مهدی مدیری
دوره 21، شماره 83 ، آبان 1391، صفحه 2-8
چکیده
زمین دارای ویژگی های گوناگونی می باشد و اندازه گیری مشخصه های فیزیکی و ظاهری زمین، مرحله ای اساسی در بسیاری از کاربردها است. با پیشرفت فناوری در سنجنده های گوناگون، امکان اندازه گیری جنبه های مختلف ویژگی های پدیده ها فراهم شده است. با استفاده از سنجنده ها می توان مجموعه داده لازم پیرامون اجسام گوناگون ...
بیشتر
زمین دارای ویژگی های گوناگونی می باشد و اندازه گیری مشخصه های فیزیکی و ظاهری زمین، مرحله ای اساسی در بسیاری از کاربردها است. با پیشرفت فناوری در سنجنده های گوناگون، امکان اندازه گیری جنبه های مختلف ویژگی های پدیده ها فراهم شده است. با استفاده از سنجنده ها می توان مجموعه داده لازم پیرامون اجسام گوناگون را اخذ کرده و با پردازش آن به اطلاعات مفید راجع به محیط پیرامون رسید. تصاویر ماهواره ای به عنوان یک منبع اطلاعات رقومی، در دسترس و مقرون به صرفه در کاربردهای گوناگونی مورد استفاده قرار می گیرند. دو دسته ی مهم تصاویر ماهواره ای از نظر گستره کاربرد بیشتر، تصاویر چند طیفی و تصاویر فراطیفی (ابرطیفی) می باشند. تصاویر چند طیفی، به وسیله ی سنجنده هایی تولید می شوند که انرژی بازتابی از سطح زمین را فقط در محدوده ی چند باند از طیفی الکترومغناطیس اندازه گیری می کنند. تصاویری که با سنجنده های فراطیفی تهیه می شوند، تشعشعات بازتابی را در یک سری باند باریک و متصل به هم اندازه گیری می کنند. سنجنده های فراطیفی توانمندترین نوع سنجنده های تصویربرداری، از نظر توان تفکیک طیفی هستند که تصاویر حاصل از آن ها حاوی اطلاعات در بیش از صد باند طیفی می باشند.
احمد پوراحمد؛ حسین نجفی؛ رقیه شمسی؛ محمد فعلی
دوره 21، شماره 83 ، آبان 1391، صفحه 9-15
چکیده
موضوع زمین و چگونگی استفاده از آن همواره موضوع و بستر اصلی برنامهریزی شهری بوده و در حقیقت سرنوشت نهایی طرح توسعه شهری وچگونگی مداخله و نظارت بر نحوه استفاده از زمین را رقم میزند و همواره یکی از مسایل اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در شهرنشینی معاصر را این مقوله تشکیل داده است. در مقاله حاضر به بررسی وضعیت کاربری اراضی شهر سعد آباد پرداخته ...
بیشتر
موضوع زمین و چگونگی استفاده از آن همواره موضوع و بستر اصلی برنامهریزی شهری بوده و در حقیقت سرنوشت نهایی طرح توسعه شهری وچگونگی مداخله و نظارت بر نحوه استفاده از زمین را رقم میزند و همواره یکی از مسایل اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در شهرنشینی معاصر را این مقوله تشکیل داده است. در مقاله حاضر به بررسی وضعیت کاربری اراضی شهر سعد آباد پرداخته شده است. ابتدا وضع موجود کاربریها مورد بررسی قرار گرفته است سپس به برنامهریزی برای آینده پرداخته شده است. روش بکار گرفته شده در این مقاله بصورت توصیفی-تحلیلی است. چارچوب نظری تحقیق با استفاده از روش کتابخانهای گردآوری شده است و سایر اطلاعات با روش میدانی گردآوری شدهاند. تحلیل کیفی کاربریها با استفاده از مدل SWOT انجام گرفته است. جهت ترسیم و تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزارهای GIS و AUTO CAD استفاده شده است. بر اساس نتایج به دست آمده در اکثر کاربریهای وضع موجود کمبود وجود دارد و بعضی از کاربریها نیز با مازاد روبرو هستند، که این امر نشان دهنده عدم تعادل در وضعیت کاربریهاست که باید با برنامهریزی دقیق به سمت تعادل هدایت شود.
محمدرضا ثروتی؛ محمدرضا یوسفی روشن
دوره 21، شماره 83 ، آبان 1391، صفحه 16-35
چکیده
جابجایی شن وماسه وذرات ریز (گردوخاک) بوسیله باد در بسیاری از محیطهای زیستی رخ میدهد، اما این پدیده بصورت پرقدرتتر و در مقیاس وسیعتری در سرزمینهای خشک و کم آب رخ میدهد و مهمترین مسائلی که سرزمینهای خشک با آن درگیر هستند، به همین پدیده برمیگردد. به منظور در امان ماندن ساختمانها، زمینهای زراعی، خطوط لوله و شبکههای ...
