حسین حاتمی نژاد؛ روح ا.. محمدی
دوره 21، 84-1 ، اسفند 1391، صفحه 2-7
چکیده
توسعه پایدار، مفهوم جدیدی است که از طریق پیوند ابعاد مختلف توسعه (اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی) و توجه خاص به ملاحظات زیست محیطی و حفظ محیط زیست از دهه 80 به طور گستردهای مطرح گردید. از سوی دیگر، طراحی شهری به منظور زیباسازی فضای بصری و افزایش مسئولیت مدیران به محیط پیرامونی خود، از دهه1960مورد توجه قرار گرفته است. لذا در این نوشتار، ...
بیشتر
توسعه پایدار، مفهوم جدیدی است که از طریق پیوند ابعاد مختلف توسعه (اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی) و توجه خاص به ملاحظات زیست محیطی و حفظ محیط زیست از دهه 80 به طور گستردهای مطرح گردید. از سوی دیگر، طراحی شهری به منظور زیباسازی فضای بصری و افزایش مسئولیت مدیران به محیط پیرامونی خود، از دهه1960مورد توجه قرار گرفته است. لذا در این نوشتار، پس از تشریح «توسعه» در مفهوم سنتی و پایدار و سیاستهای توسعه شهری و شاخص پایداری شهری، الگوهای جدید آن تحت عنوان «توسعه پایدار» به عنوان اساس فعالیتهای توسعه پایدار شهری و ابزار دولتها در کسب اهداف توسعه پایدار، مطرح و مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در واقع این نوشتار مروری است بر بحثهای مربوط به ساخت و شکل پایدار شهر تا براساس آن به برخی از مدلهای شهری که به نظر میرسد بیشتر برای پایداری شهرهای امروزی باشند، پرداخته شود.
سیده شهلا حسینی اصل؛ حسن بیک محمدی
دوره 21، 84-1 ، اسفند 1391، صفحه 8-10
چکیده
شهر کازرون در جنوب استان فارس واقع شده است. وسعت آن در حدود 2174 هکتار میباشد. از این وسعت حدود 210 هکتار یا 10 درصد آن بافت فرسوده است که به دلایل ویژگیهای نامناسب از قبیل (کمبود اشتغال، کمبود خدمات، باریکی معابر، تراکم جمعیت، نارسایی در وضعیت زیربنایی – مشکلات اقتصادی – اجتماعی و حقوقی ) اثرات مستقیمی بر رکود و ...
بیشتر
شهر کازرون در جنوب استان فارس واقع شده است. وسعت آن در حدود 2174 هکتار میباشد. از این وسعت حدود 210 هکتار یا 10 درصد آن بافت فرسوده است که به دلایل ویژگیهای نامناسب از قبیل (کمبود اشتغال، کمبود خدمات، باریکی معابر، تراکم جمعیت، نارسایی در وضعیت زیربنایی – مشکلات اقتصادی – اجتماعی و حقوقی ) اثرات مستقیمی بر رکود و فرسودگی بافت و ساکنان آن میگذارد که مجموعه این عوامل به صورت سیستمی اهمیت مطالعه موضوع مورد نظر را مشخص مینماید . هدف از تحقیق حاضر شناخت مشکلات بافت فرسوده و ساختار اقتصادی – اجتماعی و فرهنگی محدوده مورد مطالعه و ارائه پیشنهاداتی جهت حل مشکلات این بافت میباشد. این تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی و میدانی در شهر کازرون انجام گرفته و اطلاعات و آمار لازم، از منابع موثق و سازمانها و ادارات معتبر شهرداری –فرمانداری –سازمان میراث فرهنگی و سالنامههای آماری و نتایج سرشماریهای عمومی نفوس و مسکن سالهای 1375 و 1385 تهیه گردیده است. نتایج حاصل از یافتهها نشان میدهد وضعیت اقتصادی – اجتماعی و تسهیلات بد زیر بنایی و عامل مدیریتی در عقب ماندگی بافت تأثیر دارد و اگر به توسعه فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی و ایجاد مشاغل و اصلاح شبکه معابر و توسعه مراکز خدماتی این محدوده اقدام کنیم از بسیاری مشکلات اقتصادی و آسیبهای اجتماعی بافت جلوگیری به عمل میآید.
حیدر لطفی؛ ماندانا قنبری
دوره 21، 84-1 ، اسفند 1391، صفحه 11-16
چکیده
توسعه پارک ملی کویر از حساسیت خاصی در همه ابعاد اکولوژیک، اقتصادی و سیاسی برخوردار است. این پارک ملی از بزرگترین پارک های ملی ایران است. توسعه پایدار پارک ملی کویر با توجه به ماهیت کویری بودن آن از نظر اکولوژیکی و حضور اکوسیستم های خاص در آن، وجود جانوران کمیاب و نادر آن مستلزم دقت خاصی خواهد بود که باید حتماً بر شناخت دقیق وضعیت موجود ...
بیشتر
توسعه پارک ملی کویر از حساسیت خاصی در همه ابعاد اکولوژیک، اقتصادی و سیاسی برخوردار است. این پارک ملی از بزرگترین پارک های ملی ایران است. توسعه پایدار پارک ملی کویر با توجه به ماهیت کویری بودن آن از نظر اکولوژیکی و حضور اکوسیستم های خاص در آن، وجود جانوران کمیاب و نادر آن مستلزم دقت خاصی خواهد بود که باید حتماً بر شناخت دقیق وضعیت موجود از همه نظر، برنامه ریزی آزمایشی و مدیریتی مستمر از نظر محیط زیست مبتنی باشد. این تحقیق با هدف شناسایی وضعیت محیط زیست، ارزیابی توان و ظرفیت برد اراضی و اکوسیستم های آن اقدام نموده و با توجه به استعدادها، مزیت های نسبی و حساسیت ها و نابسامانی های زیست محیطی آن برنامه ریزی آمایشی ارائه می دهد. با توجه به ضرورت اجرایی بودن خروجی این مطالعات، ابعاد اقتصادی، اجتماعی در فرایند برنامه ریزی با دقت لحاظ گردید. براساس ارزیابی توان پارک ملی کویر، توان توسعه کاربری های توریسم بیش از سایر کاربری هاست که مسأله حفاظت نیز باید مورد توجه قرار بگیرد. این پارک با داشتن ذخایر با ارزش گیاهی و جانوری و سایر ویژگی های استثنایی و متنوع از میراث های فرهنگی و ملی کشور محسوب می شود. اجرای خروجی نتایج مطالعات مستلزم تدوین طرح توسعه و نظام مدیریتی زیست محیطی می باشد که ماهیت رئوس مطالب آن در کنار تمهیدات و اقدامات ضروری دیگر در بخش نتیجه گیری و پیشنهادها ارائه گردیده است. در هر حال، استفاده از راهبردها و نتایج حاصل از این طرح در صورت مساعدت مسئولین زمینه را برای تدوین و استقرار نظام مدیریت مستمر زیست محیطی آماده نموده است. استقرار چنین نظامی اگر چه در سطح ملی هنوز میسر نشده و در آینده نزدیک، قابل دسترسی به نظر نمی رسد، ولی برای پارک ملی کویر با توجه کویری بودن آن و حضور ذخیره گاه زیست کره و تمایل اکوتوریسم در آن جا کاملاً قابل دسترسی به نظر می رسد که در حقیقت یک فرصت و مزیت نسبی برای پارک ملی کویر محسوب می شود.
نسیم حیدری نژاد
دوره 21، 84-1 ، اسفند 1391، صفحه 17-21
چکیده
در طول تاریخ، تکامل و حیات شهر مدیون شکلگیریاندیشههای خاص در تفکرات سیاسی وایدئولوژیکی بشر و بهرهگیری از نظرات و روش شناسیهای خاص درایجاد جوامع، جهت آسودگی حیات انسانی بوده است. پیشنهاد نظریات متفاوت توسطاندیشمندان در دورههای مختلف به ایجاد طرحها و الگوهای بسیاری برای ساماندهی فضای شهری منجر شده که شهر قدیمی اصفهان ...
بیشتر
در طول تاریخ، تکامل و حیات شهر مدیون شکلگیریاندیشههای خاص در تفکرات سیاسی وایدئولوژیکی بشر و بهرهگیری از نظرات و روش شناسیهای خاص درایجاد جوامع، جهت آسودگی حیات انسانی بوده است. پیشنهاد نظریات متفاوت توسطاندیشمندان در دورههای مختلف به ایجاد طرحها و الگوهای بسیاری برای ساماندهی فضای شهری منجر شده که شهر قدیمی اصفهان با پیشینه تاریخی غنی خود نیز از این موارد مستثنی نمیباشد. در این مقاله با این فرض که اصفهان بر پایه ایدئولوژی آرمانگرائی وطبیعت گرائی در قالب مکتب آرمان شهر گرائی ایدئولوژیک شکل گرفته است به برشماری موارد کلیدی این مکتب در انطباق با ساخت شهری اصفهان پرداخته شده است. در این پژوهش سعی شده است با روشهای توصیفی، اسنادی و کاربرد ارقام ودادههای کسب شده از منابع معتبر به تبیین این دید گاه پرداخته شود. ماحصل این مقاله تأکید بر این موضوع است که اصفهان در زمان صفویه با تلفیقی از ایدئولوژیهای زمانه، توسط شاه عباس وبا همراهی شیخ بهائی اوج شکوفائی ساخت شهری را در قالب یک آرمان شهر ایدئولوژیک به منصه ظهور مینهد. پایتخت صفویان با بهرهگیری از تمامی ارکان موجود در مکتب آرمانگرائی ایدئولوژیک تااندازه زیادی به مدینه فاضله که هدف نهائی تمامی مکاتب است نزدیک میشود.
داریوش ابوالفتحی؛ عیسی سراقی؛ قاسم صارم پور
دوره 21، 84-1 ، اسفند 1391، صفحه 22-27
چکیده
شهرستان نهاوند در ناحیه بندی استان بر اساس عوامل اصلی گردشگری که در طرح جامع مطرح شده در ناحیه 2 گردشگری استان قرار دارد.در نهاوند جاذبههای گردشگری طبیعی و فرهنگی متعددی وجود داردکه جاذبههای گردشگری در منطقه جنگلی سراب گیان بیشتر از نوع جاذبههای اکوتوریستی (طبیعی-زیست محیطی) میباشد. این تفرجگاه در جنوب شهر نهاوند و بین روستاهایی ...
بیشتر
شهرستان نهاوند در ناحیه بندی استان بر اساس عوامل اصلی گردشگری که در طرح جامع مطرح شده در ناحیه 2 گردشگری استان قرار دارد.در نهاوند جاذبههای گردشگری طبیعی و فرهنگی متعددی وجود داردکه جاذبههای گردشگری در منطقه جنگلی سراب گیان بیشتر از نوع جاذبههای اکوتوریستی (طبیعی-زیست محیطی) میباشد. این تفرجگاه در جنوب شهر نهاوند و بین روستاهایی با جمعیت زیاد واقع شده است و در تعطیلات آخر هفته، بویژه در فصل تابستان که دارای هوای خنک و سرسبزی فراوان است، کانون جذب گردشگران زیادی از شهرستان و دیگر نقاط استان و حتی استان های همجوار میباشد.قابل ذکر است که در کنار جنگل و سراب گیان تپه تاریخی شهر گیان وجود دارد که با توجه به حفاری باستان شناسان دارای تمدنی شبیه بین النهرین در 5700 سال پیش بوده است که در صورت ایجاد امکانات و تسهیلات میتواند زمینه را برای شکوفایی گردشگری در منطقه فراهم نماید. هدف این مقاله، تعیین عوامل مؤثر بر میزان تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان از جنگل و سراب گیان نهاوند و برآورد ارزش گذاری اقتصادی –تفرجگاهی آن بر اساس مدل تحلیلی CVM میباشد. در این مطالعه برای برآورد ارزش گذاری اقتصادی –تفرجگاهی جنگل و سراب گیان نهاوند از روش ارزش گذاری مشروط (CVM) 1 استفاده گردید. این روش تلاش میکند که تمایل به پرداخت (WTP) 2 افراد را تحت سناریوهای بازار فرضی مشخص، تعیین نماید.
تقی طاوسی؛ محسن آرمش
دوره 21، 84-1 ، اسفند 1391، صفحه 28-30
چکیده
از دیدگاه هواشناختی، اگر کمینه دمای روزانه به زیر صفر درجه سلسیوس تنزل یابد، یخبندان حادث شده است. این مقاله با هدف پژوهش جهت پیشبینی و روندیابی یخبندانهای زودرس پاییزه شهرستان خاش انجام شده است. برای مطالعه یخبندانهای زودرس، تاریخ اولین روز یخبندان دوره آماری از سال 1365 تا 1387 بررسی شد. احتمالات و دورههای بازگشت شروع ...
بیشتر
از دیدگاه هواشناختی، اگر کمینه دمای روزانه به زیر صفر درجه سلسیوس تنزل یابد، یخبندان حادث شده است. این مقاله با هدف پژوهش جهت پیشبینی و روندیابی یخبندانهای زودرس پاییزه شهرستان خاش انجام شده است. برای مطالعه یخبندانهای زودرس، تاریخ اولین روز یخبندان دوره آماری از سال 1365 تا 1387 بررسی شد. احتمالات و دورههای بازگشت شروع یخبندان پاییزه (زودرس) با توزیع نرمال و توزیع لوگ- پیرسن نوع 3 برآورد شد، در توزیع لوگ- پیرسن نوع 3 با احتمال 99 درصد زودتر از 17 آبان ماه، با احتمال 95 درصد زودتر از 24 آبانماه و در توزیع نرمال با احتمال 95 درصد زودتر از 21 آبان ماه یخبندان شروع نمیشود. ضریب تغییر دادهها 2/21 درصد محاسبه شد، که بیانگر نوسان نسبتاً زیاد در زمان آغاز یخبندان میباشد. با ترسیم نمودار اولین روز یخبندان و میانگین متحرک 11 ساله آن، سیر وقوع یخبندانها روندیابی شد، نتایج نشان داد که طی چند دهه گذشته شروع یخبندان پاییزه به سمت زمستان عقبنشینی کرده است.
مظفر کاظمی زاد
دوره 21، 84-1 ، اسفند 1391، صفحه 31-35
چکیده
مفهوم جهانی شدن در قلمرو علوم مختلف مورد بررسی قرار می گیرد. جهانی شدن در حوزه اقتصاد شروع شده و به قلمروهای سیاسی و فرهنگی کشیده شده است. از بین رفتن مرزهای جغرافیایی و کم شدن فاصله ها وجه مشترک دیدگاه های مختلف علوم در مورد جهانی شدن است و این اتفاق نظر وجود دارد که پیشرفت در ارتباطات و فن آوری های اطلاع رسانی عامل مهم در شکل ...
بیشتر
مفهوم جهانی شدن در قلمرو علوم مختلف مورد بررسی قرار می گیرد. جهانی شدن در حوزه اقتصاد شروع شده و به قلمروهای سیاسی و فرهنگی کشیده شده است. از بین رفتن مرزهای جغرافیایی و کم شدن فاصله ها وجه مشترک دیدگاه های مختلف علوم در مورد جهانی شدن است و این اتفاق نظر وجود دارد که پیشرفت در ارتباطات و فن آوری های اطلاع رسانی عامل مهم در شکل گیری این پدیده فراگیر است. رویکرد جدید به مفهوم جهانی شدن به قلمرو سیستم های طبیعی وارد می شود و چالش های فراروی جامعه بشری را از دیدگاه ساختارگرایی به عنوان فلسفه محیطی جغرافیا تحلیل می کند. گستردگی این سیستم ها در جهان و نبود مرزهای جغرافیایی در مقابل عملکرد آنها و نیز نحوه ارتباط سیستماتیک آنها می تواند بعنوان تشابهات و مشترکات سیستم های اقتصادی و سیاسی با سیستم های طبیعی باشد. از سوی دیگر با وجود اینکه این سیستم ها قبل از ظهور انسان در این کره حضور داشتند ولی در تعامل با فعالیت های بشری در روند رفتاری آنها اخلال بوجود آمده، به عنوان معضلی جدی در مقابل انسان ظاهر شده است و با روند فعلی فعالیت های صنعتی و اقتصادی بشر روز به روز بر شدت و مقیاس عملکردی آنها افزوده می شود و در حال مبدل شدن به چالش های مهم و حیاتی برای تمام جهانیان هستند. موضوع بهره برداری و حفاظت از محیط طبیعی و سیستم های آن، با ظهور چالش های نوین در حوزه محیط زیست نظیرتبعات تغییر اقلیم و بحران های زیست محیطی، به مفاهیم جهانی و مورد توجه دولت ها و شهروندان جهانی تبدیل شده است. علم جغرافیا ماهیتاً چنین بحران های طبیعی و زیست محیطی را موضوع مورد مطالعه خود تلقی کرده و با شناخت جامعی که از رفتار و روابط پدیده ها و عملکرد انسان دارد میتواند در معرفی و شناساندن سیستم های طبیعی به شهروندان و گروه های مختلف موفق باشد. همچنین توان ارائه راه حلهای مؤثر برای پیشگیری و حل معضلات و چالش های جهانی مطرح شده را دارد.
مصطفی محمدی ده چشمه
دوره 21، 84-1 ، اسفند 1391، صفحه 36-39
چکیده
توسعة شهری در هر دوره مستلزم نظام فکری عقلایی و تفکر فلسفی – ایدئولوژیک قالببندی شده در مکاتب، نظریههای علمی، بستر قانونی و سیاست گذاری کارآمد برگرفته از ظرف زمان و مکان میباشد. بر این اساس بشر نیز در طول حیات خود کوشیده است همة فعالیتهای خود از جمله آرایش فضایی زمین را بر مبنای اصول ایدئولوژیک و اعتقادی ساماندهی کند.از این ...
