فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اخبار و اعلانات

فرم های ضروری نشریه

شرایط و ضوابط ارسال مقاله

راهنمای تنظیم مقاله

سنجش آسیب پذیری سازه ای بافت فرسوده شهری در برابر مخاطرات، با رویکرد پدافند غیر عامل (مطالعه ی موردی: بافت فرسوده مرکزی کلان شهر اهواز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تهران

3 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران

چکیده

امروزه در پی تغییرات سریع شهرها، بخشی از بافت‌های شهری به علت فرسودگی و ناکارآمدی نتوانسته‌اند ارتباطی مناسب با محیط خود و خدمات‌دهی به بهره‌برداران برقرار کنند. وجود سطح گسترده بافت فرسوده یکی از مهم‌ترین چالش‌های مدیران شهری، شهرسازان و معماران می‌باشد، زیرا عدم توجه به این بافت‌ها موجب زوال شهر و توسعه ناهمگون آن وایجاد شهرهایی نوپا در حاشیه شهر قدیمی می‌گردد. منطقه یک شهر اهواز به این علت که بخش قابل توجهی از مشکلات شهر اهواز در این منطقه نمود عینی یافته است و بخش مرکزی به دلیل گستردگی بیش از حد بافت فرسوده و روند  فرسودگی شدید در آن، به عنوان قلمرو مورد پژوهش انتخاب شد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف توسعه‌ای- کاربردی و از لحاظ روش‌شناسی توصیفی- تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای وبررسی‌های میدانی است. برای دستیابی به اهداف تحقیق، شاخص‌های اسکلت ساختمان، جنس مصالح، تعداد طبقات و قدمت ساختمان استخراج شد. برای کشف روند الگوها از ابزار Regression و برای وزن دهی به لایه‌ها در داده‌های فضایی از روش خود همبستگی فضایی موجود در نرم‌افزار Geoda استفاده شد. همچنین برای بررسی آسیب‌پذیری بافت فرسوده از روش ([1]Aneslin Local Morans) از ابزار  sisylanA reiltuO & retsulC از مجموعه ابزارهای موجود در  slooT scitsitatS laitapS مربوط به نرم‌افزار  SIG crA استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد 38/54 درصد مساحت در بازه آسیب‌پذیری متوسط تا زیاد قرار دارد و گویای این است که بخش زیادی از بافت فرسوده در محدوده مرکزی شهر اهواز به نوعی نیازمند برنامه‌ریزی پدافند غیرعامل می‌باشد.



[1]- انسلین محلی موران   

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Assessing the Structural Vulnerability of Urban Distressed Areas against Hazards with Passive Defense approach Case Study: Central Worn Texture of Ahvaz Metropolis

نویسندگان [English]

  • Hossein Hataminejad 1
  • Yaghob Abdali 2
  • Sara Allah Gholipour 3

1 Associate Professor of geography and urban planning, University of Tehran

2 Ph.D. Student of Geography and Urban Planning, University of Tehran

3 M.Sc. graduated of geography and urban planning , University of Tehran

چکیده [English]

Abstract[1]
Today, following the rapid changes in cities, part of urban texture has failed to establish a proper connection with its environment and servicing to the users due to deterioration and inefficiencies. The existence of a widespread worn texture is one of the most important challenges facing urban managers, urban planners and architects, because the lack of attention to these structures causes the decline of city and its heterogeneous development and the creation of new towns on the edge of the old city. Due to the fact that a significant part of the problems of Ahwaz city has appeared in district 1 of the city, it was considered as the study area, and the central part was studied due to the excessive wear of the texture and the severe deterioration process. The present research is an applied-developmental research in terms of objectives, and a descriptive-analytical one in terms of methodology based on library studies and field investigations. In order to achieve the research goals, the building Structure Indexes, material, number of floors and building age were extracted. Regression tools were used to explore pattern trends, and spatial autocorrelation method existing in Geoda software was used to weigh the layers in spatial data. To examine the vulnerability of worn out texture by using Anselin local Morans method, the cluster & outlier analysis tool from the tool set available in Spatial Statistics Tools relating to the ArcGIS Software was used. The results of this study indicate that 45.83 percent of the surface area is in the range of medium to high vulnerability, suggesting that a large part of the worn out texture in the central area of Ahwaz is somehow in need of passive defense planning.



[1] - به دلیل کیفیت نامناسب ترجمه (چکیده مبسوط انگلیسیِ دریافتی) نشریه، به ناچار اقدام به ترجمه مجدد متن مختصر چکیده فارسی و انتشار آن به جای چکیده مبسوط انگلیسی نموده است.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Vulnerability
  • structure
  • Regression
  • Worn Texture
  • Anselin Local Morans
  • Passive defense
  • Ahvaz
مراجع
1- ابراهیم‌زاده، ملکی؛ عیسی، گل آفرین (1391) تحلیلی بر ساماندهی و مداخله در بافت فرسوده‌ی شهری (مطالعه‌ی موردی: بافت فرسوده‌ی شهر خرم آباد) فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 81: 234-217.
2- احمدی دهرشید، عاطفه(1390) تحلیلی بر چشم‌انداز توسعه پایدار بافت فرسوده شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی؛ مطالعه موردی: محله سرتپوله شهر سنندج، فیروزی، محمدعلی، دانشگاه شهید چمران اهواز، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری.
3- امینی ورکی، مدیری، شمسایی زفرقندی، قنبری نسب؛ سعید، مهدی، فتح‌الله، علی (1393) شناسایی دیدگاه‌های حاکم بر آسیب‌پذیری شهرها در برابر مخاطرات محیطی و استخراج مؤلفه‌های تأثیرگذار در آن با استفاده از روش کیو، فصلنامه مدیریت بحران، ویژنامه هفته پدافندغیرعامل:18-5.
4- بیات، بهرام (1387) تبیین جامعه‌شناختی احساس امنیت در بین شهروندان تهرانی فصلنامه علوم اجتماعی، دوره 16، شماره 35: 132-115.
5- پیروزی، نظام‌فر؛ کریم، حسین (1387) بافت‌های فرسوده شهری، ابعاد کالبدی- فضایی، اولین همایش بافت‌های فرسوده شهری، چشم انداز توسعه پایدار، ارزش‌ها و چالش‌ها، اهواز: دانشگاه شهیدچمران: 221-220.
6- تیموری، رحمانی، عراقی؛ پرویز، بیژن، شادی(1389). بافت فرسوده ملایر و راه‌های ساماندهی آن، فصلنامه جغرافیایی آمایش محیط، شماره8: 134-118.
7- حبیبی، کیومرث(1387) تعیین عوامل سازه‌ای- ساختمانی مؤثر در آسیب‌پذیری بافت کهن شهری زنجان با استفاده از  GIS   وFuzzy logic، فصلنامه هنرهای زیبا، شماره3: 36-27.
8- حبیبی، پوراحمد، مشکینی؛ کیومرث، احمد، ابوالفضل(1391) بهسازی و نوسازی بافت‌های کهن شهری تهران، نشر انتخاب.
9- حیدری‌نیا، سعید(1393) سنجش الزامات مکانی کاربری‌های حیاتی و حساس از منظر پدافند غیرعامل، مورد مطالعه: شهر اهواز.
10- رهنما، محمدرحیم(1387)، اثرات اجرای طرح‌های بهسازی و نوسازی مرکز شهر مشهد برمحله پایین خیابان، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره ششم: 180-157.
11- رهنما، کاظمی بی‌نیاز؛ محمد رحیم، مهدی (1390)، مقایسه تطبیقی - تحلیلی مدل‌های سلسله مراتبی، محاسبه‌گر رستری و همپوشانی وزن برای شناسایی و اولویت‌بندی توسعه بافت‌های مرکزی شهرها، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 78: 116-101.
12- سجادیان، علیزاده، پرویزیان؛ ناهید، مهدی، علیرضا (1394) سنجش استقرار بیمارستان‌های کلان‌شهر اهواز مبتنی بر اصول پدافند غیرعامل، مجله آمایش جغرافیایی فضا.
13- صادقی، رنج‌کش؛ محمد، ربابه (1392) بهسازی و نوسازی بافت فرسوده بخش مرکزی شهر اهواز با تأکید بر ابعاد اجتماعی و اقتصادی با استفاده از مدل  SWOT ، اولین همایش ملی معماری، مرمت، شهرسازی و محیط زیست پایدار، همدان، انجمن ارزیابان محیط زیست هگمتانه،http:// www.civilica. com/Paper-ARUESOL- html .440- ARUESOL
14- عامری سیاهویی، تقوی گودرزی، بیرانوند زاده؛ محمدرضا، سعید، مریم(1389) رویکرد تحلیلی به بافت‌های نامناسب شهری بافت فرسوده شهر، بندرعباس؛ فصلنامه جغرافیایی آمایش محیط، شماره 12: 45-16.
15- علی‌پور، خادمی، سنماری، رفیعیان؛ روجا، مسعود، محمدمهدی، مجتبی(1391) شاخص‌های کیفیت محیطی در شناسایی اولویت‌های مداخله در محدوده بافت فرسوده شهر بندرلنگه؛ فصلنامه باغ نظر، سال نهم، شماره بیستم: 22-13.
