نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای ژئومورفولوژی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

2 عضو هیأت علمی دانشگاه علوم انتظامی امین، تهران

3 دانشجوی دکترای اقلیم شناسی در برنامه ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان

4 کارشناس ارشد ژئوموفولوژی در برنامه ریزی محیطی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد، ایران

چکیده

همسایگی استان خراسان رضوی با دو کشور افغانستان و ترکمنستان، علاوه بر ایجاد تبعات فرهنگی و اقتصادی در شهرهای مرزی، آنها را با چالشهای امنیتی به ویژه در بحث تقویت پدافند غیرعامل شهری مواجه ساخته است. از اساسیترین عوامل مربوط به چالشهای امنیتی در اینگونه از شهرهای مرزی، فقدان شناسایی کامل فاکتورهای جغرافیایی به ویژه مشخصات توپوگرافی و ژئومورفولوژیکی در تدوین اصول و راهبردهای پدافند غیرعامل شهری میباشد. شناسایی توانها و تنگناهای محیطی میتواند نقش مؤثرتری را نسبت به اصول طراحی و پدافند غیرعامل در این شهرها ایفا کند. بررسی توپوگرافیکی مناطق و شهرهای مرزی از اهمیت ویژهای برخوردار است که اگر مورد بی توجهی قرار گیرد هم توانهای بالقوه در کاربریهای امنیتی برای ایجاد مراکز حساس نظامی کشور مورد غفلت قرار میگیرد و هم آسیب پذیری جوامع انسانی و بافت کالبدی این شهرها را  در طول زمان افزایش خواهد داد.شهر زاوین در شمال استان خراسان رضوی یکی از شهرهای نزدیک به مرز این استان تلقی میشود که دارای ویژگیهای توپوگرافیکی خاصی است.هدف اصلی این تحقیق  بررسی توانهای توپوگرافیک و ژئومورفولوژیک منطقه با رویکرد پدافند غیرعامل و تحلیل چالشهای امنیتی و مشکلات توپوگرافیکی محدوده مورد مطالعه با استفاده از GIS و ارائه راهبردهای مبتنی بر اصول پدافند غیرعامل برای استفاده از توانهای محیط طبیعی میباشد. از نتایج این تحقیق میتوان به این مورد اشاره کرد که شکلگیری فرم شهری در ابعاد پراکنده و غیرمتمرکز کنونی شهر زاوین، به نحوی است  که هستههای سه گانه شهر از منظر پدافندی با مقاوم سازی و توانمندسازی بافت و نیز تبدیل مسیرهای خطی دسترسی به گراف شبکهای در وضع موجود، قابل قبول خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of topographic capabilities in the formulation of passive defense optimal strategies for border cities (Case study: Zavincity at the border strip of Iran and Turkmenistan, KhorasanRazavi Province)

نویسندگان [English]

  • Sima Poorhashemi 1
  • Ali Asanlu 2
  • Mohammad Reza Mansoory Daneshvar 3
  • Hamid Nejad Soleimani 4

1 Ph.D student of geomorphology, Hakim Sabzevary University

2 Faculty member in University of Disciplinary Sciences

3 Ph.D student of climatology, University of Sistan and Baluchestan

4 M.Sc Geomorphology, Islamic Azad University, Mashhad Branch

چکیده [English]

Neighboring of Khorasan Razavi province with the two countries of Afghanistan and Turkmenistan, besides creating cultural and economic consequences in the border towns, has faced them with security challenges, especially in the context of strengthening the urban passive defense. One of the most importantfactors related to the security challenges in these border towns is the lack of full identification of geographical factors especiallytopographic and geomorphological characteristics in the formulation of the principles and strategies of urban passive defense. Identifying environmental capabilities and constraints can playa more effective role in the principles of designing and passive defense in these cities. The topographic study of border regions and border towns is of particular importance which, If neglected, potential capabilities in security utilities for the creation of sensitive military centers of the country will be neglected too, and it will also increase the vulnerability of human societies and the physical structures of these cities over time.Zavyn city in North Khorasan provinceis considered as one of the towns close to the borderwith special topographic features. The main objective of this researchis to investigate the topographic and geomorphologicalcapabilities of the region with the passive defense approach and to analyze the security challenges and topographic problems of the study area using GIS and providing strategies based on the passive defense principles for the use of natural environment capabilities. From the results of this research, it can be noted that the formation of the urban shape in the present dispersed and decentralized dimensions of the city of Zavin is such that, the triple cores of the city from the defense perspective by strengthening and empowering of the texture as well as the conversion of the linear paths of access to the network graph In the current situation will be acceptable

کلیدواژه‌ها [English]

  • Border cities
  • Passive defense
  • topographic capabilities
  • Security challenges
  • KhorasanRazavi Province
1- ابراهیمی، م، (1390) نقش عوارض ژئومورفولوژیکی در دفاع و پدافند غیرعامل با تأکید بر شمال شرق خراسان رضوی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تربیت معلم سبزوار، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، سبزوار.
2- بوذری، س (1388) زمین‌شناسی و کاربرد آن در پدافند غیرعامل، فصلنامه زمین، سال4، شماره2: 10-1.
3- پریزادی، ط؛ حسینی، ح؛ شهریاری، م (1389) بررسی و تحلیل تمهیدات پدافند غیرعامل در شهر سقز در رویکردی تحلیلی، مجله مدیریت شهری، شماره26: 202-191.
4- تقوی‌مقدم، ا؛ پورهاشمی، س(1392) نقش عوارض ژئومورفولوژی در پدافند غیر عامل سواحل کشور نمونه موردی (سواحل بندر بوشهر تا بندر کنگان)، ششمین کنگره انجمن ژئوپلتیک ایران»پدافند غیرعامل»صص19-1.
5- حسینی، ب (1389) معیارهای پدافند غیرعامل در طراحی معماری ساختمان‌های جمعی شهری، سازمان پدافند غیرعامل کشور با همکاری انتشارات عابد، صص: 165.
6- حنفی، ع، (1392) ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻘﺶ ﻋﻮاﻣﻞ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ در ﻣﮑﺎﻧﯿﺎﺑﯽ ﻣﺮاﮐﺰ ﺣﯿﺎﺗﯽ ﺣﺴﺎس و ﻣﻬﻢ  از ﻣﻨﻈﺮ ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ (ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی: ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺮزی اﯾﺮان و اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن)، ششمین کنگره انجمن ژئوپلتیک ایران «پدافند غیرعامل»، صص30-1.
7- داعی‌نژاد، ف (1385) اصول و رهنمودهای طراحی و تجهیز فضای باز مجموعه‌های مسکونی به منظور پدافند غیرعامل، مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، صص: 254.
8- دانشپور، ز (1385) تحلیل نابرابری فضایی در محیط‌های پیراشهری، نشریه هنرهای زیبا، شماره28: 14-5.
9- رضایی ‌عارفی، م (1387) نقش پدیده‌های ژئومورفولوژیکی در مسائل دفاعی و امنیتی نواحی مرزی جنوب شرق کشور، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم سبزوار، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، سبزوار.
10- زیاری، ک؛ تقی اقدم، ج (1387) عملکرد شهر میانی خوی در توسعه فضائی استان آذربایجان غربی، پژوهش‌های جغرافیایی، شماره63: 28-15.
11- سرایی، م.ح؛ اسکندری، م (1386) تبدیل روستاهای بزرگ به شهرهای کوچک و نقش آن در تعادل بخشی ناحیه‌ای مورد شناسی: ریوش شهرستان کاشمر، جغرافیا و توسعه، شماره10: 182-165.
12- عندلیب، ع.ر (1380) نظریه پایه و اصول آمایش مناطق مرزی جمهوری اسلامی ایران ، انتشارات دانشکده فرماندهی و ستاد تهران، صص: 284.
13- فخری، س؛ رﺣﯿﻤﯽ ﻫﺮآﺑﺎدی ،س؛ ﻫﺪاﺋﯽ آراﻧﯽ، م ،( 1392) ژﺋﻮﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژی دریایی و ملاحظات پدافند غیرعامل در خلیج فارس و تنگه هرمز، ششمین کنگره انجمن ژئوپلتیک ایران «پدافند غیرعامل»، 7 و 8: صص18-1.
14- کامران، ح؛ حسینی، ح؛ پریزادی، ط (1390) تحلیل ساختارهای شهر شهریار و راهبردهای پدافند غیرعامل، فصلنامه انجمن جغرافیای ایران، سال9، شماره30: 37-5.
15- گلی، ع؛ عسگری، ع (1385) کاربرد منطق فازی در تبدیل روستا به شهر؛ استان تهران، فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره10، شماره2: 158-139.
16- موحدی نیا، ج (1386) اصول و مبانی پدافند غیرعامل، انتشارات دانشگاه صنعتی مالک اشتر، صص: 101.
17- میراحمدی، م؛ یادگارزاده، ب (1389) بررسی آسیب پذیری فرم شهرها از دیدگاه پدافند غیرعامل و راهکارهای کاهش آن، فصلنامه ساخت شهر، شماره14: 25-14.
18- نباتی، ع (1389) پدافند غیرعامل؛ اصول و مبانی، انتشارات مرکز آموزشی و پژوهشی شهید سپهبد صیاد شیرازی، صص: 206.
19- نیازی تبار، ح (1387) آسیب شاسی پدافند غیرعامل در برابر اقدامات NBC، مجله نگرش راهبردی، شماره92: 186-157.
20- NOAA (2012) Unated States National Oceanic and Atmospheric Administration,  “http://www.esrl.noaa.gov/psd/data/gridded/data.ncep.reanalysis.html” .
21- Rondinelli, D.A. (1983) Secondary cities in developing countries: Policies for diffusing urbanization, Sage Library of Social Research, Vol. 145, Beverly Hills, 288 pp.
22- UNCHS (1998) The Istanbul declaration and the habitat agenda. Nairobi: United Nations Centre for Human Settlements (Habitat).