نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی
2 کارشناس ارشد اقلیم شناسی دانشگاه شهیدبهشتی
چکیده
بادهاى شدید تحت عنوان توفان نام گذارى شده اند که به شکل هاى متفاوتى و با سرعت زیاد براى مدت کوتاهى مى وزند و معمولاً با هواى ناپایدار همراه هستند. اگر هواى ناپایدار رطوبت داشته باشد توفان رعد و برق (تندرى) و اگر خشک باشد توفان گردوخاک ایجاد مىشود (علیجانى، 1379). عمده توفانهاى تندرى در تمام ایستگاه هاى استان همدان در فصل بهار رخ مى دهد. در این فصل از سال بدلیل افزایش انرژى تابشى خورشید که با رطوبت قابل ملاحظه جوّى حاصل از تبخیر و پوشش گیاهى، زمین مرطوب و سیستم هاى ترمودینامیکى انتقالى که از غرب و جنوب غرب کشور همراه است، بیشترین تعداد توفان هاى تندرى اتفاق افتاده است. فصل پاییز از لحاظ تعداد توفان هاى تندرى در رتبه دوم قرار دارد. در این فصل نیز به دلیل بالا بودن انرژى تابشى و ورود سیستم هاى ناپایدار با منشاء رطوبتى مناسب تعداد توفان هاى تندرى قابل توجه مى باشد. کمترین تعداد توفان هاى تندرى به فصل زمستان تعلق دارد.
معدل بیشینه توفان هاى گرد و خاک عمدتا در نواحى خشک و بدون پوشش گیاهى اتفاق مى افتد و تعداد این توفان ها در مناطق کوهستانى همدان کمتر است.
بیشترین فصل وقوع توفان هاى گرد و خاک در ایستگاه هاى اکباتان، همدان نوژه و ملایر در فصل بهار و تابستان و در ایستگاه نهاوند فصل تابستان مى باشد. بررسى روند تغییرات ساعتى وقوع توفان ها نشان مىدهد که بیشینه وقوع این توفان ها از ساعت 9 صبح به بعد است و در ساعت 18 (بعدازظهر) از شدت و تعداد آنها کاسته مى شود، و فراوانى این توفان ها در روز هنگام در کلیه ایستگاه ها بیشتر از شب هنگام مى باشد. با توجه به بررسى هاى انجام شده بیشترین فعالیت توفان هاى گرد و خاک در فصل بهار و تابستان است. چون در این دوره از سال بدلیل وجود انرژى تابشى بالا و شرایط توپوگرافى مناسب زمینه براى وقوع ناپایدارى هاى محلى فراهم است، ولى به دلیل فقدان رطوبت کافى انرژى سامانه ها بصورت توفان هاى گرد و غبار تخلیه مى شود.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Statistical Analysis of Thunderstorms and Blown Dust during the Statistical Period of 2004-1990 in Hamadan Province (1)
نویسندگان [English]
- Hassan Lashkari 1
- Ghasem Key Khosravi 2
1 Associate Professor of the Faculty of Earth Sciences, Shahid Beheshti University
2 Master of Science in Climatology, Shahid Beheshti University
چکیده [English]
Strong winds have been named storms, which, in various forms and at high speed, blow over for a short time and are usually accompanied by unstable air. If unstable air is humid, a thunderstorm, and if it is dry, a dust storm will form (Alijani, 2000). In all stations of Hamadan province the majority of thunderstorms occur in the spring. In this season, the greatest number of thunderstorms have occurred due to increased solar radiation energy, which is characterized by significant atmospheric moisture content due to evaporation and vegetation cover, wet lands and transitional thermodynamic systems from the west and southwest of the country. The fall season is second in terms of the number of Thunder storms. In this season, due to the high radiation energy and the arrival of unstable systems with an appropriate moisture source, the number of thunderstorms is significant. The smallest number of thunderstorms belongs to winter.
The maximum average of dust storms occurs mainly in dry areas without vegetation, and the number of these storms is less in the mountainous areas of Hamadan.
The seasons with most frequent storms in the districts of Ekbatan, Hamadan, Noghe and Malayer are spring and summer, and at Nahavand station the summer season. The study of the trend of hourly changes in storms frequency shows that the maximum occurrence of these storms is from 9 am on, and at 6 p.m. their intensity and frequency decreases, and in all stations the frequency of these storms is higher in days than in nights. According to the conducted surveys, the most activity of dust storms is in the spring and summer. Although during this period of time the ground for local instability is provided due to the high radiation energy and suitable topographic conditions, but the energy of the systems is evacuated as dust storms because of the lack of adequate moisture.
کلیدواژه‌ها [English]
- Thunder Storms
- Dust S
- Hamedan
)