توزیع فضایى منابع و معادن در سطوح ارضى گلپایگان

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه جغرافیا دانشگاه اصفهان

2 کارشناس ارشد ژئومورفولوژى دانشگاه اصفهان

چکیده

شهرستان گلپایگان و منطقه اطراف آن به دلیل قرار گرفتن در زون سنندج - سیرجان و همچنین رسوبات رودخانه ‏اى دوران چهارم زمین‏ شناسى بیشتر شامل سنگ ‏هاى دگرگونى و برونزدهاى توده ‏هاى آذرین ناشى از عملکرد نیروهاى درونى است. وجود این برونزدها باعث ایجاد ذخایر معدنى متنوع در این شهرستان مانند معادن سرب و روى صالح پیغمبر، سنگ چینى گدار سرخ، مرمریت کنجدجان، گچ حاج غاراو... شده است. این معادن از نظر اقتصادى براى مردم این شهرستان حائز اهمیت است و با توجه به این شرایط گلپایگان و منطقه آن از نظر پتانسیل‏ هاى معدنى قوى است و لذا مى‏ تواند نقش مؤثرى در توسعه منطقه‏ اى داشته باشد. در این تحقیق سعى شده که نقش ژئومورفولوژى را به عنوان یکى از شاخه‏ هاى مهم علم جغرافیا بررسى نمائیم. ژئومورفولوژى، از یک سو واحدها و فرم‏ هایى مانند پستى و بلندى‏ ها شامل کوه، دشت... را مورد مطالعه قرار مى‏ دهد، و از سوى دیگر فرآیندهاى درونى و بیرونى را که موجب تشکیل این واحدهاى زمین ساختى مى‏ شود، بررسى مى‏ نماید. این واحدها که از دوران اول زمین‏ شناسى تا عصر حاضر مدام تحت تأثیر عوامل مختلف فیزیکى، شیمیایى و بیولوژیکى تغییر شکل داده‏ اند، تا به شکل امروزى خود درآمده‏ اند به عنوان یکى از منابع با ارزش طبیعى براى بشر محسوب مى‏ شوند و در نواحى مختلف جغرافیایى براساس خصوصیات زمین‏ شناسى و ژئومورفولوژیکى پراکنده شده ‏اند. متد بررسى و تحلیل در این مقاله متکى برسیستم اطلاعات جغرافیایى و روش توصیفى مى ‏باشد که با استفاده از مشاهدات میدانى و استفاده از نقشه‏ هاى زمین ‏شناسى و توپوگرافى منطقه به تلفیق جنس رسوبات منطقه و معادن موجود براساس سطوح ارضى محدب، مقعر، مستوى بر روى نقشه‏ هاى توپوگرافى مى‏ پردازیم و مشخص مى‏ کنیم که هر کدام از سطوح ارضى (محدب، مقعر، مستوى) چه نوع معادن و کانسارهایى را در خود جاى داده‏ اند و توزیع فضایى معادن براساس سطوح ارضى چگونه است، و با تهیه نقشه فرآیندهاى معدنى و کانسارسازى به ارزیابى توان محیطى منطقه مى‏ پردازیم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Spatial Distribution of Resources and Mines at the Golpayegan Agrarian Levels

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hossein Ramesht 1
  • Roghayyeh Nikbakht 2
1 Professor of the Department of Geography, University of Isfahan
2 Master of Geomorphology, University of Isfahan
چکیده [English]

The city of Golpayegan and the surrounding area include metamorphic rocks and igneous masses produced by the performance of internal forces due to its location in the Sanandaj-Sirjan zone and also river sediments over the fourth era of geology. The existence of these igneous masses has led to the creation of diverse mineral resources in the city, such as the lead and zinc mines of Saleh-e-Peighambar, Godar-e-Sorkh china stone, Konjedjan marble, Haj Gharav plaster and ... . These mines are economically important for the people of this city and due to these conditions, Golpayegan and its area are strong in terms of mineral potential and therefore can play an effective role in regional development. In this research, we tried to investigate the role of geomorphology as one of the important branches of geography science. Geomorphology, on the one hand, studies units and forms such as highs and lows of areas such as mountains, plains…, and, on the other hand, the internal and external processes that form  these tectonic units. These units, which have been transformed by various physical, chemical and biological factors from the first period of geology on until they have reached their current shape in modern times, are considered as one of the most valuable natural resources for humanity that are scattered in different geographic regions on the basis of geological and geomorphological characteristics. The method of examination and analysis in this paper relies on the geographic information system and the descriptive method. Using field observations and geological and topographic maps of the region we integrate the sediments of the region and existing mines based on ground surfaces (convex, concave, or flat) On the topographic maps, determine which types of mines and ores are located, how is the spatial distribution of mines based on the land levels, and assess the environmental capability of the region by preparing a map of mineral and ore mining processes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mining
  • agrarian levels
  • geomorphological processes

مراجع

- احمدى،حسن، ژئومورفولوژى کاربردى، انتشارات دانشگاه تهران،1367.

- اسمیرنوف، و.اى، زمین‏شناسى ذخایر معدنى، مرکز نشر دانشگاهى،1367.

- ایرانمنش، محمدحسین، گزارش مختصر و طرح مطالعات آب‏هاى زیرزمینى دشت گلپایگان، انتشارات سازمان زمین‏شناسى کشور،1360.

- بابازاده، واصف، ایوب قدیرزاده، رقیه عاصم اصل، کانسارهاى معدنى فلزى و غیرفلزى، سازمان زمین‏شناسى و اکتشافات معدنى کشور- مرکز تبریز، 1383.

- بغدادى، ایراندخت، منابع هیدرات گازى در گل‏فشان‏ها و BSR زون مکران- دریاى عمان، انتشارات سازمان زمین‏شناسى و اکتشافات معدنى کشور،1383.

- ترابى، قدرت، بررسى اهمیت اقتصادى سنگ‏هاى مجموعه افیولیتى عشین(غرب انارک- شمال شرق استان اصفهان)بعنوان بازمانده‏اى از دریاهاى گذشته، سازمان انرژى اتمى ایران-مرکز تولید و سوخت اصفهان،1377.

- جدارى عیوضى، جمشید، ژئومورفولوژى ایران، انتشارات دانشگاه پیام نور،1381.

- جدارى عیوضى، جغرافیاى آبها، انتشارات دانشگاه تهران،1380.

- جناب، عبداللّه، محمود طاهرى، توسعه منابع آبى دشت گلپایگان،1360.

- رامشت، محمدحسین، نقشه‏هاى ژئومورفولوژى (نمادها و مجازها)، انتشارات سمت، 1384.

- رامشت، محمدحسین، جغرافیاى خاک‏ها، انتشارات دانشگاه اصفهان، 1369.

- ربانى، ناهید، زمین‏شناسى اقتصادى، انتشارات دانشگاه پیام نور،1372.

- رقیمى، مصطفى، بررسى ذخایر معدنى با ارزش اقتصادى در حوضه‏هاى اقیانوسى و دریایى، انتشارات دانشگاه علوم کشاورزى و طبیعى گرگان، 1377.

- زاهدى، مجید، هیدرولوژى آب‏هاى سطحى، انتشارات نیما، 1370.

- شریفى، مرتضى، منشأ پیدایش و توزیع منابع معدنى تبخیرى دریایى درحوضه ایران مرکزى، انتشارات سازمان زمین‏شناسى کشور،1377.

شریفى، مرتضى، زمین‏شناسى و پترولوژى سنگ‏هاى دگرگونى و آذرین منطقه شمال شرق گلپایگان، پایان نامه کارشناسى ارشد دانشگاه اصفهان، 1376.

- صیرفیان، على، زمین‏شناسى نفت، انتشارات ذره،1371.

- طالبى‏زاده، فرزین، ژئوشیمى وترمدینامیک ژنز کانى‏هاى تبخیرى در محیط‏هاى دریایى و دریاچه‏اى با نظر ویژه به اهمیت اقتصادى شوراب ارومیه، انتشارات اداره کل معادن و فلزات آذربایجان شرقى، 1377.

- طاهرى، سیدرضا، استفاده از معیارهاى گیاهى و زیست محیطى به عنوان ابزارى براى پى جویى و اکتشاف ذخایر معدنى دریایى، انتشارات سازمان زمین‏شناسى، 1377.

- عرفانى، حسین، زمین‏شناسى اقتصادى، انتشارات دانشگاه تهران،1354.

- علایى طالقانى، محمود، ژئومورفولوژى ایران، نشرقومس، 1382.

- علیزاده، امین، اصول هیدرولوژى کاربردى، انتشارات بنیادفرهنگى رضوى،1367.

- فصلنامه معادن و فلزات، شماره34،33، انتشارات دفتر روابط و ارشاد وزارت معادن و فلزات، زمستان 1367.

- فصلنامه معادن و فلزات، شماره35،36،34، انتشارات دفتر روابط و ارشاد وزارت معادن و فلزات، تابستان، بهار و پاییز 1368.

- فصلنامه معادن و فلزات، شماره 39،38،41،40، انتشارات دفتر روابط و ارشاد وزارت معادن و فلزات، بهار، تابستان، پاییز، زمستان، 1369.

- فصلنامه معادن و فلزات، شماره 45، انتشارات دفتر روابط و ارشاد وزارت معادن و فلزات، زمستان 1370.

- کردوانى، پرویز، حفاظت خاک، انتشارات دانشگاه تهران،1369.

- کریم‏پور، محمدحسین، سعید سعادت، زمین‏شناسى اقتصادى کاربردى، انتشارات ارسلان، 1384.

- کریم‏پور، محمدحسین، پترولوژى سنگ‏هاى آذرین و کانسارهاى ماگمایى، انتشارات مشهد،1377.

- کسلر، استفن، منابع معدنى از دیدگاه اقتصادى و زیست محیطى، انتشارات نشر ویژه، 1375.

- کلینى، مهران، مطالعه زمین‏شناسى و چینه‏شناسى پالئوژن در شمال شرق گلپایگان، پایان نامه کارشناسى ارشد دانشگاه اصفهان، 1373.

- کوثرى، سلیمان، کانسارهاى ساحلى و دریایى برجامانده (پلاسر) و روش‏هاى اکتشافى آنها، انتشارات سازمان زمین‏شناسى کشور، 1377.

- محمدى، مهدى، على اصغر قاضى زاهدى، مطالعات نیمه تفضیلى خاک‏شناسى و طبقه‏بندى اراضى منطقه گلپایگان، مؤسسه تحقیقات خاک و آب استان اصفهان، 1365.

- مسیبى، محمد، بررسى اوضاع طبیعى حوضه آبى رودخانه گلپایگان با تأکید بر هیدروکلیما،پایان نامه کارشناسى ارشد جغرافیا دانشگاه اصفهان،1371.

- مقصودى، عباس، مژده رحمانى، کانسارها و نشانه‏هاى معدنى طلا در ایران، انتشارات آرین زمین، 1384.

- مکى‏زاده، محمدعلى، پیدایش نودول‏هاى منگنز در کف دریاها و شرایط تشکیل آنها، انتشارات سازمان زمین‏شناسى کشور،1377.

- مکى‏زاده، محمدعلى، شهرزاد شرافت، سیستم‏هاى فعال گرمایى و کانى سازى فلزى در بستر اقیانوس‏ها، انتشارات سازمان زمین‏شناسى کشور، 1377.

- مولوى، ابراهیم، ساماندهى فضایى کالبدى شهر گلپایگان، پایان نامه کارشناسى ارشد دانشگاه اصفهان، 1379.

- Bastin,E.S.Geology of the pegmatites and associated Rocks of main.us Geol. survey Bull.445:(1911).

- Bowen,n.1.The carbonate Rocks of the fen Area in Norway. AM.J.Sci, 12,5(1928)

- Pirajno,Franco,Hydrothermal Mineral Deposits,(1992).

- Gregb.Arehart and RaymondA.Donelick,Thermal and isotopic profiling of the pipieline hydrothermal system:Application to exploration for carlin-type gold deposit, (2006)

- Daly,R.A.Igneous Rocks and the Depths of the earth.New York(1933)

فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»

دوره 20، شماره 78
تابستان 1390
صفحه 89-93

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار