نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• حسن بیک محمدی

عضو هیأت علمی گروه جغرافیای دانشگاه اصفهان

چکیده

مهاجرت یکی از ویژگی های دموگرافیکی و تحلیل جمعیت است که به نقل و انتقالات و جابجایی سکونتی مردم از مکانی به مکان دیگر مربوط می­ شود. این جابجایی تحت تأثیر جاذبه­ ها و دافعه­ های نواحی مختلف صورت گرفته و در هر یک از مکان­ های مهاجر فرست و مهاجر پذیر آثار اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی ویژه­ ای را بوجود می­ آورد.
استان اصفهان در دهه­ های گذشته تحت تأثیر عدم تعادل در برنامه­ ریزی اقتصادی و تمرکز برنامه­ ریزی و تمرکز سرمایه­ گذاری­ های صنعتی در بخش کوچکی از استان و توسعه قطبی و عدم توجه به توسعه فضایی با نقل و انتقالات شدید جمعیتی روبه رو بوده است. بطوری که در فاصله سال­های 65 تا 75 بیش از 591 هزار نفر (15 درصد از جمعیت استان) به این سرزمین وارد و یا در درون آن جابجا شده­ اند که از این تعداد 40 درصد از سایر استان­ ها، 3 درصد مربوط به مهاجرین خارج از کشور و 57 درصد بقیه مربوط به جابجایی ­های شهری و روستایی داخل استان بوده است. مطالعات مهاجرت­ های بین استانی اصفهان نشان می ­دهد در حالی که خالص مهاجرتی استان در 1335 معادل 190 هزار نفر بوده، در سال 1375 این رقم به 67+ هزار نفر افزایش یافته است. به عبارتی این استان از حالت مهاجر فرستی به استانی مهاجرپذیر تبدیل شده است و در این میان نقشه شهر اصفهان به لحاظ برخورداری از پتانسیل­ ها و توان ­های بالای صنعتی، بازرگانی، فرهنگی و خدماتی در پذیرش مهاجرین از سایر نقاط بیشتر بوده و این شهر را با بیش از 266/1 هزار نفر جمعیت در ردیف سومین شهر ایران قرار داده است.
آمار جابجایی­ های استان نشان می­ دهد که سهم شهرهای مختلف از مهاجرین خارجی و داخلی یکسان نبوده و رشد جمعیت سالانه برخی از آنها تا 5/19 درصد (شاهین شهر) رسیده است.
در این مقاله با استفاده از روش­های تاریخی و تحلیلی نگارنده نقل و انتقالات جمعیتی گذشته استان اصفهان را در ابعاد مهاجرت­ های بین استانی، خارجی و جابجایی داخلی در رابطه با عوامل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مؤثر در آنها مطالعه کرده و اثرات مثبت و منفی اقتصادی و اجتماعی این جابجایی را در مناطق مهاجرپذیر و مهاجرت فرست استان مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است.
در خاتمه در راستای جلوگیری از رشد بی­ رویه جمعیت شهری، تنظیم  پدیده مهاجرت و بالاخره سامان دهی جابجایی­ های جمعیت، شهری و روستایی راهکارهایی را برای برنامه ­ریزان مسائل شهری و جمعیتی استان ارائه می­ دهد.

عنوان مقاله [English]

Trend of Migration in Isfahan Province

نویسنده [English]

• Hasan Beik Mohammadi

Member of Faculty, Department of Geography, University of Isfahan

چکیده [English]

Migration is one of the demographic and population analysis characteristics that is related to residential movement of people from one place to another. This movement takes place under the effects of attractions and repulsive facts of different areas, and creates especial economic-social and cultural effects on either of migrant’s sending and receiving places.
Isfahan Province has experienced intense demographic transfer over the past decades due to imbalance in economic planning and concentration of industrial investments in a small part of the province as well as polar development and inattention to spatial development, so that between the years 1986 to 1996 more than 591,000 people (about 15% of the province’s population) have entered this area or moved within it, from which about 40% have been from other provinces, 3% from other countries and the remaining 57% were related to urban or rural transfers within the province. Study of inter-province migrations in Isfahan Province shows that this province has change from a migrant-sender to a migrant-receiver province due to high industrial, commercial, cultural and service potentials. The share of different cities from these migrations have not been equal, and the growth rate of some of them has reached 19.5% (Shahin Shahr).
In this paper, using historical and analytical methods, the author has examined demographic transfer in Isfahan Province in the past as inter-province, outward and inward movements in connection with economic, social, political and cultural factors that affect them, and has investigated the positive and negative economic and social effects of these transfers on both migrant-receiving and sending areas of the province.
Finally, courses of actions have been proposed to urban and demographic planners of the province for prevention of unbridled urban migration, control of the phenomenon of migration and organization of urban and rural demographic movements.