استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی
محمدحسن کورکی نژاد؛ علی اکبر شمسی پور؛ کیومرث حبیبی
چکیده
رشد و توسعۀ فضاهای شهری با تمرکز بر جنبه های کالبدی و غفلت از توجه به وضعیت محیطی آنها در سال ها و دهه های گذشته سبب بروز برخی معضلاتی شده که کیفیت محیطی شهرها را تنزل داده است. نقشه آب و هوای شهری (UCMap)، ابزاری اطلاعاتی و ارزیابی است که با ادغام عوامل آب و هوای شهری و عوامل شهرسازی و برخی شرایط محیطی، به ارائه تصویری از مسائل ...
بیشتر
رشد و توسعۀ فضاهای شهری با تمرکز بر جنبه های کالبدی و غفلت از توجه به وضعیت محیطی آنها در سال ها و دهه های گذشته سبب بروز برخی معضلاتی شده که کیفیت محیطی شهرها را تنزل داده است. نقشه آب و هوای شهری (UCMap)، ابزاری اطلاعاتی و ارزیابی است که با ادغام عوامل آب و هوای شهری و عوامل شهرسازی و برخی شرایط محیطی، به ارائه تصویری از مسائل آب و هوای شهری در فضایی دو بعدی منتج می شود. نقشه آب و هوای شهری از دو نقشه تحلیل آب و هوای شهری (UCAnMap) و نقشه دستورالعمل آب و هوای شهری (UCReMap) تشکیل می شود. این پژوهش با هدف تهیه نقشه تحلیل آب و هوای شهری به بررسی و تحلیل اطلاعات مکانی و اقلیم شهری تهران می پردازد. برای تهیه نقشه تحلیل آب و هوای شهری، به ترتیب 1) نقشه بار گرمایی شامل لایه های اطلاعات مکانی حجم ساختمان، توپوگرافی شهر و فضای سبز و 2) نقشه ظرفیت پویایی شامل لایه های اطلاعات مکانی پوشش زمینی، چشم انداز طبیعی و مجاورت با فضاهای باز، با یکدیگر تلفیق شدند. نقشه خروجی در هشت دسته طبقه بندی شد و نقشه تحلیل آب و هوای شهری تهران بدست آمد. نتایج تلفیق لایه ها و نقشه های بدست آمده نشان داد 59 درصد از مساحت مناطق شهر تهران که بیشتر مناطق شمالی شهر را شامل می شوند، از وضعیت سرمایشی و تهویه مناسبی برخوردار هستند. 19 درصد آن با تنش گرمایی و عدم تهویه هوا مواجه است که عمدتاً مناطق مرکزی، جنوب و جنوبی غربی هستند و 22 درصد نیز در وضعیت بینابینی قرار دارند که در تمامی سطوح شهر پراکنده شده اند، هرچند بیشتر در مناطق شمالی، غربی و شرقی متمرکز هستند.
اطلاعات جغرافیایی
مجید گودرزی؛ فرخنده هاشمی قندعلی
چکیده
پدیده شهرنشینی پدیدهای در حال پیشرفت است و تحلیل مکان مناسب و نحوه توزیع جغرافیایی فضای سبز شهری در توسعه و آینده شهر نقش بسزایی دارد. اگرچه درگذشته فضاهای سبز، بیشتر در جنبههای زیباسازی و ظاهرسازی سیمای نواحی شهرهای تجلی مییافت، امروزه به دلایل متعددی، بهمثابه شش تنفسی شهرها مورد توجه قرار گرفته است. هدف مقاله حاضر، بهرهگیری ...
بیشتر
پدیده شهرنشینی پدیدهای در حال پیشرفت است و تحلیل مکان مناسب و نحوه توزیع جغرافیایی فضای سبز شهری در توسعه و آینده شهر نقش بسزایی دارد. اگرچه درگذشته فضاهای سبز، بیشتر در جنبههای زیباسازی و ظاهرسازی سیمای نواحی شهرهای تجلی مییافت، امروزه به دلایل متعددی، بهمثابه شش تنفسی شهرها مورد توجه قرار گرفته است. هدف مقاله حاضر، بهرهگیری از رویکرد تلفیقی GIS و روش DEMATEL - ANP به منظور رتبه بندی عوامل موثر بر مکانیابی بهینه فضای سبز شهری (مطالعه موردی؛ شهر مسجدسلیمان) است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و با رویکرد تحلیلی- توصیفی میباشد. بهمنظوری گردآوری داده ها، منابع معتبر داخلی و خارجی مرتبط با موضوع مورد مطالعه بررسی و در برخی موارد بررسیهای میدانی و مراجعه به سازمانهای مرتبط انجام شد. در این پژوهش از تکنیک تلفیقی- DEMATEL ANP، استفاده شده و وزن معیارها محاسبه شده و در ادامه، لایههای هرکدام از این وزنها وارد نرمافزار Arc GIS شده است. براساس نتایج پژوهش حاضر 14 معیار بر مکانیابی بهینه فضای سبز شهری در شهر مسجدسلیمان دخیل هستند که این معیارها با اوزان آنها به ترتیب از کم به زیاد عبارتاند از: نزدیکی به مراکز مسکونی (0.09263 و رتبه 1)، نزدیکی به مراکز آموزشی (0.07428 و رتبه 2)، نزدیکی به مراکز فرهنگی (0.07268 و رتبه 3)، میزان تراکم جمعیت (0.07154 و رتبه 4)، نزدیکی به راههای ارتباطی (0.07092 و رتبه 5)، نزدیکی به مراکز مذهبی (0.06979 و رتبه 6)، نزدیکی به فضاهای سبز موجود (0.06967 و رتبه 7)، نزدیکی به مراکز درمانی (0.06934 و رتبه 8)، نزدیکی به مراکز تجاری (0.06923 و رتبه 9)، نزدیکی به تأسیسات و تجهیزات شهری (0.06902 و رتبه 10)، نزدیکی به مراکز نظامی (0.06874 و رتبه 11)، نزدیکی به مراکز اداری (0.06761 و رتبه 12)، نزدیکی به مراکز صنعتی (0.06729 و رتبه 13) و نزدیکی به زمینهای خالی و بایر (0.06726 و رتبه 14).
استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی
سید حسین میرموسوی
چکیده
لایه مرزی سیاره ای پایین ترین بخش جو است که مستقیماً تحت تأثیر زمین بوده و مبادلات دما و تابش نقش کلیدی را در تغییرات ارتفاع این لایه دارد. تغییرات ارتفاع این لایه نیز می تواند نقش بسیار مهمی در کنترل پدیده های مختلف جوّی نظیر ابر، مه،آلاینده ها و... داشته باشد. ارتفاع لایه مرزی تحت تأثیر عوامل مختلفی نظیر تغییرات، توپوگرافی، دما، رطوبت ...
بیشتر
لایه مرزی سیاره ای پایین ترین بخش جو است که مستقیماً تحت تأثیر زمین بوده و مبادلات دما و تابش نقش کلیدی را در تغییرات ارتفاع این لایه دارد. تغییرات ارتفاع این لایه نیز می تواند نقش بسیار مهمی در کنترل پدیده های مختلف جوّی نظیر ابر، مه،آلاینده ها و... داشته باشد. ارتفاع لایه مرزی تحت تأثیر عوامل مختلفی نظیر تغییرات، توپوگرافی، دما، رطوبت نسبی، شار تابشی و عرض جغرافیایی تغییر پیدا می کند. هر گونه تغییر در ارتفاع لایه مرزی می تواند پدیده های جوّی در زیر این لایه را تحت تأثیر قرار دهد. در این مطالعه تغییرات ماهانه ارتفاع لایه مرزی در ایران در طی دوره 62 ساله (2021-1959) با استفاده از داده های نسخه ERA5 سایت ECMWF مورد بررسی قرار گرفت و به منظور تحلیل الگوهای فضایی حاکم بر تغییرات ارتفاع لایه مرزی از مدل GETIS ORD استفاده شد. نتایج حاصل از مطالعه نشان داد که ارتفاع این لایه در طی ماه های مختلف سال از الگوهای خوشه ای تبعیت می کند. دو کانون مهم لکه های سرد (ارتفاع کم) در بخش شمال غرب و شمال شرق ایران از معنی داری بالایی برخوردار هستند و نیمه جنوبی ایران مخصوصاً استان خوزستان، استان کرمان و جنوب استان سیستان و بلوچستان مهم ترین لکه های داغ (مناطق با ارتفاع زیاد) می باشند. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون چند متغیره نشان داد که شش متغیر میانگین دما، میانگین رطوبت نسبی، ضریب رطوبت خاک، عرض جغرافیایی، ارتفاع و فشار هوا با میزان همبستگی کلی 70/73 به ترتیب مهم ترین عوامل مؤثر در تغییرات ارتفاع لایه مرزی در ایران هستند.
استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی
میثاق سپهری امین؛ حسن امامی
چکیده
در این تحقیق، یک رویکرد متفاوتی به منظور تولید ارتوفتو از تصاویر گوگلارث برای کاربردهای خاص پیشنهاد شده و با ارتوفتوی تولیدی از تصاویر پهپاد از لحاظ کیفی و کمی مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفته است. دقت ارتوفتوی حاصل از تصاویر گوگل ارث و داده های پهپاد به ترتیب 0/124 و 0/059 متر بر پیکسل حاصل شد. ارزیابی بصری نتایج نشان داد که در ارتوفتو ...
بیشتر
در این تحقیق، یک رویکرد متفاوتی به منظور تولید ارتوفتو از تصاویر گوگلارث برای کاربردهای خاص پیشنهاد شده و با ارتوفتوی تولیدی از تصاویر پهپاد از لحاظ کیفی و کمی مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفته است. دقت ارتوفتوی حاصل از تصاویر گوگل ارث و داده های پهپاد به ترتیب 0/124 و 0/059 متر بر پیکسل حاصل شد. ارزیابی بصری نتایج نشان داد که در ارتوفتو تولیدی از تصاویر گوگلارث لبه های عوارض کم ارتفاع بهتر از ارتوفتو تولیدی از تصاویر پهباد هستند، ولی لبه های عوارض بلند بخصوص دارای سایه محسوس، کیفیت مناسبی ندارند. همچنین، نتایج کمی در مناطق غیرساختمانی نشان داد که با در نظر گرفتن خطای ریشه مربعی متوسط خطای ارتفاعی، در ارتوفتوی تولیدی از داده های گوگ لارث نسبت به داده های پهپاد به ترتیب 1/10 متر 1/34 متر است. علاوه برآن، در این مناطق ارتوفتوی تولیدی از داده های پهپاد و گوگل ارث دارای همبستگی بالای 95 درصد بوده و ضریب تعیین 91 درصد را نشان دادند. در مقابل، در مناطق ساختمانی متوسط خطای ارتفاعی با در نظر گرفتن خطای ریشه مربعی متوسط، در ارتوفتوی تولیدی از داده های گوگل ارث نسبت به داده های پهپاد، به ترتیب حدوداً 9 متر و 5 متر را نشان داد. در این مناطق نیز همبستگی پایین 80 درصد بوده و ضریب تعیین 65 درصد بین دو ارتوفتو حاصل شد. بنا به مجموع نتایج حاصله، خطای مؤلفه ارتفاعی ارتوفتوی تولیدی از تصاویر گوگل ارث با افزایش ارتفاعات عوارض و وجود سایه های بلند، افزایش می یابد. بنابراین استفاده از تصاویر گوگل ارث در تولید ارتوفتو برای کاربردهای خاص و مناطق مسطح و تپه ماهور پیشنهاد می شود. از دیگر مزایای استفاده از داده های گوگل ارث نسبت به داده های پهپاد، رایگان بودن داده های آن، استفاده از تصاویر قدیمی برای تولید ارتوفتو، کمتر بودن تقریباً چهار برابری در حجم ارتوفتو تولیدی و زمان پردازش است.
استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی
حشمت کرمی؛ زهرا صیادی
چکیده
تغییرات محیطی، از بحرانیترین چالشهای دستیابی به توسعه پایدار هستند. نظارت، مدیریت و کمک در تصمیمگیری و سیاستگذاری تغییرات آبهای سطحی را با توجه به در دسترس بودن دادههای ماهوارهای میتوان انجام داد. سامانهی گوگل ارث انجین شرایط مناسب پردازش تصاویر ماهوارهای برای پایش و تحلیل محیطی را ایجاد میکند. هدف از این پژوهش، ...
بیشتر
تغییرات محیطی، از بحرانیترین چالشهای دستیابی به توسعه پایدار هستند. نظارت، مدیریت و کمک در تصمیمگیری و سیاستگذاری تغییرات آبهای سطحی را با توجه به در دسترس بودن دادههای ماهوارهای میتوان انجام داد. سامانهی گوگل ارث انجین شرایط مناسب پردازش تصاویر ماهوارهای برای پایش و تحلیل محیطی را ایجاد میکند. هدف از این پژوهش، پایش تغییرات دینامیک زیر حوضه تالاب میانگران در بازه زمانی (2022-2013) است. ساخت یک مدل هارمونیک به دلیل انعطافپذیری آن در محاسبه چرخهای با اشکال ساده و قابل تکرار در این پژوهش استفاده شد. سری زمانی هارمونیک پهنهی آبی و پوشش گیاهی با استفاده از شاخصهای NDWI و NDVI در بستر گوگل ارث انجین استخراج شد و آزمون روند من کندال برای آنها در اکسل با افزونه XLSTAT محاسبه گردید. درنهایت از دادههای جهانی آب برای تأیید و تکمیل نتایج تحلیل سری زمانی بهره گرفته شد. نتایج سری زمانی هارمونیک پهنه آبی روند کاهشی و منفی و تغییرات بیشتر در زیر حوضه را نشان داد. برای دادههای مشاهدهشده پوشش گیاهی بیانگر عدم وجود روند در سری زمانی هارمونیک بود. در مقایسه با نتایج و تجزیه و تحلیل پژوهش های دیگر به نظر میرسد دخالتهای انسانی و تغییر کاربریها میتواند علت عدم روند در زیر حوضه تالاب میانگران باشد. همچنین تغییر اقلیم و خشکسالی سهم عمدهای در تغییرات زیر حوضه تالاب میانگران داشته است. بررسی دادههای جهانی آب نیز نشان داد که وقوع آب ازنظر مکانی- زمانی کاهشی و شدت تغییر وقوع آب در زیر حوضهی تالاب میانگران بحرانی است. همچنین بیشترین تغییرات مربوط به حاشیهی تالاب میانگران است. درنهایت تخصیص حق آبه، وضع قوانین و تعیین حد بستر محیط زیستی و استفاده از قابلیتهای گوگل ارث انجین برای پایش تغییرات محیطی (کاربری، دما، بارش، تبخیر و...) زیر حوضه تالاب میانگران پیشنهاد شد.
استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی
مهدی ابراهیمی بوزانی؛ اصغر نوروزی؛ هنگامه خاکسار
چکیده
از سیاست های پدافند غیرعامل در اکثر کشورهای جهان و بهویژه ایران، احداث پناهگاه های شهری در راستای حفاظت و نگهداری از جان شهروندان و به حداقل رساندن آسیب های احتمالی در حوزه انسانی است. آنچه در تناسب با سیاستِ مطرح شده اهمیت دارد، موقعیت و انتخاب محل مناسب پناهگاه های شهری است. پژوهش حاضر با هدف جانمایی پناهگاه های شهری ...
بیشتر
از سیاست های پدافند غیرعامل در اکثر کشورهای جهان و بهویژه ایران، احداث پناهگاه های شهری در راستای حفاظت و نگهداری از جان شهروندان و به حداقل رساندن آسیب های احتمالی در حوزه انسانی است. آنچه در تناسب با سیاستِ مطرح شده اهمیت دارد، موقعیت و انتخاب محل مناسب پناهگاه های شهری است. پژوهش حاضر با هدف جانمایی پناهگاه های شهری با رویکرد پدافند غیرعامل در سطح شهر ایلام تدوین شده است. به این منظور 10 شاخص مکانیابی پناهگاه های شهری در قالب چهار معیار کلی (جمعیتی، عملکردی، کالبدی و طبیعی- محیطی)، انتخاب و با بهره گیری از مدل فرآیند تحلیل شبکه ای(ANP) ضریب اهمیت معیارها و زیرمعیارها مشخص و ضرایبِ به دست آمده در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) در لایه های اطلاعاتی تأثیر داده شد. با همپوشانی آنها، پهنه های مستعد برای ساخت پناهگاه های شهری شناسایی شده است. نتایج پژوهش نشان داد از بین معیارهای کلی، دو معیار «جمعیتی» و «عملکردی» به ترتیب با وزن 0/427و 0/305 و از بین شاخص ها، دو شاخص «نزدیکی به مکان های پرتراکم جمعیتی» و «استقرار در فاصلة مناسب از اهداف دشمن» به ترتیب با وزن 0/303 و 0/236 بیشترین ضرایب اهمیت را به خود اختصاص داده اند. نتایج حاصل از تحلیل ترکیبی -GIS ANP نیز نشان داد که هر چهار منطقه شهری ایلام (هانیوان و استانداری و مرکزی؛ سبزی آباد و بانبرز؛ نوروزآباد؛ جانبازان و رزمندگان) مستعد ساخت پناهگاه است؛ اما به ترتیب منطقه 2 (سبزی آباد و بانبرز)، منطقه 1 (هانیوان و استانداری) و منطقه 3 (نوروزآباد) در اولویت قرار دارند.
استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی
علی حسنخانی؛ مهدی مدیری؛ احمد نقوی
چکیده
شبیهسازی جنبش نیرومند زمین به ویژه برای مناطقی که از آنها دادهای در دسترس نیست، نقش مهمی در برآورد پارامترهای جنبش نیرومند زمین ایفا میکند. یکی از روشهای بررسی زمین لرزهها با استفاده از شتابنگاشت ها، شبیهسازی جنبش نیرومند زمین است. با معرفی دو مدل شبیهسازی تعینی(اجزای محدود- عدد موج گسسته[1] و گسل محدود که صحت سنجی و اعتبار ...
