استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی
مهدی ابراهیمی بوزانی؛ اصغر نوروزی؛ هنگامه خاکسار
چکیده
از سیاست های پدافند غیرعامل در اکثر کشورهای جهان و به‌ویژه ایران، احداث پناهگاه های شهری در راستای حفاظت و نگهداری از جان شهروندان و به حداقل رساندن آسیب های احتمالی در حوزه انسانی است. آنچه در تناسب با سیاستِ مطرح شده اهمیت دارد، موقعیت و انتخاب محل مناسب پناهگاه های شهری است. پژوهش حاضر با هدف جانمایی پناهگاه های شهری ...
بیشتر
از سیاست های پدافند غیرعامل در اکثر کشورهای جهان و به‌ویژه ایران، احداث پناهگاه های شهری در راستای حفاظت و نگهداری از جان شهروندان و به حداقل رساندن آسیب های احتمالی در حوزه انسانی است. آنچه در تناسب با سیاستِ مطرح شده اهمیت دارد، موقعیت و انتخاب محل مناسب پناهگاه های شهری است. پژوهش حاضر با هدف جانمایی پناهگاه های شهری با رویکرد پدافند غیرعامل در سطح شهر ایلام تدوین شده است. به این منظور 10 شاخص مکانیابی پناهگاه های شهری در قالب چهار معیار کلی (جمعیتی، عملکردی، کالبدی و طبیعی- محیطی)، انتخاب و با بهره گیری از مدل فرآیند تحلیل شبکه ای(ANP) ضریب اهمیت معیارها و زیرمعیارها مشخص و ضرایبِ به دست آمده در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) در لایه های اطلاعاتی تأثیر داده شد. با همپوشانی آنها، پهنه های مستعد برای ساخت پناهگاه های شهری شناسایی شده است. نتایج پژوهش نشان داد از بین معیارهای کلی، دو معیار «جمعیتی» و «عملکردی» به ترتیب با وزن 0/427و 0/305 و از بین شاخص ها، دو شاخص «نزدیکی به مکان های پرتراکم جمعیتی» و «استقرار در فاصلة مناسب از اهداف دشمن» به ترتیب با وزن 0/303 و 0/236 بیشترین ضرایب اهمیت را به خود اختصاص داده اند. نتایج حاصل از تحلیل ترکیبی -GIS ANP نیز نشان داد که هر چهار منطقه شهری ایلام (هانیوان و استانداری و مرکزی؛ سبزی آباد و بانبرز؛ نوروزآباد؛ جانبازان و رزمندگان) مستعد ساخت پناهگاه است؛ اما به ترتیب منطقه 2 (سبزی آباد و بانبرز)، منطقه 1 (هانیوان و استانداری) و منطقه 3 (نوروزآباد) در اولویت قرار دارند.
ابوالفضل قنبری؛ صدرا کریم زاده؛ صدیقه ترانه
چکیده
کیفیت زندگی میزان توانمندی محیط برای فراهم آوردن و پاسخگویی به نیازهای مادی و معنوی افراد جامعه میباشد. پیامدهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فیزیکی شهرنشینی همچنان دانشمندان را در سراسر جهان به چالش می‌کشاند. راهبردهای برنامهریزی صحیح شهری کلیدهایی برای ایجاد یک محیط زندگی بهتر برای شهروندان است. پژوهش حاضر به بررسی کیفیت زندگی ...
بیشتر
کیفیت زندگی میزان توانمندی محیط برای فراهم آوردن و پاسخگویی به نیازهای مادی و معنوی افراد جامعه میباشد. پیامدهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فیزیکی شهرنشینی همچنان دانشمندان را در سراسر جهان به چالش می‌کشاند. راهبردهای برنامهریزی صحیح شهری کلیدهایی برای ایجاد یک محیط زندگی بهتر برای شهروندان است. پژوهش حاضر به بررسی کیفیت زندگی شهری در مناطق 1 و 2 شهر زاهدان با تلفیق دادههای سنجش از دور، تصاویرماهوارهای و دادههای جمعیتی حاصل از سرشماری و شبکه معابر شهری پرداخته است. روش پژوهش به‌کار رفته از نوع توصیفی- تحلیلی و روش جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات، اسنادی و کتابخانه‌ای بوده است. چهار شاخص اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی و دسترسی به خدمات به‌عنوان معیارهای اصلی برای مدلسازی کیفیت زندگی انتخاب شده است. همچنین برای استخراج تصاویرماهوارهای از سامانه گوگل ارث انجین و به‌منظور تلفیق و همپوشانی لایه‌ها و شاخص‌ها از نرم‌افزار ArcGIS استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که شاخص دسترسی به خدمات بیشترین تأثیر را در بررسی کیفیت زندگی دارد و بخش‌های شرقی منطقه 2 و بخش‌های مرکزی منطقه 1 از کیفیت زندگی بیشتری برخوردار است. در ادامه نتایج، شاخص خودهمبستگی فضایی موران بر وجود الگوی خوشه‌ای کیفیت زندگی در محدوده مورد مطالعه تأکید دارد.
عامر نیک پور؛ حمید عمونیا؛ ساحله شکری
چکیده
پراکنده‌رویی نوعی گسترش افقی است که تحت‌تأثیر عوامل مختلف موجب گسترش شهرها و نواحی پیرامونی آنها می‌شود، و گاه سیاست‌گذاری فضایی را با چالش جدی روبه‌رو می‌سازد. پراکنده‌رویی یکی از مسائل اساسی در راه توسعه پایدار شهری در سراسر جهان به‌شمار می‌رود. رشد شتابان و ناموزون شهری و گسترش کالبدی سریع در قالب رشد بدون برنامه موجب شکل‌گیری ...
بیشتر
پراکنده‌رویی نوعی گسترش افقی است که تحت‌تأثیر عوامل مختلف موجب گسترش شهرها و نواحی پیرامونی آنها می‌شود، و گاه سیاست‌گذاری فضایی را با چالش جدی روبه‌رو می‌سازد. پراکنده‌رویی یکی از مسائل اساسی در راه توسعه پایدار شهری در سراسر جهان به‌شمار می‌رود. رشد شتابان و ناموزون شهری و گسترش کالبدی سریع در قالب رشد بدون برنامه موجب شکل‌گیری و تشدید این پدیده در شهرهای ایران شده است. نوشتار پیش رو با رویکردی توصیفی – تحلیلی و به کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی، توسعه و گسترش مکانی - زمانی یکی از کانون‌های اصلی جمعیت و فعالیت منطقه شمال کشور را در 4 دوره زمانی مورد مطالعه و ارزیابی قرار داد. در این پژوهش از عکس‌های ماهوارهای مربوط به سالهای 1990، 2000، 2010 و 2020 استفاده شد. پس از آماده‌سازی اطلاعات مورد نیاز، از سیستم اطلاعات جغرافیایی برای تعیین میزان توسعه نواحی مختلف بابلسر استفاده شد و با استفاده از مدل‌های آنتروپی و هلدرن چگونگی رشد و توسعه فضایی سنجش شد. طبق نتایج حاصل، گسترش فیزیکی ناحیه دارای الگوی پراکنده‌رویی است، که این امر در ساختار فضایی ناحیه نارسایی‌هایی را ایجاد کرده است. بر اساس ضرایب آنتروپی، علاوه بر اینکه میزان پراکنده‌رویی در ناحیه بابلسر بسیار بالاست، بلکه روند آن نیز به شدت رو به افزایش است. مقایسه نتایج دوره‌های مختلف نشان داد که پراکنده‌رویی در دو دهه اخیر شدت بیشتری یافته و به‌ویژه در سالهای 1389 تا 1399 بیشترین گسترش کالبدی اتفاق افتاده است. نتایج نشان می‌دهد گسترش کالبدی بابلسر از توسعه ناموزونی برخوردار است و سه الگوی اصلی رشد فضایی و پراکنده‌رویی به راحتی در آن قابل شناسایی است.
