نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه علوم انتظامی امین و دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرری

2 دانشجوی دکتری تخصصی جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

3 دانشجوی دکتری تخصصی جغرافیا و برنامه ریزی شهری و مدرس دانشگاه

چکیده

وضع جاری در حوزه‌های اقتصاد، جامعه، فرهنگ یا مفهوم و ماهیت ارزیابی تأثیرات اجتماعی سیاست می‌تواند از جهات مختلف نامطلوب تشخیص داده شود و از همین رو اقداماتی برای بهبود این وضعیت انجام گیرد. بر همین اساس است که صورت‌های مختلف توسعه نظیر توسعه اقتصادی، توسعه اجتماعی و یا توسعه سیاسی پدید می‌آید.
  اما آن صورتی از توسعه که در نظر عموم مردم بیشتر شناخته شده، توسعه اقتصادی است. جوامع برای رسیدن به توسعه اقتصادی 3 دسته اقدام انجام می‌دهند:
سیاستگذاری، طراحی برنامه و اجرای پروژه، سیاست‌ها ماهیتی کلان و نرم‌افزاری دارند و معمولاً کلان نگر هستند. همه سیاست‌ها، برنامه‌ها و پروژه‌های توسعه را جمعاً اقدام توسعه‌ای می‌خوانند.
   سالانه چندین سیاست‌، ده‌ها و صدها برنامه و هزاران پروژه برای تحقق توسعه- یعنی بهبود وضعیت‌های جاری‌ای که نامطلوب پنداشته می‌شوند- طراحی و اجرا می‌شوند. اقدامات توسعه‌ای ظاهراً ماهیتی فنی دارند و تا 3 دهه قبل کارشناسان توسعه به ماهیت اجتماعی و تأثیرات گسترده‌ای که بر زندگی مردم می‌گذراند، بی‌توجه بودند.
  قریب 3 دهه است که مشخص شده، اقدامات توسعه‌ای فقط ابعاد فنی ندارند و علاوه بر تأثیرات منفی که بر زندگی مردم بر جا می‌گذارند، موفقیت آن‌ها در دست یافتن به اهداف‌شان مستلزم لحاظ کردن برخی متغیرهای اجتماعی است. امروز با اطمینان می‌دانیم که موفقیت یک اقدام توسعه‌ای در اغلب موارد نیازمند لحاظ کردن پیش زمینه اجتماعی اقدام می‌باشد.
  سدهای بسیاری در هر سال ساخته می شوند که مردم ساکن در منطقه مخزن سد باید منطقه را ترک کنند. کانال‌های آبیاری بسیاری ساخته می‌شوند که کاربران روستایی این کانال‌ها از عوارض ساخت آن‌ها شکایت دارند یا قادر به استفاده کارآمد از آن‌ها نیستند. دولت‌ها سیاست‌های گسترده‌ای در زمینه کنترل مصرف سوخت، هدفمند کردن یارانه‌ها، دادن تسهیلات مالی و اعتبارات، واگذاری منابع طبیعی، ساخت پالایشگاه‌ها و تأسیسات نفت و گاز، توسعه توریسم، کشیدن جاده‌ها و پروژه‌های خطی مشابه نظیر ریل و خطوط لوله و انبوهی از اقدامات دیگر را برنامه ریزی و اجرا می‌کنند که همگی تأثیراتی بر زندگی مردم بر جا می‌گذارند.

عنوان مقاله [English]

Social Evaluation of the Missing Circle of the Country Development Plans Emphasizing urban, rural and nomadic development plans

نویسندگان [English]

  • Bahman Kargar 1
  • Hamid Bahira'ii 2
  • Mohammad Ali Rajaee Rizi 3

1 Assistant Professor of Police Sciences and Islamic Azad University, Shahrerari Branch

2 Ph.D. student of Geography and Rural Planning, Islamic Azad University, Science and Research Branch of Tehran

3 Ph.D. student of geography and urban planning and lecturer

چکیده [English]

The current situation in realms of economy, society, culture or in the area of assessing social influences may be considered inappropriate and thus different actions have been performed to improve the situation. Accordingly, different forms of development, like economic development, social development and/or political development occur. 
But, people generally only recognize economic development. Societies take 3 types of actions to reach economic development:
Policy making, designing plans and implementing projects
Policies have a general and software-like nature. They are usually holistic. All developmental policies, plans and projects are generally called developmental action.
Annually, multiple policies, tens and hundreds of plans and thousands of projects are designed and implemented with the aim of realizing development-i.e. improving the current situations which are considered inappropriate. Developmental actions seem to have a technological nature and up to 3 decades ago experts ignored the social nature of development and its diverse influences on people’s life.
It has been proven for about 3 decades that developmental actions do not simply have technical dimensions and apart from the negative influences they have on people’s lives, their success in reaching their goals depends on some social variables. Nowadays, we know that the success of developmental actions usually requires considering social preconditions.
Every year, many dames are constructed and people living in the dam reservoir area will be forced to leave the area. Many irrigation channels are built and their rural applicant complain about construction charges and the fact that they cannot efficiently use them. Governments plan and implement diverse policies to appropriately control fuel consumption, targeting subsidies, giving financial and credit facilities, transferring natural resources, building refineries and oil/gas facilities, developing tourism, constructing roads and performing projects like railroad, pipe lines and many other actions which all affect people’s lives. 

ـ بانک جهانی، (1383)، توسعه پایدار در جهان در حال تحول، ترجمه: علی حبیبی، سازمان مدیریت و برنامه‌­ریزی کشور.
ـ دهقان منشاوی، مهدی، (1385)، توسعه پایدار در سایه روشن­‌های شهرها، مفاخر.
ـ رجائی،  محمد علی،(1388)، سکونتگاه­‌های غیررسمی و جرائم شهری، اولین همایش سکونتگاه های غیررسمی.
ـ رجائی، محمدعلی، (1388)، جزوه کوچ نشینی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرری.
رفیعی، زهرا، (1390)، ارزیابی اجتماعی حلقه مفقوده طرح‌­ها، روزنامه همشهری، شماره 4967.
ـ سرور، رحیم، (1388)، ارزیابی تأثیرات اجتماعی، انتشارات پرهام.
ـ فاضلی، محمد، (1389)، ارزیابی تأثیرات اجتماعی، انتشارات جامعه شناسان.
ـ گای، درام، (1371)، توسعه مشارکتی، چشم‌­اندازهایی از تجربه‌­های روستا، نشریه روستا و توسعه، شماره 4.
ـ مشیری، سید رحیم، (1387)، مبانی کوچ نشینی، انتشارات سمت.