عامر نیک پور؛ حمید عمونیا؛ ساحله شکری
چکیده
پراکنده‌رویی نوعی گسترش افقی است که تحت‌تأثیر عوامل مختلف موجب گسترش شهرها و نواحی پیرامونی آن‌ها می‌شود، و گاه سیاست‌گذاری فضایی را با چالش جدی روبه‌رو می‌سازد. پراکنده‌رویی یکی از مسائل اساسی در راه توسعه پایدار شهری در سراسر جهان به‌شمار می‌رود. رشد شتابان و ناموزون شهری و گسترش کالبدی سریع در قالب رشد بدون برنامه موجب شکل‌گیری ...
بیشتر
پراکنده‌رویی نوعی گسترش افقی است که تحت‌تأثیر عوامل مختلف موجب گسترش شهرها و نواحی پیرامونی آن‌ها می‌شود، و گاه سیاست‌گذاری فضایی را با چالش جدی روبه‌رو می‌سازد. پراکنده‌رویی یکی از مسائل اساسی در راه توسعه پایدار شهری در سراسر جهان به‌شمار می‌رود. رشد شتابان و ناموزون شهری و گسترش کالبدی سریع در قالب رشد بدون برنامه موجب شکل‌گیری و تشدید این پدیده در شهرهای ایران شده است. نوشتار پیش رو با رویکردی توصیفی – تحلیلی و به کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی، توسعه و گسترش مکانی - زمانی یکی از کانون‌های اصلی جمعیت و فعالیت منطقه شمال کشور را در 4 دوره زمانی مورد مطالعه و ارزیابی قرار داد. در این پژوهش از عکس‌های ماهواره‌‌ای مربوط به سال‌های 1990، 2000، 2010 و 2020 استفاده شد. پس از آماده‌سازی اطلاعات مورد نیاز، از سیستم اطلاعات جغرافیایی برای تعیین میزان توسعه نواحی مختلف بابلسر استفاده شد و با استفاده از مدل‌های آنتروپی و هلدرن چگونگی رشد و توسعه فضایی سنجش شد. طبق نتایج حاصل، گسترش فیزیکی ناحیه دارای الگوی پراکنده‌رویی است، که این امر در ساختار فضایی ناحیه نارسایی‌هایی را ایجاد کرده است. بر اساس ضرایب آنتروپی، علاوه بر اینکه میزان پراکنده‌رویی در ناحیه بابلسر بسیار بالاست، بلکه روند آن نیز به شدت رو به افزایش است. مقایسه نتایج دوره‌های مختلف نشان داد که پراکنده‌رویی در دو دهه اخیر شدت بیشتری یافته و به‌ویژه در سال‌های 1389 تا 1399 بیشترین گسترش کالبدی اتفاق افتاده است. نتایج نشان می‌دهد گسترش کالبدی بابلسر از توسعه ناموزونی برخوردار است و سه الگوی اصلی رشد فضایی و پراکنده‌رویی به راحتی در آن قابل شناسایی است.