بیشتر
جابجایی شن وماسه وذرات ریز (گردوخاک) بوسیله باد در بسیاری از محیطهای زیستی رخ میدهد، اما این پدیده بصورت پرقدرتتر و در مقیاس وسیعتری در سرزمینهای خشک و کم آب رخ میدهد و مهمترین مسائلی که سرزمینهای خشک با آن درگیر هستند، به همین پدیده برمیگردد. به منظور در امان ماندن ساختمانها، زمینهای زراعی، خطوط لوله و شبکههای حمل ونقل از خطر طوفان شن و دفن شدن در میان ذرات ریز خاک و شن، ایجاد و توسعهی ابزارهای کنترل و مقابله با این پدیدهی طبیعی ضروری مینماید.نواحی شهری در سرزمینهای خشک می توانند بخودی خود موانعی بر سر راه انواع جابجایی ذرات شن وماسه وگرد وخاک معلق در باد باشند. در یک توجه مساوی میتوان دریافت که تمرکزگرایی در مناطق خشک و صحرایی وابسته به منابع آب زیرزمینی، زمینهای قابل کشت محدود میباشد که همین خصوصیات باعث تحت فشار قرارگرفتن زمین براثر تمرکزگرایی و جذب جمعیت در پیرامون سکونتگاهها میشود. از این رو، اکوسیستم صحرا در نواحی نزدیک به نواحی شهری بیشتر در معرض آسیب قرار میگیرند. در نتیجه زندگی نباتی در معرض نابودی قرار گرفته، ساختار خاک آسیب میبیند. بنابراین حجم جابجایی ماسه و ذرات ریز خاک افزایش پیدا کرده و مشکلات ومسائل ناشی از باد در حجم و مقیاس بزرگتری خود را نشان میدهند. در این حیطه عواملی که باعث بوجود آمدن مسائل مربوط به شن وماسه و ذرات ریز خاک وتبعات آنها می شوند، بسیار وابسته به عواملی هستند که موجبات بیابان زایی را فراهم میکنند که بیشترین درصد توجه را اخیراً به خود جلب کردهاند. (ای جی پیلور و هانی 1976 سازمان ملل متحد1977) کاهش و یا بهبود نتایج ناخوشایند مربوط به جابجایی شن وماسه و ذرات ریز خاک، نیازمند کسب اطلاعات کافی درمورد خصوصیات طبیعی این گونه جابجاییها، و شناسایی عوامل شتاب دهندهی این فرایند و تلاش برای کاهش کمیت وکیفیت این رخدادهای طبیعی میباشد. بنابراین هدف این مقاله شناسایی خصوصیات طبیعی، شدت و پراکندگی جابجایی شن و ماسه و ذرات ریز خاک بوسیلهی باد در سرزمینهای خشک و همچنین مشکلاتی که تحت تأثیر فرایندهای بادی بوجود میآیند میباشد، و تمام این اعمال درجهت ابداع مدلی برای شناسایی و مشاهدهی جابجایی شن و ذرات ریز خاک است و اینکه چگونه این امکان را بوجود آورد که با تکیه بر اطلاعات بدست آمده، جابجایی ذرات ریز شن و ماسه و خاک و نیز صدمات وخطرات ناشی از فرسایش بادی را به نحو احسن برآورد کرد، وهمچنین بتوان از این طریق با اندازهگیری دقیق این جابجاییها را به کنترل درآورد.
حسنعلی فرجی سبکبار؛ مهدی مدیری؛ رحیم علی عباسپور؛ سعید رحیمی
دوره 21، شماره 83 ، آبان 1391، صفحه 36-41
چکیده
از تلاش و مبارزه بشر برای رویاروی و غلبه بر طبیعت قرن ها می گذرد. این تلاش، تقابل و مبارزه مداوم با طبیعت است که نیروهای مهار نشده اش هر روز وسیعتر شده و بیشتر فاجعه می آفریند. این تلاش و مبارزه در سالهای اخیر به دلیل پیشرفت علوم و تکنولوژی های ارتباطی و اطلاعاتی برای مدیریت بحران بسیار مفیدتر ظاهر شده است. در محیط رقابتی، بقا ...
بیشتر
از تلاش و مبارزه بشر برای رویاروی و غلبه بر طبیعت قرن ها می گذرد. این تلاش، تقابل و مبارزه مداوم با طبیعت است که نیروهای مهار نشده اش هر روز وسیعتر شده و بیشتر فاجعه می آفریند. این تلاش و مبارزه در سالهای اخیر به دلیل پیشرفت علوم و تکنولوژی های ارتباطی و اطلاعاتی برای مدیریت بحران بسیار مفیدتر ظاهر شده است. در محیط رقابتی، بقا در گرو غافلگیر نشدن است و کامیابی پاداش غافلگیر کردن. از اینرو لزوم آمادگی و داشتن برنامه منسجم در مبارزه با نیروهای طبیعت در قالب مدیریت سوانح طبیعی مشهود است. در این پژوهش کوشش شد تا با تعریف بحران و انواع آن به بررسی عواملی که باعث اهمیت این پدیده در جوامع انسانی شده، پرداخته شود و با تعریف مفاهیم مدیریت بحران و بیان فازهای مختلف آن ضمن تعریف علوم تله ژئواینفورماتیک به بررسی نقش این علوم در مدیریت بحران پرداخته شود. و در پایان معماری پیشنهادی از تله ژئوانفورماتیک برای راه اندازی سامانه مدیریت بحران ارائه شد. واژههای کلیدی: بحران - سوانح طبیعی - تله ژئواینفورماتیک - مدیریت بحران
مفید شاطری
دوره 21، شماره 83 ، آبان 1391، صفحه 42-44
چکیده
منشاء عقاید داروینیسم که به عهد باستان حدود پنجم قبل از میلاد بر می گردد و به صورت علمی و مدون در قرن نوزدهم توسط داروین بیان گردیده، تأثیرات عمیق و شگرفی بر علوم مختلف و از جمله جغرافیا گذاشت. تحت تأثیر این عقاید مکاتب جدیدی همچون مکتب جبر جغرافیا و تطورگرایی ظهور یافتند که این مکاتب نیز خود به زایش ایدئولوژی های مهمی همچون فاشیسم ...