بیشتر
شبیهسازی جنبش نیرومند زمین به ویژه برای مناطقی که از آنها دادهای در دسترس نیست، نقش مهمی در برآورد پارامترهای جنبش نیرومند زمین ایفا میکند. یکی از روشهای بررسی زمین لرزهها با استفاده از شتابنگاشت ها، شبیهسازی جنبش نیرومند زمین است. با معرفی دو مدل شبیهسازی تعینی(اجزای محدود- عدد موج گسسته[1] و گسل محدود که صحت سنجی و اعتبار سنجی آنها مورد بررسی قرار گرفته است، برای رخدادهای حوزه نزدیک (فاصله کمتر از 20 کیلومتر تا گسل مسبب) و دور ازگسل، نگاشت های شبیهسازی شده تولید، و روابط کاهندگی و پارامترهای جنبش نیرومند زمین برای ایالت لرزه زمین ساختی زاگرس ارایه شده اند.
بهمنظور تعیین پارامترهای کلیدی ورودی شبیهسازی، مطالعات معتبر صورتگرفته زمینشناسی و لرزهشناسی مربوط به ناحیه لرزهخیز زاگرس، مورد استفاده قرار گرفته است. برای تولید بانک اطلاعاتی جامع تعداد زیادی ایستگاه فرضی در زوایای مختلف در اطراف گسل لحاظ شد. با در نظرگرفتن پارامترهای زلزلهشناسی منطقه، حدود 20000 شتابنگاشت مصنوعی تولید شده است. روابط کاهندگی ارایه شده بر اساس تحلیل نتایج پارامترهای بیشینه شتاب زمین[2] و دامنه پالس با روابط معتبر جهانی و روابط ارائه شده برای ایالت لرزه زمین ساختی زاگرس مورد مقایسه قرار گرفته و همخوانی (درصد تطابق) قابل قبولی با آنها نشان میدهد.
این روابط میتوانند چشم انداز تازه ای در مکانیابی ها، بررسی رفتار دینامیکی سازه ها و توسعه زیرساخت های مختلف در راستای کاهش حداکثری و پیش بینی خسارات ناشی از زلزله ارایه دهند.
[1] Finite fault-Discrete wave number
[2] PGA(Peak Ground Acceleration)
استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی
غدیر عشورنژاد
چکیده
سنجش از دور به عنوان یکی از مهمترین منابع داده مکانی در عصر حاضر محسوب میشود که روز به روز شاهد توسعه آن در ابعاد مختلف هستیم. انتشار محصولات (پروداکتهای) جهانی این دادهها در سالهای اخیر با هدف دسترسی و استفاده راحتتر متخصصان علوم مکانی یکی از ابعاد این توسعه محسوب میشود. محصول پوشش اراضی یکی از این محصولات محسوب میشود که ...
بیشتر
سنجش از دور به عنوان یکی از مهمترین منابع داده مکانی در عصر حاضر محسوب میشود که روز به روز شاهد توسعه آن در ابعاد مختلف هستیم. انتشار محصولات (پروداکتهای) جهانی این دادهها در سالهای اخیر با هدف دسترسی و استفاده راحتتر متخصصان علوم مکانی یکی از ابعاد این توسعه محسوب میشود. محصول پوشش اراضی یکی از این محصولات محسوب میشود که سهم بیشتری در استفاده نسبت به سایر محصولات سنجش از دوری دارد. هنگام ارائه این محصولات ویژگیهای کیفی و کمّی آنها از جمله دقت جهانی آنها نیز منتشر میشود. بیان دقت این محصولات به صورت جهانی، ارزیابی مجدد دقت آنها را به صورت منطقهای برای کاربران این محصولات در مناطق مختلف دنیا لازم و ضروری مینماید. در این تحقیق پوشش اراضی سرویس جهانی اراضی برنامه کوپرنیک آژانس فضایی اروپا (CGLS)، محصول پوشش اراضی GlobeLand30 و محصول پوشش اراضی Esri از جمله محصولات جهانی پوشش اراضی هستند که ضمن مقایسه ویژگیهای اسمی، از لحاظ کمّی برای استفاده به صورت منطقهای در کشور (استان مازندران) مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفتند. نتایج، دقت منطقهای پوشش اراضی CGLS، GlobeLand30 و Esri را به ترتیب برابر با 84، 81 و 75 درصد نسبت به دقت جهانی آنها (80، 83 تا 85 و 86 درصد) نشان میدهند. در ارزیابی دقت منطقه ای کلاس ها، هر سه محصول مورد مطالعه دقتی بالای 90 درصد در کلاس های برف و یخ، جنگل، پهنه های آبی و ساخت وساز انسانی داشته اند. برای کلاس اراضی کشاورزی دقتی برابر با 92، 69 و 84 درصد برای پوششهای اراضی CGLS، GlobeLand30 و Esri بدست آمد. در 3 کلاس بوته زار، پوشش علفی و تالاب، نتایج دقتی کمتری را نسبت به سایر کلاس ها برای هر سه محصول پوشش اراضی نشان میدهد.
استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی
مریم کوهانی؛ عباس کیانی؛ یاسر ابراهیمیان قاجاری
چکیده
پوششگیاهی نقش مؤثری بر روی محیطزیست داشته و با بررسی روند تغییرات آن میتوان گام مهمی در جهت برنامهریزی صحیح و مدیریت اصولی برداشت. در این راستا، تصاویر سری زمانی میتواند ابزار بسیار مفیدی در زمینه ی مطالعات محیطی مرتبط با تغییرات پوششگیاهی و کشف ناهنجاری باشد. دراین پژوهش تغییرات زمانی بلندمدت پوششگیاهی شهرستان چالوس ...
بیشتر
پوششگیاهی نقش مؤثری بر روی محیطزیست داشته و با بررسی روند تغییرات آن میتوان گام مهمی در جهت برنامهریزی صحیح و مدیریت اصولی برداشت. در این راستا، تصاویر سری زمانی میتواند ابزار بسیار مفیدی در زمینه ی مطالعات محیطی مرتبط با تغییرات پوششگیاهی و کشف ناهنجاری باشد. دراین پژوهش تغییرات زمانی بلندمدت پوششگیاهی شهرستان چالوس با استفاده از دادههای ماهوارهای لندست 7،5 و 8 در طی سالهای 1986 تا 2021 بررسی و ارزیابی شد. در راستای تحقق این هدف، 36 تصویر سری زمانی شاخص EVI به کار گرفته شد. با توجه به وسعت منطقه و غیریکنواخت بودن تغییرات، با انتخاب چند موقعیت مکانی از منطقه موردمطالعه بهعنوان نقاط مهم بررسیها صورت گرفت. نقشه تغییرات و روند تغییرات بهدستآمده از این تحقیق حاکی از کاهش و رشد پوشش گیاهی، بسته به شرایط زمانی و مکانی بوده است. در برخی از مناطق ساحلی پوششگیاهی بهمرورزمان روند کاهشی داشته که تبدیل به شهرک و مناطق تجاری شده است و در برخی دیگر از نقاط شمالی، مناطقی که از پوششگیاهی ضعیفی برخوردار بودند در طی این سالها تبدیل به مزارع و زمینهای کشاورزی شدند. پوششگیاهی در برخی مناطق کوهستانی به علت فاصله از مناطق مرطوب و با کاهش بارندگی روند کاهشی داشته است. درعین حال بر اساس تحلیل سری زمانی در این بازه زمانی 36 ساله روند کاهش پوشش گیاهی برای دو سال نسبت به سایر سالها از شدت بیشتری برخوردار بوده است به گونه ای که نمودارهای آنومالی آن دارای افت زیاد و کاهش چشمگیر پوشش گیاهی نسبت به وضعیت نرمال میباشد. نتایج تحقیق نشان داد که معیار آنومالی بهخوبی قادر است تغییرات سالانه بین پوششگیاهی و همچنین خشکسالیهای احتمالی رخداده را به نمایش بگذارد. همچنین برای بهره گیری بهتر از این معیار، به کارگیری معیار آنومالی نسبت به میانگین کلی با تمایز بالایی موفق به کشف ناهنجاری پوشش گیاهی در این منطقه شد و درک بهتری از سیر روند تغییرات ارائه داده است.
استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی
حسین عساکره؛ فاطمه متولی میدانشاه؛ لیلا احدی
چکیده
در سالهای اخیر فعالیتهای انسانی، افزایش غلظت گازهای گلخانهای در جو، گرمایش جهانی و تغییر اقلیم در مقیاس جهانی و محلی را بههمراه داشته است. از اینرو شبیهسازی رفتار و تغییرات محتمل هریک از متغیرهای جوّی - اقیلمی در آینده و بررسی پاسخهای احتمالی دستگاه اقلیم به آن تغییرات، بسیار حائز اهمیت است. در پژوهش حاضر بهمنظور ریزگردانی ...
بیشتر
در سالهای اخیر فعالیتهای انسانی، افزایش غلظت گازهای گلخانهای در جو، گرمایش جهانی و تغییر اقلیم در مقیاس جهانی و محلی را بههمراه داشته است. از اینرو شبیهسازی رفتار و تغییرات محتمل هریک از متغیرهای جوّی - اقیلمی در آینده و بررسی پاسخهای احتمالی دستگاه اقلیم به آن تغییرات، بسیار حائز اهمیت است. در پژوهش حاضر بهمنظور ریزگردانی آماری، برازش و آزمون صحت مدل شبکه عصبی مصنوعی، دادههای روزانۀ دمای بیشینۀ ایستگاه همدید یزد و متغیرهای جوّی مدل HadCM3 در دوره آماری 2005 - 1961 مورد استفاده قرار گرفت. پس از انتخاب معماری و ساختار مناسب شبکه عصبی، از مقادیر شبیهسازی شده مدل HadCM3 تحت واداشتهای تابشی RCP2.6، RCP4.5 و RCP8.5 در دو دوره آماری 2050 - 2006 و 2095 - 2051 استفاده شد. نتایج حاکی از این بود که در هر دو دورۀ یاد شده افزایش دمای بیشینۀ ایستگاه همدید یزد در فصول زمستان (0.4 تا 6.9 درجه سلسیوس )، بهار (1.1 تا 5.7 درجه سلسیوس) و تابستان (1.1 تا 5.7 درجه سلسیوس) مورد انتظار است. در فصل پاییز فقط در ماههای نوامبر و دسامبر و تحت سناریوهای RCP4.5 و RCP8.5 افزایش دما در دوره دوم مورد انتظار است و در ماه اکتبر دمای بیشینه کاسته (0.6 تا 4.1 درجه سلسیوس ) میشود.
استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی
مسعود عشقی زاده
چکیده
در این تحقیق عملکرد عملیات بیابان زدایی با گونه های تاغ، اشنان، قره داغ، آتریپلکس و گیاهان یک ساله در یکی از کانون های بحرانی فرسایش بادی شمال شرق کشور در شهرستان گناباد برای شدت های مختلف خشکسالی تعیین شده با شاخص RDI در ماه های اسفند، فروردین و اردیبهشت سال های 1382 تا 1400 مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور با استفاده ...
بیشتر
در این تحقیق عملکرد عملیات بیابان زدایی با گونه های تاغ، اشنان، قره داغ، آتریپلکس و گیاهان یک ساله در یکی از کانون های بحرانی فرسایش بادی شمال شرق کشور در شهرستان گناباد برای شدت های مختلف خشکسالی تعیین شده با شاخص RDI در ماه های اسفند، فروردین و اردیبهشت سال های 1382 تا 1400 مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور با استفاده از تصاویر ماهواره لندست و پردازش تبدیل داده ها، شاخص های گیاهی NDVI، TDVI، SAVI و EVI در هر یک از محدوده های تحت عملیات برای ماه های مورد مطالعه در نرم افزار ENVI 5.3 محاسبه شد. سپس مقادیر این شاخص ها در وضعیت های مختلف شدت خشکسالی، مورد مقایسه و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصل در تمامی شاخص ها، محدوده پوشش اشنان در وضعیت خشکسالی خیلی خشک و با بیشترین مقادیر 0/341 در شاخص EVI از وضعیت بهتری نسبت به سایر محدوده ها برخوردار بود. اما در شدت های خشکسالی متوسط و ملایم، محدوده تاغ با بیشترین مقدار 0/456 در شاخص TDVI از وضعیت بهتری برخوردار بود. در اسفند شاخص SAVI، در فروردین شاخص TDVI و در اردیبهشت دو شاخص TDVI و EVI توانایی بهتری برای تشخیص پوشش گیاهی داشتند. بین سه وضعیت خیلی خشک، خشکی متوسط و خشکی ملایم، آزمون کروسکال - والیس نشان داد در اسفند شاخص TDVI در سطح 5 درصد و شاخص SAVI در سطح یک درصد و در فروردین شاخص های NDVI و SAVI در سطح یک درصد و شاخص EVI در سطح 5 درصد دارای تفاوت معنی دار بوده اند. در اردیبهشت آزمون من - ویتنی نشان داد فقط شاخص SAVI در سطح یک درصد بین دو وضعیت خشکی متوسط و ملایم دارای تفاوت معنی دار بوده است. بر این اساس تمامی شاخص ها تغییرات پوشش گیاهی را در اثر شدت خشکسالی نشان دادند اما تفاوت معنی داری بین محدوده های پوشش گیاهی به دلیل مقاومت این گونه ها به خشکسالی نشان داده نشد بلکه تفاوت بین وضعیت های شدت خشکسالی معنی دار بود.
استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی
فاطمه احمدی؛ یاسر ابراهیمیان قاجاری؛ عباس کیانی
چکیده
گسترش شهرها یک فرآیند پویاست و بهروزرسانی نقشههای شهری بهمنظور ارائه خدمات بسیار مهم است. دادههای سنجشازدوری منبع قدرتمندی برای استخراج مناطق ساختهشده میباشند؛ یکی از دادههایی که میتواند پویایی مناطق شهری را تشخیص دهد دادههای نور شب است. ازآنجاییکه مناطق شهری در هنگام شب توسط نورهای مصنوعی موجود در منازل و خیابانها ...
بیشتر
گسترش شهرها یک فرآیند پویاست و بهروزرسانی نقشههای شهری بهمنظور ارائه خدمات بسیار مهم است. دادههای سنجشازدوری منبع قدرتمندی برای استخراج مناطق ساختهشده میباشند؛ یکی از دادههایی که میتواند پویایی مناطق شهری را تشخیص دهد دادههای نور شب است. ازآنجاییکه مناطق شهری در هنگام شب توسط نورهای مصنوعی موجود در منازل و خیابانها روشن میشوند، درنتیجه بهخوبی از پسزمینه متمایز خواهند شد. ازاینروی مطالعه حاضر در تلاش است رشد و گسترش مناطق شهری را با استفاده از نمونههای آموزشی با کیفیت و اتوماتیک از روی ترکیبی از تصاویر نور شب و اپتیک، در یک بازه 24 ساله با دقت بالایی شناسایی و استخراج کند. دراینراستا برای تولید نمونههای آموزشی با کیفیت، شاخص نور شب تحت عنوان [1]VTNUI توسعه داده شده است که با ترکیب ویژگیهای مختلف بدست آمده از تصاویر لندست و نور شب در محدودههای شهری و در نظر گرفتن روابط بین مناطق، پدیده اشباع[2] و شکوفایی[3] تصاویر نور شب در محدوده شهری را کاهش داد. سپس با بررسی حد آستانههای خودکار بر روی شاخص توسعه داده شده نمونههای آموزشی با کیفیت تولید شد تا طبقهبندی دقیقتری از مناطق شهری ارائه شود. ازاینروی ابتدا از نمونههای آموزشی اولیه به دست آمده با استفاده از حد آستانه خودکار بر روی تصاویر نور شب طبقهبندی اولیه صورت پذیرفت سپس نمونهها با اعمال حد آستانه خودکار بر روی شاخص معرفی شده پالایش شدند و طبقهبندی نهایی صورت گرفت. درنهایت بر اساس تحلیل سری زمانی، روند رشد منطقه بررسی شده است. به منظور بررسی اثربخشی روش پیشنهادی، دو منطقه دارای اقلیم متفاوت انتخاب شد و بررسیهای مختلف بصری و کمی برای ارزیابی صورت پذیرفت. نتایج طبقهبندی نهایی برای بابل و کرمان به ترتیب با میانگین ضریب کاپا 0/93 و 0/74 و میانگین دقت کلی 97/76 و 87/63 برای تمام سالهای مورد بررسی به دست آمده است. [1] vegetation and Temperature -NTL urban index[2] saturation[3] blooming
استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی
شکوفه فرهادی زنگ آباد؛ نازیلا محمدی؛ امین صداقت
چکیده
با گسترش تکنولوژی لیزراسکنر و لایدار و در نظرگرفتن برتریهای این تکنولوژی و اخذ دادههای مکانی محیط و اشیاء، استفاده از این فناوری روزبهروز بیشتر شدهاست. این تکنولوژی توانایی استخراج نقاط از سطوح خارجی محیط و اشیاء در حجم بالا و در مدت زمان کوتاه را داشته که با توجه به امکان جابهجایی آسان لیزر اسکنرها، ابرنقاط مربوط ...
بیشتر
با گسترش تکنولوژی لیزراسکنر و لایدار و در نظرگرفتن برتریهای این تکنولوژی و اخذ دادههای مکانی محیط و اشیاء، استفاده از این فناوری روزبهروز بیشتر شدهاست. این تکنولوژی توانایی استخراج نقاط از سطوح خارجی محیط و اشیاء در حجم بالا و در مدت زمان کوتاه را داشته که با توجه به امکان جابهجایی آسان لیزر اسکنرها، ابرنقاط مربوط به محیط و اشیا معمولاً از زوایای متفاوتی اخذ میشوند که هر کدام در یک سیستم مختصات متفاوت قرار دارند و همگی باید به یک سیستم مختصات واحد منتقل شوند. به این منظور ابتدا باید جفت نقاط متناظر در هر مجموعه ابرنقاط معین شوند و سپس با استفاده از فرآیندی نقاط متناظر روی هم بیافتند تا مدل سهبعدی از طریق مجموعههای ابرنقاط ایجاد شود. یافتن مناسبترین جفت نقاط متناظر در مجموعههای ابرنقاط از مهمترین و چالش برانگیزترین مراحل بازسازی سهبعدی مدلهای موردنظر محیط و اشیاء است. توصیفگرهای سهبعدی از جمله ابزارهای مناسب برای تعیین جفت نقاط متناظر در مجموعههای ابرنقاط هستند. این توصیفگرها برای هر نقطهی منفرد در ابرنقاط، مجموعهای از اطلاعات را به منظور کمک به تعیین نقاط مشابه در هر مجموعه ابرنقاط میسازد. تعریف یک توصیفگر سهبعدی که از پیچیدگی محاسباتی کم و قدرت توصیفگری بالایی برخوردار باشد، میتواند به یافتن جفت نقاط متناظر صحیح و در ادامه مدلسازی سهبعدی مجموعههای ابرنقاط کمک شایانی کند. در این پژوهش یک توصیفگر سهبعدی هندسی-مکانی پیشنهاد دادهشدهاست که از هر دو ویژگیهندسی و مکانی به صورت توأم استفاده میکند. با توجه به آزمایشهای انجام شده بر روی دو دسته مجموعه داده با ساختارهای متفاوت، توصیفگر سهبعدی پیشنهادی در مقایسه با توصیفگرهایی که تنها از یک ویژگی مکانی یا هندسی استفاده میکنند، قدرت توصیفگری بالاتری دارد.
استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی
خلیل ولیزاده کامران؛ مریم صادقی لله لو؛ اسدالله حجازی
چکیده
پایش و بررسی تغییرات کاربری اراضی در عرصه های جنگلی، اطلاعات قابل قبولی را بهمنظور مدیریت کارآمد این منابع فراهم می کند. همچنین حفاظت از منابع طبیعی نیازمند آگاهی از شرایط و نحوه تغییر کاربریهای مختلف اراضی است؛ بنابراین هدف از این پژوهش ارزیابی روند تغییر کاربری جنگل در محدوده جنگلی فندقلو از سال 2010 تا سال 2019 با استفاده ...
بیشتر
پایش و بررسی تغییرات کاربری اراضی در عرصه های جنگلی، اطلاعات قابل قبولی را بهمنظور مدیریت کارآمد این منابع فراهم می کند. همچنین حفاظت از منابع طبیعی نیازمند آگاهی از شرایط و نحوه تغییر کاربریهای مختلف اراضی است؛ بنابراین هدف از این پژوهش ارزیابی روند تغییر کاربری جنگل در محدوده جنگلی فندقلو از سال 2010 تا سال 2019 با استفاده از تصاویر لندست 5، 8 و ادغام آنها باتصاویر سنتینل2 و استر است. پس از تهیه تصاویر برای سالهای 2010، 2015 و 2019، تصحیح هندسی، رادیومتریک و اتمسفری تصاویر انجام گرفت و نقشه کاربریها با دقت کاپا به ترتیب 93، 83، 91 درصد تهیه شدند. مدل سازی تغییر کاربری برای سال 2025 با مدل GEOMOD، نیازمند تهیه نقشه تناسب منطقه است که با استفاده از روش Fuzzy ANP و ضریب ناسازگاری کمتر از 0.06 تهیه شده و برای تهیه نقشه تناسب اراضی از چهار معیار: انسانی، زیستشناختی، توپوگرافی و اقلیمی و 11 زیر معیار با توابع بولین بدست آمد و نقشههای کاربری اراضی بولین (جنگل و غیر جنگل) 2010 و 2015 مدلسازی برای سال 2019 انجام گرفت. مدلسازی کاربری برای سال ۲۰۲۵ از نقشه پایه ۲۰۱۹ و ماتریس انتقال زنجیره مارکوف کاربری اراضی ۲۰۲۵ با مدل CA- Markov صورت پذیرفت و نتیجه تغییرات مکانی برای سال ۲۰۲۵ به دست آمد. برای ارزیابی دقت مدل از میزان توافق و عدم توافق مکانی پیکسلها با Klocation و Standard به ترتیب با دقت 98 و 95 استفاده شد. نتایج مدلسازی برای سال 2025 تغییرات بهصورت کاهش پوشش جنگل بوده که از 3204.18 هکتار در سال 2010 به 3070.55 هکتار در 2019 هزار هکتار کاهش یافته است. با توجه به نتایج وزندهی، معیار انسانی و زیرمعیارهای کاربری اراضی و فاصله از جاده وزن بالایی را بهدست آوردند. علت آن میتواند پتانسیل گردشگری این منطقه در جذب گردشگران و همچنین دخالتهای ساکنان محلی باشد که تأثیر مستقیمی بر روند کاهشی جنگل دارد.
استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی
محمد مهدی حسین زاده؛ رضا اسماعیلی؛ محسن نبی زاده بهنمیری
چکیده
تغییرات الگوی رودخانه، یکی از مهمترین مسائل مهندسی رودخانه است که فعالیتها و سازههای عمرانی را در حاشیه رودخانهها تحتتأثیر قرار میدهد. هدف از انجام این پژوهش بررسی روند تغییرات مورفولوژیکی رودخانه نکارود برای یک دورة ۳۵ساله بین سالهای 1364 تا 1399 از شهر نکا تا محل اتصال رودخانه به دریای خزر است. در پژوهش حاضر رودخانه نکا ...
بیشتر
تغییرات الگوی رودخانه، یکی از مهمترین مسائل مهندسی رودخانه است که فعالیتها و سازههای عمرانی را در حاشیه رودخانهها تحتتأثیر قرار میدهد. هدف از انجام این پژوهش بررسی روند تغییرات مورفولوژیکی رودخانه نکارود برای یک دورة ۳۵ساله بین سالهای 1364 تا 1399 از شهر نکا تا محل اتصال رودخانه به دریای خزر است. در پژوهش حاضر رودخانه نکا به طول 39 کیلومتر در بخش جلگه ساحلی از شهر نکا تا ساحل دریای خزر موردمطالعه قرار گرفته است. بهمنظور بررسی تغییرات مسیر رودخانه در سه مقطع زمانی، از سه شاخص مورفومتری، مورفولوژی و مورفودینامیک با استفاده از روش ترانسکت استفاده شده است. در پایان تغییرات کرانه چپ و راست کانال در دوره آماری موردمطالعه، در نرمافزار SPSS مورد آزمون آماری قرار گرفته است. نتایج حاصل از بررسی تصاویر ماهوارهای و عکسهای هوایی نشان میدهد که مقادیر ضریب خمیدگی، زاویه مرکزی، زوایای قوسها در طول رودخانه از بالادست بهطرف پاییندست کاهش یافته است. با توجه به بررسی های انجام شده مشخص شد که رودخانه نکا رود طی 35 سال از نظر شاخص های مورد بررسی اعم از مورفولوژی ، مورفومتری و مورفودینامیک تغییرات محدودی داشته است. تغییرات بستر رودخانه نکارود طی سال 1385 تا 1399 کاهشی بوده است. دلایل این شرایط، وجود کشت زیاد در اطراف رودخانه و حفاظت از کرانه رودخانه، ایجاد بندهای ذخیره و انحراف آب در بخش دوم یعنی در بخش میانی جلگه و سدسازی بر روی این رودخانه (سد گلورد و سایر سدها) بوده است.
استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی
حمید گنجائیان؛ فاطمه منبری؛ افشان قاسمی؛ مژگان نصرتی
چکیده
مخاطره فرونشست در طی سال های اخیر بسیاری از مناطق کشور از جمله دشت های مناطق خشک و نیمه خشک را با چالش جدی مواجه کرده است. دشت کبودرآهنگ-فامنین از جمله مناطقی است که تحت تأثیر مخاطره فرونشست قرار گرفته است. با توجه به اهمیت موضوع، در پژوهش حاضر به ارزیابی میزان فرونشست دشت کبودرآهنگ-فامنین و تحلیل عوامل مؤثر در وقوع آن پرداخته ...
بیشتر
مخاطره فرونشست در طی سال های اخیر بسیاری از مناطق کشور از جمله دشت های مناطق خشک و نیمه خشک را با چالش جدی مواجه کرده است. دشت کبودرآهنگ-فامنین از جمله مناطقی است که تحت تأثیر مخاطره فرونشست قرار گرفته است. با توجه به اهمیت موضوع، در پژوهش حاضر به ارزیابی میزان فرونشست دشت کبودرآهنگ-فامنین و تحلیل عوامل مؤثر در وقوع آن پرداخته شده است. در این پژوهش متناسب با موضوع و اهداف مورد نظر، از اطلاعات 13 چاه پیزومتریک، تصاویر راداری مربوط به ماهواره سنتینل 1، تصاویر ماهواره لندست، مدل رقومی ارتفاعی 30 متر SRTM و همچنین اطلاعات بدست آمده از بازدیدهای میدانی به عنوان داده های تحقیق استفاده شده است. ابزارهای مهم مورد استفاده در تحقیق شامل نرم افزارهای GMT، ArcGIS و گوگل ارث بوده است. این تحقیق در سه مرحله کلی انجام شده است که در مرحله اول، به بررسی وضعیت ژئومورفولوژی و کاربری اراضی منطقه پرداخته شده است. در مرحله دوم، تأثیر این عوامل بر آبهای زیرزمینی منطقه ارزیابی شده است. در مرحله سوم نیز میزان فرونشست منطقه در ارتباط با عوامل ذکر شده مورد ارزیابی قرار گرفته است. بر اساس نتایج حاصله، منطقه موردمطالعه با افت شدید منابع آب زیرزمینی مواجه است بهطوریکه در بیشتری چاههای موردمطالعه، میانگین افت سالانه آب زیرزمینی بیش از 2 متر بوده و همین مسئله سبب شده است تا دشت کبودرآهنگ-فامنین در طی دوره زمانی 5 ساله (از تاریخ 2015/01/16 تا 2020/01/14) بین 29 تا 216 میلی متر فرونشست داشته باشد.
سیستم اطلاعات جغرافیایی
سکینه کوهی؛ اصغر عزیزیان
چکیده
مدلهای رقومی ارتفاعی (DEMs) از روشهای متداول برای نمایش تغییرات توپوگرافی سطح زمین هستند، که با توجه به هزینه بالای تهیه نقشههای توپوگرافی زمینی، از کاربرد بسیار زیادی در زمینههای مختلف برخوردار میباشند. پژوهش حاضر با هدف بررسی کارایی منابع ارتفاعی با توان تفکیک مکانی مختلف در کاربریهای گوناگون دو استان قزوین و مازندران ...
بیشتر
مدلهای رقومی ارتفاعی (DEMs) از روشهای متداول برای نمایش تغییرات توپوگرافی سطح زمین هستند، که با توجه به هزینه بالای تهیه نقشههای توپوگرافی زمینی، از کاربرد بسیار زیادی در زمینههای مختلف برخوردار میباشند. پژوهش حاضر با هدف بررسی کارایی منابع ارتفاعی با توان تفکیک مکانی مختلف در کاربریهای گوناگون دو استان قزوین و مازندران به انجام رسیده است. در این تحقیق برای ارزیابی منابع ارتفاعی 30 متریASTER، SRTM و 90 متری SRTM از دادههای GPS دو فرکانسه (داده مبنا) استفاده شد و بر اساس شاخصهای آماری همچون STD،RMSE، MD و MAD دقت ارتفاعی این منابع در سطح هر دو استان و در کاربریهای مختلف بررسی گردید. نتایج بهدست آمده حاکی از آن است که DEM 30متری SRTM از قابلیت به مراتب مناسبتری در تخمین رقوم ارتفاعی برخوردار میباشد. به طوریکه شاخص RMSE این منبع در هردو بازه استان قزوین و مازندران به ترتیب برابر با 3.8 و 5.8 متر میباشد. همچنین ارزیابی دقت ارتفاعی منابع مختلف در کاربریهای گوناگون حاکی از عملکرد قابل قبول منبع 30 متری SRTM در اکثر کاربریها و پوششها به غیر از نواحی کوهستانی و جنگلی میباشد. علت اصلی این عملکردِ پائین به ویژه در اراضی با پوشش جنگلی، عدم نفوذ امواج راداری در سطوح دارای پوشش و همچنین تراکم کم دادههای برداشت شده توسط سنجنده SRTM میباشد. منبع ارتفاعی 90 متریSRTM نیز علیرغم دارا بودن توان تفکیک پائین از عملکرد به مراتب بهتری نسبت به منبع 30 متری ASTER برخوردار میباشند. در یک جمعبندی کلی میتوان چنین عنوان نمود که منبع ارتفاعیSRTM-30m میتواند در حوضههای فاقد آمار زمینیِ مناسب و یا با کمبود آمار بسیار راهگشا باشد. البته لازم بهذکر است که با توجه به تأثیر قابل توجه نوع پوشش گیاهی بر دقت ارتفاعی این منابع، توصیه میشود تا بهمنظور حصول نتایج قابلاطمینانتر، در ابتدا با توجه به نوع پوشش گیاهی موجود در محدوده مطالعاتی به انتخاب منبع ارتفاعی مناسب اقدام شده و سپس با استفاده از دادههای زمینی (نقاط کنترل زمینی)، مقادیر ارتفاعی اصلاح شود.
اطلاعات جغرافیایی
حسین عساکره؛ آوا غلامی
چکیده
تغییرات اقلیمی، گرمایش جهانی و خشکسالیهای اخیر طی سالهای گذشته از جمله مهمترین نگرانیهای بشر در امور مدیریت و برنامهریزی مبتنی بر دانستههای اقلیمی بهحساب میآید. یکی از روشهای بررسی تغییرات اقلیمی، استفاده از مدلهای اقلیمی و ریزمقیاسنمایی است که امروزه این امر با استفاده از مدلهای هوشمند و تجربی نظیر ...
بیشتر
تغییرات اقلیمی، گرمایش جهانی و خشکسالیهای اخیر طی سالهای گذشته از جمله مهمترین نگرانیهای بشر در امور مدیریت و برنامهریزی مبتنی بر دانستههای اقلیمی بهحساب میآید. یکی از روشهای بررسی تغییرات اقلیمی، استفاده از مدلهای اقلیمی و ریزمقیاسنمایی است که امروزه این امر با استفاده از مدلهای هوشمند و تجربی نظیر شبکههای عصبی مصنوعی از ارزش زیادی برخوردار است. هدف از این پژوهش، ریزمقیاسنمایی و شبیهسازی دمای بیشینۀ ایستگاه سینوپتیک قزوین با استفاده از روش شبکۀ عصبی مصنوعی و بهرهگیری از نرمافزار MATLAB است. بدین منظور از دادههای 26 عنصر جوّّّی برگرفته از مرکز ملی پیشبینی محیطی و مرکز ملی پژوهشهای جوّّّی (NCEP/NCAR) و دادههای دمای بیشینۀ ایستگاه سینوپتیک قزوین برای دورۀ آماری 2005-1961 و سناریوهای انتشار (RCP) خروجی مدل CanESM2 برای دورۀ آماری 2100-2006 استفاده گردید. در تحقیق حاضر از چهار روش پیشرونده، روش حذف پسرونده، نمایۀ کاهش درصدی و روش گام به گام به منظور پیشپردازش متغیرها و گزینش متغیرهای ورودی مدل استفاده شده است. سپس با بکارگیری آمارههای ضریب همبستگی (R) و میانگین مربعات خطا (MSE) بهترین معماری شبکه طراحی گردید که طی آن با استفاده از روش پیشرونده، متغیرهای میانگین دما در ارتفاع نزدیک سطح زمین، میانگین فشار تراز دریا و ارتفاع تراز 500 و 850 هکتوپاسکال بهعنوان متغیرهای پیشبینیکننده انتخاب شدند و در نهایت براساس آن، شبیهسازی انجام گرفت. پس از بررسی مقادیر شبیهسازیشده تحت سناریوهای RCP4.5، RCP2.6 و RCP8.5 مشخص شد که دمای ایستگاه سینوپتیک قزوین تا سال 2100 طی سناریوی RCP 2.6 نسبت به دورۀ پایه (2005-1961)، حدود 1.3 درجۀ سانتیگراد، طبق سناریوی RCP 4.5 به میزان 2.7 درجۀ سانتیگراد و مطابق سناریوی RCP 8.5 مقدار 4.1 درجۀ سانتیگراد افزایش خواهد داشت.
اطلاعات جغرافیایی
یاسر معرب؛ اسماعیل صالحی؛ محمدجواد امیری؛ حسن هویدی
چکیده
تبدیل پوشش طبیعی فضاهای شهری به سکونتگاههای انسانی باعث تغییرات ساختاری و عملکردی این فضاها شده است. لذا خدمات زیست محیطی ارائه شده توسط این زیرساختهای بومشناختی روز به روز ضعیفتر میشود، که این امر منجر به کاهش امنیت بومشناختی شهرها شده و تهدیدی برای توسعه پایدار میباشد. از آنجایی که در بین خدمات اکوسیستمی، تولید آب در ...
بیشتر
تبدیل پوشش طبیعی فضاهای شهری به سکونتگاههای انسانی باعث تغییرات ساختاری و عملکردی این فضاها شده است. لذا خدمات زیست محیطی ارائه شده توسط این زیرساختهای بومشناختی روز به روز ضعیفتر میشود، که این امر منجر به کاهش امنیت بومشناختی شهرها شده و تهدیدی برای توسعه پایدار میباشد. از آنجایی که در بین خدمات اکوسیستمی، تولید آب در برابر تغییرات شدید ناشی از تغییرات کاربری اراضی آسیبپذیرتر بوده، مورد هدف این تحقیق قرار گرفته است. هدف از این تحقیق، از یک سو پایش تغییرات کاربری اراضی در یک دوره زمانی 20 ساله (2000 - 2020) با استفاده از تصاویر ماهواره لندست و از سوی دیگر ارزیابی امنیت بومشناختی خدمات اکوسیستمی (تولید آب) در دورههای زمانی مطرح شده است. این پژوهش در حوضه آبخیر لواسانات که واقع در استان تهران است، انجام شد. دادههای مورد نیاز این مدل شامل نقشههای مرز حوضه، بارش، پتانسیل تبخیر و تعرق، عمق خاک، آب قابل دسترس گیاه و کاربریهای اراضی و پوشش گیاهی و همچنین یک جدول خصوصیت بیوفیزیکی میباشد که در نرمافزار InVEST 3.7.0 وارد شده و به وسیله آن، مدل نقشهسازی میزان تولید آب در دهههای مختلف بدست آمد. پس از وارد کردن دادههای مورد نیاز مدل، نتایج نشان داد که میزان تولید آب در سالهای 2000، 2010 و 2020 به ترتیب برابر با2641734.816 ، 3318950.915 و 7737201.215 متر مکعب بوده است. محاسبات مدل نشان میدهد که میزان تولید آب در حوضه لواسانات در حال افزایش میباشد. این افزایش به این دلیل است که کاربریهای ساخته شده در حال افزایش بوده لذا مقدار آب در دسترس به صورت رواناب افزایش و امنیت بومشناختی محدوده مورد مطالعه کاهش یافته است.
اطلاعات جغرافیایی
کیوان محمدزاده؛ سید احمد حسینی؛ مهدی صمدی؛ ایلیا لعلی نیت؛ مسعود رحیمی
چکیده
زمین بهعنوان یک سطح پیوسته میتواند به واحدهای دارای خصوصیات فیزیکی و مورفولوژیکی مشترک طبقهبندی شود که ممکن است بهعنوان یک شرط مرزی برای طیف گستردهای از حوزههای کاربردی باشد. این مطالعه روشی برای طبقهبندی فرم زمین ارائه میدهد که ژئومورفومتری عمومی چشمانداز را نشان میدهد. در پژوهش حاضر شهرستان ماکو در آذربایجان غربی ...
بیشتر
زمین بهعنوان یک سطح پیوسته میتواند به واحدهای دارای خصوصیات فیزیکی و مورفولوژیکی مشترک طبقهبندی شود که ممکن است بهعنوان یک شرط مرزی برای طیف گستردهای از حوزههای کاربردی باشد. این مطالعه روشی برای طبقهبندی فرم زمین ارائه میدهد که ژئومورفومتری عمومی چشمانداز را نشان میدهد. در پژوهش حاضر شهرستان ماکو در آذربایجان غربی بنا به شرایط خاص منطقه ازنظر مورفولوژی و محیط پیرامونی انتخاب و برای استخراج لندفرمها از روش فازی شیءگرا استفاده شد. بهمنظور انجام پردازش، مشتقات لایه رقومی ارتفاع (شیب، بافت انحنای حداکثر، حداقل، مسطح و انحنای پروفیل) به همراه تصویر ماهواره سنتینل 2A مورد استفاده قرار گرفت. پس از انجام مراحل پیشپردازش، ابتدا مقیاس بهینه سگمنتسازی با استفاده از افزونه ESP پیشبینی گردید و سپس اشیاء تصویر برای انجام پردازش با مقیاس 9 و 17 و 27 ایجاد شد. بهمنظور استخراج لندفرمها از تعداد 160 نمونه زمینی استفاده و درجه عضویت الگوریتمهای مختلف محاسبه گردید و الگوریتمهایی که بیشترین درجه عضویت را داشتند برای طبقهبندی استفاده شدند. در این تحقیق تعداد 14 نوع لندفرم در منطقه مطالعه شناسایی و استخراج گردید. نتایج تحقیق نشان میدهد که روش فازی شیءگرا توانسته است با دقت کلی 87 درصد و شاخص کاپای 85 درصد لندفرمها را طبقهبندی کند. مزیت روشهای شیءگرا این است که خیلی سریع بوده و نتایج دارای دقت خوب و بالایی هستند.
سیستم اطلاعات جغرافیایی
ژیلا یعقوبی؛ علی اصغر آل شیخ؛ امیدرضا عباسی
چکیده
انتخاب مکان بهمنظور احداث یک فروشگاه جدید برای خردهفروشی تصمیمی بسیار مهم است زیرا هزینههای زیادی را دربر دارد و فردی که فروشگاه جدیدی را احداث میکند، خود را در معرض خطر مالی قرار میدهد. موقعیت مکانی به خریدکردن اولیهی مصرفکننده از یک فروشگاه و وفاداری نسبت به آن تأثیر میگذارد. از اینرو تجزیه و تحلیل موقعیت مکانی برای ...
بیشتر
انتخاب مکان بهمنظور احداث یک فروشگاه جدید برای خردهفروشی تصمیمی بسیار مهم است زیرا هزینههای زیادی را دربر دارد و فردی که فروشگاه جدیدی را احداث میکند، خود را در معرض خطر مالی قرار میدهد. موقعیت مکانی به خریدکردن اولیهی مصرفکننده از یک فروشگاه و وفاداری نسبت به آن تأثیر میگذارد. از اینرو تجزیه و تحلیل موقعیت مکانی برای فروشگاههای خردهفروشی بسیار اهمیت دارد. با اینکه انتخاب مکان برای یک خردهفروشی همیشه دشوار بوده است، وضعیت رقابتی کنونی هم این تصمیمگیری را دشوارتر کرده است، زیرا فروشگاهها بهطور گستردهای، با رقابت زیاد مواجه هستند. بنابراین تصمیمگیری برای یافتن محل یک فروشگاه جدید نیازمند یک راهبرد مکانی است. بسترهای خدماتدهی برخط تابع یک سری قیود هستند: بهعنوان مثال، فقط به بخشی از شهر خدمات ارائه میکنند و این امر باعث میشود مدلهای تعامل مکانی را نتوان بر روی کل شهر اجرا کرد. لذا در این مقاله با تکیه بر مدل تعامل رقابتی ضربی از نظریه مکان خردهفروشی، یک مدل بازاریابی مبتنی بر مکان برای خردهفروشیها توسعه داده شده است که به راهبردهای مکانیابی برای احداث یک شیرینیفروشی جدید کمک میکند. ابتدا ویژگیهایی که در جذب مصرفکننده به شیرینیفروشیها تأثیر دارد، تعیین میشود. سپس با استفاده از ابزارهای سیستم اطلاعات مکانی دادهها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و مدل پیادهسازی میگردد. نتایج تحقیق نشان میدهد که مدل پیشنهادی توانسته است با میانگین خطای 17.07 درصد به پیشبینی رفتار مصرفکننده بپردازد و به افراد در مکانیابی فروشگاه جدید با توجه به ویژگیهای فروشگاه، رقبا و محیط کمک کند. مدل پیشنهادی این تحقیق میتواند برای افزایش دقت در مکانیابی مراکز خرید دیگر هم استفاده شود.
عکسبرداری هوایی
زهرا عزیزی؛ مژده میرکی
چکیده
آماربرداری و نقشهبرداری از درختان شهری بهمنظور برنامهریزی و کمک به طراحی استراتژیهای بهینهسازی خدمات اکوسیستم شهری و سازگاری با تغییرات اقلیمی بسیار ضروری است. پیشرفتهای اخیر در فناوری سیستمهای هوایی بدون سرنشین، فناوری انعطافپذیر مکانی و زمانی دادههای سهبعدی با وضوح بالا را تسهیل کرده است. روشهای رایج آشکارسازی ...
بیشتر
آماربرداری و نقشهبرداری از درختان شهری بهمنظور برنامهریزی و کمک به طراحی استراتژیهای بهینهسازی خدمات اکوسیستم شهری و سازگاری با تغییرات اقلیمی بسیار ضروری است. پیشرفتهای اخیر در فناوری سیستمهای هوایی بدون سرنشین، فناوری انعطافپذیر مکانی و زمانی دادههای سهبعدی با وضوح بالا را تسهیل کرده است. روشهای رایج آشکارسازی پایههای درختی براساس دادههای ماهوارهای با وضوح بسیار بالا یا دادههای اسکن لیزر هوایی است. با این حال، دادههای ماهوارهای اغلب با مشکل مناسب نبودن در مقیاس تکدرخت و محدودیت ابرها مواجه است و دادههای لیزر اسکن هوایی نیز از هزینههای نسبتاً بالایی برخوردار هستند. بنابراین در مطالعه حاضر با هدف آشکارسازی تاج درختان، از دو الگوریتم رشد ناحیهای و حوضه آبخیز معکوس در یک جنگل شهری با ساختارهای متفاوت از مدل ارتفاع تاج بهدست آمده از ساختار حرکت مبنا استفاده شد. به همین منظور تصویربرداری و آماربرداری زمینی درختان درتابستان 1398 در جنگل شهری باغ فاتح واقع در شهرستان کرج انجام شد. پس از پردازش تصاویر و تولید مدل ارتفاع تاج، آشکارسازی درختان در 5 اندازه پیکسل 25، 50، 75، 100 و 125 سانتیمتر و در سه ساختار ناهمگن متراکم، ناهمگن پراکنده و همگن متراکم انجام شد. نتایج نشان داد که دو الگوریتم رشد ناحیهای و حوضه آبخیز معکوس در ساختار همگن متراکم بیشترین عملکرد را دارد. همچنین الگوریتم رشد ناحیهای با میزان صحت کلی 88 درصد در سایت3 (ساختار همگن متراکم) با اندازه پیکسل 75 سانتیمتر بهترین نتیجه را در آشکارسازی درختان ارائه داد. در کل نتایج این تحقیق نشان داد که آشکارسازی پایههای درختی با استفاده از مدل ارتفاع تاج بهدست آمده از تصاویر پهپاد در سایتهای همگن دارای دقت بالایی است، در حالیکه در سایتهای ناهمگن و متراکم از کارایی بالایی برخوردار نبود.
اطلاعات جغرافیایی
شاهین جعفری؛ سعید حمزه؛ هادی عبدالعظیمی؛ سارا عطارچی
چکیده
پایش تالابها با استفاده از روشهای سنتی، زمانبر و مستلزم هزینهی زیاد است. امروزه بهمنظور پایش و مدیریت تالابها، از دورسنجی ماهوارهای و قابلیتهای گوگل ارث انجین استفاده میگردد. در این پژوهش سعی شد طی دو دههی اخیر از تصاویر ماهوارهی لندست، تی.آر.ام.ام، مادیس و گریس در حوضهی آبریز گشنگان که تالاب مهارلو ...
بیشتر
پایش تالابها با استفاده از روشهای سنتی، زمانبر و مستلزم هزینهی زیاد است. امروزه بهمنظور پایش و مدیریت تالابها، از دورسنجی ماهوارهای و قابلیتهای گوگل ارث انجین استفاده میگردد. در این پژوهش سعی شد طی دو دههی اخیر از تصاویر ماهوارهی لندست، تی.آر.ام.ام، مادیس و گریس در حوضهی آبریز گشنگان که تالاب مهارلو نیز در آن واقع شده، بهمنظور ارزیابی تغییرات وسعت آب تالاب و برخی از عوامل احتمالی تأثیرگذار بر آن استفاده شود. میانگین مساحت آب تالاب منتج ازAWEI_shadow در پنج سالهی اول، دوم، سوم و چهارم بهترتیب مقادیر 200.41، 162.65، 137.82 و 117.81 کیلومتر مربع را نتیجه داد که به کاهش 37.76، 24.83 و 20 کیلومتر مربع در این بازههای زمانی اشاره داشت. پوشش گیاهی حوضه مستخرج از NDVI در سال 2000، 282 هکتار نتیجه گردید و در سال 2019 این مقدار به 390 هکتار افزایش یافت. ارزیابی دادههای گریس نشان داد که از سال 2008 به بعد، تمامی مقادیر تراز آب زیرزمینی، منفی است. نتایج آزمون من-کندال دلالت بر آن داشت که تغییرات تودههای آبی، پوشش گیاهی، میزان بارش و تراز آب زیرزمینی بهترتیب دارای روند کاهشی، افزایشی، افزایشی و کاهشی بوده است و در رابطه با مقادیر تبخیر- تعرق، روندی مشاهده نشد. بهنظر میرسد در حوضهی مورد مطالعه، افزایش وسعت پوشش گیاهی و متعاقب آن برداشت آب از سفرههای زیرزمینی به مرور زمان بر روند کاهشی وسعت تودههای آبی تالاب تأثیر گذاشته است. پیشنهاد میگردد بهمنظور مدیریت بهینهی این تالاب و جلوگیری از خشک شدن آن، حد بستر و حریم تالاب، با استفاده از سایر شاخصهای دورسنجی آبی تعیین گردد. همچنین، پیشنهاد میشود روشهای مصرف آب و الگوی کشت در نواحی اطراف این تالاب، مورد بازبینی قرار گیرد.
اطلاعات جغرافیایی
علی اکبر سبزی پرور؛ علیرضا سیف زاده
چکیده
پرتوهای فرابنفش (UV) بخش خطرناک تابش خورشیدی است که علیرغم داشتن سهم کوچکی از کل انرژی تابشی خورشید (5 تا 7 درصد) و فوایدی در زمینه تولید ویتامین D3، اما تابش بیش از حد آن میتواند آسیبهای جبرانناپذیری به سلولهای انسان برساند. عمده تحقیقات صورت گرفته قبلی در ایران بر روی تابش UV صرفاً محدود به اثرات آن روی پارامترهای گیاهی یا ...
بیشتر
پرتوهای فرابنفش (UV) بخش خطرناک تابش خورشیدی است که علیرغم داشتن سهم کوچکی از کل انرژی تابشی خورشید (5 تا 7 درصد) و فوایدی در زمینه تولید ویتامین D3، اما تابش بیش از حد آن میتواند آسیبهای جبرانناپذیری به سلولهای انسان برساند. عمده تحقیقات صورت گرفته قبلی در ایران بر روی تابش UV صرفاً محدود به اثرات آن روی پارامترهای گیاهی یا پهنهبندی در محدوده کوچک بصورت مطالعه موردی بوده است. در تحقیق حاضر تابش فرابنفش تجمعی روزانه UVA در منطقه وسیعی از فلات مرکزی ایران که دارای اقلیم خشک و نیمه خشک هستند در دورهی اقلیمی 13 ساله شامل 22 ایستگاه در 9 استان به وسیله مدل انتقال تابش لایهای TUV5 برآورد شده است. نتایج در سه حالت شرایط آسمان کاملاً صاف، کاملاً ابری و واقعی (ترکیبی از درصد هوای ابری و صاف در ماه مربوطه) برآورد گردید و بصورت متوسط فصلی پهنهبندی شد و انطباق آن با عوامل اثرگذار بر تابش فرابنفش مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشینه تابش UVA در نیمه جنوبی منطقه مورد مطالعه متمرکز است که در فصول گرم سال غالباً در شرق و در فصول سرد سال در نواحی مرکزی و جنوب غرب منطقه مستقر است. مقایسه پهنههای تابش تجمعی روزانه در شرایط کاملاً ابری نشان میدهد که همخوانی مطلوبی با پهنههای عمق نوری ابر و آئروسل وجود دارد. در حالیکه در شرایط کاملاً صاف، انطباق پهنههای توزیع تابش UVA و ازون کلی بیشتر است. شرایط آسمان تمام ابری قادر است شدت تابش روزانه دریافتی UVA را حدود 52 درصد در فصل زمستان و 21 درصد در فصل تابستان به نسبت شرایط آسمان کاملاً صاف کاهش دهد. در شرایط واقعی آسمان شدت تجمعی پرتوهای UVA برآورد شده در مقایسه با آسمان کاملاً صاف، کاهش متوسط 19 درصدی در فصل تابستان تا 32 درصدی در فصل زمستان را نشان میدهد. میزان تأثیر کاهشی ابر بر تابش سطحی فرابنفش در فصول گرم سال (به دلیل زاویه سمت الرأس کمتر) به طور نسبی کمتر از فصل سرد سال میباشد.
اطلاعات جغرافیایی
قربان وهاب زاده کبریا؛ عارف صابری
چکیده
یکی از روشهای ارزیابی و تفسیر اشکال فرسایشی و ژئومورفولوژیکی تحتتأثیر پارامترهای اقلیمی، مدل لویس پلتیر است. این مدل کاربرد زیادی در علم زمینشناسی و ژئومورفولوژی دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی هوازدگی سنگها در جنوبغرب استان آذربایجان غربی با شرایط کوهستانی با استفاده از مدل لویس پلتیر انجام شده است. منطقه مورد مطالعه از ...
بیشتر
یکی از روشهای ارزیابی و تفسیر اشکال فرسایشی و ژئومورفولوژیکی تحتتأثیر پارامترهای اقلیمی، مدل لویس پلتیر است. این مدل کاربرد زیادی در علم زمینشناسی و ژئومورفولوژی دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی هوازدگی سنگها در جنوبغرب استان آذربایجان غربی با شرایط کوهستانی با استفاده از مدل لویس پلتیر انجام شده است. منطقه مورد مطالعه از بخشهای کوهپایه، دشت و کوهستانی تشکیل شده است. کمترین ارتفاع این منطقه در کلاس کمتر از 1570-1250 قرار دارد. بخش کوهستانی نیز با ارتفاع بیش از 3576 متر مرتفعترین بخش منطقه را تشکیل میدهد. کلاسهای شیب تهیه شده برای منطقه نشان داد که طبقه شیب 10-0 درصد با 29.57 درصد بیشتر منطقه را شامل میشود. نقشه همدما و همبارش نیز با روش زمینآماری عکس فاصله وزنی (IDW) در محیط GIS تهیه گردید. درنهایت مقادیر دما و بارش با استفاده از نمودار و جداول تعیین، و وضعیت خشکی و رطوبت منطقهی جنوبغرب استان آذربایجانغربی، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که طبقه بارشی 477-407 میلیمتر و دمای 17-15 درجه سانتیگراد با توجه به نقشه همباران و همدما مساحت بیشتری را در دامنه شمالی دارند. با توجه به مقادیر دما و بارش و نمودار تقسیمبندی پلتیر محدوده مورد نظر دارای وضعیت هوازدگی کم است و براساس شرایط مرفولوژیکی در وضعیت نیمهخشک واقع شده است. بنابراین با درنظر گرفتن نتایج بهدست آمده میتوان گفت که هوازدگی مکانیکی عاملی برای تخریب سنگها در منطقه مورد مطالعه است. برای این منظور نقشه شدت هوازدگی منطقه براساس پارامترهای اقلیمی وزندهی شد و سه نوع هوازدگی مکانیکی با شدتهای ضعیف، متوسط و شدید بهترتیب 1، 2 و 3 بهدست آمد.