ایوب ابراهیمی؛ محمد حسن وحیدنیا
چکیده
هدف از این پژوهش، بررسی فراوانی، بروز و توزیع فضایی سرطان معده در استان همدان و شناخت مناطق پرخطر برای این سرطان با توجه به تحلیل‌های مکانی - آماری مبتنی بر سیستم اطلاعات‌جغرافیایی و همچنین بررسی عوامل آلودگی آب دخیل در بروز سرطان معده براساس دادههای موجود بین سالهای 1390 تا 1394 میباشد. برای این منظور اولاً فرآیند کدگذاری جغرافیایی ...
بیشتر
هدف از این پژوهش، بررسی فراوانی، بروز و توزیع فضایی سرطان معده در استان همدان و شناخت مناطق پرخطر برای این سرطان با توجه به تحلیل‌های مکانی - آماری مبتنی بر سیستم اطلاعات‌جغرافیایی و همچنین بررسی عوامل آلودگی آب دخیل در بروز سرطان معده براساس دادههای موجود بین سالهای 1390 تا 1394 میباشد. برای این منظور اولاً فرآیند کدگذاری جغرافیایی و تبدیل آدرس 1157 بیمار شناخته‌شده به موقعیت به کمک نقشه‌ها و سرویس‌های آنلاین نقشه گوگل انجام گرفت و آمار بیماران به لایه اطلاعات مکانی شهرهای استان منتسب گردید. ثانیاً نقشه‌های توزیع بیماری به تفکیک جنسیت براساس طبقه‌بندی شکست‌های طبیعی تهیه شدند و نقشه‌های پیوسته توزیع سنی بیماری نیز با تحلیل درونیابی به روش وزندهی معکوس فاصله به‌دست آمدند. همچنین خوشه‌بندی نواحی حساس مکانی بیماری سرطان معده براساس شاخص گتیس انجام شد. طبق نتایج، شهرهای قهاوند و همدان به‌عنوان کانون اصلی و بحرانی سرطان معده بین سالهای 1394-1390 شناسایی گردیدند و شهر لالجین نیز در رتبه‌ی بعدی نواحی بحرانی طی این دوره شناسایی گردید. تحلیل آماری بیماران نیز به تفکیک سن و جنس در طول دوره آماری 5 ساله، به تفکیک سال و مجموع 5 سال به‌دست آمد که نتایج آن شیوع بیشتر سرطان معده را در مردان و در افراد بالای70 سال نشان می‌دهد. نهایتاً براساس تحلیل اکولوژیکی با مدل رگرسیون، رابطه بین میزان آلودگی‌های آب منطقه با بیماری انجام گرفت و رابطه مثبتی میان شدت نیترات و سرب با وقوع بیماری حاصل شد.
اسماعیل علی اکبری؛ مصطفی طالشی؛ محمد رضا کرمی؛ کیومرث ملکی
چکیده
زلزله پدیده و رخدادی طبیعی و غالباً مخرب است که در برنامه ریزی شهری کشور کمتر مورد توجه قرار گرفته است. غالباً تحقیقات موجود در رابطه با کاهش خسارات ناشی از زلزله حول روش های ساخت و ساز ساختمانی برای افزایش مقاومت بنادر برابر زلزله بوده است. پژوهش حاضر با تأکید بر شناسایی شاخص های آسیب پذیری و پهنه بندی خطر در چهار ...
بیشتر
زلزله پدیده و رخدادی طبیعی و غالباً مخرب است که در برنامه ریزی شهری کشور کمتر مورد توجه قرار گرفته است. غالباً تحقیقات موجود در رابطه با کاهش خسارات ناشی از زلزله حول روش های ساخت و ساز ساختمانی برای افزایش مقاومت بنادر برابر زلزله بوده است. پژوهش حاضر با تأکید بر شناسایی شاخص های آسیب پذیری و پهنه بندی خطر در چهار شاخص طبیعی، کالبدی، اجتماعی و اقتصادی با 44 زیر شاخص، آسیب پذیری ناشی از زلزله را به صورت جامع و مطلوب مشخص و بر اساس آن استراتژی های کاهش خطر را تعریف نموده است. در مقاله حاضر با بررسی های بنیادی و ارائه مبانی نظری در ارتباط با موضوع و محدوده مورد مطالعه نسبت به تشکیل پایگاه اطلاعاتی مورد نیاز در محیط نرم افزاری ArcGISاقدام گردید و سپس با ایجاد لایه های مؤثر و دخیل در فرآیند تحلیل و ارزیابی برای هر شاخص به صورت جداگانه مدل AHPاجرا و سپس نتیجه نهایی هر شاخص در یک ماتریس جدید مجدداً در مدل AHPاجرا و در نهایت نقشه پهنه بندی آسیب پذیری نهایی به دست آمد. تشکیل ماتریس به تحلیل میزان آسیب پذیری کاربری ها، با توجه به شرایط محدوده مورد مطالعه پرداخته است که در نهایت آسیب پذیری کلان شهر کرمانشاه با توجه به معیارهای کمی و کیفی با استفاده از نرم افزار ArcGISو مدل AHPبه صورت نقشه پهنه آسیب پذیر مشخص و راه های کاهش آسیب پذیری بررسی و نتایج بررسی ها بر اساس موقعیت مکانی محدوده مورد مطالعه در قالب توسعه میان افزا و توسعه درون زا ارائه شده است.
کاظم برهانی؛ اشرف عظیم زاده ایرانی؛ امیرحسین الهامی
چکیده
با تمرکز جمعیت در شهرها که حاصل غلبه شهرنشینی در دهه‌های اخیر میباشد، توجه به امنیت و ایمنی شهرها توسط مدیران و برنامه‌ریزان شهری بیشتر شده است. داشتن شهری ایمن و امن نیازمند بهرهگیری چندمنظوره از فضاهایی است که در شرایط عادی کاربری معمول خود را دارند و در شرایط بحران می‌توانند به‌عنوان پناهگاه اضطراری و مرکز مدیریت بحران مورد ...
بیشتر
با تمرکز جمعیت در شهرها که حاصل غلبه شهرنشینی در دهه‌های اخیر میباشد، توجه به امنیت و ایمنی شهرها توسط مدیران و برنامه‌ریزان شهری بیشتر شده است. داشتن شهری ایمن و امن نیازمند بهرهگیری چندمنظوره از فضاهایی است که در شرایط عادی کاربری معمول خود را دارند و در شرایط بحران می‌توانند به‌عنوان پناهگاه اضطراری و مرکز مدیریت بحران مورد استفاده شهروندان قرار گیرند. در واقع این نوع استفاده از اماکن، تحت عنوان کاربری‌های چندمنظوره در مدیریت بحران یاد می‌شود. هدف این پژوهش تحلیل فضایی و مکانیابی کاربری‌های چندمنظوره در شهر سراوان (از شهرهای مرزی جنوب‌شرق کشور) است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی است که با روش‌های تلفیقی تصمیم‌گیری چندمعیاره و سیستم اطلاعات جغرافیایی صورت پذیرفته است. نتایج این تحقیق بهصورت نقشه‌های با کلاس‌بندی پنج‌طبقه‌ای و ده‌طبقه‌ای ارائه گردیده است. طبق نتایج، شمال‌شرق شهرسراوان بهترین موقعیت را از لحاظ مکانیابی کاربری‌ها و فضاهای چندمنظوره با امتیاز فازی (2.7)داشته، بزرگ‌ترین پهنه بامناسب‌ترین شرایط در شمال‌شرق شهر و در جنوب‌شرقی،جنوب و جنوبغربی نیز بهترین موقعیت‌ها باتوجه به تحلیل موجود است.البته با این توضیح که مساحت‌پهنه در این محدوده بسیار پایین است. پهنه وسیعی از شهرکه کمانه‌ای را تشکیل می‌دهد در شمال‌غرب شهر به سمت جنوب‌شرقی شهر با امتیاز فازی (1.54) نیز از لحاظ معیارهای مورد بررسی دارای شرایط نامناسب است. البته با توجه به کلاس‌بندی نقشه در طیف ده‌طبقه‌ای، نقشه نهایی در بدنه همین پهنه نیزشرایط را بهصورت یکسان نشان نمی‌دهد و در این پهنه نیز موقعیت‌هایی مناسب‌تر نسبت به پهنه‌های اطراف آن می‌توان برای کاربری‌های چندمنظوره با توجه به جمیع موارد دیگر در نظر گرفت.
حسن امامی؛ حسن شهریاری
چکیده
در این تحقیق، کمّی‌سازی عوامل محیطی و انسانی در وقوع و گسترش آتش‌سوزی جنگل در منطقه جنگلی حفاظت شده ارسباران، مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور با ترکیب دادههای سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، از باندهای انعکاسی و حرارتی تصاویر ماهوارهای لندست 8، مدل رقومی ارتفاعی زمین، سرعت و جهت باد، پوشش گیاهی، دمای سطح زمین، ...
بیشتر
در این تحقیق، کمّی‌سازی عوامل محیطی و انسانی در وقوع و گسترش آتش‌سوزی جنگل در منطقه جنگلی حفاظت شده ارسباران، مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور با ترکیب دادههای سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، از باندهای انعکاسی و حرارتی تصاویر ماهوارهای لندست 8، مدل رقومی ارتفاعی زمین، سرعت و جهت باد، پوشش گیاهی، دمای سطح زمین، شیب، جهت شیب، نزدیکی به جاده‌ها و مناطق مسکونی به عنوان عوامل طبیعی و انسانی استفاده شده است. ابتدا با تلفیق این داده‌ها، نقشه منـاطق خطر آتش‌سوزی جنگل تولید گردید و سپس نقشه مناطق با ریسک 50 درصدی آتش‌سوزی تولید شد. برای بررسی و اعتبار سنجی نتایج حاصل، دادههای مرجع آتش‌سوزی‌های پیشین مورد استفاده قرار گرفت. نتایج کمّی پارامترهای مذکور نشان دادند که پوشش گیاهی با 58/36 درصد همبستگی، شیب با مقدار 38/38 درصد دارای بالاترین تأثیر و سایر پارامترها در مراتب بعدی در انتشار آتش‌سوزی قرار دارند. همچنین نتایج مقادیر ضرایب همبستگی نرمال شده این پارامترها نشان داد که به ترتیب شاخص‌های پوشش گیاهی، دمای سطح زمین، جهت شیب و شیب با 29/20%، 29/11%، 21/93% و 19/75%،بالاترین میزان همبستگی با نقشه خطر وقوع آتش‌سوزی را دارند. همچنین، نتایج ارزیابی نقشه پتانسیل آتش‌سوزی با ریسک 50 درصدی نشان داد که حدود 17% منطقه دارای پتانسیل خیلی‌زیاد بوده و بیشتر از 50 درصد منطقه در وضعیت خطر زیاد برای آتش‌سوزی قرار دارد. علاوه بر عوامل محیطی، بررسی ارتباط عوامل انسانی با خطر آتش‌سوزی نشان داد که عامل نزدیکی به جاده بیشترین سهم را در ایجاد وقوع آتش‌سوزی در منطقه دارد. نتایج کمّی عوامل انسانی در وقوع خطر آتش‌سوزی نشان داد که راه‌های ارتباطی و مناطق مسکونی به ترتیب حداقل 32 درصد و حداکثر 68 درصد همپوشانی با خطر وقوع آتش‌سوزی در منطقه مطالعاتی را دارا هستند.
محمدرضا باعقیده؛ رسول سروستان
چکیده
امروزه شکی نیست که یکی از مهمترین عوامل تعیین کننده پیروزی و شکست نیروهای نظامی در یک صحنه نبرد واقعی را بایستی شناخت کامل آب وهوا و تأثیر فراسنج‌های آب و هوایی بر جابجایی نیروها، پرواز جنگنده‌ها، حرکت ناوگان‌های دریایی، حمل و نقل تجهیزات سنگین و عملکرد سلاح‌ها دانست.در این پژوهش تلاش شده است اثر فراسنج‌های آب و هوایی بر عملکرد ...
بیشتر
امروزه شکی نیست که یکی از مهمترین عوامل تعیین کننده پیروزی و شکست نیروهای نظامی در یک صحنه نبرد واقعی را بایستی شناخت کامل آب وهوا و تأثیر فراسنج‌های آب و هوایی بر جابجایی نیروها، پرواز جنگنده‌ها، حرکت ناوگان‌های دریایی، حمل و نقل تجهیزات سنگین و عملکرد سلاح‌ها دانست.در این پژوهش تلاش شده است اثر فراسنج‌های آب و هوایی بر عملکرد نیروهای نظامی در گستره استان خوزستان مورد بررسی قرار گیرد. در همین راستا از دادههای آب‌وهوایی شامل (بارندگی، دما، گردوغبار، سرعت و جهت باد، ساعات آفتابی و رطوبت نسبی) مربوط به 21 ایستگاه هواشناسی استان استفاده شده است. وزن معیارها با روش فرایند تحلیل تصمیم‌گیری چند شاخصه فازی (FTOPSIS) تعیین گردید. از محیط نرم افزار ArcGIS 10.2 برای مدلسازی و تحلیل فضایی و تلفیق و همپوشانی لایه‌ها استفاده شد؛ و نقشه پهنه‌ای فراسنج‌های آب و هوایی در ارتباط با عملکرد دفاعی نیروهای نظامی در پنچ کلاس مختلف (بسیار مطلوب، تاحدودی مطلوب، متوسط، تاحدودی نامطلوب، بسیار نامطلوب) به دست آمد. نتایج نشان داد در بین پارامترهای مورد بررسی سرعت باد و دما بیشترین وزن را بر عملکرد نیروهای نظامی دارند و در مناطق شرقی استان با محوریت شهر ده دز برآیند تأثیر فراسنج های آب و هوایی بالاترین درجه از مطلوبیت را دارا بوده و این در حالی است که بخش‌های جنوبی و غربی اثر این فراسنج ها نامطلوب ارزیابی گردیده است که اتخاذ تدابیر مناسب از طرف مسئولان و فرماندهان در جهت کاهش این اثرات نامطلوب ضروری به نظر می‌رسد تا زمینه افزایش عملکرد نیروهای دفاعی را فراهم آورد.
نصرت مرادی؛ میرنجف موسوی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف شناسایی مکان‌های مناسب برای دفن پسماند روستایی در دهستان صومای جنوبی شهرستان ارومیه انجام گرفته است. این پژوهش باتوجه به هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی است. با بکارگیری روش ارزیابی چندمعیاره (MCE) و سیستم اطلاعات جغرافیایی مکان‌های مناسب دفن پسماند در یک فرآیند چند مرحله‌ای مورد شناسایی قرار گرفته‌اند. ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف شناسایی مکان‌های مناسب برای دفن پسماند روستایی در دهستان صومای جنوبی شهرستان ارومیه انجام گرفته است. این پژوهش باتوجه به هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی است. با بکارگیری روش ارزیابی چندمعیاره (MCE) و سیستم اطلاعات جغرافیایی مکان‌های مناسب دفن پسماند در یک فرآیند چند مرحله‌ای مورد شناسایی قرار گرفته‌اند. جهت انجام این کار، با تهیه نقشه‌های محدود کننده، ژئومورفولوژی، اقلیم، منابع آب، عامل اقتصادی-اجتماعی، زیست محیطی و زمین شناسی- مخاطرات نقشه‌های تناسب زمین برای دفن پسماند پیشنهاد گردید. نتایج همپوشانی مجموعه محدود کننده‌ها و عوامل مؤثر مکانیابی نشان داد که تنها حدود 6 درصد مساحت دهستان برای دفن پسماند مناسب است. نتایج همپوشانی لایه کنترلی شیب بر روی مکان‌های مناسب پیشنهادی نیز نشان داد که از مجموع 6 درصدی مساحت محدوده مناسب، حدود 4 درصد دارای شیب کمتر از 15 درصد است که در محدوده مورد مطالعه برای دفن پسماند بسیار مناسب است. در مجموع شناسایی محدود کننده‌های دفن پسماند و عوامل نشان داد که ساختار جغرافیایی منطقه ایجاد کننده محدودیت‌های شدید برای بسیاری از کاربری‌ها بویژه کاربری‌های حساسی نظیر دفن پسماند است که بایستی در اولویت برنامه‌ریزی‌های ایجاد کاربری‌ها در منطقه مورد توجه برنامه‌ریزان قرار گیرد.
کاظم رنگزن؛ نازنین قنبری؛ مصطفی کابلی زاده؛ پوریا مرادی
چکیده
امروزهانرژیهاینوبهرغمناشناختهماندن،بهسرعتدرحالگسترشونفوذهستندوغفلتازآنها،غیرقابلجبرانخواهدبود. خورشیدبه عنوانبزرگترینمنبعانرژیجهانبهشمارمی‌رودکهبه گونه‌هایمختلفامکانبهره‌گیریازآنوجوددارد. در این مطالعه مدلسازی میزان دریافت تابش خورشید بر اساس موقعیت جغرافیایی و با بهرهگیری از رویکردهای نوین مطالعاتی ...
بیشتر
امروزهانرژیهاینوبهرغمناشناختهماندن،بهسرعتدرحالگسترشونفوذهستندوغفلتازآنها،غیرقابلجبرانخواهدبود. خورشیدبه عنوانبزرگترینمنبعانرژیجهانبهشمارمی‌رودکهبه گونه‌هایمختلفامکانبهره‌گیریازآنوجوددارد. در این مطالعه مدلسازی میزان دریافت تابش خورشید بر اساس موقعیت جغرافیایی و با بهرهگیری از رویکردهای نوین مطالعاتی انجام شد. به منظور اولویت‌بندی منطقه مورد مطالعه، به لحاظ پتانسیل توسعه سیستم‌های فتوولتاییک، سه دسته معیار براساس نظرات کارشناسی تعیین گردید. این معیارها شامل معیارهای ساختمانی تراکم، معیارهای فنی و معیارهای محیطی می‌باشند. مدلسازی سیستم استنتاج فازی برای اولویت‌بندی منطقه انجام شد.نتایج حاصل از سیستم استنتاج فازی نشان می‌دهد که 10 کیلومتر مربع از مساحت کل منطقه دارای اولویت توسعه متوسط و 7/0 کیلومتر مربع به اولویت توسعه خیلی زیاد اختصاص دارد که به ترتیب بیشترین و کمترین میزان را تشکیل می‌دهند. با توجه به عدم وجود آگاهی عمومی از ارزش انرژی تجدیدپذیر خورشید در مناطق شهری، طراحی و تهیه یک سامانه مکانی تحت وب ضمن ایفای نقش در افزایش سطح آگاهی‌های عمومی، قابلیت استفاده به عنوان یک سیستم پشتیبان تصمیم‌گیری به منظور ارزیابی امکان سنجی توسعه سیستم‌های تبدیل انرژی خورشیدی را فراهم می‌آورد. برای این منظور سامانه Web GIS انرژی خورشیدی منطقه با استفاده از نرمافزارهای متن باز طراحی و انجام شد. پژوهش حاضر ضمن تأکید بر موفقیت‌آمیز بودن بهرهگیری از فناوری Web GIS در حوزه انرژی تجدیدپذیر خورشید، استفاده از این فناوری را به عنوان راهکاری نوین و کارآمد جهت مدیریت مؤثر و برنامهریزی در این زمینه مورد تأکید قرار می‌دهد.
محسن سقایی
چکیده
گسترش فضایی بی رویه و بدون برنامه شهرهای بزرگ و متوسط کشور در چند دهه گذشته، باعث شکل‌گیری بافت‌های جدید شهری در مجاورت شهرها و جابجایی ساکنان و کاربری‌های شهری به نواحی جدید گردیده است. در نتیجه این جابجایی، به تدریج بافت‌های قدیمی شهرها که نقطه‌ی جوشش اصلی یک شهر و نشان دهنده‌ی هویت آن شهر میباشد، کارکرد و حیات اجتماعی- اقتصادی ...
بیشتر
گسترش فضایی بی رویه و بدون برنامه شهرهای بزرگ و متوسط کشور در چند دهه گذشته، باعث شکل‌گیری بافت‌های جدید شهری در مجاورت شهرها و جابجایی ساکنان و کاربری‌های شهری به نواحی جدید گردیده است. در نتیجه این جابجایی، به تدریج بافت‌های قدیمی شهرها که نقطه‌ی جوشش اصلی یک شهر و نشان دهنده‌ی هویت آن شهر میباشد، کارکرد و حیات اجتماعی- اقتصادی خود را از دست داده و با از دست دادن حیات شهری خود، به سمت رکود و فرسودگی گرایش پیدا کرده‌اند. هدف از این پژوهش شناسایی و اولویت‌بندی بافت‌های فرسوده‌ی منطقه 5 شهر اصفهان به منظور احیاء و نوسازی، تقویت پایه‌ها و مبانی نظری و با بهرهگیری از روش فرایند سلسله مراتبی در سیستم اطلاعات جغرافیایی بر اساس معیارها و شاخص‌ها میباشد. بر این اساس نوع پژوهش نظری-کاربردی و روش بررسی آن توصیفی-پیمایشی است. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی در محیط نرم‌افزاری Arc GIS، بافت‌های فرسوده منطقه 5 شهر اصفهان شناسایی و اولویت‌بندی برای احیاء و مدیریت بهینه‌سازی شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در حال حاضر حداقل 53 بافت فرسوده در 15 ناحیه اصفهان با جمعیّت 350000 نفری وجود دارد.منطقه 5 شهرداری اصفهان به عنوان منطقه مورد مطالعه از قاعده فوق مستثنی نبوده و در زمره بافت‌های فرسوده کشور محسوب می‌گردد.
نتایج تحقیق مشخص می‌کند که کمبود امکانات،خدمات شهری و تأسیسات زیربنایی سبب مهاجرت ساکنان بومی به مناطق دیگر شهر شده و باعث منفی شدن نرخ رشد جمعیت بافت، طی سالهای اخیر شده است. با توجه به وضعیت اجتماعی - اقتصادی ساکنان بافت، روند بهسازی و نوسازی درون بافت کند گردیده، بطوری که این عوامل سبب فرسوده شدن و تخریب بیشتر بافت شده است.
پوریا خرازی؛ محمدرضا یزدانی؛ هایده آرا؛ پیام خزائل پور
چکیده
با توجه به فصلی بودن آبراهه‌ها در مناطق خشک و نیمه‌خشک و انتقال آب سطحی به زیر سطح زمین استفاده از سازه‌هایی که کنترل و ذخیره کننده جریان برای فصول کم باران سال باشد ضروری است. به دلیل پرهزینه و زمانبر بودن مکانیابی سد زیرزمینی، استفاده از تکنیک‌های سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی همراه با فرایندهای تصمیم‌گیری به‌عنوان یکی از ابزارهای ...
بیشتر
با توجه به فصلی بودن آبراهه‌ها در مناطق خشک و نیمه‌خشک و انتقال آب سطحی به زیر سطح زمین استفاده از سازه‌هایی که کنترل و ذخیره کننده جریان برای فصول کم باران سال باشد ضروری است. به دلیل پرهزینه و زمانبر بودن مکانیابی سد زیرزمینی، استفاده از تکنیک‌های سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی همراه با فرایندهای تصمیم‌گیری به‌عنوان یکی از ابزارهای کاربردی در این مطالعات محسوب می‌گردد. سدهای زیرزمینی سازه‌هایی هستند که در مسیر جریان آب زیرزمینی ساخته شده و باعث بالا آمدن و ذخیره آب در مخزن خود می‌شوند. منطقه مورد مطالعه بخشی از حوضه آبخیز دشت کویر است که در شمال‌غرب استان سمنان واقع شده است. هدفازاینمطالعهتعیینمحلمناسباحداثسدزیرزمینی با استفاده از تلفیق و امتیازدهی به لایه‌ها در محیط نرم افزارسیستم اطلاعات جغرافیایی بهمنظورتغذیهوکنترلآب‌های زیرزمینی در بخشی از حوضه آبخیز دشت کویر برای حفظ منابع آب در فصول کم باران میباشد. دراینتحقیقبه منظور اولویت‌بندی مکان‌های مناسب جهت احداث سدهای زیرزمینی،ازروشتحلیلسلسلهمراتبی استفادهگردیدکهبادرنظرگرفتنمعیارهایارزیابی، ششمکانمناسب جهت احداثسدزیرزمینیدرمرحله دوم مکانیابی مشخص شد. در مرحله پایانی به علت نظرات و عقاید مختلف کارشناسان و برای تأمین نظرات و خواسته‌های تمامی گروه‌های دخیل در این امر 5 سناریو برای وزندهی و ارزش‌گذاری معیارهای اصلی تعریف شد که طی این پنج سناریو وزن نهایی برای هر یک از 6 محور محاسبه شد. نتایج بدست آمده، نشان داد که مناطق جنوبی دشت دارای پتانسیل خوبی برای احداث سدهای زیرزمینی میباشد.
