحلیل خوشهای و مقایسه خط روند استفاده شده است. در ابتدا الگوهای مشابه تغییرات روند را در کل دوره آماری با بهرهگیری از تحلیل خوشهای گروهبندی کردیم. بر این اساس تغییرات شبانه روزی اُزون به چهار گروه روند (حداکثر روزانه، حداقل شبانه، روند افزایش روزانه و روند کاهش شبانه) تقسیم شد. اعتبار گروهبندیهای بدست آمده با استفاده از روش آماری تحلیل واریانس یکطرفه آزمون شد. به این ترتیب اختصاص 646 روز (3/88 درصد) به گروه بندی مزبور در سطح اطمینان بالای 95 درصد تأیید شد. در ایستگاه لاله 6/94 درصد از روزهای سال از الگوی افزایش روزانه و کاهش شبانه پیروی میکردند. همچنین بررسی خط روند مقادیر میانگین و حَدی فصلی و سالانه اُزون نشان داد، اُزون دارای روند تغییرات شبانه روزی منظم است که این روند در ایستگاه لاله دارای نظم بهتری است.
حمید عنایتی؛ محسن حسن زاده شاهراجی
دوره 22، شماره 87 ، آبان 1392، صفحه 48-53
چکیده
یکی از مؤلفههای اساسی در توسعه پایدار(1) هر کشور، میزان دسترسی و بهرهگیری از اطّلاعات مکانی و انجام تصمیمگیری بر مبنای تحلیلهای حاصل از سیستمهای اطّلاعات مکانی میباشد. برای این منظور در هر کشوری یک یا چند ارگان متولّیان اصلی تولید اطّلاعات مکانی میباشد. در سالهای اخیر و با ورود به عصر فنآوری اطّلاعات و دسترسی همگان به ...
بیشتر
یکی از مؤلفههای اساسی در توسعه پایدار(1) هر کشور، میزان دسترسی و بهرهگیری از اطّلاعات مکانی و انجام تصمیمگیری بر مبنای تحلیلهای حاصل از سیستمهای اطّلاعات مکانی میباشد. برای این منظور در هر کشوری یک یا چند ارگان متولّیان اصلی تولید اطّلاعات مکانی میباشد. در سالهای اخیر و با ورود به عصر فنآوری اطّلاعات و دسترسی همگان به اینترنت، اهمیّت ایجاد بستری در محیط سایبری به منظور عرضه اطّلاعات مکانی دو چندان شده است. به همین دلیل نسل جدید محصولات ارگانهای تولیدکننده اطّلاعات مکانی قابلیّت عرضه و انتشار در محیط سایبری را دارا میباشد. برخی از این ارگانها پا را فراتر گذاشته و نه تنها در زمینه انتشار اطّلاعات مکانی در اینترنت پیشقدم شدهاند بلکه امکان انجام برخی تحلیلهای مکانی اولیّه و ساده را هم برای کاربران فراهم کردهاند. این امکانات در کشورهای توسعه یافته دیده شده و اطّلاعات مکانی در محیط سایبری در حال عرضه میباشد. به منظور استفاده از دانش و تجربیات کشورهای پیشرفته در زمینه تولید و انتشار اطّلاعات مکانی، لزوم بررسی روند تولید دادههای مکانی در این کشورها ضروری میباشد. در ایالات متحده USGS و در انگلستان OrdnanceSurvey متولّیان این امر میباشند. از اینرو مقاله حاضر به بررسی روند تولید اطّلاعات مکانی در این دو سازمان پرداخته است.
هوشمند عطایی
دوره 22، شماره 87 ، آبان 1392، صفحه 54-58
چکیده
هدف کلی این مقاله، بررسی سیمای کلی زیست اقلیم استان چهارمحال وبختیاری و چگونگی تأثیرگذاری پارامترهای اقلیمی بر آسایش و راحتی انسان به روش ترجونگ میباشد. عامل فوق، در بسیاری از زمینههای شهرسازی، پزشکی، معماری، توریسم و... میتواند کاربرد داشته باشد. با توجه به این هدف، با استفاده از روش پهنه بندی ترجونگ و با بکارگیری پارامترهای ...
بیشتر
هدف کلی این مقاله، بررسی سیمای کلی زیست اقلیم استان چهارمحال وبختیاری و چگونگی تأثیرگذاری پارامترهای اقلیمی بر آسایش و راحتی انسان به روش ترجونگ میباشد. عامل فوق، در بسیاری از زمینههای شهرسازی، پزشکی، معماری، توریسم و... میتواند کاربرد داشته باشد. با توجه به این هدف، با استفاده از روش پهنه بندی ترجونگ و با بکارگیری پارامترهای دما، رطوبت نسبی، ساعات آفتابی و باد در 8 ایستگاه سینوپتیکی و کلیماتولوژی طی دوره آماری 50 ساله (2007-1958) نسبت به تهیه نقشههای پهنهبندی زیست اقلیم در مقیاس ماهانه اقدام گردید. برای دستیابی به نقشههای مذکور روش ترجونگ، نرمافزارهای آماری -گرافیکی، گرادیان ارتفاعی و به ویژه بافرینگ نرمافزارهای 9.2.Arcgisو Autocad map به کار گرفته شد. تحلیل دادهها در دوره مذکور،گروههای زیست اقلیم ماهانه استان چهارمحال و بختیاری را آشکار ساخت. بدین ترتیب که ماه فوریه به دلیل حاکمیت عوامل اقلیمی بیرونی فقط یک ناحیه زیست اقلیم (K2)در سراسر استان محسوس است، درماه آوریل تأثیر توأم عوامل بیرونی و محلی ،سه تیپ بیوکلیمایی (C2،M3،W4) ودر ماههای تابستانی تأثیر عوامل محلی دو نوع بیوکلیما(H5،W4) را به وجود میآورد. با تغییر عوامل مؤثر، در ماه دسامبر بیوکلیمای ماهانه در استان چهارمحال و بختیاری مجدداً به یک نوع یعنی بیوکلیمایK2 (بسیار خنک همراه با شبهای سرد3-/2-) باز میگردد.
محمدرضا عبدلی
دوره 22، شماره 87 ، آبان 1392، صفحه 59-63
چکیده
بشر از گذشتههای دور علاقمند به درک بهتر محیط پیرامونی خود و پدیدههای موجود درآن بوده است. او برای دستیابی به دانش منابع زمینی روشهای گوناگونی را تجربه کرده و در سایه همین تلاشها به فناوریهای نوین دست یافته است. استفاده از هوا و فضا همواره یکی از هدفهای انسان در این زمینه بوده است. با آغاز نخستین پرواز قابل کنترل در حدود یک ...
بیشتر
بشر از گذشتههای دور علاقمند به درک بهتر محیط پیرامونی خود و پدیدههای موجود درآن بوده است. او برای دستیابی به دانش منابع زمینی روشهای گوناگونی را تجربه کرده و در سایه همین تلاشها به فناوریهای نوین دست یافته است. استفاده از هوا و فضا همواره یکی از هدفهای انسان در این زمینه بوده است. با آغاز نخستین پرواز قابل کنترل در حدود یک قرن پیش، اولین عکس هوایی به وسیله هواپیما از سطح زمین برداشته شد و در واقع علم سنجش از دور متولد شد. با شروع جنگ جهانی اول و استفادهی نظامی از هواپیما، لزوم به کارگیری عکسهای هوایی در جمعآوری اطلاعات و شناسایی منابع زمینی مشخص شد. وقوع جنگ جهانی دوم و به دنبال آن جنگ سرد از یکسو و پیشرفتهای تکنولوژیکی ازطرف دیگر باعث ظهور هواپیماهای اکتشافی در عرصه هوانوردی و سنجش از دور شد. در این مقاله سعی شده است تا به صورت اجمالی مهمترین هواپیماهای اکتشافی و کاربرد آنها در سنجش از دور مورد بررسی قرار گیرد. طبق یافتههای تحقیق علیرغم پرتاب ماهوارههای مختلف در فضا که ویژگیهای گوناگون و برتریهایی در زمینهی سنجندهها، تجهیزات وکیفیت تصاویر دارند؛ هنوزهم دربسیاری از مطالعات جغرافیایی از هواپیماهای اکتشافی استفاده میشود.