بیشتر
منشاء عقاید داروینیسم که به عهد باستان حدود پنجم قبل از میلاد بر می گردد و به صورت علمی و مدون در قرن نوزدهم توسط داروین بیان گردیده، تأثیرات عمیق و شگرفی بر علوم مختلف و از جمله جغرافیا گذاشت. تحت تأثیر این عقاید مکاتب جدیدی همچون مکتب جبر جغرافیا و تطورگرایی ظهور یافتند که این مکاتب نیز خود به زایش ایدئولوژی های مهمی همچون فاشیسم و نازیسم و به قدرت رسیدن حکومتهای با این تفکرات کمک نمود. بیان تئوری های مهمی همچون تئوری فضای حیاتی توسط راتزل(1)، رابطه جغرافیا و نقش آن در شکل گیری این تفکرات را بیان میدارد. هر چند در تقابل با این نظریات و مکاتب، تفکرات نوین و جدید در جغرافیا رشد یافته و نسج گرفت که مباحث مطرح شده در جغرافیای آنارشیسم اجتماعی توسط الیزه رکله(2) جغرافیدان فرانسوی و پتروکروپوتکین(3) جغرافیدان روسی از آن جمله می باشد. این مقاله ضمن اشاره ای گذرا به سابقه داروینیسم اجتماعی، روابط متقابل و تأثیر و تأثرات جغرافیا و این مکتب را بررسی و تأثیرات آن را بر جغرافیا و فضای جغرافیایی و نقش جغرافیدانان را در حال حاضر بیان مینماید.
علی شماعی؛ محمد عین شاهی میرزا؛ جواد ملکان
دوره 21، شماره 83 ، آبان 1391، صفحه 45-50
چکیده
در طی چند دهه اخیر به دنبال تحولات صنعتی، اقتصادی، اجتماعی و مهاجرت از روستاها به شهرها رشد و گسترش مناطق حاشیه نشین، انواع آسیبهای اجتماعی را به دنبال داشته است. امروزه آسیبهای اجتماعی از مهمترین عوامل تهدید کننده امنیت درکلانشهرها محسوب میشوند. افزایش روز افزون تعداد مجرمین در کلانشهرها بخصوص در کشورهای در حال توسعه ...
بیشتر
در طی چند دهه اخیر به دنبال تحولات صنعتی، اقتصادی، اجتماعی و مهاجرت از روستاها به شهرها رشد و گسترش مناطق حاشیه نشین، انواع آسیبهای اجتماعی را به دنبال داشته است. امروزه آسیبهای اجتماعی از مهمترین عوامل تهدید کننده امنیت درکلانشهرها محسوب میشوند. افزایش روز افزون تعداد مجرمین در کلانشهرها بخصوص در کشورهای در حال توسعه مهمترین دغدغه مدیران شهری است. با توجه به ضرورتهای امنیتی، اقتصادی و اجتماعی این مسئله، شناسایی عوامل و عناصر مؤثر بر افزایش جرایم شهری به عنوان نخستین راهکار در دستور کار برنامهریزان شهری است. تحقیق حاضر در راستای شناسایی عوامل مؤثر بر بروز جرائم و آسیبهای اجتماعی به منظور پیشگیری و کنترل انجام گرفته است. حاشیهنشینی به عنوان یکی از بسترهای مهم بروز آسیبهای اجتماعی است که همواره با گسترش آن شاهد افزایش ناامنی اجتماعی - اقتصادی میشود. نتایج حاصله از این پژوهش مشخص میسازد در این مناطق به خاطر تزلزل ارزشهای انسانی، انواع آسیبها و جرایم (چه به مثابه انحراف و چه در زمره بیماری یا اختلال) به راحتی میتواند رشد کند. بیعدالتیهای اجتماعی و اقتصادی و به ویژه رشد ضعیف توسعه فرهنگی زمینه ساز بسیاری از جرایم شهری است. فقر فرهنگی و اقتصادی که به دنبال خود فرسودگی کالبد شهری را موجب میشود، مهمترین عوامل و زمینههای رشد و گسترش جرایم شهری است. در این تحقیق ضمن بررسی نظری و مفهومی آسیبهای اجتماعی، عوامل بروز جرائم و آسیبها در مناطق حاشیهنشین در سه دسته عوامل اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و کالبدی تبیین گردیده است.
طاهر پریزادی؛ ثریا روشنگر
دوره 21، شماره 83 ، آبان 1391، صفحه 51-57
چکیده
سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) بستری برای ذخیره، نگهداری، مدیریت و تجزیه و تحلیل اطلاعات جغرافیایی میباشد و جهت کار همزمان با دادههایی که وابستگی مکانی (جغرافیایی) و توصیفی دارند، طراحی شده است. امروزه در اختیار داشتن دادههای بهنگام و استخراج اطلاعات مورد نیاز از این دادهها دارای اهمیت فراوانی میباشد. در این رابطه سیستمهای ...
بیشتر
سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) بستری برای ذخیره، نگهداری، مدیریت و تجزیه و تحلیل اطلاعات جغرافیایی میباشد و جهت کار همزمان با دادههایی که وابستگی مکانی (جغرافیایی) و توصیفی دارند، طراحی شده است. امروزه در اختیار داشتن دادههای بهنگام و استخراج اطلاعات مورد نیاز از این دادهها دارای اهمیت فراوانی میباشد. در این رابطه سیستمهای اطلاعات جغرافیایی به عنوان ابزاری مهم در مدیریت دادههای زمین مطرح میباشند که با فراهم ساختن امکان یکپارچهسازی دادههای حاصل از منابع مختلف، امکان استخراج اطلاعات مورد نیاز و کشف ارتباطات پیچیده و نا پیدای ما بین پدیدههای مختلف را فراهم مینمایند. این مقاله به بررسی کاربردهای سیستم اطلاعات جغرافیایی در برنامهریزی شهری وطرحهای توسعه شهری میپردازد. جهت رسیدن به این امر درگام نخست به بررسی پیشینه و فرآیند تکامل و اصول و قابلیتهای این سیستم در چارچوب مجموعههای نرم افزاری پرداخته شده است وسپس با ارائه فرایند تهیه دو نمونه ازطرحهای توسعه شهری جایگاه هر یک ازکاربردهای GIS در مراحل تهیه و نوع کارکرد آن مشخص شده است. نتایج حاصل نیز حاکی از این است که با پیشرفت روز افزون در فناوریهای نوین کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی در برنامهریزی شهری توسعه یافته است و نیازمندیهای طرحهای توسعه شهری را در قالب تحلیلهای کیفی وکمی ورقومی پاسخگوست. در گام بعدی به برخی ازمشکلات فرارویGIS در سیستم کلان برنامهریزی و برنامهریزی شهری در ایران اشاره شده است.
سید حسن قریشی کرین؛ سعید عسگری
دوره 21، شماره 83 ، آبان 1391، صفحه 58-64
چکیده
جغرافیای تاریخی شیعه یکی از موضوعات مورد توجه در سال های اخیر است که ویژگی و امتیاز خاص این بُعد از مباحث اجتماعی- تاریخی، توجه به جغرافیای اقشار مختلف شیعه همزمان با پرداختن به سیر تحولات تاریخی این مهم میباشد. بررسی این موضوع از آن نظر حایز اهمیت است که از جایگاه و موقعیت اجتماعی شیعیان در جهان اسلام و تأثیرات آن بر تحوّلات سیاسی ...
بیشتر
جغرافیای تاریخی شیعه یکی از موضوعات مورد توجه در سال های اخیر است که ویژگی و امتیاز خاص این بُعد از مباحث اجتماعی- تاریخی، توجه به جغرافیای اقشار مختلف شیعه همزمان با پرداختن به سیر تحولات تاریخی این مهم میباشد. بررسی این موضوع از آن نظر حایز اهمیت است که از جایگاه و موقعیت اجتماعی شیعیان در جهان اسلام و تأثیرات آن بر تحوّلات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی عالم اسلامی شناختی بهتر و دقیقتر در اختیار محقق قرار میدهد. در این پژوهش با در نظر گرفتن کشورهای شیعه نشین در طول قرون اسلامی، به موضوع فوق خواهیم پرداخت.
آزاده زائری امیرانی؛ علیرضا سفیانیان
دوره 21، شماره 83 ، آبان 1391، صفحه 65-69
چکیده
به منظور برنامه ریزی و مدیریت شهری خصوصاً در راستای نیل به توسعه پایدار در نواحی شهری و استفاده بهینه از سرزمین، دسترسی به اطلاعات صحیح و به هنگام از وضعیت کاربری و پوشش اراضی شهری بسیار ضروری است. سطوح نفوذناپذیر یکی از اجزاء پوشش شهری به شمار می روند که نقش مؤثری در تغییر سیمای سرزمین و کیفیت محیط زیست شهری دارند. با توجه به اهمیت ...
بیشتر
به منظور برنامه ریزی و مدیریت شهری خصوصاً در راستای نیل به توسعه پایدار در نواحی شهری و استفاده بهینه از سرزمین، دسترسی به اطلاعات صحیح و به هنگام از وضعیت کاربری و پوشش اراضی شهری بسیار ضروری است. سطوح نفوذناپذیر یکی از اجزاء پوشش شهری به شمار می روند که نقش مؤثری در تغییر سیمای سرزمین و کیفیت محیط زیست شهری دارند. با توجه به اهمیت این سطوح، روش های مختلفی برای تهیه نقشه پوشش نفوذناپذیر و بررسی تغییرات آن با استفاده از تصاویر ماهوارهای وجود دارد. این روش ها را می توان در پنج گروه کلی: طبقه بندی زیرپیکسل، طبقه بندی شبکه عصبی، طبقه بندی با استفاده از مدل VIS، مدل رگرسیون درختی، آنالیز ترکیب طیفی خلاصه کرد. به طور کلی هر یک از این روش ها مزایا و معایب خود را داشته ولی اکثراً از آنها برای طبقه بندی و آشکارسازی تغییرات سطوح نفوذناپذیر استفاده می شود. در این بررسی ضمن تشریح سطوح نفوذناپذیر و اهمیت آن، روش های مختلف نقشه سازی این سطوح به اختصار شرح داده شده است.
فاطمه زابل عباسی؛ مرتضی اثمری سعدآباد
دوره 21، شماره 83 ، آبان 1391، صفحه 70-72
چکیده
عناصر بارش و دما را می توان از مهمترین عناصر اقلیمی هر منطقه دانست. وقوع پدیده هایی از قبیل افزایش یا کاهش ناگهانی دما، بارندگی و غیره یک یا چند سال را می توان دلیلی بر تغییر اقلیم آن منطقه دانست. این تحقیق با استفاده از روشهای معمول سریهای زمانی به بررسی تغییرات دما و بارندگی در مقاطع زمانی سالانه و فصلی در ایستگاه سینوپتیک بندرلنگه ...
بیشتر
عناصر بارش و دما را می توان از مهمترین عناصر اقلیمی هر منطقه دانست. وقوع پدیده هایی از قبیل افزایش یا کاهش ناگهانی دما، بارندگی و غیره یک یا چند سال را می توان دلیلی بر تغییر اقلیم آن منطقه دانست. این تحقیق با استفاده از روشهای معمول سریهای زمانی به بررسی تغییرات دما و بارندگی در مقاطع زمانی سالانه و فصلی در ایستگاه سینوپتیک بندرلنگه طی دوره آماری (2000-1966) می پردازد. تحلیل های بارش نشان داده که میانگین بارش بندرلنگه در دوره آماری مورد مطالعه 7/154 میلیمتر است. انحراف معیارو ضریب تغییرات بارش نیز در این دوره به ترتیب 7/96 میلیمتر و 63 درصد بوده است. روند تغییرات بارندگی فصلی طی دوره آماری مورد مطالعه نشان می دهد که بارندگی فصل بهار و تابستان از روند کاهشی برخوردار بوده و در پاییز و زمستان این روند سیرصعودی داشته است. توزیع بارش فصلی بندرلنگه در طی دوره فوق از بهار تا تابستان به ترتیب 7، 2، 21، 70 درصد از بارش سالانه است. جهت تعیین دوره های حرارتی، ابتدا بین دماهای سالانه، نوسانات دوره های کاهش و افزایش دما مشخص و میزان تغییرات در هر دوره حرارتی محاسبه گردیده است. نوسان دمای فصول تابستان و پاییز شدیدتر بوده و در فصول زمستان و بهار این نوسانات از نظم بیشتری برخوردار است. همچنین دوره 70- 1966 به عنوان خشکترین دوره 5 ساله در طی سالهای مورد مطالعه معرفی گردیده است.
صادق کریمی خواجه لنگی
دوره 21، شماره 83 ، آبان 1391، صفحه 73-76
چکیده
پدیده انسوترکیبی از دو واژه النینو- نوسان جنوبی و یکی از الگوهای پیوند از دور مهم در نیمکره جنوبی است که بر آب و هوای سراسر کره زمین از طریق تغییر در الگوهای دمایی، بارشی و... تأثیر میگذارد. تأثیر این پدیده در فازهای مختلف سرد و گرم آن بر الگوهای دمایی و بارشی نقاط مختلف کره زمین و از جمله ایران توسط پژوهشگران مختلف بررسی شده و تفاوت ...
بیشتر
پدیده انسوترکیبی از دو واژه النینو- نوسان جنوبی و یکی از الگوهای پیوند از دور مهم در نیمکره جنوبی است که بر آب و هوای سراسر کره زمین از طریق تغییر در الگوهای دمایی، بارشی و... تأثیر میگذارد. تأثیر این پدیده در فازهای مختلف سرد و گرم آن بر الگوهای دمایی و بارشی نقاط مختلف کره زمین و از جمله ایران توسط پژوهشگران مختلف بررسی شده و تفاوت های معناداری بین آنها مشاهده شده است. اما از آنجایی که واکنش هر منطقهای در سطح کره زمین در برابر انسو متفاوت بوده و با تأخیرهای زمانی گوناگون انجام میگیرد، لذا در این مقاله ارتباط انسو با بارش فصلی و ماهانه شهرکرد مورد مطالعه قرار گرفته است. در این مقاله ارتباط بین این دو الگو از طریق آمار یک دوره 44 ساله (2000-1957) از بارش ایستگاه سینوپتیک شهرکرد و ناهنجاری دمایی منطقه3،4 Nino مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج این بررسی نشان میدهد که در طول دوره آماری مورد مطالعه الگوی بارش شهرکرد در ماههای می، ژوئن، اوت، اکتبر و نوامبر با انسو پیوند دارد، که میزان این ارتباط در ماههای مذکور نیز با تفاوت دارد. لذا همبستگی انسو با الگوی بارش ماهانه شهرکرد به ترتیب در ماههای ژوئن، می (فصل بهار)، اکتبر، نوامبر (فصل پاییز) نمایانتر است. با توجه به نتایج این بررسی همچنین متوجه شدیم که اساساً همبستگی بین انسو و بارش شهرکرد معکوس(منفی) میباشد. نتایج بدست آمده نشان میدهد که بیشترین ارتباط بین ناهنجاری دمایی4،3 Nino با بارش شهرکرد با تأخیر چهار ماهه مشاهده میشود.
مقصود بیات؛ رباب صفری
دوره 21، شماره 83 ، آبان 1391، صفحه 77-81
چکیده
افزایش مداوم جمعیت کشور نیاز به مواد غذایی و تولیدات کشاورزی را روزافزون نموده و در شرایط موجود تولیدات کشاورزی تکافوی نیازهای کشور را نمیکند و علیرغم هدف دستیابی به خودکفایی، برای تأمین مصرف جمعیت، با آهنگ کنونی رشد آن، خرید قسمت عمده مایحتاج از خارج در آینده اجتنابناپذیر خواهد بود. این در حالی است که فرآوردههای کشاورزی در ...
