نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیای دانشگاه اصفهان

2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزى روستایى

چکیده

سیل عبارت از یک جریان آب شدید استثنایى است که امکان دارد از بستر طبیعى رودخانه لبریز شده و اراضى اطراف بستر را اشغال نماید. سیل مى تواند نتیجه ریزش باران هاى شدید، ذوب سریع برف و یخ و یا تخریب سدها باشد. علت وجود این فرایند هرچه باشد وقتى که وارد مناطق شهرى گردد موجب ایجاد خسارات و گاهى تلفات زیادى مى گردد، زیرا که شهر در جریان رشد و توسعه خود فضاهاى هیدرولوژیکى طبیعى(مسیلها و بسترهاى رودخانه) را مورد تجاوز قرار مى دهد.
طى چند دهه گذشته شیوه هاى جدیدى براى مقابله با سیلاب ابداع شده است و این روشها بیشتر ماهیتى پیش گیرانه دارند و نه درمانى. با تعبیه و اجراى طرح هاى مشخصى براى کاربرى اراضى شهرى، وضع مقررات و قوانین و همچنین آموزش مردم مى توان خسارات ناشى از سیل را کاهش داد و به حداقل رسانید و در عین حال از صرف هزینه هاى سنگین و گزاف براى احداث تأسیسات مهار سیل ها که بسیار سرمایه برند اجتناب کرد.
در این راستا تحقیق حاضر با مطالعه اسنادى به شناسایى تأثیر عوامل طبیعى (بارش) و ایجاد بحران هاى ناشى از آن در برنامه ریزى هاى شهرى مى پردازد که نتیجه آن توجه به مدیریت بحران در برنامه ریزى هاى شهرى است تا ضمن جلوگیرى از ایجاد سیل و کاهش زیانهاى بارش استفاده مطلوب از آب باران را در ابعاد گوناگون گسترش دهیم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Urban crisis management with emphasis on flood

نویسندگان [English]

  • Masoud Taghvaei 1
  • Fahimeh Soleimani 2

1 Associate Professor of the Department of Geography, University of Isfahan

2 Master of Geography and Rural Planning

چکیده [English]

Flood is an exceptional, extreme water stream that may be overflowed from the natural bed of the river and occupy the land around the bed. Flooding can be the result of heavy rain, quick melting of snow and ice, or the destruction of dams. Whatever the reason for this process, when it enters the urban areas, it causes damage and sometimes heavy casualties, as the city invades the natural hydrological spaces (rivers and river beds) during its development.
Over the past few decades, new methods have been developed to deal with floods, and these methods are of a more pre-emptive and non-therapeutic nature. By laying down and implementing specific plans for urban land use, regulations and laws, as well as education of people, flood damage can be reduced and minimized, while avoiding heavily costs of the construction of flood control structures.
 In this regard, the present study, by documentary study, identifies the effects of natural factors (precipitation) and the resulting crisis in urban planning, which results in attention to crisis management in urban planning in order to prevent flooding and reduce rainfall damages as well as extending the optimal use of rainwater in a variety of aspects.

کلیدواژه‌ها [English]

  • crisis management
  • City
  • Flooding
-1 اصغرى مقدم، محمدرضا، 1378، جغرافیاى طبیعى شهر، انتشارات مسعى، چاپ اول.
-2 برومندنسب، سعید، 1381، هیدرولوژى رگبار در حوضه هاى شهرى، انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز، چاپ دوم، پیش گفتار.
-3 چیتى، محمدحسین، 1371، سیل از دیدگاه بلایاى طبیعى، مجموعه مقالات اولین کنفرانس بین المللى بلایاى طبیعى در مناطق شهرى، بخش دوم، دفترمطالعات و برنامه ریزى شهر تهران.
-4 دفتر مطالعات و برنامه ریزى شهر تهران، مجموعه مقالات اولین کنفرانس بین المللی بلایاى طبیعى در مناطق شهرى، بخش دوم، تهران 1371، ص401-402.
-5 رهنمایى، محمدتقى، 1369، مجموعه مباحث و روشهاى شهرسازى- جغرافیا، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازى و معمارى وزارت مسکن و شهرسازى، چاپ اول.
-6 زارع، جمال، 1371، علل و عوامل سیلاب و آب گرفتگى در مناطق شهرى ایران و راههاى پیشگیرى از آن، مجموعه مقالات اولین کنفرانس بین المللى بلایاى طبیعى در مناطق شهرى، دفتر مطالعات و برنامه ریزى شهر تهران.
-7 زمردیان، محمدجعفر، 1374، کاربرد جغرافیاى طبیعى در برنامه ریزى شهرى و روستایى، انتشارات پیام نور.
-8 زیارى، کرامت اله، 1378، اصول و روشهاى برنامه ریزى منطقه اى، انتشارات دانشگاه یزد، چاپ اول. 
-9 شیعه، اسماعیل، 1380، مقدمه اى بر مبانى برنامه ریزى شهرى، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، چاپ دهم.
-10 صداقت، محمود، 1379، منابع و مسائل آب ایران، انتشارات دانشگاه پیام نور، چاپ سوم.
-11 طاهرى بهبهانى، محمدطاهر و بزرگ زاده، مصطفى، سیلابهاى شهرى، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات معمارى و شهرسازى ایران، تهران 1375، مقدمه.
-12 عبدالهى، مجید، 1382، مدیریت بحران در نواحى شهرى، انتشارات سازمان شهرداریهاى کشور، چاپ دوم.
-13 علیجانى، بهلول، 1381، اقلیم شناسى سینوپتیک، انتشارات سمت، چاپ اول.
-14 لیند، گونار، 1374، آب و شهر، ترجمه بهرام معلمى، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازى و معمارى ایران و دانشگاه جامع تکنولوژى، چاپ اول.
-15 مجتهدزاده، غلامحسین، 1379، برنامه ریزى شهرى در ایران، انتشارات پیام نور.
-16 مجله سبزینه، 1382، فصلنامه تخصصی فضاى سبز کشور، سال سوم، شماره اول، پیاپى ششم.
-17 منزوى، م.ت، 1373، جمع آورى فاضلاب «فاضلاب شهرى»، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم.
 
18- Yoshiaki Kavata,Characteristics of Urban Disaster and Its Scenarios toward Catastrophe, Disaster Management in Metropolitan Area in 21th Century, International Conference 1993, Japan.