16- علیزاده، مهدی (1395) ارزیابی آسیب‌پذیری زیرساخت‌های شهری کوهدشت با تأکید بر پدافندغیرعامل.
17- عندلیب، علیرضا(1387) فرآیند نوسازی بافت‌های فرسوده شهر تهران، تهران: نشر ری‌پور.
18- فرجی سبک‌بار، امیدی‌پور، مدیری، بسطامی‌نیا؛ حسنعلی، مرتضی، مهدی، امیر(1393) ارائه‌ی مدل پهنه‌بندی آسیب‌پذیری شهر اهواز با استفاده از مدل مرتب‌سازی گزینه‌ها مبتنی بر پروفایل (SSP)،  فصل‌نامه مدیریت بحران، دوره3، شماره2: 56-45.
19- فرهادیان، ناجی میدانی، هاروتیانیان؛ امیر، علی‌اکبر، هاروتیان(1392) تحلیل روابط بین شاخص‌های شناسایی بافت فرسوده و شاخص‌های توسعه پایدار شهری مشهد مقدس؛ فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، سال دوم، شماره 5: 52-39.
20- قاجار خسروی، محمدمهدی(1388). برنامه‌ریزی و تجمع قطعات زمین در بافت فرسوده شهری؛ فصلنامه پژوهش مدیریت شهری، شماره 2: 101-94.
21- کلانتری خلیل‌آبادی، آقا صفری؛ حسین، عارف(1387) کاربرد تکنیک  AHP  در برنامه‌ریزی شهری؛ مطالعه موردی احیای بافت تاریخی شهر اردکان؛ فصلنامه فرهنگ و هنر، شماره1: 90-69.
22- محمدی، شفقی، نوری؛ جمال، سیروس، محمد(1393) تحلیل ساختار فضایی- کالبدی بافت فرسوده شهری با رویکرد نوسازی و بهسازی (مطالعه موردی: بافت فرسوده شهر دو گنبدان) مجله برنامه‌ریزی فضایی جغرافیا، سال چهارم، شماره دوم: 128-105.
23- مقدم آریایی، ایزدی، تمیز؛ علی، سامانه، مریم(1387)، امکان سنجی تحقق رویکرد تنظیم مجدد زمین در بافت‌های فرسوده شهری، مطالعه موردی: قلعه آب کوه مشهد؛ اولین همایش بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده شهری، مشهد: 108-96.
24- نادری، موحد، فیروزی، حدیدی، ایصافی؛ کاوه، علی، محمدعلی، مسلم، ایوب (1392)، شناسایی و اولویت‌بندی مداخله  بافت فرسوده شهری با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP)  (محدوده مرکزی شهر سقز)؛ مجله برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره هجدهم، شماره1: 179-154.
25- نظرپور، منظوری؛ محمدتقی، مهشید (1393) ارزیابی تأثیر طرح‌های جامع و تفضیلی تهران در شکل‌گیری بافت‌های فرسوده، مطالعه موردی محله سیروس تهران، دومین کنگره بین‌المللی سازه، معماری و توسعه شهری، تبریز، دبیرخانه دائمی کنگره بین‌المللی سازه، معماری و توسعه شهری.
-26Edwin Chan, Grace K.L.Lee(2008); critival factors for improving social sustainbility of urban renewal projects;Soc India Res; vol.8.
-27Human settlements program, Nairobi, Kenya.
-28Legates, Richard T. and Frederic Stout (2002); Modernism and early Urban Planning, the City Reader, New York, 2 edition.
-29Loosim, R,(1996), Urban conservation policy and the ore servation of historival and cultural. Volume 13, Issue 6, December 1996, pp.409-399.
-30 Ozlem Geuzey (2009); Urban regeneration and incrased competitive power: Ankara in an era of globalization; Cities vol.26.
-31 Pelling, Mark, The Vulnerability of Cities: Natural Disasters and Social Resilience,2003.
-32 Rosemary D.F. Bromley, Andrew R. Tallon and Colin j. Thomas (2005), City center regeneration through residential development: Contributing to sustainability, Urban Studies, Vol 42, No 13.
-33 Stead, Dominic, and Hopp enbrouwer Eric (2004); Promoting an Urban Renaissance in England and the Netherlands, Cities Vol 21 No2.
-34 UN-HABITAT (2003), The UN-Habitate strategic Vision, The United Nations.
فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»
دوره 26، شماره 104 - شماره پیاپی 104
اسفند 1396
صفحه 159-172
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار