شادمان درویشی؛ کریم سلیمانی؛ مرتضی شعبانی
چکیده
امروزه رشد مناطق شهری و تأثیر آن بر کاربری اراضی در جهان و بخصوص در کشورهای درحال توسعه به یک مسئله مهم زیست محیطی در علوم محیطی و برنامه ریزی شهری تبدیل شده است. هدف مطالعه حاضر تحلیل و پیش‌بینی رشد شهرهای بانه، مریوان و سقز بر کاربری اراضی در یک دوره‌ی 45 سال (1987 تا 2032) با استفاده از مدل CA-Markov است. در مطالعه حاضر بررسی و مدل‌سازی ...
بیشتر
امروزه رشد مناطق شهری و تأثیر آن بر کاربری اراضی در جهان و بخصوص در کشورهای درحال توسعه به یک مسئله مهم زیست محیطی در علوم محیطی و برنامه ریزی شهری تبدیل شده است. هدف مطالعه حاضر تحلیل و پیش‌بینی رشد شهرهای بانه، مریوان و سقز بر کاربری اراضی در یک دوره‌ی 45 سال (1987 تا 2032) با استفاده از مدل CA-Markov است. در مطالعه حاضر بررسی و مدل‌سازی نقشههای کاربری اراضی و رشد نواحی شهری با استفاده از تصاویر لندست و با اعمال الگوریتم Maximum Likelihood و مدل CA-Markov در نرم‌افزارهای ENVI5.3 و IDRISI TerrSet انجام شد. نتایج این مطالعه با دقت بالای 80 درصد نشان می‌دهد در دوره‌ی 1987 تا 2017 حدود 897/39 و 790/38 هکتار (در شهر مریوان) و 801 و 772/29 هکتار (در شهر بانه) به ترتیب از اراضی پوشش‌گیاهی و زمین‌های کشاورزی به نواحی شهری تبدیل شده است اما این روند برای شهر سقز کمتر بوده و رشد این شهر بیشتر نواحی بایر را به میزان 1249/29 هکتار تحت تأثیر قرار داده‌است. همچنین نتایج مدل CA-Markov برای سال 2032 نشان داد در دوره‌ی 2017 تا 2032 همانند دوره‌ی قبل رشد شهر بانه در جهت شمال شرق، شهر مریوان در جهت شرق و شهر سقز در چهار جهت خواهد بود. در این دوره رشد نواحی شهری منجر به تخریب 511/29 و722/70 هکتار (در شهر بانه) و 1080 و2402/01 هکتار (در شهر مریوان) به ترتیب از اراضی زمین‌های کشاورزی و نواحی بایر خواهد شد. از طرف دیگر رشد شهر سقز بیشتر اراضی بایر را به میزان 1511/46 هکتار تخریب خواهد کرد. بدیهی است یافته‌های این مطالعه نقش مؤثری در برنامه‌ریزی‌های آینده دارد چراکه با آگاهی از روند رشد این نواحی می‌توان جهات توسعه شهر را به جهات بهینه هدایت نمود و تخریب اراضی ناشی از رشد شهر و درنتیجه تأثیرات منفی تغییرات کاربری اراضی را به حداقل رساند.
خدر فرجی راد؛ علی محمدپور؛ ریباز قربانی نژاد
دوره 22، شماره 86 ، خرداد 1392، ، صفحه 75-86
چکیده
مناطق مرزی در اغلب کشورها و به ویژه در کشورهای در حال توسعه به علت در حاشیه قرار گرفتن و برخورداری از ساختارهای متفاوت فرهنگی که زمینه را برای شکل‌گیری نگرش خاصی در حاکمان نسبت به آن فراهم می‌کند، به لحاظ سطح توسعه در قیاس با مناطق مرکزی کشور در سطح پایین‌تری قرار دارند. با این حال، گسترش فرایند جهانی شدن در دهه‌های اخیر که منجر ...
بیشتر
مناطق مرزی در اغلب کشورها و به ویژه در کشورهای در حال توسعه به علت در حاشیه قرار گرفتن و برخورداری از ساختارهای متفاوت فرهنگی که زمینه را برای شکل‌گیری نگرش خاصی در حاکمان نسبت به آن فراهم می‌کند، به لحاظ سطح توسعه در قیاس با مناطق مرکزی کشور در سطح پایین‌تری قرار دارند. با این حال، گسترش فرایند جهانی شدن در دهه‌های اخیر که منجر به فشردگی فضا و زمان و کمرنگ‌تر شدن نقش جداکنندگی مرزهای بین کشورها در کنار وابستگی بیشتر آنها به یکدیگر به لحاظ اقتصادی و نیز افزایش فعالیت بازیگران غیردولتی شده است، فرصت مناسبی را در اختیار ساکنان مناطق مرزی به منظور گسترش روابط تجاری و اقتصادی با کشورهای مجاور قرار داده و در واقع خط مرزی و فضای تضاد و برخورد تبدیل به منطقه میان- مرزی و فضای تعامل شده است. شهرستان بانه در استان کردستان که در منطقه مرزی ایران و عراق قرار گرفته است در چند سال گذشته با تغییر و تحولات صورت گرفته در سیستم حکومتی عراق و بهره‌مندی کردهای شمال عراق از خودمختاری نسبی و وجود امنیت نسبی در مناطق شمالی این کشور، توانسته است با توسعه روابط تجاری و اقتصادی خود با مردمان آنسوی مرز به سطح قابل توجهی از توسعه اقتصادی در سطح منطقه و استان دست یابد.
بر همین اساس، مقاله حاضر به دنبال پاسخگویی به این سؤال اساسی است که عوامل اصلی شکل‌گیری و تبیین جریانات منطقه میان- مرزی بانه کدامند و اثرات توسعه‌ای آن چیست؟ این مقاله با شیوه توصیفی- تحلیلی و استفاده از مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای به دنبال شناسایی عوامل اصلی شکل‌گیری و تبیین جریانات و پیوندهای منطقه میان- مرزی بانه و بررسی اثرات توسعه‌ای آن می‌باشد. نتایج نشان داد که به ترتیب عوامل گسترش روابط تجاری با آن سوی مرز و افزایش امنیت و توسعه کردستان عراق بیشترین تأثیرات را بر شکل‌گیری منطقه میان- مرزی بانه داشته‌اند. همچنین اثرات توسعه‌ای آن به ترتیب شامل اثرات اقتصادی با میانگین 84/3، اثرات اجتماعی-فرهنگی با میانگین 61/3، اثرات کالبدی-فضایی با میانگین 04/3 و اثرات سیاسی با میانگین 79/2 می‌باشد.
