نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمد حسن صدوق ¹
• تیمور جعفری ²
• حجت اله اسکندری ³

¹ دانشیار دانشگاه شهیدبهشتی، دانشکده علوم زمین

² استادیار دانشگاه بجنورد، دانشکده علوم انسانی

³ کارشناس ارشد دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

بررسى عوامل مؤثر در وقوع زمین لغزش‏ هاى یک منطقه و پهنه ‏بندى خطرهاى حاصل از آن مى‏ تواند کمک مؤثرى در کاهش خسارت ‏هاى حاصل از این پدیده بنماید. تحقیق حاضر تلاشى در این زمینه بوده و با بررسى عوامل مؤثر ایجاد زمین لغزش ‏ها اقدام به پهنه ‏بندى خطر حرکات توده‏اى حوزه آبخیز قره چاى به روش تحلیل سلسله مراتبى (AHP) نموده است. حوضه قره چاى یکى از زیر حوضه ‏هاى رودخانه اترک مى ‏باشد. روش کار به این صورت انجام گرفت که ابتدا عوامل مؤثر در وقوع زمین لغزش‏ هاى منطقه بررسى شده و مهم‏ترین عوامل مؤثر به ترتیب شامل سنگ ‏شناسى، همسوئى شیب (ساختمانى، توپوگرافى)، شیب، جهت شیب، کاربرى اراضى، فاصله از روستا، تراکم شبکه زهکشى، فاصله از رودخانه، فاصله از گسل، طبقات ارتفاعى شناسایى شدند و سپس نقشه پراکنش زمین لغزش ها تهیه شد. در روش تحلیل سلسله مراتبى از ده عامل یاد شده استفاده شد که در این روش عوامل در نظر گرفته شده به صورت زوجى مقایسه شده و وزن عوامل محاسبه مى ‏شود، براى کلاس‏ بندى عوامل نیز با در نظر گرفتن درصد سطح لغزش یافته امتیاز دهى آنها انجام پذیرفت.
در پایان با درنظر گرفتن وزن‏ هاى بدست آمده براى هر عامل و امتیازهایى که به خود اختصاص دادند مدل پهنه ‏بندى بدست آمد. براین اساس محدوده به پنج ریسک تقسیم گردید. نقشه بدست آمده به پنج طبقه با ریسک خیلى زیاد با 6/2 کیلومترمربع، زیاد با 4/14 کیلومترمربع، متوسط با 5/14 کیلومترمربع، پهنه کم با 6/4 کیلومترمربع و پهنه خیلى کم با 1/2 کیلومترمربع تقسیم ‏بندى گردید.

کلیدواژه‌ها

• حرکات توده‏ اى
• حوضه قره چاى
• فرایند تحلیل سلسله مراتبى
• GIS
• AHP

20.1001.1.25883860.1389.19.76.6.4

عنوان مقاله [English]

The Zoning of Handslide Hazard Potential in Ghare Chay Basin Using the Method of Analytical Hierarchy Process (AHP) in GIS Environment

نویسندگان [English]

• Mohammad Hassan Sadough ¹
• Teimur Ja'fari ²
• Hojjatollah Eskandari ³

¹ Associate Professor of Shahid Beheshti University, Faculty of Earth Sciences

² Assistant Professor, University of Bojnourd, Faculty of Humanities

³ Master's Degree, Shahid Beheshti University

چکیده [English]

Investigating factors effective in occurrence of landslides in a region and the zoning of the resulting risks can effectively help reduce the damage caused by this phenomenon. The present research is an attempt in this field, and by analyzing the effective factors of landslide formation, attempts to carry out the zoning of the risk of mass movements of Gharah Chay watershed using analytic hierarchy process (AHP). Gharah Chai Basin is one of the sub-basins of the Atrak River. In this study, first the factors affecting the occurrence of landslides in the area were investigated, and the most important factors were identified to be lithology, slope alignment (structure, topography), slope, slope direction, land use, distance from village, the drainage network density, distance from river, distance from fault, and elevation classes in order, and then the landslide distribution map was prepared. In the hierarchical analysis method, the ten above factors were used. In this method, the factors considered are compared in pairs and the weight of the factors is calculated. For classifying the factors, they were scored with taking the percentage of slip level into account.
At the end, the zoning model was obtained by considering the weights obtained for each factor and the scores obtained. Accordingly, the range was divided into five level of risks. The map was divided into five classes with very high (2.6 km²), high (14.4 km²), medium (14.5 km²), low (4.6 km²) and very low risk (1.8 km²).

کلیدواژه‌ها [English]

• mass movements
• Ghare Chai Basin
• Analytical Process
• GIS
• AHP