نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

کارشناس ارشد جغرافیای طبیعی(ژئومورفولوژی)

چکیده

گسل نوعی شکست است، که بر اثر وارد آمدن فشار پوسته زمین و جابجایی لایهها ایجاد میشود و انواع گوناگونی دارد( شایان، 1373: 128).
زلزله و فرایندهای متأثر از آن، از جمله مخاطرات گسلی محسوب میشوند.
منطقه مورد مطالعه، در استان آذربایجان شرقی و در شمال و شمال شرقی شهر تبریز واقع شده که از جنوب و جنوب شرق به دشت تبریز و از شمال به حوضه اصلی آجی چای و منطقه خواجه و شرینجه داغی ختم میشود. به علت فعالیت خفیف سیستم گسلی شمال تبریز، اشکال ژئومورفولوژیک نیز متعاقباً تحت تأثیر این گونه فعالیتها دچار تحولاتی مانند؛ ریزش دامنهای و یا لغزش در سطوح و مقیاسهای مختلف میشوند. هدف از مطالعهی این ناحیه، بررسی ژئومورفولوژی گسل3 شمال تبریز که همواره در تعامل طبیعی با شهر تبریز است، میباشد. پرتگاههای4 گسلی با شیب تند5 از مشخصات بارز این محدوده میباشد.  مساحت محدودهی اصلی مطالعاتی 67 کیلومترمربع و مرتفعترین نقطه با ارتفاع 1900 متر در ارتفاعات عونابنعلی و در محدوده مرکزی منطقه مورد مطالعه واقع است.
 لازم به ذکر است که ارتفاعات عونابنعلی که مهمترین قسمت مطالعاتی را شامل میشود، بخش شمالی و شمال شرقی دشت تبریز را با جهتی شمال غرب- جنوب شرق و از جنوب شرق باغمیشه تا شمال فرودگاه تبریز، در بر گرفته است. همچنین مطالعات و بررسیهای به عمل آمده در قسمتهای مختلف این گسل حاکی از وجود آثار ریختشناختی متعدد ناشی از فعالیت زمینساختی آن است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Geomorphologic Specifications of Northern Tabriz fault

نویسندگان [English]

  • Mohsen Zare Ahmadabad
  • Ali Nabi

Geomorphology

چکیده [English]

Fault is a kind of break which happens due to pressure on the crust and following the displacement of layers. It has different forms (Shayan, 1997, P.128).
The study area is located in Azarbaijan Sharqi, Northern and North Eastern Tabriz. It borders Tabriz plain in South and South East, and Aji chay main basin, Khaje and Shirinje Daghi in North. Due to slight activity of Northern fault system in Tabriz, geomorphologic forms are consequently affected by such activities like landslide in hillside, or landslide in different surfaces and scales. The present article aims to study geomorphology of Northern Tabriz fault which is in constant natural interaction with Tabriz city. Fault line scarps with steep slope is a dominant characteristic of the area. The main area in the study is 67 km2 and the highest point with 1900 m altitude is located in ‘Un ibn ‘Ali elevations and central part of the study area.
It should be noted that ‘Un ibn ‘Ali elevations which include the most important part of study area cover Northern and North Eastern sections of Tabriz plain, from Baghmishe in South East to Tabriz airport in North with a North West-South East direction. Furthermore, studies and investigations in different parts of this fault indicate the presence of different morphological traces caused by tectonic activities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fault geomorphology
  • Physical development
  • Tabriz city
  • Fault hazards
1- ارشامبول و همکاران، اسناد و روش برای تفسیر نقشه(اصول کلی)، ترجمه رجایی، عبدالحمید، انتشارات دانشگاه تبریز، چاپ دوم 1379.
2- جعفری، عباس، نقشهخوانی گیتاشناسی، انتشارات مؤسسه گیتاشناسی، چاپ هفتم 1377.
3- روستایی، شهرام و ساری صراف، بهروز، پهنهبندی مخاطرات محیطی مؤثر در توسعه فیزیکی شهر تبریز، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال سوم، ش10، تابستان 1385ص 118 و 124.
4- زمردیان، محمد جعفر، ژئومورفولوژی ایران(فرایندهای ساختمانی و دینامیکهای درونی)، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، چاپ دوم 1383.
5-زارع، محسن، بررسی ژئومورفولوژی گسل شمال تبریز و نقش آن در توسعه فیزیکی شهر تبریز- پایاننامه کارشناسی ارشد(دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات)1386.
6- شایان، سیاوش، فرهنگ اصطلاحات جغرافیای طبیعی، انتشارات مدرسه 1373 ص 128.
7- قنبری، عباداله، زمین شناسی مهندسی زلزله، انتشارات فروزش 1383.
8- معتمد، احمد و مقیمی، ابراهیم، کابرد ژئومورفولوژی در برنامهریزی، انتشارات سمت، چاپ اول 1378.
9- مقیمی، ابراهیم، ژئومورفولوژی شهری، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول 1385.
10- Nichols. John.m(2005)- A major urban earthquake: Planning for Armageddon-landscape and Urban planning 73 (2003) 136-154 www.elsevier.com/locate/landurbplan.
11- Arthur L .Bloom (2002) - Geomorphology-A systematic analysis of late Cainozoic landforms- Third Edition (3rdEd) July 2002- Department of Geological scienes Cornell university.