بهنام مغانی رحیمی؛ زهرا پربار
دوره 22، شماره 87 ، آبان 1392، صفحه 64-67
چکیده
اهمیت تأثیر اقلیم بر معماری، انجام مطالعات و پژوهشهای جامعی را در این زمینه ایجاب میکند به ویژه در کشور ما که تنوع اقلیمی و معماری متنوعی را نیز داشته است. اقلیم هر منطقه را میتوان؛ مجموعهی منظمی از پوشش گیاهی، میزان بارش، حرارت، دما و تابش آفتاب آن منطقه تعریف کرد. برای تعیین ساختارهای معماری هر منطقه و بالا بردن آسایش ساکنان ...
بیشتر
اهمیت تأثیر اقلیم بر معماری، انجام مطالعات و پژوهشهای جامعی را در این زمینه ایجاب میکند به ویژه در کشور ما که تنوع اقلیمی و معماری متنوعی را نیز داشته است. اقلیم هر منطقه را میتوان؛ مجموعهی منظمی از پوشش گیاهی، میزان بارش، حرارت، دما و تابش آفتاب آن منطقه تعریف کرد. برای تعیین ساختارهای معماری هر منطقه و بالا بردن آسایش ساکنان آن، توجه به ویژگیهای آب وهوایی محلی اجتنابناپذیر است. با آگاهی از عوامل و عناصر اقلیمی شهر شیراز، جهتگیری ساختمانها، شناخت از مصالح ساختمانی مناسب، انتخاب ابعاد پنجرهها وغیره میتوان تدابیری اندیشید تا ساکنان احساس راحتی و آسایش بیشتری کنند و با مصرف کمترین انرژی بتوانند گرمایش و سرمایش مورد نیاز مسکن خود را تأمین نمایند.گردآوری اطلاعات این تحقیق، بصورت کتابخانهای، اسنادی و پیمایشی بوده است.
حسین حاتمی نژاد؛ بابر منصوری؛ محمد فعلی
دوره 22، شماره 87 ، آبان 1392، صفحه 68-76
چکیده
با افزایش رشد شهرنشینی در بسیاری از نواحی جهان، بویژه در کشورهای درحال توسعه بر مشکلات و نارساییهای زندگی شهری افزوده شده است. از جملهی این مشکلات میتوان به افزایش جرم و جنایت در شهرها و ناامنی اشاره کرد. بسیاری از جامعه شناسان و برنامهریزان شهری بر نقش و تأثیر کالبد و فیزیک شهرها و طراحی فضاهای شهری در پیشگیری وکاهش جرم توافق ...
بیشتر
با افزایش رشد شهرنشینی در بسیاری از نواحی جهان، بویژه در کشورهای درحال توسعه بر مشکلات و نارساییهای زندگی شهری افزوده شده است. از جملهی این مشکلات میتوان به افزایش جرم و جنایت در شهرها و ناامنی اشاره کرد. بسیاری از جامعه شناسان و برنامهریزان شهری بر نقش و تأثیر کالبد و فیزیک شهرها و طراحی فضاهای شهری در پیشگیری وکاهش جرم توافق نظر دارند و اصول طراحی و راهکارهای لازم را پیشنهاد و ارائه نمودهاند. در این مقاله، که به روش توصیفی وتحلیلی وبه کمک منابع کتابخانهای و بهره جستن از نظریههای مختلف جامعه شناسان و برنامهریزان شهری، نگاشته شده، به تبیین نقش فضاهای شهری در پیشگیری از جرم وایجاد امنیت برای شهروندان، پرداخته شده است.
محمدمهدی حسین زاده؛ سعید رحیمی هرآبادی
دوره 22، شماره 87 ، آبان 1392، صفحه 77-80
چکیده
یکی از موضوعات محوری در مطالعات ژئومورفولوژیک، بررسی چگونگی روند تغییرات در اشکال سطح زمین است. امروزه ماهیت مطالعات ژئومورفولوژی را تبیین و تحلیل فرم و فرایندهای ژئومورفیک موجود در سطح زمین تشکیل میدهد. این موضوع حاکی از حاکمیت دیدگاه سیستمی بر این علم است. در دیدگاه سیستمی تحلیلهای ژئومورفیک براساس رابطهی میان فرم و فرایند ...
بیشتر
یکی از موضوعات محوری در مطالعات ژئومورفولوژیک، بررسی چگونگی روند تغییرات در اشکال سطح زمین است. امروزه ماهیت مطالعات ژئومورفولوژی را تبیین و تحلیل فرم و فرایندهای ژئومورفیک موجود در سطح زمین تشکیل میدهد. این موضوع حاکی از حاکمیت دیدگاه سیستمی بر این علم است. در دیدگاه سیستمی تحلیلهای ژئومورفیک براساس رابطهی میان فرم و فرایند صورت میگیرد. آستانههای ژئومورفیک به این علت که شرایط مرزی در وقوع تغییرات را نشان میدهند و نیز به منظور درک تغییرات زمانی، یکی از مفاهیم اساسی در تئوری سیستمی است، از اهمیت قابل توجهی در ژئومورفولوژی برخوردار است. این مقاله که مبتنی بر مطالعات کتابخانهای و استخراج مفاهیم نظری و کاربردی در حیطهی آستانهها و تعادل در راستای تحلیلهای سیستمی با بهرهگیری از منابع متعدد فارسی و لاتین است،تلاش دارد آستانهها و طبقهبندی آنها در ژئومورفولوژی را مورد مطالعه قرار دهد. همچنین، در ادامه نمونههایی از مسائل ژئومورفولوژی مانند فرسایش خندقی، سیستمهای مخروط افکنهای و رودخانهای به منظور درک بهتر موضوع، مورد بررسی اجمالی قرار میگیرد. نتایج نشان میدهد آستانههای ژئومورفیک به عنوان جدا کنندهی حالتهای متفاوت یک سیستم از یکدیگر قابل شناسایی است. در واقع با وقوع آستانه، فرایندهای حاکم بر سیستمهای ژئومورفیک تغییر پیدا میکند. این مفهوم اساساً بیان کنندهی شرایطی است که عملکرد یک فرایند درصدد رسیدن یک سیستم به تعادل جدید است. از نظر «شیوم» آستانههای ژئومورفیک به دو دستهی 1) درونی؛ که مربوط به درون یک سیستم ژئومورفیک است و 2)بیرونی؛ که تحت تأثیر متغیرهای بیرونی مانند تغییرات اقلیمی و تکتونیکی و ... قرار دارد طبقهبندی شده است.
نسرین نیک اندیش؛ سید فرزاد حسینی زاده آرانی
دوره 22، شماره 87 ، آبان 1392، صفحه 81-86
چکیده
تحلیل و مدیریت خطر زمین لغزش از وظایف مهم مدیران میباشد. در این تحقیق ویژگیهای زمین لغزش با استفاده از تصاویر ماهوارهایی گوگل ارتس و سیستم اطلاعات جغرافیایی بررسی شد. منطقه مطالعاتی پهنه زمین لغزش چهارتخته میباشد که در شهرستان اردل، استان چهار محال و بختیاری واقع شده است. دادههای اصلی از گوگل ارتس و مدل ارتفاعی رقومی اخذ شده ...
بیشتر
تحلیل و مدیریت خطر زمین لغزش از وظایف مهم مدیران میباشد. در این تحقیق ویژگیهای زمین لغزش با استفاده از تصاویر ماهوارهایی گوگل ارتس و سیستم اطلاعات جغرافیایی بررسی شد. منطقه مطالعاتی پهنه زمین لغزش چهارتخته میباشد که در شهرستان اردل، استان چهار محال و بختیاری واقع شده است. دادههای اصلی از گوگل ارتس و مدل ارتفاعی رقومی اخذ شده است. نقشههای تصویری پهنه لغزشی، کاربری زمین، ناهمواری و نقشه توسعه لغزشی از جمله نتایج این تحقیق میباشد. نتایج نشان میدهد که توده لغزشی در مجاورت یکی از انشعابات رودخانه کارون واقع شده است و یکی از علل اصلی وقوع لغزشها زیرشویی توسط آن میباشد. انتهای این توده، پنجه میباشد که به مرور رسوبات را به رودخانه تخلیه میکند. زمین لغزشهای چرخشی در آبرفت ها و کوهرفتها و بر دامنههای کمتر از 20 درجه رخ دادهاند و پرتگاهها و پنجه دارای شیب تند میباشند. تخلیه زه آبهای شهر ناقان، وجود راههای ارتباطی و کشت آبی از دیگر دلایل وقوع و توسعه زمین لغزش میباشد. 53 درصد جریانها به سمت جنوب و جنوب غرب زهکش میشوند. پرتگاه اصلی پهنه لغزشی مجاور جریانهای آبی رتبه 4 و 5 قرار دارد. زمینهای کشاورزی، خاک، راههای ارتباطی و حتی شهر ناقان در معرض تهدید توسعه پهنه لغزشی میباشند.
علی جوزی خمسلویی؛ هدی جواهران
دوره 22، شماره 87 ، آبان 1392، صفحه 87-92
چکیده
ماهیت و جوهرهی شهر با مسائل مختلفی از قبیل موضوعات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، فیزیکی، قضایی و محیطی پیوند خورده است. بنابراین معنی و مفهوم «امنیت شهری» مسألهای ترکیبی و پیچیده است. زیرا که شهر از واحدهای ملی و جهانی بسیاری تأثیر میپذیرد. لذا امروزه یکی از مباحث بسیار مهم در تأمین امنیت کلانشهرها؛ طراحی فضای قابل دفاع شهر میباشد. ...
بیشتر
ماهیت و جوهرهی شهر با مسائل مختلفی از قبیل موضوعات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، فیزیکی، قضایی و محیطی پیوند خورده است. بنابراین معنی و مفهوم «امنیت شهری» مسألهای ترکیبی و پیچیده است. زیرا که شهر از واحدهای ملی و جهانی بسیاری تأثیر میپذیرد. لذا امروزه یکی از مباحث بسیار مهم در تأمین امنیت کلانشهرها؛ طراحی فضای قابل دفاع شهر میباشد. این فضاها میتواند شامل طراحی فضاهای مسکونی ایمن، یکپارچهسازی فضای عمومی با دیگر کاربریها (مراکز تجاری، ادارات دولتی و سایر ارگانهای مهم)، کنترل تراکم جمعیت در مناطق مهم شهر در زمانهای مختلف و بهینهسازی سیستمهای حملونقل و مدیریت بحران باشد. با دستیابی به اطلاعات جامع و دادههای کلی میتوان نقشهی بحران شهر را تهیه کرد و با اجرای راهکارهای بهینه، ایمنی و امنیت شهری را ارتقا بخشید. الگوی تغییرات فضایی در شهرها و همچنین چارچوب کلی کاربری اراضی شهری مهمترین موضوعاتی هستند که در بحث ایمنی و امنیت شهری؛ اهمیت برنامهریزی پدافند غیرعامل را در شهرها بیان میکنند. برنامهریزی فضایی شهرها یکی از مهمترین اهرمهایی است که آسیبپذیری مناطق مختلف شهری را در مقابل بحرانهای طبیعی و انسانی در موقعیتهای مکانی و زمانی مختلف نشان میدهد. مسألهی ایمنی و امنیت شهری به الگوهای بسیار پیچیدهای از علل تراکمی و اثرات چندگانه بستگی دارد. زیرا علل ناامنی در شهرها از مبانی بسیار مختلفی ناشی میشود. پیچیدگی الگوها حاکی از این است که تفاسیر ساده و تشریح علل خاص این مسائل برای بهینهسازی ایمنی و امنیت شهری ارزش محدودی دارد. این مقاله با هدف ارزیابی نقش پدافند غیرعامل در تأمین و بهینهسازی امنیت کلانشهرها و ارایهی راهبردهای بنیادین در جهت کاهش بحرانهای ثانویه (بعد از وقوع بحرانهای اولیه از قبیل سیل، زلزله، آتشسوزی و آشوبهای شهری) تدوین شده است. به نظر میرسد رویکرد پدافند غیرعامل دیدگاه راهبردی جدیدی در پایهریزی امنیت کلانشهرها در جهت ساخت شهری سالم و ایمن میباشد.
سید محمد زمانزاده؛ منا انوشه
دوره 22، شماره 87 ، آبان 1392، صفحه 93-98
چکیده
مناطق خشک و نیمه خشک جهان در عرضهای 20 تا 45 درجه شمالی و جنوبی واقع شدهاند. کشور ایران نیز در این منطقه واقع شده که به کمربند جهانی بیابانی موسوم است. شناسائی این مناطق به عنوان اصولیترین و بنیادیترین کار محسوب میشود. در پهنه مناطق خشک ایران، تودههای بزرگی از ماسههای بادی در نقاط مختلفی متراکم شدهاند. این تودههای ماسهای ...
بیشتر
مناطق خشک و نیمه خشک جهان در عرضهای 20 تا 45 درجه شمالی و جنوبی واقع شدهاند. کشور ایران نیز در این منطقه واقع شده که به کمربند جهانی بیابانی موسوم است. شناسائی این مناطق به عنوان اصولیترین و بنیادیترین کار محسوب میشود. در پهنه مناطق خشک ایران، تودههای بزرگی از ماسههای بادی در نقاط مختلفی متراکم شدهاند. این تودههای ماسهای در اصطلاح محلی ریگ نامیده میشوند. محدوده مورد مطالعه تپه ماسهای بند ریگ کاشان، واقع در چاله مسیله و در جنوب دریاچه نمک میباشد. در این مقاله سعی براین خواهد بود که با مطالعه ژئومورفولوژی، نمونهبرداری و دانهبندی عناصر تپه ماسهی محیطهای بادی بررسی گردد .بررسیهای بعمل آمده شامل مراحل جمعآوری اطلاعات محلی، نمونهبرداری از تپه ماسهای، عاملهای آماری و رسوبشناسی با استفاده از نرم افزار GRADISTATمحاسبه گردیده و منحنیهای دانهبندی رسوبات ترسیم شد. بررسیهای دانهبندی رسوبات نشان میدهد که رسوبات در 4 نقطه تپه ماسهای دارای اختلاف جورشدگی φ 327/0 میباشد، که این اختلاف ناشی از موقعیت برداشت رسوبات و قدرت باد میباشد.
مریم شفیعی؛ زهرا ارزجانی
دوره 22، شماره 87 ، آبان 1392، صفحه 99-102
چکیده
در این مقاله، اینکه «چرا رنگین کمان را فقط بین زوایای 40 تا42 درجه در یک قطره کروی آب میتوان دید»، مورد بررسی قرار گرفته است. وقتی یک شعاع نور خورشید ازهوا وارد قطره آب میشود، مقداری از نور روی قطره بازتاب میکند، مقداری بعد از ورود به قطره ازپشت آن خارج میشود و مقداری از نوردر درون قطره طبق قانون اسنل شکست خورده و از قطره ...
بیشتر
در این مقاله، اینکه «چرا رنگین کمان را فقط بین زوایای 40 تا42 درجه در یک قطره کروی آب میتوان دید»، مورد بررسی قرار گرفته است. وقتی یک شعاع نور خورشید ازهوا وارد قطره آب میشود، مقداری از نور روی قطره بازتاب میکند، مقداری بعد از ورود به قطره ازپشت آن خارج میشود و مقداری از نوردر درون قطره طبق قانون اسنل شکست خورده و از قطره خارج می شود و تشکیل رنگین کمان می دهد. در تشکیل رنگین کمان دو عامل اصلی، ضریب شکست نور و طول موج نقش مهمی دارند که علت تشکیل رنگهای مختلف در رنگین کمان میباشد. هر قطره آب میتواند یک رنگ از رنگهای رنگین کمان را در محدوده دید انسان ایجاد کند. سپس علت کمانی بودن رنگین کمان بیان شده است. بعد از بررسی و اثبات فرمولهای ریاضی به این نتیجه میرسیم که شدت نور خروجی در تمام زوایا یکسان نیست وبیشتر نور رنگینی که از قطره بیرون میرود، با جهت تابش خورشید، زاویه حدود 42 درجه میسازد. البته این زاویه، بستگی به رنگ پرتو دارد و بین زاویه40 تا 42 درجه برای رنگهای قرمز تا بنفش متفاوت است.
حسن افراخته؛ فرهاد عزیزپور؛ رقیه شمسی
دوره 22، شماره 87 ، آبان 1392، صفحه 103-112
چکیده
شهرگرایی و تغییر شکل روستاهای اطراف شهرها از جمله مسائلی است که در دهههای اخیر نظام شهری کشورهای در حال توسعه از جمله ایران را تحت تأثیر قرار داده است. ادغام روستاهای حاشیه در بافت شهری، یکی از نمایانترین تغییرات کالبدی در بافت شهر ایرانی، به ویژه از دهه 50 بوده است. در این میان، حوزههای روستایی تحت نفوذ مستقیم شهرهای بزرگ به ویژه ...
بیشتر
شهرگرایی و تغییر شکل روستاهای اطراف شهرها از جمله مسائلی است که در دهههای اخیر نظام شهری کشورهای در حال توسعه از جمله ایران را تحت تأثیر قرار داده است. ادغام روستاهای حاشیه در بافت شهری، یکی از نمایانترین تغییرات کالبدی در بافت شهر ایرانی، به ویژه از دهه 50 بوده است. در این میان، حوزههای روستایی تحت نفوذ مستقیم شهرهای بزرگ به ویژه کلانشهر تهران این فرایند را عمیقتر و سریعتر پشت سر گذاشته است. به نحوی که، بسیاری از آنها اینک در بافت شهر ادغام شده و یا با وجود فاصله از بافت پیوسته شهرها، از ماهیت روستایی خود فاصله گرفتهاند. هدف از این تحقیق، بررسی جایگاه کنونی روستاهای شهری در طرحهای توسعه شهری است. روش انجام تحقیق توصیفی- تحلیلی است. شیوه جمع آوری اطلاعات نیز کتابخانهای است. نتایج تحقیق نشان میدهد که در طرحهای توسعه شهری به جایگاه روستاهای شهری از طریق اتخاذ و اجرای سیاستهایی نظیر حفاظت از ویژگیهای طبیعی و زیست محیطی، توسعه کارکردهای گردشگری، حفاظت و ساماندهی بافتهای تاریخی و فرهنگی و ... توجه شده است.