نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس مهندسی عمران و کارشناس ارشد برنامه ریزی منطقه ای

چکیده

برنامهریزی شهری و منطقهای، با هدف توسعه انجام میگیرد و مخاطرات طبیعی و انسان ساخت، موانعی در راه توسعه هستند. جنگ یکی از این مخاطرات است که همواره همراه بشر بوده و در دهههای اخیر با ایجاد تعارض در منافع کشورها ابعاد گستردهتری یافته است. بنابراین پدافند غیرعامل به عنوان یک اقدام در مرحله پیش از بحران، با هدف کاهش آسیبپذیری زیرساختها میبایست در برنامهریزیها مد نظر قرار گیرد.
شبکه راههای استان البرز با توجه به همجواری با تهران، مسیر ارتباطی بین پایتخت و استانهای شمالی و شمال غرب و همچنین مسیر ترانزیت به کشورهای همسایه شمال غرب میباشند. علاوه برآن تمرکز بالای جمعیتی و صنعتی حاشیه راهها باعث ایجاد تهدید برای استان خواهد بود. لذا برنامهریزی برای کاهش آسیب پذیری این زیرساخت مهم در مواقع بحران و حفظ کارایی آن دارای اهمیت بالایی میباشد.
در پژوهش حاضر به منظور شناخت راههای آسیب پذیر در برابر مخاطرات ابتدا شاخصهای مؤثر بر آسیب پذیری تعیین و با استفاده از روش IHWPرتبه بندی شده و در محیط GISنقشههای آسیب پذیری تهیه گردید. پس از آن با بکارگیری ابزار SWOTراهبردهایی در جهت کاهش آسیب پذیری معابر تعریف و اولویت بندی شدند.
نتایج پژوهش نشان داد بخش شرقی و مرکزی محور اصلی شرقی- غربی شبکه راههای استان آسیب پذیری بالایی در مقابل تهدیدات جنگی خواهد داشت، در عین حال مهمترین توانمندی و فرصت پیش رو نیز همان محور میباشد. لذا با تکمیل پروژههای در دست اجرا و برنامهریزی شده جهت ایجاد محورهای موازی و همچنین مقاوم سازی پلها و جابجایی برخی از کاربری ها، میتوان به کاهش آسیب پذیری شبکه راههای استان البرز اقدام نمود.  

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Assessment and Analysis of the Hazards and Passive Defense Solutions for the Alborz Province’s Road Network using IHWP & SWOT Methods

نویسنده [English]

  • Mohammad Zanganeh

Msc in regional planning

چکیده [English]

Abstract
Urban and regional planning is done for development, and natural and man-made hazards are obstacles to development. War is one of those dangers which has always been with mankind and has become more widespread in recent decades by contributing to conflicts in the interests of countries. Therefore, the passive defense as a measure in the pre-crisis phase, with the goal of reducing the vulnerability of infrastructure, should be considered in planning. Due to its proximity to Tehran, Alborz road network, is the link between the capital and the northern and northwestern provinces as well as transit route to the neighboring countries of the Northwest. In addition, the high concentration of population and industry on the sides of the roads will create a threat to the province. Therefore, planning to reduce the vulnerability of this vital infrastructure in times of crisis and maintain its efficiency is of great importance. In the present study, in order to identify areas and roads vulnerable to the threat of war, the vulnerability indicators were first determined and ranked using IHWP method, and the vulnerability maps were prepared in the GIS environment. Then, using the SWOT tool, strategies to reduce the vulnerability of passages were defined and prioritized.
The results of the study indicated that the eastern and central parts of the main east-west axis of the province’s road network will have high vulnerability to war threats, while the most important capabilities and opportunities ahead, are the same axis. Therefore, by completing ongoing and planned projects to create parallel axes as well as bridge reinforcement and displacement of some land uses, it is possible to reduce the vulnerability of the Alborz province’s road network.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Road Network
  • Hazard
  • Passive defense
  • IHWP
  • SWOT
  1. آذر و فرجی؛ عادل و حجت (1381)، علم مدیریت فازی، تهران: مرکز مطالعات و بهره­‌وری ایران، انتشارات اجتماع.
  2. آیسان و دیویس؛ یاسمن و یان (1382)، معماری و برنامه‌ریزی بازسازی، ترجمه دکتر علیرضا فلاحی، دانشگاه شهید بهشتی، چاپ اول، تهران.
  3. اصغریان جدی، احمد (1386)، الزامات معمارانه در دفاع غیرعامل پایدار، تهران : دانشگاه شهید بهشتی، مرکز چاپ و انتشارات.
  4. ابراهیم‌زاده و آقاسی‌زاده، عیسی و عبدالله (1388)، تحلیل عوامل مؤثر بر گسترش گردشگری در ناحیه ساحلی چابهار با استفاده از مدل راهبردی SWOT، فصلنامه مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه ای، شماره 1.
  5. درگاه اینترنتی استانداری البرز (1393)، قابل دسترس در http://www.invest-alborz.ir/Default.aspx?tabid=70
  6. ترابی و مهدی نژاد؛ کمال و عبدالحمید (1391)، بررسی آسیب‌­پذیری بدنه شبکه‌­های ارتباطی شهرها در برابر حملات هوایی با استفاده از روش IHWP و GIS، مجله علوم و فناوری‌­های پدافند غیرعامل، سال سوم، شماره4.
  7. تقوایی و نکوپرست؛ ع و سارا (1385)، مدیریت بحران در شهرها، مجموعه مقالات اولین همایش ملی مدیریت بحران زلزله در شهرهای دارای بافت تاریخی، دانشگاه یزد.
  8. حبیبی، کیومرث و همکاران (1387)، تعیین عوامل ساختمانی مؤثر در آسیب پذیری بافت کهن شهری زنجان با استفاده از GIS و FUZZY LOGIC، نشریه هنرهای زیبا، شماره 33.
  9. زبردست، اسفندیار (1381)، مکانیابی مراکز امداد رسانی با استفاده از GIS و روش ارزیابی چند معیاری AHP، هنرهای زیبا، شماره 21، تهران.
  10. زریونی، محمدرضا (1374)، آئین نامه طراحی راه‌های شهری: بخش یک، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
  11. سالنامه آماری استان البرز (1390)، قابل دسترس http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=1667.
  12. عندلیب، علیرضا (1380)، آمایش مناطق مرزی، رساله دکتری، رشته شهرسازی، دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران، تهران.
  13. فرزاد بهتاش، محمدرضا (1387)، مدیریت سوانح، دانشنامه مدیریت شهری و روستایی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اطلاعات، انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور
  14. قائد رحمتی، صفر و حسینی؛ صفر و سید مصطفی (1391)، بررسی چالش‌ها و فرصت‌های گردشگری در منطقه مرزی: مطالعه موردی استان ایلام، همایش ملی شهرهای مرزی و امنیت، چالش‌ها و رهیافت‌ها، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
  15. گلکار، کورش (1384)، مناسب سازی تکنیک تحلیلی سوآت  SWOT برای کاربری در طراحی شهری،  مجله صفه، سال پانزدهم، شماره 41.
  16. موسوی، میرنجف (1384)، تحلیل عاملی و تلفیق شاخص­‌ها در تعیین عوامل مؤثر بر توسعه انسانی نواحی ایران، مجله جغرافیا و توسعه، پاییز و زمستان، زاهدان.
  17. هریسون، جفری و سنت جان کارون (1382)، مدیریت استراتژیک، ترجمه بهروز قاسمی، انتشارات هیأت، چاپ اول، تهران.
  18. یقینی، فروغ الزمان (1385) حمل و نقل و شکوفایی جامعه، انتشارات ارکان دانش.

19- Bhatti, amjad(2005), Earthquake relief and recovery: processes and principles, rural development policy institute.

20- Nilsson, M. , Research and advice on strategic environmental assessment, Stochkholm Environmental Institute Publications, 2004.

21- Warden, J. A. (1995). The enemy as a system. Airpower Journal, 9(1), 40-55.