بیشتر
توسعة شهری در هر دوره مستلزم نظام فکری عقلایی و تفکر فلسفی – ایدئولوژیک قالببندی شده در مکاتب، نظریههای علمی، بستر قانونی و سیاست گذاری کارآمد برگرفته از ظرف زمان و مکان میباشد. بر این اساس بشر نیز در طول حیات خود کوشیده است همة فعالیتهای خود از جمله آرایش فضایی زمین را بر مبنای اصول ایدئولوژیک و اعتقادی ساماندهی کند.از این رو شهر به عنوان نمودی نوین از تمدن بشری و کانون تقدس، ثروت و قدرت، پدیدهای مستقل و خودگردان نیست؛ بلکه بخشی از ساخت جامعه و تبلور عینیت یافتهای از نیازهای اساسی گروههای مختلف اجتماعی ساکن در آن میباشد که از شرایط اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و ایدئولوژیک ناظر بر آن تأثیر میپذیرد و در هر دوره نمایانگر تفکر سازندگان آن میباشد. حال آنکه شکل گیری این گزارههای ایدئولوژیک خود تابعی از شرایط و بستر مکانی – زمانی زایش این مبانی فکری اثر بخش میباشند، تا جایی که مطالعة این نظرگاهها بدون توجه به بستر زمانی و مکانی آن عقیم میماند. در این پژوهش زمینههای شکلگیری و بلوغ مکتب شیکاگو از منظر عوامل بستر ساز آن، دیدگاهها و اصول، نظریات و نظریه پردازان این مکتب مورد مطالعه قرار میگیرند.
علی ترابی حقیقی؛ حسین صارمی؛ روح اله قلمبر
دوره 21، 84-1 ، اسفند 1391، صفحه 40-42
چکیده
علم جوان و نوپای مهندسی رودخانه، از ترکیب تخصصهایی از جمله تلفیق دو علم هیدرولیک، هیدرولوژی – ژئومورفولوژی، به بحث و بررسی حرکت آب در رودخانهها میپردازد. جهت پیشگیری از خسارات حاصل از وقوع سیلاب رودخانه، میبایست با به کارگیری روشهای مناسب میزان وقوع سیلهای احتمالی را برآورد کرد. از طرفی دیگر شناسائی مورفولوژی رودخانه ...
بیشتر
علم جوان و نوپای مهندسی رودخانه، از ترکیب تخصصهایی از جمله تلفیق دو علم هیدرولیک، هیدرولوژی – ژئومورفولوژی، به بحث و بررسی حرکت آب در رودخانهها میپردازد. جهت پیشگیری از خسارات حاصل از وقوع سیلاب رودخانه، میبایست با به کارگیری روشهای مناسب میزان وقوع سیلهای احتمالی را برآورد کرد. از طرفی دیگر شناسائی مورفولوژی رودخانه (اشکال فرسایش رودخانهای) میتواند ما را در این شناسائی و پیشگیری از خسارات کمک شایانی نماید. در این مقاله با شناسائی اشکال فرسایش رودخانهای در مسیر رودخانه چنارراهدار، با بهرهگیری از سامانه اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور، پراکندگی انواع فرسایش رودخانهای به همراه مناطق رسوبگذاری، نقشه انواع فرسایش رودخانهای رودخانه چنار راهدار تهیه شده است.
سمیه خسروی
دوره 21، 84-1 ، اسفند 1391، صفحه 43-47
چکیده
ابیانه، ماسوله، کندوان و میمند چهار روستای تاریخی و استثنایی ایران هستند که بدلیل معماری جالب توجه، مناظر زیبا و قدمت تاریخی از مجموعههای قابل بررسی به شمار میروند. روستای ابیانه در چهل کیلومتری شمال غربی شهرستان نطنز و هفتاد کیلومتری جنوب کاشان در استان اصفهان و در دامنة کوه کرکس واقع شده است. این روستا را به اعتبار آثار و بناهای ...
بیشتر
ابیانه، ماسوله، کندوان و میمند چهار روستای تاریخی و استثنایی ایران هستند که بدلیل معماری جالب توجه، مناظر زیبا و قدمت تاریخی از مجموعههای قابل بررسی به شمار میروند. روستای ابیانه در چهل کیلومتری شمال غربی شهرستان نطنز و هفتاد کیلومتری جنوب کاشان در استان اصفهان و در دامنة کوه کرکس واقع شده است. این روستا را به اعتبار آثار و بناهای تاریخی پرتنوعش باید از زمرة استثناییترین روستاهای ایران به شمار آورد. معماری و بافت بناهای ابیانه الهام گرفته از ویژگیهای طبیعی و زمین شناسی این منطقه میباشد. شکوه معماری بومی و سرشار از زیبایی این روستا، آن را در شمار نمونههای کم نظیر دیدنیهای جهان در آورده است. ابیانه نقطهای خوش منظره و خوش آب و هوا و دارای موقعیت طبیعی مساعد است. روستای ابیانه در دامنة شاخههایی از کوه کرکس، از رشته کوههای مرکزی ایران قرار گرفته است. از نظر شکل و ساختمان، درة ابیانه منطقهای چین خورده با رشته کوههای متعدد است، که عموماً از جنوب غرب به شمال غرب کشیده شده، که چهار جهت آن را کوه فراگرفته است. این مطالعه با بهرهگیری از نقشههای زمین شناسی و ژئومورفولوژی درة ابیانه توانمندیهای ژئوتوریسم را در توسعة روستای ابیانه ارزیابی میکند.
اشرف ماندنی
دوره 21، 84-1 ، اسفند 1391، صفحه 48-50
چکیده
از مسائل بسیار مهم و حیاتی در نواحی بیابانی و نیمه بیابانی وجود منابع آب و استفاده مناسب از آنها است. از سالهای بسیار دور شهر قم با کمبود آب مواجه بوده است که جهت برطرف شدن این مشکل اقدام به احداث سد پانزده خرداد بین شهر قم و دلیجان کردهاند. این سد در معرض رسوب گذاری زیاد است. بدیهی است این رسوبات سبب پرشدن سد و کوتاه شدن عمر مفید ...
بیشتر
از مسائل بسیار مهم و حیاتی در نواحی بیابانی و نیمه بیابانی وجود منابع آب و استفاده مناسب از آنها است. از سالهای بسیار دور شهر قم با کمبود آب مواجه بوده است که جهت برطرف شدن این مشکل اقدام به احداث سد پانزده خرداد بین شهر قم و دلیجان کردهاند. این سد در معرض رسوب گذاری زیاد است. بدیهی است این رسوبات سبب پرشدن سد و کوتاه شدن عمر مفید آن میشود. از این رو مطالعه پتانسیل فرسایشپذیری در بالادست حوضه ضروری است. بنابراین از جمله اهداف اصلی این تحقیق پهنهبندی حوضه آبخیز با توجه به میزان حساسیت سازندها به فرسایش و نقش آنها در تشکیل رسوبات جدید میباشد. برای این منظور ابتدا با کمک نقشههای توپوگرافی 1:50000، مرز حوضه آبخیز سد پانزده خرداد مشخص شد. سپس به دقت بر روی نقشه زمین شناسی 1:50000 قم-دلیجان، پیاده شد. پس از تهیه نقشههای زمین شناسی، آبراهه ها، بارش، ژئومورفولوژی(پیکرشناسی زمین)، شیب و نفوذپذیری خاک از حوضه مورد مطالعه، به صورت رقومی درآمدند و سپس با استفاده از تکنیکهای امتیاز دهی و تلفیق لایهها (Overlay Index)، شدت فرسایشپذیری به کمک سیستم GIS در حوضه آبخیز سد پانزده خرداد تهیه شد. در این مقاله مشخص گردید که واحدهای حساس به فرسایش شدید، به صورت وسیعی اغلب در قسمت مرکزی حوضه استقرار دارد و حجم عظیمی از خاک این حوضه نیمه بیابانی، درحال رسوب گذاری در مخزن سد پانزده خرداد میباشد. در پایان مقاله نیز چند راهکار منطقی برای کنترل وکاهش فرسایشپذیری خاک عنوان شده است.
علی اکبر سرمدی سیفی؛ احمد ادیب
دوره 21، 84-1 ، اسفند 1391، صفحه 51-53
چکیده
این مقاله به بررسی نقش عوامل مؤثر بر وقوع پدیده زمین لغزش در روستای قوزلو میپردازد. بر اساس بررسیها ومطالعات میدانی انجام شده، روستای قوزلو برروی یک پهنه لغزشی قدیمی واقع شده که در بخشهای جنوبی، غربی و مرکز روستا به دلیل فعالیت پاشنه یک توده لغزشی، مساکن دچار خسارات شدهاند. زیربری و حذف تکیههای جانبی پاشنه لغزشی ...
بیشتر
این مقاله به بررسی نقش عوامل مؤثر بر وقوع پدیده زمین لغزش در روستای قوزلو میپردازد. بر اساس بررسیها ومطالعات میدانی انجام شده، روستای قوزلو برروی یک پهنه لغزشی قدیمی واقع شده که در بخشهای جنوبی، غربی و مرکز روستا به دلیل فعالیت پاشنه یک توده لغزشی، مساکن دچار خسارات شدهاند. زیربری و حذف تکیههای جانبی پاشنه لغزشی به وسیله سرشاخههای رودخانه انگوران چای وافزایش دبی چشمههای گسلی در مرز راندگی گسل قرهناز- قوزلو، آبیاری باغات در پاشنه لغزشی و ورود فاضلابهای خانگی به داخل توده لغزشی و نفوذ پذیری کم افق کنگلومرای سازند قم از مهمترین عوامل مؤثر بر رانش زمین در روستای قوزلو بوده است.
موسی ملکی پور
دوره 21، 84-1 ، اسفند 1391، صفحه 54-58
چکیده
گروههای انسانی در گسترههای مختلف جغرافیایی نسبت به سطح تکنیک و تمدن و میزان برخورداری از مواهب طبیعی، محیط را به نسبتهای مختلفی تغییر داده و در نهایت استیلا و تفوق آنها بر محیط منجر به ایجاد مناظر آمایش یافته گردیده است. سکونتگاهها در چهار چوب روابط متقابل انسان و محیط و برحسب شرایط محیط طبیعی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی سیاسی ...
بیشتر
گروههای انسانی در گسترههای مختلف جغرافیایی نسبت به سطح تکنیک و تمدن و میزان برخورداری از مواهب طبیعی، محیط را به نسبتهای مختلفی تغییر داده و در نهایت استیلا و تفوق آنها بر محیط منجر به ایجاد مناظر آمایش یافته گردیده است. سکونتگاهها در چهار چوب روابط متقابل انسان و محیط و برحسب شرایط محیط طبیعی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی سیاسی – اداری و تاریخی سازمان مییابند. هدف از این پژوهش تحلیل نظام سکونتگاهی روستاهای بخش شرق و غرب شهرستان دهلران و روابط متقابل مرکز ناحیه و روستاهای پیرامون است. بر این اساس، از طریق دادههای طبیعی، اقتصادی و انسانی، روستاهای شرق و غرب و روابطی که با شهر دهلران بعنوان مرکز ناحیه دارند، مورد پژوهش قرار میگیرد، چرا که بر اثر همین همبستگی و پیوندهای جغرافیایی میان شهر و ناحیه، انجام هر اقدام عمرانی در شهر، تأثیراتی را روی ناحیه می گذارد و بر عکس تکامل اقتصادی و اجتمایی ناحیه را نیز در سیمای جغرافیایی شهر بازتابی است که این پیوند و ارتباطات را به گونههای مختلف میتوان مورد ارزیابی قرار دارد. تبیین علمی توزیع فضایی، اندازه و پراکندگی سکونتگاههای روستایی شهرستان در شرایط موجود و وضعیت آن در گذشته و آینده صورت گرفته، از این رو حائز اهمیت است که شناخت دقیق و اصولی پراکندگی جغرافیایی سکونتگاهها وعوامل مؤثر در تثبیت جمعیت یا مهاجرت آنها را در یک دوره 10 ساله نشان می دهد . شهرستان دهلران بعنوان یکی از فضاهای روستایی مهاجر فرصت کشور با مسائل و مشکلاتی در رابطه با کوچک شدن سکونتگاهها در روستاهای بخش غربی، تخلیه آبادیها و کاهش جمعیت روستایی روبرو است حال آنکه سکونتگاههای روستایی به لحاظ جمعیت و اندازه در بخش شرقی شهرستان رشد نموده و با روستاهای تثبیت شده و تولیدی مواجه است. این پژوهش به عنوان گامی در تقویت روابط شهر و روستا با تکیه برمبانی رویکرد مطالعات ناحیهای انجام شده است تا بتواند عوامل ایجاد ناپایداری سکونتگاهها، در دو بخش شرق و غرب شهرستان دهلران را شناخته و رابطه استراتژیک، آنها را با توجه به گرایشات جهانی به مدیریت پویای ناحیهای درکشورهای توسعه یافته بهتر درک کند.
سیامک تقی زاده قلعه جوقی؛ منوچهر معصومی
دوره 21، 84-1 ، اسفند 1391، صفحه 59-65
چکیده
بر اثر فعالیتهای انسانی و پدیدههای طبیعی، چهره زمین همواره دستخوش تغییر میشود. سرعت و تنوع این تغییر و تحول در محیطهای شهری بیش از سایر مناطق میباشد. از اینرو برای مدیریت بهینه مناطق شهری، آگاهی از نسبت تغییرات کاربری اراضی از ضروریات محسوب میشود. بنابراین داشتن اطلاعات در خصوص چگونگی استفاده از اراضی وتغییرات کاربری آن ...
بیشتر
بر اثر فعالیتهای انسانی و پدیدههای طبیعی، چهره زمین همواره دستخوش تغییر میشود. سرعت و تنوع این تغییر و تحول در محیطهای شهری بیش از سایر مناطق میباشد. از اینرو برای مدیریت بهینه مناطق شهری، آگاهی از نسبت تغییرات کاربری اراضی از ضروریات محسوب میشود. بنابراین داشتن اطلاعات در خصوص چگونگی استفاده از اراضی وتغییرات کاربری آن در طی زمان، از موارد مهم در برنامهریزی شهری به حساب میآید. افزایش جمعیت و استفاده بیش از حد از توان زمین، فشار بر محیط زیست را افزایش داده است. براین مبنا ضرورت دارد آهنگ وروند توسعه شهرها تحت کنترل قرار گیرد. علوم وتکنیکهای سنجش از دور و GIS بعنوان یک ابزار نوین و دقیق این امکان را ایجاد مینماید که کارشناسان، پژوهشگران و برنامهریزان با بهرهبرداری از این علوم، با استفاده از تصاویرماهوارهای و عکسهای هوائی ضمن بررسی ومطالعه تغییرات محیطی، فیزیکی وکالبدی شهرها در بازههای زمانی مختلف واستخراج اطلاعات وتجزیه و تحلیل دادهها، فرآیند روند توسعه شهرها را قابل کنترل و پیشبینی نمایند. مقاله حاضر به منظور تعیین تغییرسطح کاربری اراضی شهرستان نقده در بازه زمانی سالهای 1343 الی 1388، با استفاده از تعبیر و تفسیر عکسهای هوائی و تصاویر ماهوارهای در پوششها و کاربریهای مختلف در پنج کلاس مسکونی، جاده، پوشش گیاهی وجنگلی و آبهای سطحی به صورت رقومی در لایههای مختلف تعیین و برای مقایسه وتعیین تغییرات، رقومیسازی گردیده است.
محبوبه خسروی نژاد؛ سید اسکندر صیدائی؛ حسین صرامی
دوره 21، 84-1 ، اسفند 1391، صفحه 66-69
چکیده
در جوامع پیشرفته بخش اعظم جمعیّت در شهرها اسکان یافتهاند و مرام زندگی شهری مردم را در خود غرق کرده است. به این ترتیب روستا و زندگی روستایی مفهومی دور از ذهن و از طرفی جذاب برای این جمعیّت شهرنشین به شمار میرود. این موضوع انگیزهی اصلی تبدیل شدن روستا به یک مقصد گردشگری است. مقوله گردشگری روستایی از عوامل تأثیرگذار در ارتباط شهر و ...
بیشتر
در جوامع پیشرفته بخش اعظم جمعیّت در شهرها اسکان یافتهاند و مرام زندگی شهری مردم را در خود غرق کرده است. به این ترتیب روستا و زندگی روستایی مفهومی دور از ذهن و از طرفی جذاب برای این جمعیّت شهرنشین به شمار میرود. این موضوع انگیزهی اصلی تبدیل شدن روستا به یک مقصد گردشگری است. مقوله گردشگری روستایی از عوامل تأثیرگذار در ارتباط شهر و روستا میباشد، که پیامدهایی را به همراه خواهد داشت. از این رو بررسی گردشگری خانههای دوّم و روابط متقابل شهر و روستا از اهمیّت کاربردی ویژهای برخوردار میباشد.
سید حجت موسوی
دوره 21، 84-1 ، اسفند 1391، صفحه 70-76
چکیده
یکی از مهمترین مشکلات و بحرانهای حال و آینده جهان به ویژه کشور ایران، بحران کمبود، آلودگی و محدودیت منابع آب شیرین میباشد. به ویژه اینکه همین مقدار منابع آب کمی هم که در ایران وجود دارد به علت بسیاری عوامل طبیعی و انسانی، آلوده و غیرقابل استفاده و مصرف می شوند. یکی از مهمترین مشکلات منابع آب شیرین، آلوده و شور شدن آنها توسط عوامل ...
بیشتر
یکی از مهمترین مشکلات و بحرانهای حال و آینده جهان به ویژه کشور ایران، بحران کمبود، آلودگی و محدودیت منابع آب شیرین میباشد. به ویژه اینکه همین مقدار منابع آب کمی هم که در ایران وجود دارد به علت بسیاری عوامل طبیعی و انسانی، آلوده و غیرقابل استفاده و مصرف می شوند. یکی از مهمترین مشکلات منابع آب شیرین، آلوده و شور شدن آنها توسط عوامل مختلف طبیعی است. در ایران رودخانههای بسیاری وجود دارند که در قسمت منشأ و سرچشمه، آب آنها دارای کیفیت مطلوب بوده، ولی در قسمتهای وسطی و انتها آب آنها به علت پاره ای عوامل کیفیت خود را از دست داده و غیر قابل استفاده میشوند. عوامل طبیعی بسیاری در شوری آب این رودها، از جمله تشکیلات زمینشناسی شور، گنبدهای نمکی، طی یک مسافت طولانی و شستن رسوبات سازندهای مختلف، دمای بسیار بالای منطقه و تبخیر بیش از حد و... دخیل می باشند که می توان یکی از مهمترین عوامل را عامل گنبدهای نمکی برشمرد که به علت موقعیت زمینشناسی و جغرافیایی ایران در بیشتر نقاط کشور به ویژه قسمت ایران مرکزی، جنوب و شمال غرب مشاهده میشوند. از جمله رودهایی که دارای چنین مشکلی میباشند، میتوان حبله رود در گرمسار، آجی چای (تلخه رود) در آذربایجان، دهرم (از شاخههای رود مند) در استان فارس، دالکی و بسیاری دیگر را نام برد، که سالانه به طور متوسط چندین هزار تن املاح و نمک از طریق شستشوی سازندها و گنبدهای نمکی موجود در مسیر این رودها وارد آب آنها شده و کیفیت آب را به طور کلی تغییر میدهند که در صورت انجام پارهای اعمال از جمله تغییر مسیر شاخههای شور و یا شیرین، جلوگیری از ریختن آب چشمههای شور به درون رودهای شیرین، کانالیزه کردن مسیر رودهای شیرین و...، میتوان این منابع مهم و کمیاب را احیا و بازسازی کرد تا آب این رودها حداقل قابل مصرف برای کشاورزی و یا صنعتی و پروژههای عمرانی و ... در قسمتهای میان رود و پایان رود گردد.
محمدرئوف حیدر ی فر
دوره 21، 84-1 ، اسفند 1391، صفحه 77-89
چکیده
جهانی شدن در حال اتفاق و پیشروی به سوی آیندهای مبهم است. در ارتباط با تأثیر این فرایند بر فضای جغرافیایی دیدگاههای متناقضی وجود دارد؛ گرچه برخی سعی در اثبات اهمیت جغرافیا و ماندگاری و تأثیر آن در زندگی اجتماعی دارند ولی به زعم عدهای دیگر آیندهای روشن برای علم جغرافیا و مفهوم سرزمین وجود ندارد. بیمکان شدن جریانها، غیر ...
بیشتر
جهانی شدن در حال اتفاق و پیشروی به سوی آیندهای مبهم است. در ارتباط با تأثیر این فرایند بر فضای جغرافیایی دیدگاههای متناقضی وجود دارد؛ گرچه برخی سعی در اثبات اهمیت جغرافیا و ماندگاری و تأثیر آن در زندگی اجتماعی دارند ولی به زعم عدهای دیگر آیندهای روشن برای علم جغرافیا و مفهوم سرزمین وجود ندارد. بیمکان شدن جریانها، غیر سرزمینی شدن نهادها، سازمانها و شرکتها نوید رسیدن نوع جدیدی از روابط اجتماعی را میدهد. پدیدهای نوظهور در حال تکامل است که مفاهیمی همانند مکان، مرز، سرزمین، ناحیه، منطقه، تنوع و تفاوت را از بین برده و این به معنی پایان یا مرگ جغرافیا است. بنابراین کنکاشی اساسی در زمینه حقیقت و ماهیت جغرافیا و چگونگی آینده آن از امور مهم و وظایف اصلی جغرافیدانان است که این مقاله نیز در حد توان در پی پاسخ به آن میباشد. همچنین رویکرد مقاله، آینده پژوهی بوده و دیدگاه نوواقعگرائی دارد.
بهمن رمضانی؛ محمد طالقانی
دوره 21، 84-1 ، اسفند 1391، صفحه 90-94
چکیده
مناطق ساحلی در سراسر جهان ازجنبههای تاریخی در زمره مناطقی قرار میگیرند که به دلیل وجود منابع غنی، همواره در معرض بیشترین بهرهبرداریها قرار دارند. مناطق ساحلی از پربارترین و پویاترین مناطق جهان و بستر فعّالیتهای عظیم اقتصادی و اجتماعی در جهان به شمار میروند. از طرف دیگر، به موازات رشد جمعیت و توسعه فعّالیتها در این ...
بیشتر
مناطق ساحلی در سراسر جهان ازجنبههای تاریخی در زمره مناطقی قرار میگیرند که به دلیل وجود منابع غنی، همواره در معرض بیشترین بهرهبرداریها قرار دارند. مناطق ساحلی از پربارترین و پویاترین مناطق جهان و بستر فعّالیتهای عظیم اقتصادی و اجتماعی در جهان به شمار میروند. از طرف دیگر، به موازات رشد جمعیت و توسعه فعّالیتها در این عرصهها طی سالهای گذشته، فشار زیادی بر این مناطق وارد آمده و در معرض انواع آلودگیها و تخریبها قرار گرفتهاند. سواحل ایران نیز از این قاعده مستثنا نبوده و طی سالهای گذشته به ویژه سواحل شمالی کشور، در معرض انواع آلودگیها و توسعه کاربریها، فراتر از توان و تحمّل این مناطق قرار گرفته است. به همین دلیل نیز طی سالهای گذشته تلاشهایی برای اصلاح این روندها و شرایط حاکم بر این عرصهها آغاز شده است. با تصویب ماده 63 قانون برنامه چهارم توسعه و آیین نامه اجرایی آن انتظار میرود، با توجّه به ساز و کارهای اجرایی و وظایفی که برای دستگاههای اجرایی در این آییننامه پیشبینی شده است، بتوان تا حدودی معضلات کنونی سواحل کشور را به طور عام و سواحل شمالی کشور را به طور خاص، سازماندهی کردکه این سازماندهی باید نتیجه مطالعات و برنامه ریزی در قالب فرایند مدیریت یکپارچه محیطی باشد. بر این اساس، در مقالة حاضر به صورت اجمالی به برخی از مسائل و مشکلات پرداخته شده و در نهایت پیشنهادهایی ارایه میشود.
رحیم سرور؛ شراره نورانی
دوره 21، 84-1 ، اسفند 1391، صفحه 95-101
چکیده
پس از طرح نظریه توسعه پایدار در دهه 70 ،اقدامات سازمانهای بینالمللی و پیگیری دولتها به مرور و سپس بتدریج زمینههای اجرایی شدن آن اصول آن را فراهم ساخت. تأکید بر حفظ محیط زیست ،صرفه جویی در مصرف انرژی و صیانت از ارزشهای محیطی در کنار کمک به توسعه جوامع محلی از جمله اصولی بود که در حوزه طراحی و مدیریت هتلها و اقامتگاهها به منصه ...
بیشتر
پس از طرح نظریه توسعه پایدار در دهه 70 ،اقدامات سازمانهای بینالمللی و پیگیری دولتها به مرور و سپس بتدریج زمینههای اجرایی شدن آن اصول آن را فراهم ساخت. تأکید بر حفظ محیط زیست ،صرفه جویی در مصرف انرژی و صیانت از ارزشهای محیطی در کنار کمک به توسعه جوامع محلی از جمله اصولی بود که در حوزه طراحی و مدیریت هتلها و اقامتگاهها به منصه ظهور رسید، به نحوی که از دهه 90 به بعد شاهد بودیم در سرتاسر جهان و بویژه در حوزه کشورهای با اقتصادی فعال درعرصه توریسم، اکوهتل به عنوان برند و مؤلفه تمایز در بازار عمل می کند، و مدیریت اکوهتل با تأکید خاص بر «راهبرد حفاظت ضروری برای توسعه و توسعه ضروری برای حفاظت» تلاش دارد تا نقشی در تحقق عملی توسعه پایدار مطابق آنچه که در دستورکار 21 مورد توافق دولتها قرار گرفته، داشته باشد. برنامههای پیاده شده در طراحی و مدیریت با برند اکوهتل به حدی چشمگیر بوده که رعایت اصول آن را به ضرورتی خاص برای سایر کشورها تبدیل کرده است. هدف اصلی این مقاله بررسی مقدماتی الزامات رویکرد به اکوهتل در ایران میباشد، نوع تحقیق اسنادی تحلیلی بوده و یافتههای مقاله نشان می دهد که ارزشهای زیست محیطی و تنوع جغرافیایی مناطق مختلف ایران در کنار استفاده اصولی از ارزشهای نهفته در محیط و به موازات آن ایجاد حداکثر سازگاری بین عملکرد هتل و اقامتگاهها با ویژگیهای هر محل و منطقه، الزام می نماید که یک سری دستورالعملهای ویژه جهت الگوهای ساخت و مدیریت هتلها و اقامتگاهها متناسب با ویژگیهای مختلف جغرافیایی تدوین و ملاک عمل و ارزشیابی قرار گیرد.
مریم جابری
دوره 21، 84-1 ، اسفند 1391، صفحه 102-112
چکیده
تپههای ماسهای در محدوده نوک هلالیهای بسیار بزرگ ساحلی (200 متر در طول ساحل) در حال فرسایش هستند که عامل ایجاد آن فعالیت جریانهای برگشتی در این منطقه میباشد. ساحل در محدوده نوک هلالیهای بسیار بزرگ به باریکترین حد خود میرسد. این مسئله به امواج پیشرو ناشی از طوفانهای بزرگ و مدهای بلند امکان رسیدن به پنجه تپههای ...
بیشتر
تپههای ماسهای در محدوده نوک هلالیهای بسیار بزرگ ساحلی (200 متر در طول ساحل) در حال فرسایش هستند که عامل ایجاد آن فعالیت جریانهای برگشتی در این منطقه میباشد. ساحل در محدوده نوک هلالیهای بسیار بزرگ به باریکترین حد خود میرسد. این مسئله به امواج پیشرو ناشی از طوفانهای بزرگ و مدهای بلند امکان رسیدن به پنجه تپههای ساحلی و زیر بری آنها را فراهم ساخته که این عمل در نهایت موجب فرسایش تپههای ساحلی میشود. اندازهگیریها و مشاهدات میدانی تلماسهها، ساحل شنی و مورفولوژی جریانهای برگشتی در طول 18 کیلومتر از خط ساحلی خلیج مونتری در کالیفرنیا انجام گرفته است. این بخش از خط ساحل ماسهای خلیج، بر اثرگسترش تلماسهها بیش از 40 متر بالا آمدگی پیدا کرده است.ارتفاع امواج در زیر دماغه به سمت مرکز خلیج، جاییکه همگرایی امواج به دلیل شکست آنها بر روی کانیون زیردریایی خلیج مونتری صورت میگیرد، افزایش چشمگیری مییابد. گرادیان بزرگ ارتفاع موج در طول ساحل باعث ایجاد یک گرادیان ممتد و پیوسته در مقیاس مورفودینامیکی میشود. در نتیجه بخاطر قدرتمند بودن امواج برگشتی و نیز دهانه باریک خلیج در نزدیکی محل برخورد طبیعی امواج، سبب توسعه جریانات برگشتی در تمام طول ساحل گشته است. تغییرات طولی ساحل ناشی از حجم تپههای در حال فرسایش با نوسانات طولی ساحل ناشی از نوک هلالیهای خط ساحل دارای همبستگی قابل توجهی و در سطح اطمینان 95% میباشد. همچنین تغییرات طولی ساحل ناشی از نوک هلالیهای خط ساحلی همبستگی بسیار زیادی با نوسانات طولی ساحل در محدوده جریانات برگشتی دارد که در سطح اطمینان 95% میباشد. بنابراین، میتوان اظهار داشت که نوک هلالیهای بسیار بزرگ در ارتباط با جریانات برگشتی بوده و موقعیت تپههای در حال فرسایش نیز مرتبط با محدوده نوک هلالیهای بسیار بزرگ میباشند.