نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریز

2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریزو مدرس دانشگاه پیام نور

3 کارشناس ارشد پدافند غیرعامل

4 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریز

چکیده

از مهمترین موضوعاتی که باید در هنگام طراحی و برنامه‌ریزی شهرها مد نظر قرارگیرد، فراهم نمودن امنیت هر چه بیشتر شهروندان و کاهش بحران در شهرها، همچنین رعایت برخی تمهیدات و اصول پدافند غیرعامل برای کاستن از آثار این نوع بحران‌ها می‌باشد. سرزمین ایران به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و سیاسی خود، همواره در طول تاریخ شاهد بلایای (جنگ و...) بسیاری بوده و خسارات مالی و جانی فراوانی را متحمل شده است. از این رو جایگاه نظری و عملی دفاع و پدافند، در برابر بحران در این گستره اهمیت بسیار یافته است. با توجه به این مسائل، کاربرد پدافند غیرعامل و توجه به اصول آن درطراحی و برنامه‌ریزی شهری می‌تواند تا حد زیادی به کاهش آثار مخرب این نوع بحران‌ها بیانجامد. از مهمترین توانایی هایGIS که آن را به عنوان سیستمی ویژه و انحصاری مجزا می‌کند توانایی تلفیق داده‌ها برای مدل‌سازی، مکانیابی و تعیین تناسب اراضی از طریق ارزش‌گذاری پهنه سرزمین است که با استفاده از تلفیق و ترکیب معیارها، نقاط پرمخاطره را مشخص می‌کند. این مقاله به شفاف‌سازی رابطه بین پدافند غیرعامل با برنامه‌ریزی شهری، بویژه برنامه‌ریزی و ارزیابی کاربری اراضی شهری، همچنین نقش آن در حفظ امنیت شهروندان و زیرساخت‌های شهری، در سطح شهر سنندج با استفاده از نرم افزارArc GIS10 و AHP می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Urban planning appropriate to passive defense with emphasis on evaluation and planning of urban land use optimization (case study of Sanandaj city)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reza Pourmohammadi 1
  • Kiomars Maleki 2
  • Farhad Barandkam 3
  • Arezou Shafa'ati 4

1 Professor of Department of Geography and Urban Planning Tabriz University

2 Master of Geography and Urban Planning, Tabriz University, Teacher of Payame Noor University

3 Master of Passive Defense

4 Master of Geography and Urban Planning, University of Tabriz

چکیده [English]

Providing security, decreasing crisis in cities, and observing some principles and arrangements of passive defense with the aim of decreasing the consequences of such crisis are some of the most important issues which should be considered in urban designing and planning. Iran has always witnesses many catastrophes (war, etc.) and suffered many financial damages and casualties. Thus, theoretical and practical position of defense against crisis has gained significant importance in this area. Passive defense and considering its principles in urban designing and planning can decrease the damaging effects of such crisis. The ability to integrate data for modeling, locating and determining land suitability by rating territory are some of the most important capabilities of GIS, based of which it stands out as a special and exclusive system. GIS identifies hazardous points by integrating and combining benchmarks. The present article clarifies the relation between passive defense and urban planning, especially urban land use planning and assessing. Moreover, it considers the role of passive defense in protecting citizens and urban infrastructures across Sanandaj city using Arc GIS10 and AHP.

کلیدواژه‌ها [English]