صدیقه کیانی سلمی؛ سید حجت موسوی؛ پریسا یگانه دستگردی
چکیده
به منظور دستیابی به توسعه پایدار، تشریح و ارزیابی وضعیت محیط زیست و منابع، پیش از هرگونه برنامهریزی لازم و ضروری است. اهمیت ارزیابی سرزمین تا به آنجاست که چنانچه سرزمین بالقوه فاقد توان اکولوژیکی مناسب برای اجرای کاربری خاصی باشد (حتی در صورت نیاز اقتصادی، اجتماعی به وجود آن کاربری) اجرای آن طرح نه تنها سبب بهبود وضعیت زیست محیطی ...
بیشتر
به منظور دستیابی به توسعه پایدار، تشریح و ارزیابی وضعیت محیط زیست و منابع، پیش از هرگونه برنامهریزی لازم و ضروری است. اهمیت ارزیابی سرزمین تا به آنجاست که چنانچه سرزمین بالقوه فاقد توان اکولوژیکی مناسب برای اجرای کاربری خاصی باشد (حتی در صورت نیاز اقتصادی، اجتماعی به وجود آن کاربری) اجرای آن طرح نه تنها سبب بهبود وضعیت زیست محیطی منطقه نمی‌گردد بلکه تخریب بیشتر محیط را نیز به ارمغان خواهد آورد. از آنجا که گردشگری رابطه تنگاتنگی با محیط دارد، ارزیابی توان محیطی در این حوزه اگر به گونه‌ای شایسته صورت پذیرد موجب اصلاح طرح‌ها و پیشگیری از بروز ناکامی در توسعه صنعت گردشگری می‌شود، همچنین تخریب پیش بینی نشده محیط زیست را تقلیل داده و جلوگیری می‌کند. پژوهش پیش رو با هدف ارزیابی توان اکولوژیک محیط برای تعیین مناطق مستعد طبیعت گردی با تأکید بر توسعه پایدار گردشگری در استان چهارمحال و بختیاری انجام شده است. به منظور رسیدن به این هدف از دو روش اسنادی و میدانی استفاده شده است. در قالب فرآیند ارزیابی توان اکولوژیک از طریق سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)، از روش سیستمیک مخدوم در ارزیابی توان تفرج استفاده گردید. با توجه به این که موضوع پژوهش بررسی توان طبیعت گردی است، صرفا پارامترهای مورد نیاز تفرج گسترده ( طبیعت گردی) مورد بررسی قرار گرفتند. یافته‌ها حاکی از آن است، حدود32/1961 کیلومتر مربع از سطح استان برای تفرج گسترده (طبقه یک) مناسب است که شهرستان لردگان بیشترین سطح مناسب و شهرستان بروجن، کمترین سطح را به خود اختصاص داده‌اند.
علی جوزقی؛ ابوالفضل شمسایی
چکیده
با توجه مطالعات اخیر، در سال 2025، کمبود آب در کشورهای فقیر که منابع محدودی دارند و جمعیت آنها به سرعت درحال افزایش است، نمود بیشتری پیدا خواهد کرد. بنابراین یک طرح درازمدت برای حفظ منابع آب لازم است. احداث سدهای مخزنی بزرگ بر روی رودخانه های دائمی کشور یکی از مهمترین طرح ها است و مرحله اصلی برای اجرای این طرح انتخاب مکان مناسب در حوزه ...
بیشتر
با توجه مطالعات اخیر، در سال 2025، کمبود آب در کشورهای فقیر که منابع محدودی دارند و جمعیت آنها به سرعت درحال افزایش است، نمود بیشتری پیدا خواهد کرد. بنابراین یک طرح درازمدت برای حفظ منابع آب لازم است. احداث سدهای مخزنی بزرگ بر روی رودخانه های دائمی کشور یکی از مهمترین طرح ها است و مرحله اصلی برای اجرای این طرح انتخاب مکان مناسب در حوزه آبریز می باشد. هدف از این مطالعه، کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و توسعه روش تصمیم گیری چندمعیاره تاپسیس[1] برای انتخاب و رتبه بندی محل احداث سد در منطقه جنوبی استان سیستان و بلوچستان می باشد. با نظر کارشناسان و داده های موجود معیارهای تعیین مکان بهینه شامل معیارهای زمین شناسی، کاربری اراضی، رسوب، کیفیت آب، فرسایش، آب های زیرزمینی و هیدرولوژی انتخاب گردیده اند. برای مشخص کردن میزان اهمیت معیارهای ورودی از روش وزن دهی نسبتی استفاده شده است. در ابتدا با پیاده کردن الگوریتم تاپسیس در محیط نرم افزار ArcGIS لایه ای تحت عنوان "نزدیکی نسبی به راه حل ایده آل" که دارای مقادیر بین صفر و یک می باشد، ایجاد شده است. سپس با مدل سازی مسیر جریان آب و بررسی شرایط توپوگرافی منطقه و انجام محاسبات مربوط به ارتفاع و طول تاج سد و اعمال محدودیت حجم مخزن، 15 گزینه که پتانسیل احداث سد در آنها وجود دارد، انتخاب و در آخر با یافتن مقادیر هر گزینه در لایه ایجاد شده، گزینه ها رتبه بندی شده اند. با توجه به نتایج بدست آمده گزینه A که نمایانگر سد کهیر است، با امتیاز 85/0 بهترین گزینه انتخابی و گزینه P– سمت شرق محدوده- با امتیاز 47/0 بدترین گزینه می باشد و همچنین در بین سدهای احداث شده در منطقه سد پیشین با امتیاز 62/0 بدترین سد انتخاب گردید و گزینه K با امتیاز 67/0 بر روی شاخه سمت راست رودخانه سرباز به عنوان گزینه پیشنهادی انتخاب گردید. [1]- Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution (TOPSIS)
محمد حسن یزدانی؛ افشار سیدین
چکیده
با توجه به موقعیت استراتژیک ایران در منطقه خاورمیانه و تهدیدات مستمر کشورهای همسایه و غیرهمسایه، متأسفانه پروژه‌ها و تأسیسات اقتصادی و زیر بنایی بدون ملاحظات دفاعی و امنیتی در شهرها به صورت یک هدف تهدیدی قابل دسترس دشمن و هر تهاجمی استقرار یافته‌اند. از این رو، تحقیق حاضر با هدف بررسی آسیب‌پذیری شهرها از منظر پدافند غیرعامل با ...
بیشتر
با توجه به موقعیت استراتژیک ایران در منطقه خاورمیانه و تهدیدات مستمر کشورهای همسایه و غیرهمسایه، متأسفانه پروژه‌ها و تأسیسات اقتصادی و زیر بنایی بدون ملاحظات دفاعی و امنیتی در شهرها به صورت یک هدف تهدیدی قابل دسترس دشمن و هر تهاجمی استقرار یافته‌اند. از این رو، تحقیق حاضر با هدف بررسی آسیب‌پذیری شهرها از منظر پدافند غیرعامل با مورد نمونه شهر اردبیل انجام گرفته است. این تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی – توسعه‌ای و از لحاظ ماهیت، توصیفی و تحلیلی است. در چارچوب مباحث پدافند غیر عامل دادههای 18 شاخص در قالب 5 مؤلفه شریان‌های حیاتی، مراکز مدیریت بحران، مراکز نظامی و انتظامی، تجهیزات شهری و مراکز پشتیبانی با سه اولویت انهدام راهبردی، روانی و پشتیبانی تهیه شد. دادههای گردآوری شده در نرم افزار SuperDecision (تحلیل شبکه) وزن دهی، سپس در محیط GISنقشه‌سازی شده است. نتایج به دست آمده از بررسی‌هانشان می‌دهد، در سطح اردبیل شش پهنه مخاطره‌آمیز عمده در شرایط بحران و مستعد آسیب وجود دارد که مهم‌ترین‌آن‌ها خروجی شمال شرقی اردبیل (میدان جهاد منتهی به دروازه آستارا)، جهت جنوبغربی اردبیل (از ایستگاه سرعین منتهی به میدان بسیج و به طرف روستای شاماسبی) ودر نهایت بخش‌هایی از شمال و شمال غربی اردبیل (میدان وحدت) با مجموع 17 درصد از کل مساحت کاربری‌های سطح شهر بیشترین میزان آسیب‌پذیری را شامل شده که علت این امر وضعیت نامناسب شاخص‌های کالبدی و تمرکز نهادهای مدیریتی، سازمانی، نظامی و استانی در این مناطق از شهر اردبیل میباشد.
سید اسکندر صیدایی؛ سیده سمیه حسینی
چکیده
در رویکرد توسعه پایدار گردشگری نه تنها نیازهای بازار مورد توجه است بلکه نیازهای (ضروریات) جامعه و محیط زیست طبیعی نیز مورد تأکید قرار می گیرد. در همین راستا از GIS می توان برای بسیاری از فعالیت های مرتبط با گردشگری، برنامه ریزی و مدل سازی استفاده کرد. پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل دسترسی به جاذبه های گردشگری برای پایداری در قطب‌های ...
بیشتر
در رویکرد توسعه پایدار گردشگری نه تنها نیازهای بازار مورد توجه است بلکه نیازهای (ضروریات) جامعه و محیط زیست طبیعی نیز مورد تأکید قرار می گیرد. در همین راستا از GIS می توان برای بسیاری از فعالیت های مرتبط با گردشگری، برنامه ریزی و مدل سازی استفاده کرد. پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل دسترسی به جاذبه های گردشگری برای پایداری در قطب‌های گردشگری استان اصفهان انجام گرفته است. با توجه به مؤلفه های مورد بررسی نوع تحقیق کاربردی و روش تحقیق توصیفی و پیمایشی است. این تحقیق بر اساس نزدیکترین دسترسی با توجه به سرعت دسترسی (کیفیت جاده) بر حسب دقیقه و به منظور ارائه مدلی برای پایداری مناطق دارای بیشترین جاذبه و تمرکز توریسم در یک پهنه به جای یک نقطه صورت گرفت. شهرهای اصفهان و کاشان (تاریخی- فرهنگی) و شهرستان های سمیرم و فریدون شهر (توریسم طبیعی) به ترتیب دارای بیشترین ظرفیت توریسم در استان هستند.نتایج تحقیق نشان می دهد بر اساس مدل «نزدیکترین دسترسی» برای پایداری چهار قطب گردشگری در استان پنج طبقه در نظر گرفته شده که طبقه اول نقاط روستایی و شهری دارای پتانسیل را تا شعاع 60 دقیقه ای (بر اساس نظر کارشناسان میزان فاصله 60 دقیقه میزان فاصله ای است که گردشگر تمایل دارد به صورت سواره تا جاذبه مورد نظر طی کند) از قطب های گردشگری طبیعی، غرب (فریدون شهر) و جنوب غرب (سمیرم) و قطب های گردشگری تاریخی - فرهنگی اصفهان و کاشان در نظر گرفته است که باید مورد توجه مسؤلان امر همچنین برنامه ریزان گردشگری استان در هدایت گردشگر واقع شود.
محمد فلاح ززولی؛ علیرضا وفایی نژاد؛ میرمسعود خیرخواه زرکش؛ فریبرز احمدی دهکاء
چکیده
چکیده پدیده گرد و غبار در دهه اخیر یکی از مهمترین چالش‌های زیست محیطی در ایران، غرب و جنوب غرب آسیا میباشد. این پدیده از فرآیندهای بیابان‌زایی بوده که در مناطق خشک و نیمه خشک جهان رخ می‌دهد. سنجش از دور علم و تکنیک به دست آوردن اطلاعات از پدیده‌های جغرافیایی بدون تماس با آنها میباشد. برای تشخیص پدیده گرد و غبار نیاز به تصاویری با ...
بیشتر
چکیده پدیده گرد و غبار در دهه اخیر یکی از مهمترین چالش‌های زیست محیطی در ایران، غرب و جنوب غرب آسیا میباشد. این پدیده از فرآیندهای بیابان‌زایی بوده که در مناطق خشک و نیمه خشک جهان رخ می‌دهد. سنجش از دور علم و تکنیک به دست آوردن اطلاعات از پدیده‌های جغرافیایی بدون تماس با آنها میباشد. برای تشخیص پدیده گرد و غبار نیاز به تصاویری با پوشش وسیع و تکرار زیاد است. از این لحاظ، تصاویر مربوط به سنجنده مادیس به دلیل داشتن باندهای طیفی زیاد برای مطالعات مربوط به پدیده گردوغبار مناسب میباشد. شناسایی منشاء تولید کننده ذرات گرد و غبار و پایش آن، با سرعت، دقت و هزینه کم از اهمیت فراوانی برخوردار است. اهداف اصلی این پژوهش شناسایی منشاء تولید کننده‌ی گردوغبار ورودی به مناطق غرب و جنوب غرب ایران و همچنین پایش حرکت گرد و غبار میباشد. در این پژوهش منشاء رخداد پدیده گرد وغبار مربوط به 18 ژوئن 2012 که در نواحی غرب و جنوب غرب کشور رخ داده است، به کمک تصاویر ماهوارهای و با استفاده از باندهای مرئی و باندهای حرارتی سنجنده مادیس و با به بکارگیری شاخص اکرمن شناسایی شد. معلوم گردید منشاء اصلی آن محل اتصال رودخانه‌های دجله و فرات بوده که در محدوده شمال و شمال شرق عراق و غرب سوریه میباشد و در ادامه مشخص شد تصاویر سنجنده مادیس به دلیل در دسترس بودن، هزینه کم وتکرار پذیری آن در 2 بازه زمانی در 24 ساعت برای پایش گرد و غبار مناسب میباشد. همچنین تحلیل سینوپتیکی آن برای شناسایی چگونگی حرکت گرد و غبار از منشاء به داخل ایران با استفاه از دادههای سینوپتیکی ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکالی، فشار تراز دریا و نقشه‌های جهت جریان باد 500 و 1000هکتوپاسکالی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحلیل سینوپتیکی یافتن منشاء و نحوه انتقال گرد و غبار را بهینه کرده و تصمیم گیری مناسب تری را برای پیش بینی مسیر حرکت گرد و غبار ممکن می‌سازد. در نهایت با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و با بکارگیری ابزار Spatial Analysis Tools نمایش حرکت آن از منشاء تا داخل ایران رهگیری شد.
قاسم کیخسروی؛ زهرا یارمرادی
دوره 23، 90-1 ، تیر 1393، ، صفحه 25-31
چکیده
تأمین نیاز آبی بیشتر گیاهان زراعی در مناطق خشک تنها از طریق آبیاری میسر است چه کمبود بارش، بالا بودن تبخیر و توزیع نامناسب بارندگی کشت دیم آنها را از نظر اقتصادی غیر قابل توجیه می‌نماید، از طرفی جریان رودهای دائمی که بتواند نیاز آبی را در بخش‌های مختلف مصرف در این گونه مناطق تأمین نماید، کافی نبوده و بایستی کمبودها از محل‌های دیگر ...
بیشتر
تأمین نیاز آبی بیشتر گیاهان زراعی در مناطق خشک تنها از طریق آبیاری میسر است چه کمبود بارش، بالا بودن تبخیر و توزیع نامناسب بارندگی کشت دیم آنها را از نظر اقتصادی غیر قابل توجیه می‌نماید، از طرفی جریان رودهای دائمی که بتواند نیاز آبی را در بخش‌های مختلف مصرف در این گونه مناطق تأمین نماید، کافی نبوده و بایستی کمبودها از محل‌های دیگر از جمله منابع زیرزمینی جبران شوند. در مناطق خشک و نیمه خشک توزیع زمانی و مکانی نامنظم بارندگی و فقر پوشش گیاهی باعث شده تا نعمت حیات بخش نزولات جوّی به بلای طبیعی تبدیل شده و به صورت سیل همراه با خسارت، از دسترس خارج شود.در این مناطق یکی از راه‌های جلوگیری از تخریب اراضی استفاده از سیلاب برای تغذیه مصنوعی سفره‌های آب زیرزمینی میباشد. در تحقیق حاضر در شهرستان سبزوار، ابتدا نقشه‌های (شیب، خاک، کاربری اراضی، همباران) منطقه مورد نظر تهیه گردید، سپس با انطباق لایه‌های اطلاعاتی با کمک GIS، مکان‌های مناسب برای تغذیه مصنوعی آب‌های زیرزمینی استخراج گردید. سپس برای تعیین محل‌های مناسب پخش سیلاب با استفاده از نقشه زمین‌شناسی شهرستان و تصاویر ماهوارهای، نقشه پراکنش آبرفت‌های کواترنری در سطح شهرستان در محیط GIS استخراج شد. براساس نتایج بدست آمده از این روش از کل مساحت شهرستان (20502کیلومترمربع) حدود 96/3279 کیلومترمربع (16 درصد) مناسب برای طرح های تغذیه مصنوعی و حدود 76/6017 کیلومترمربع یعنی حدود 4/29 درصد سطح شهرستان مناسب برای اجرای پروژه‌های پخش سیلاب میباشد. در نهایت از تلفیق دو نقشه حاصل، مکان‌های مناسب برای تغذیه مصنوعی وپخش سیلاب در این شهرستان حدود 56/1591 کیلومترمربع( 76/7 درصد) برآورد شد.
علی حنفی
دوره 23، شماره 89 ، اردیبهشت 1393، ، صفحه 67-71
چکیده
هوازدگی زمانی رخ می‌دهد که سنگ‌های سطحی زمین در اثر فرایندهای فیزیکی، شیمیایی و یا بیولوژیکی شکسته و یا تغییر شکل می‌دهند. این عمل می‌تواند توسط باد، آب، اقلیم، عوامل گیاهی و جانوری صورت گیرد. این مطالعه براساس مدل‌های لویس پلتیر انجام شده که در این مدل‌ها از دو متغیر متوسط دما و بارش سالانه استفاده گردیده است. پلتیر با استفاده ...
بیشتر
هوازدگی زمانی رخ می‌دهد که سنگ‌های سطحی زمین در اثر فرایندهای فیزیکی، شیمیایی و یا بیولوژیکی شکسته و یا تغییر شکل می‌دهند. این عمل می‌تواند توسط باد، آب، اقلیم، عوامل گیاهی و جانوری صورت گیرد. این مطالعه براساس مدل‌های لویس پلتیر انجام شده که در این مدل‌ها از دو متغیر متوسط دما و بارش سالانه استفاده گردیده است. پلتیر با استفاده از این دو متغیر هفت مدل را مشخص کرد که می توانند انواع مختلف پدیده‌های هوازدگی را توصیف کنند.از بین این مدل‌ها دو مدل مربوط به رژیم‌های هوازدگی و رژیم‌های مورفوژنتیکی در مورد کشور ایران مورد بررسی قرار گرفته و رژیم‌های مربوط به هر ایستگاه از روی نمودارهای مربوطه تعیین گردید. به منظور مطالعه و بررسی وضعیت هوازدگی و مناطق ژئومورفولوژیکی در سطح کشور، دادههای اقلیمی شامل میانگین بارش و دمای سالانه 143 ایستگاه سینوپتیک که دارای داده و طول دوره آماری مناسب بودند از سایت سازمان هواشناسی اخذ گردیده و در یک پایگاه داده در محیط GIS ثبت گردید. در ادامه بعد از بررسی روند دما و بارش در کشور، رژیم‌های مربوط به هر ایستگاه از روی مدل‌های پلتیر تعیین و بعد از دادن ارزش وزنی به آنها در پایگاه داده مربوطه ثبت گردیده و سپس نقشه‌های مربوطه در محیط Arcmap تولید گردید. نتایج حاصل نشان داد که از نُه وضعیت مورفوژنتیکی موجود در مدل پلتیر، پنج وضعیت در شرایط اقلیمی ایران اتفاق می‌افتد به طوری که بیشتر بخش‌های واقع در فلات مرکزی، شرق و جنوب کشور در منطقه خشک، مناطق کوهستانی کشور، ارتفاعات زاگرس و البرز دارای رژیم نیمه خشک، ایستگاه‌های واقع در سواحل جنوبی دریای خزر و دامنه‌های غربی زاگرس دارای رژیم معتدل و ساوان می‌باشند. از نظر وضعیت هوازدگی نیز مناطق واقع در فلات مرکزی و جنوب کشور دارای هوازدگی خیلی کم، مناطق کوهستانی کشور مثل ارتفاعات زاگرس، البرز و شمال غرب دارای هوازدگی مکانیکی در سطح ضعیف، در برخی از ایستگاه‌های واقع در دامنه‌های شمالی البرز و دامنه‌های غربی زاگرس هوازدگی شیمیایی همراه با عمل یخبندان تا هوازدگی شیمیایی متوسط و در چند ایستگاه واقع در سواحل جنوبی دریای خزر هوازدگی شیمیایی در سطح شدید رخ می‌دهد.
علی حنفی؛ ایرج حاتمی
دوره 22، شماره 87 ، آبان 1392، ، صفحه 24-28
چکیده
تقسیم‌بندی آب و هوایی و شناخت مهمترین عوامل و عناصر تأثیرگذار بر هر ناحیه یکی مهمترین فاکتورهایی است که می‌تواند در برنامه‌ریزی‌های محیطی مورد استفاده قرار گیرد. دامنه تحقیقات اقلیمی از جمله تهیه نقشه‌های اقلیمی می‌تواند در مقیاس‌های بزرگ، متوسط، ریز و محلی صورت گیرد که در استان کردستان این تحقیقات بسیار محدود بوده است. در ...
بیشتر
تقسیم‌بندی آب و هوایی و شناخت مهمترین عوامل و عناصر تأثیرگذار بر هر ناحیه یکی مهمترین فاکتورهایی است که می‌تواند در برنامه‌ریزی‌های محیطی مورد استفاده قرار گیرد. دامنه تحقیقات اقلیمی از جمله تهیه نقشه‌های اقلیمی می‌تواند در مقیاس‌های بزرگ، متوسط، ریز و محلی صورت گیرد که در استان کردستان این تحقیقات بسیار محدود بوده است. در این پژوهش به بررسی ویژگی‌های اقلیمی استان کردستان در یک دوره آماری سی ساله از دادههای ایستگاه‌های هواشناسی استان و با استفاده از نرم‌افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی پرداخته شد. پس از کنترل کمی و کیفی دادههای هواشناسی و رفع نواقص آماری دو عنصر مهم اقلیمی دما و بارش در سطح استان مورد بررسی قرار گرفت و نقشه‌های هم دما، هم بارش و نیز همبستگی دما و بارش با ارتفاع در محیط نرم افزار و با استفاده از روش وزن دهی معکوس فاصله تولید گردید. انطباق درجه حرارت و بارش با مدل رقومی ارتفاع یک همبستگی معکوس و معنی‌داری را بین دما و بارش با ارتفاع در منطقه مورد مطالعه نشان داد. به طوری که با افزایش ارتفاع دما و بارش کاهش پیدا می‌کند. برای طبقه بندی اقلیمی استان از دو روش تجربی دمارتن و آمبروژه استفاده گردید و اقلیم‌های مختلف براساس آنها تعیین گردید. در طبقه بندی دمارتن استان کردستان به چهار نوع اقلیم نیمه خشک، مدیترانه‌ای، مرطوب و بسیار مرطوب تقسیم گردید و در طبقه بندی آمبروژه نیز منطقه به چهار نوع اقلیم نیمه خشک سرد، اقلیم ارتفاعات، نیمه مرطوب سرد و مرطوب سرد تقسیم گردیده است. در پایان برای تهیه نقشه اقلیمی استان کردستان پهنه‌بندی در محیط GIS صورت گرفت و از روش‌های موجود برای انترپولاسیون فضایی و تحلیل فضایی داده های مکانی، از مدل میان یابی وزن دهی معکوس (IDW) استفاده گردید و در نهایت نقشه‌های اقلیمی استان کردستان تولید گردید. نقشه‌های پهنه‌بندی تولید شده بیانگر آن است که بیشترین پهنه استان دارای اقلیم نیمه خشک و مدیترانه‌ای میباشد و تنها پهنه کمی از آن در قسمت غرب دارای اقلیم مرطوب و نیمه مرطوب میباشد.
نسرین نیک اندیش؛ سید فرزاد حسینی زاده آرانی
دوره 22، شماره 87 ، آبان 1392، ، صفحه 81-86
چکیده
تحلیل و مدیریت خطر زمین لغزش از وظایف مهم مدیران میباشد. در این تحقیق ویژگی‌های زمین لغزش با استفاده از تصاویر ماهواره‌ایی گوگل ارتس و سیستم اطلاعات جغرافیایی بررسی شد. منطقه مطالعاتی پهنه زمین لغزش چهارتخته میباشد که در شهرستان اردل، استان چهار محال و بختیاری واقع شده است. دادههای اصلی از گوگل ارتس و مدل ارتفاعی رقومی اخذ شده ...
بیشتر
تحلیل و مدیریت خطر زمین لغزش از وظایف مهم مدیران میباشد. در این تحقیق ویژگی‌های زمین لغزش با استفاده از تصاویر ماهواره‌ایی گوگل ارتس و سیستم اطلاعات جغرافیایی بررسی شد. منطقه مطالعاتی پهنه زمین لغزش چهارتخته میباشد که در شهرستان اردل، استان چهار محال و بختیاری واقع شده است. دادههای اصلی از گوگل ارتس و مدل ارتفاعی رقومی اخذ شده است. نقشه‌های تصویری پهنه لغزشی، کاربری زمین، ناهمواری و نقشه توسعه لغزشی از جمله نتایج این تحقیق میباشد. نتایج نشان می‌دهد که توده لغزشی در مجاورت یکی از انشعابات رودخانه کارون واقع شده است و یکی از علل اصلی وقوع لغزش‌ها زیرشویی توسط آن میباشد. انتهای این توده، پنجه میباشد که به مرور رسوبات را به رودخانه تخلیه می‌کند. زمین لغزش‌های چرخشی در آبرفت ها و کوهرفت‌ها و بر دامنه‌های کمتر از 20 درجه رخ داده‌اند و پرتگاه‌ها و پنجه دارای شیب تند می‌باشند. تخلیه زه آب‌های شهر ناقان، وجود راه‌های ارتباطی و کشت آبی از دیگر دلایل وقوع و توسعه زمین لغزش میباشد. 53 درصد جریان‌ها به سمت جنوب و جنوب غرب زهکش می‌شوند. پرتگاه اصلی پهنه لغزشی مجاور جریان‌های آبی رتبه 4 و 5 قرار دارد. زمین‌های کشاورزی، خاک، راه‌های ارتباطی و حتی شهر ناقان در معرض تهدید توسعه پهنه لغزشی می‌باشند.
آرمان قیسوندی
دوره 22، 85-1 ، خرداد 1392، ، صفحه 98-101
چکیده
لزوم توجه به منابع طبیعی بعنوان پایه و اساس توسعه زیربناهای اقتصادی در جوامع در حال توسعه (نظیر کشور ما) در سالهای اخیر بسیار نمایان شده است. ضرورت توسعه و مدیریت شایسته در تخصیص امکانات و استفاده از پتانسیلها و دانش بومی مناطق جغرافیای طبیعی از اولویتهای امور مدیریتی کشور به شمار میروند. امروزه برنامهریزی بعنوان مؤثرترین ابزار مقابله ...
بیشتر
لزوم توجه به منابع طبیعی بعنوان پایه و اساس توسعه زیربناهای اقتصادی در جوامع در حال توسعه (نظیر کشور ما) در سالهای اخیر بسیار نمایان شده است. ضرورت توسعه و مدیریت شایسته در تخصیص امکانات و استفاده از پتانسیلها و دانش بومی مناطق جغرافیای طبیعی از اولویتهای امور مدیریتی کشور به شمار میروند. امروزه برنامهریزی بعنوان مؤثرترین ابزار مقابله با مشکلات پیچیده و ارائه راهحلهای کلیدی در مدیریت بحران و امر تخصیص امکانات، مورد پذیرش قرار گرفته است. که این امر مستلزم شناخت همه جانبه و کامل از پهنه جغرافیایی مکان مورد بررسی از سویی و تجزیه و تحلیل یکپارچه و همزمان تمامی عوامل مؤثر در آن مکان میباشد. این شناخت و تجزیه و تحلیل نیازمند بکارگیری سیستمی است که بتواند تمامی خصوصیات مکانی را در بانک اطلاعاتی ذخیره نموده و باتوجه به نیاز برنامه ریز، نمایش خاصی از آنها را در قالب نقشه و جدول اطلاعاتی ارائه نمایند. سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)1 در جمع آوری، تجزیه و تحلیل و نمایش بصری اطلاعات مورد نیاز در امر برنامهریزی، بعنوان یکی از کارآمدترین ابزار برنامه ریزی در چند دهه اخیر در دنیا مطرح شده است. این مقاله بر آن است که به نقش و جایگاه این سیستم اطلاعاتی در امور مختلف مطالعات منابع طبیعی و تأثیرات آن بر توسعه کشور بپردازد .
طاهر پریزادی؛ ثریا روشنگر
دوره 21، شماره 83 ، آبان 1391، ، صفحه 51-57
چکیده
سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) بستری برای ذخیره، نگهداری، مدیریت و تجزیه و تحلیل اطلاعات جغرافیایی میباشد و جهت کار همزمان با داده‌هایی که وابستگی مکانی (جغرافیایی) و توصیفی دارند، طراحی شده است. امروزه در اختیار داشتن دادههای بهنگام و استخراج اطلاعات مورد نیاز از این داده‌ها دارای اهمیت فراوانی میباشد. در این رابطه سیستم‌های ...
بیشتر
سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) بستری برای ذخیره، نگهداری، مدیریت و تجزیه و تحلیل اطلاعات جغرافیایی میباشد و جهت کار همزمان با داده‌هایی که وابستگی مکانی (جغرافیایی) و توصیفی دارند، طراحی شده است. امروزه در اختیار داشتن دادههای بهنگام و استخراج اطلاعات مورد نیاز از این داده‌ها دارای اهمیت فراوانی میباشد. در این رابطه سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی به عنوان ابزاری مهم در مدیریت دادههای زمین مطرح می‌باشند که با فراهم ساختن امکان یکپارچه‌سازی دادههای حاصل از منابع مختلف، امکان استخراج اطلاعات مورد نیاز و کشف ارتباطات پیچیده و نا پیدای ما بین پدیده‌های مختلف را فراهم می‌نمایند. این مقاله به بررسی کاربردهای سیستم اطلاعات جغرافیایی در برنامهریزی شهری وطرح‌های توسعه شهری می‌پردازد. جهت رسیدن به این امر درگام نخست به بررسی پیشینه و فرآیند تکامل و اصول و قابلیت‌های این سیستم در چارچوب مجموعه‌های نرم افزاری پرداخته شده است وسپس با ارائه فرایند تهیه دو نمونه ازطرحهای توسعه شهری جایگاه هر یک ازکاربردهای GIS در مراحل تهیه و نوع کارکرد آن مشخص شده است. نتایج حاصل نیز حاکی از این است که با پیشرفت روز افزون در فناوری‌های نوین کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی در برنامهریزی شهری توسعه یافته است و نیازمندی‌های طرح‌های توسعه شهری را در قالب تحلیل‌های کیفی وکمی ورقومی پاسخگوست. در گام بعدی به برخی ازمشکلات فرارویGIS در سیستم کلان برنامهریزی و برنامهریزی شهری در ایران اشاره شده است.