بیشتر
افزایش مداوم جمعیت کشور نیاز به مواد غذایی و تولیدات کشاورزی را روزافزون نموده و در شرایط موجود تولیدات کشاورزی تکافوی نیازهای کشور را نمیکند و علیرغم هدف دستیابی به خودکفایی، برای تأمین مصرف جمعیت، با آهنگ کنونی رشد آن، خرید قسمت عمده مایحتاج از خارج در آینده اجتنابناپذیر خواهد بود. این در حالی است که فرآوردههای کشاورزی در بازارهای جهانی نیز با کمبود مواجه بوده، تهیه و تأمین نیازهای کشور را با مشکلاتی روبرو نموده است. این شرایط ایجاب میکند که کشاورزی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته، و در بهرهبری از منابع و استفاده از امکانات موجود گامهای مؤثر و سریعی در جهت افزایش تولیدات و تأمین مواد غذایی مورد نیاز برداشته شود. مطالعه حاضر با هدف شناخت نابرابریهای فضایی و تعیین جایگاه هر یک از شهرستانهای استان فارس در بخش کشاورزی انجام گرفته است. روش تحقیق (توصیفی-تحلیلی) میباشد که با الهام از مدل آماری شاخص ترکیبی توسعه انسانی (HDI) سطوح توسعهیافتگی کشاورزی استان مشخص شده است. از نرم افراز SPSS نیز برای تجزیه و تحلیل دادهها استفاده شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که رتبه و سطح شهرستانها در شاخصهای مختلف متفاوتند که این مسأله بیانگر توسعه نامتعادل شهرستانها در بخش کشاورزی و شاخصهای مختلف آن است.
غلامحسین رستگارنسب؛ زهرا ارزجانی؛ منصوره بنا زاده؛ سارا باقری
دوره 21، شماره 83 ، آبان 1391، صفحه 82-85
چکیده
به مناسبت روز جهانی نجوم و نیز هشتمین همایش دانش آموزی نجوم، پژوهش سرای دانش آموزی محمدبن زکریای رازی، آموزش و پرورش ناحیه شهر ری، در اول می 2006 مصادف با 11 اردیبهشت 1385 اقدام به برگزاری پروژه ای بین المللی تحت عنوان «اندازه گیری فاصله زمین تا ماه با استفاده از مثلثات غیر اقلیدوسی» با همکاری کشورهای امریکا، هند، ایتالیا و تایلند ...
بیشتر
به مناسبت روز جهانی نجوم و نیز هشتمین همایش دانش آموزی نجوم، پژوهش سرای دانش آموزی محمدبن زکریای رازی، آموزش و پرورش ناحیه شهر ری، در اول می 2006 مصادف با 11 اردیبهشت 1385 اقدام به برگزاری پروژه ای بین المللی تحت عنوان «اندازه گیری فاصله زمین تا ماه با استفاده از مثلثات غیر اقلیدوسی» با همکاری کشورهای امریکا، هند، ایتالیا و تایلند نمود. جمع کثیری از دانش آموزان کشورهای شرکت کننده با راهنمایی متخصصین علم نجوم، در این پروژه شرکت کردند. همچنین در داخل کشور، گروه ها و انجمن های نجومی مختلف همکاری داشتند. هدف از این پروژه، آموزش عملی نجوم و ریاضی در سطح بین المللی بود تا دانش آموزان بتوانند به اعداد و ارقامی که مدت ها پیش از این در مورد آنها در کتب و مراکز علمی بحث شده بود قطعیت بخشند. در این اندازه گیری ها، دانش آموزان گروه نجوم پژوهش سرای ری، هم زمان با دیگر گروه ها به اندازه گیری زاویه سمت و ارتفاع ماه در منطقه پیکارد بر روی سطح ماه پرداختند. نتایج این اندازه گیری ها به همراه سایر آزمایش های دیگر گروه های داخلی و خارجی، انطباق خوبی با مقادیر استاندارد از قبل اندازه گیری شده داشت.
حمید عنایتی
دوره 21، شماره 83 ، آبان 1391، صفحه 86-90
چکیده
هدف خلاصهسازی DTM کسب شده از روی دادههـای لیدار بمنظور جنرالیزاسیون (کاهش جزئیات) و همچنین تقویت عوارض مهم میباشد. جهت تجسم سطح زمین میبایستی به تقویت عوارض خاصی از قبیل خطوط راهها و سدها پرداخت. این مقاله بدنبال یک الگوریتم جهت استخراج راهها است. با الگوریتم خلاصهسازی میتوان شبکه راهها و ابر نقاط فیلتر شده مربوط ...
بیشتر
هدف خلاصهسازی DTM کسب شده از روی دادههـای لیدار بمنظور جنرالیزاسیون (کاهش جزئیات) و همچنین تقویت عوارض مهم میباشد. جهت تجسم سطح زمین میبایستی به تقویت عوارض خاصی از قبیل خطوط راهها و سدها پرداخت. این مقاله بدنبال یک الگوریتم جهت استخراج راهها است. با الگوریتم خلاصهسازی میتوان شبکه راهها و ابر نقاط فیلتر شده مربوط به LIDAR را برآورد نمود.