  • urban land use
  • multipurpose uses
  • Passive defense
  • Sanandaj
  • AHP
پورمحمدی، محمد رضا، 1386، برنامه ریزی کاربری اراضی شهری، چاپ سوم، انتشارات سمت.
پیمان، صفا، و غضنفری نیا سجاد، 1388، استحکامات و سازه‌های امن، چاپ سوم، انتشارات دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
تختی، بیتا، 1385، نقش فضاهای بی‌دفاع شهری در کاهش حس امنیت در شهروندان؛ مسکن و انقلاب، شماره 115.
تقی پور، علی اکبر، 1388، ارزیابی سازمان فضایی شهر شاهرود با تأکید بر الگوهای کاربری زمین‌های آموزشی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبریز.      
جی هوپر، لئوناردو و جی دورگ، مارتا، 1386، امنیت و طراحی سایت، ترجمه محمد جواد رحمانی و دیگران، چاپ اول، انتشارات شهیدی.
حسینی، سید بهشید، 1386، تدوین معیارهای پدافندغیرعامل در معماری اماکن عمومی، تهران، مؤسسه آموزشی تحقیقاتی پدافند غیرعامل دانشگاه هنر تهران.
رضوانی، علی اصغر، 1382، روابط متقابل شهر و روستا، چاپ پنجم، انتشارات دانشگاه پیام نور.
زیاری، کرامت‌اله، 1385، برنامه‌ریزی شهرهای جدید ؛ چاپ هفتم، تهران، سمت.
زیاری، کرامت‌اله، 1386، برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری؛ چاپ سوم، انتشارات دانشگاه یزد.
سرشماری نفوس و مسکن، 1385، مرکز آمار ایران.
شورایعالی معماری و شهرسازی، 1388، مقررات شهرسازی و معماری طرح‌های توسعه و عمران مصوب شورایعالی معماری و شهرسازی کشور. تهران، نشر توسعه.
شیعه، اسماعیل، 1386، مقدمه‌ای بر مبانی برنامه‌ریزی شهری، چاپ هجدهم، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران.
شیعه، اسماعیل،1387، با شهر و منطقه در ایران، چاپ پنجم، انتشارات دانشگاه علم و صنعت.
طیاری، حمید، 1368، دفاع غیر عامل در 31 کشور جهان، انتشارات وزارت مسکن و شهر سازی دفتر سازه‌های امن.
فردوسی، بهرام، 1384، امکان سنجی و کاربرد سیستم پشتیبانی تصمیم‌گیری در توسعه فیزیکی شهر سنندج، پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی، رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، تابستان.
فیروزی، محرمعلی، 1385، چالش‌های جغرافیایی امنیتی تهران، رشد آموزش جغرافیا، دوره بیست و یکم، شماره 2، زمستان.
قائد رحمتی، صفر و عاشورلو، مهراب، برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری مبتنی بر اصول پدافند غیرعامل، مجموعه مقالات سومین همایش ملی پدافند غیرعامل داشگاه ایلام اردیبهشت 1390.
کارگر، بهمن،  1385، امنیت شهری؛ چاپ دوم،انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
محمدزاده، یوسف، 1382، ارزیابی ملاحظات شهرسازی در احداث مجتمع‌های مسکونی تبریز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبریز، شهریور.
محمدی، جمال و آقازیارتی فراهانی، محمد، کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) در مکان‌گزینی کاربری اراضی شهری مطالعه موردی مراکز آموزشی شهر بابلسر، کنفرانسUrban GIS Shomal University, Amol, Iran August 2007.
معاونت برنامه‌ریزی، دفتر برنامه‌ریزی بودجه استانداری استان کردستان، 1388، گزارش اقتصادی- اجتماعی استان کردستان در سال 1386، ناشر استانداری استان کردستان.
ملکی کیومرث، برندکام فرهاد، شفاعتی آرزو، ضرورت توجه به پدافند غیرعامل در برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری راهبردی درکاهش آثارحملات خارجی، مجموعه مقالات سومین کنفرانس پدافندغیرعامل دانشگاه ایلام اردیبهشت 1390.
موحدی‌نیا، جعفر، 1388، اصول و مبانی پدافند غیرعامل، چاپ سوم، انتشارات دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
نامی، حسن، آقا طاهر، رضا، مدیریت بحران زمین لرزه، اولویت محیط‌های شهری؛ نشریه سپهر، دوره شانزدهم، شماره شصت و چهارم، زمستان 1386.
هژبری نوبری، علیرضا،1381، نگاهی جدید به معماری دفاعی اورارتور، مجموعه مقالات مطالعات ایران، ناشر مرکز مطالعات فرهنگی بین‌المللی.
26-      Alexander, C., 1965. A City is Not a Tree. Architectural Forum, 1 (122): 58-62.
27-      Jackie WU, Joseph LEE, Eva LIU, Optimisation of Land Use, RP12,96-97,19 June, 1997 Reasearch and Library Service Division Legsilative Council Secretarial.
28-      Richard G.Little ,Holistic Strategy for Urban Security, Journal of Infrastructure System,2004
29-      www.UrbanManagement.ir
30-      www.paydarimeli.ir
31-      http://gavras.wordpress.com