بهمن کارگر؛ حمید بحیرایی؛ محمد علی رجایی ریزی
دوره 21، شماره 83 ، آبان 1391، صفحه 91-93
چکیده
وضع جاری در حوزههای اقتصاد، جامعه، فرهنگ یا مفهوم و ماهیت ارزیابی تأثیرات اجتماعی سیاست میتواند از جهات مختلف نامطلوب تشخیص داده شود و از همین رو اقداماتی برای بهبود این وضعیت انجام گیرد. بر همین اساس است که صورتهای مختلف توسعه نظیر توسعه اقتصادی، توسعه اجتماعی و یا توسعه سیاسی پدید میآید. اما آن صورتی از توسعه که در نظر ...
بیشتر
وضع جاری در حوزههای اقتصاد، جامعه، فرهنگ یا مفهوم و ماهیت ارزیابی تأثیرات اجتماعی سیاست میتواند از جهات مختلف نامطلوب تشخیص داده شود و از همین رو اقداماتی برای بهبود این وضعیت انجام گیرد. بر همین اساس است که صورتهای مختلف توسعه نظیر توسعه اقتصادی، توسعه اجتماعی و یا توسعه سیاسی پدید میآید. اما آن صورتی از توسعه که در نظر عموم مردم بیشتر شناخته شده، توسعه اقتصادی است. جوامع برای رسیدن به توسعه اقتصادی 3 دسته اقدام انجام میدهند: سیاستگذاری، طراحی برنامه و اجرای پروژه، سیاستها ماهیتی کلان و نرمافزاری دارند و معمولاً کلان نگر هستند. همه سیاستها، برنامهها و پروژههای توسعه را جمعاً اقدام توسعهای میخوانند. سالانه چندین سیاست، دهها و صدها برنامه و هزاران پروژه برای تحقق توسعه- یعنی بهبود وضعیتهای جاریای که نامطلوب پنداشته میشوند- طراحی و اجرا میشوند. اقدامات توسعهای ظاهراً ماهیتی فنی دارند و تا 3 دهه قبل کارشناسان توسعه به ماهیت اجتماعی و تأثیرات گستردهای که بر زندگی مردم میگذراند، بیتوجه بودند. قریب 3 دهه است که مشخص شده، اقدامات توسعهای فقط ابعاد فنی ندارند و علاوه بر تأثیرات منفی که بر زندگی مردم بر جا میگذارند، موفقیت آنها در دست یافتن به اهدافشان مستلزم لحاظ کردن برخی متغیرهای اجتماعی است. امروز با اطمینان میدانیم که موفقیت یک اقدام توسعهای در اغلب موارد نیازمند لحاظ کردن پیش زمینه اجتماعی اقدام میباشد. سدهای بسیاری در هر سال ساخته می شوند که مردم ساکن در منطقه مخزن سد باید منطقه را ترک کنند. کانالهای آبیاری بسیاری ساخته میشوند که کاربران روستایی این کانالها از عوارض ساخت آنها شکایت دارند یا قادر به استفاده کارآمد از آنها نیستند. دولتها سیاستهای گستردهای در زمینه کنترل مصرف سوخت، هدفمند کردن یارانهها، دادن تسهیلات مالی و اعتبارات، واگذاری منابع طبیعی، ساخت پالایشگاهها و تأسیسات نفت و گاز، توسعه توریسم، کشیدن جادهها و پروژههای خطی مشابه نظیر ریل و خطوط لوله و انبوهی از اقدامات دیگر را برنامه ریزی و اجرا میکنند که همگی تأثیراتی بر زندگی مردم بر جا میگذارند.
عطیه سادات صابری
دوره 21، شماره 83 ، آبان 1391، صفحه 94-96
چکیده
مقاله «شهرهای مدرن، پست مدرن، الکترونیک و دیدگاه انتقادی جغرافیدان» سعی دارد به چالش های خاص شهرهای مدرن، پست مدرن و الکترونیک از دیدگاه فضاهایی که ایجاد می کند، بپردازد و به این نتیجه برسد که فضای مجازی شهر الکترونیک به مدد فضای واقعی شهر آمده و برای آن برنامه ریزی می کند و ابعاد آن را در مقیاس و اندازه و نیاز به تمرکز و ...
بیشتر
مقاله «شهرهای مدرن، پست مدرن، الکترونیک و دیدگاه انتقادی جغرافیدان» سعی دارد به چالش های خاص شهرهای مدرن، پست مدرن و الکترونیک از دیدگاه فضاهایی که ایجاد می کند، بپردازد و به این نتیجه برسد که فضای مجازی شهر الکترونیک به مدد فضای واقعی شهر آمده و برای آن برنامه ریزی می کند و ابعاد آن را در مقیاس و اندازه و نیاز به تمرکز و تنوع، کاهش می دهد. فضای واقعی و مجازی را نگرش خاص مردم در هر فضای جغرافیایی دگرگون کرده و جغرافیای خاصی را در هر دو فضا خلق می کند.
محمدرضا پورمحمدی؛ کیومرث ملکی؛ فرهاد برندکام؛ آرزو شفاعتی
دوره 21، شماره 83 ، آبان 1391، صفحه 97-107
چکیده
از مهمترین موضوعاتی که باید در هنگام طراحی و برنامهریزی شهرها مد نظر قرارگیرد، فراهم نمودن امنیت هر چه بیشتر شهروندان و کاهش بحران در شهرها، همچنین رعایت برخی تمهیدات و اصول پدافند غیرعامل برای کاستن از آثار این نوع بحرانها میباشد. سرزمین ایران به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و سیاسی خود، همواره در طول تاریخ شاهد بلایای (جنگ و...) ...
بیشتر
از مهمترین موضوعاتی که باید در هنگام طراحی و برنامهریزی شهرها مد نظر قرارگیرد، فراهم نمودن امنیت هر چه بیشتر شهروندان و کاهش بحران در شهرها، همچنین رعایت برخی تمهیدات و اصول پدافند غیرعامل برای کاستن از آثار این نوع بحرانها میباشد. سرزمین ایران به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و سیاسی خود، همواره در طول تاریخ شاهد بلایای (جنگ و...) بسیاری بوده و خسارات مالی و جانی فراوانی را متحمل شده است. از این رو جایگاه نظری و عملی دفاع و پدافند، در برابر بحران در این گستره اهمیت بسیار یافته است. با توجه به این مسائل، کاربرد پدافند غیرعامل و توجه به اصول آن درطراحی و برنامهریزی شهری میتواند تا حد زیادی به کاهش آثار مخرب این نوع بحرانها بیانجامد. از مهمترین توانایی هایGIS که آن را به عنوان سیستمی ویژه و انحصاری مجزا میکند توانایی تلفیق دادهها برای مدلسازی، مکانیابی و تعیین تناسب اراضی از طریق ارزشگذاری پهنه سرزمین است که با استفاده از تلفیق و ترکیب معیارها، نقاط پرمخاطره را مشخص میکند. این مقاله به شفافسازی رابطه بین پدافند غیرعامل با برنامهریزی شهری، بویژه برنامهریزی و ارزیابی کاربری اراضی شهری، همچنین نقش آن در حفظ امنیت شهروندان و زیرساختهای شهری، در سطح شهر سنندج با استفاده از نرم افزارArc GIS10 و AHP میپردازد.
غفار فلاح تبار
دوره 21، شماره 83 ، آبان 1391، صفحه 108-112
چکیده
تحقیقات نشان میدهد که حدود یک سوم سطح خشکیهای جهان را مناطق خشک تشکیل میدهد و ایران اسلامی نیز در منطقهی خشک و نیمه خشک جهان قرار گرفته است که غیر از حاکم بودن خشکی، بخش قابل توجهی از آن یعنی در حدود بیست و پنج میلیون هکتار از اراضی کشور، برابر 15 درصد اراضی را زمینهای شور به خود اختصاص داده است. لیکن از این فراتر، آن چه بر این ...
بیشتر
تحقیقات نشان میدهد که حدود یک سوم سطح خشکیهای جهان را مناطق خشک تشکیل میدهد و ایران اسلامی نیز در منطقهی خشک و نیمه خشک جهان قرار گرفته است که غیر از حاکم بودن خشکی، بخش قابل توجهی از آن یعنی در حدود بیست و پنج میلیون هکتار از اراضی کشور، برابر 15 درصد اراضی را زمینهای شور به خود اختصاص داده است. لیکن از این فراتر، آن چه بر این معضل و بلکه مصیبت غم بار میافزاید این است که اکثر رودخانههای موجود دایمی و فصلی و یا موقتی ایران نیز شور میباشد و نیز تعداد زیادی از دریاچههای مهم داخلی سرزمین هم دارای آب شور هستند. از طرفی، جهت نیاز روز به روز، از آبهای زیرزمینی برداشت بیشتری میشود. از جمله این که در سال آبی 85-1384 میزان تخلیهی منابع آبهای زیرزمینی79837 میلیون متر مکعب بوده که نسبت به سال آبی 84-1383 به میزان 5/2 درصد افزایش داشته است. عدم بهرهگیری صحیح و بیرویه از آب های زیر زمینی، خود سبب شور شدن آبهای شیرین میگردد. استانها و شهرهای نیمه جنوبی کشور و حاشیه کویر، آب شور فراوانی دارند و کم آبی و شوری آب و در کنار آن شوری خاک، حتی به روستاهای کشاورزی هم رسیده و زمینها را از حیض انتفاع خارج ساخته است. اکثر قناتهای کشور به ویژه قناتهای بخش جنوبی و حاشیهی کویرخشک گردیده و از حدود 40000 رشته قنات موجود در کشور، در سال 1385 تعداد آنها به36307 رشته رسیده است. زمینهای زیادی بایر و متروکه گردیدهاند. برداشت بیرویه و بدون برنامهریزی مدون آب قناتها، چشمهها و آبهای زیرزمینی شیرین، از طریق چاههای عمیق و نیمهعمیق (جمعاًّ 588743 چاه) سبب شده به شدت آبهای شیرین محدود و به مرور بر میزان آب شور اضافه شود و به دنبال خود بحران کم آبی و بحران خشکی زایی افزایش یابد. این چالش خود زنگ خطری از یک بحران عظیم کم آبی است و برنامهریزان و مسؤولین باید از این بحران به عنوان یک تکلیف شرعی و الهی و وظیفهای خطیر، به چارهجویی دلسوزانه و مسؤولانه بیاندیشند و تا دیر نشده جهت حفظ کشاورزی و کشاورزی روستایی، مدیریت مطلوبی در صیانت و جلوگیری از هدر رفت آبها و آلودگی آنها اعمال نمایند که در این مقاله مختصراً به آن پرداخته میشود.