محراب هداوند میرزایی؛ آزیتا رجبی
چکیده
در خلیج فارس حدود 90 جزیره کوچک و بزرگ وجود دارد که 34 جزیره آن متعلق به ایران است. از این تعداد 17 جزیره از نظر حاکمیت بر آبراه بین المللی تنگه هرمز و کنترل آن و همچنین کنترل تردد ناوگان بیگانه دارای اهمیت ژئوپلیتیکی و استراتژیکی می باشند. جزیره فارسی در مرکز خلیج فارس در مختصات َ10˚50 طول جغرافیایی و َ59 ˚27 عرض جغرافیایی، دورترین ...
بیشتر
در خلیج فارس حدود 90 جزیره کوچک و بزرگ وجود دارد که 34 جزیره آن متعلق به ایران است. از این تعداد 17 جزیره از نظر حاکمیت بر آبراه بین المللی تنگه هرمز و کنترل آن و همچنین کنترل تردد ناوگان بیگانه دارای اهمیت ژئوپلیتیکی و استراتژیکی می باشند. جزیره فارسی در مرکز خلیج فارس در مختصات َ10˚50 طول جغرافیایی و َ59 ˚27 عرض جغرافیایی، دورترین جزیره ایرانی به سرزمین اصلی می باشد. این جزیره علاوه بر اهمیت سیاسی، اقتصادی (داشتن منابع غنی نفت و گاز) و موقعیت توریسم دریایی دارای اهمیت نظامی است. موقعیت جغرافیایی جزیره فارسی باعث شده ناوگان پنجم آمریکا مستقر در بحرین، برای خروج از خلیج فارس به ناچار باید از بین دالان جزیره فارسی و ابوموسی عبور نمایند. بعلاوه، این جزیره به دلیل قرار گیری در مرکز خلیج فارس نقش مهمی در کنترل مسیر تردد کشتی ها به مقصد مناطق غرب و جنوب غرب خلیج فارس بازی می نماید. جزیره فارسی در زمان جنگ نفت کش ها موقعیت مناسبی را در خارج از تنگه هرمز برای مقابله به مثل در اختیار ایران می گذاشت. هدف این پژوهش آشنایی بیشتر با جزیره فارسی و اهمیت آن است. این جزیره از نا شناخته ترین جزایر ایران در خلیج فارس می باشد ومنابع کمی در این زمینه وجود دارد. نتایج تحقیق نشان می دهد که این جزیره به لحاظ سیاسی، اقتصادی، نظامی و قرارگیری در مسیر تردد کشتیرانی بین المللی در خلیج فارس از اهمیت استراتژیکی برخوردار است. گردآوری اطلاعات از طریق مصاحبه حضوری و منابع کتابخانه ای انجام شده است واز نظر روش، ماهیتی توصیفی و تحلیلی دارد. همچنین برای آماده سازی نقشه ها از نرم افزار فتوشاپ استفاده شده است.
مرضیه مکرم؛ مجید حجتی؛ عبدالرسول زارعی
چکیده
افزایش قدرت تفکیک مکانی به منظور افزایش میزان اطلاعات در مدل رقومی ارتفاع (DEM) از جمله مهمترین موضوعات در ژئومورفولوژی کمی محسوب می‌شود. تاکنون مدل‌های مختلفی به منظور افزایش قدرت تفکیک مکانی ارائه شده است که از بین مدلها، مدل جاذبه به عنوان جدیدترین مدل، دارای دقت بسیار بالایی می‌باشد. این مدل برای اولین بار به منظور افزایش قدرت ...
بیشتر
افزایش قدرت تفکیک مکانی به منظور افزایش میزان اطلاعات در مدل رقومی ارتفاع (DEM) از جمله مهمترین موضوعات در ژئومورفولوژی کمی محسوب می‌شود. تاکنون مدل‌های مختلفی به منظور افزایش قدرت تفکیک مکانی ارائه شده است که از بین مدلها، مدل جاذبه به عنوان جدیدترین مدل، دارای دقت بسیار بالایی می‌باشد. این مدل برای اولین بار به منظور افزایش قدرت تفکیک مکانی بر روی تصاویر ماهوارهای استفاده شده است. در این تحقیق از مدل جاذبه برای اولین بار به منظور افزایش قدرت تفکیک مکانی DEM استفاده شد. در بررسی حاضر، از دو مدل همسایگی پیکسل‌های مماس (Touching) و مدل همسایگی چهارگانه (Quadrant) به منظور تخمین مقادیر زیر پیکسل ها استفاده گردید. در مدل جاذبه احتیاجی به کالیبره کردن و آموزش الگوریتم همانند الگوریتم‌های یادگیری ماشین نیست، این امر موجب می‌شود که زمان محاسبات برای اجرای الگوریتم کم شود. پس از تولید تصاویر خروجی برای زیر پیکسل‌ها، در مقیاس های 2، 3 و4 با همسایگی‌های متفاوت، بهترین مقیاس با مناسب‌ترین نوع همسایگی با استفاده از نقاط کنترل زمینی تعیین شد و مقادیر RMSE برای آنها محاسبه شد. تعداد کل نقاط کنترل زمین مستخرج از عملیات نقشه برداری، 2118 نقطه بود. مقدار RMSE برای هر DEM به صورت جداگانه محاسبه شد. نتایج نشان داد که با استفاده از مدل جاذبه صحت تصاویر خروجی بهبود بخشیده شده و همچنین قدرت تفکیک مکانی آنها نیز افزایش پیدا کرده است. بر اساس نتایج از بین مقیاس‌ها با همسایگی‌های مختلف، مقیاس 3 و مدل همسایگی چهارگانه نسبت به سایر روش‌ها دارای بیشترین دقت با کمترین میزان RMSE (54/5) برای DEM 30 متر و DEM 90 متر (13/9) می‌باشد.
غلامعلی مظفری؛ شهاب شفیعی؛ زهرا تقی زاده
چکیده
در چند دهه اخیر افزایش دمای زمین باعث بر هم خوردن تعادل اقلیمی کره زمین شده و تغییرات اقلیمی گسترده‌ای را در اغلب نواحی کره زمین موجب گردیده است که از آن به عنوان تغییر اقلیم یاد می‌شود. هدف این مطالعه، پیش‌بینی تغییرات اقلیمی استان سیستان و بلوچستان با استفاده از ریز مقیاس نمایی آماری است که در آن داده‌های سناریوی A2 مدل گردش ...
بیشتر
در چند دهه اخیر افزایش دمای زمین باعث بر هم خوردن تعادل اقلیمی کره زمین شده و تغییرات اقلیمی گسترده‌ای را در اغلب نواحی کره زمین موجب گردیده است که از آن به عنوان تغییر اقلیم یاد می‌شود. هدف این مطالعه، پیش‌بینی تغییرات اقلیمی استان سیستان و بلوچستان با استفاده از ریز مقیاس نمایی آماری است که در آن داده‌های سناریوی A2 مدل گردش عمومی جو ECHO-G اجرا می‌شود. برای ارزیابی، تغییرات اقلیمی و خشکسالی استان سیستان و بلوچستان در دوره آماری 1391تا 1410 توسط مدل LARS-WG ریز مقیاس شدند. در این مطالعه از داده‌های دمای کمینه، دمای بیشینه، تابش و بارش مدل ECHO-G و داده‌های واقعی 7 ایستگاه استان شامل چابهار، ایرانشهر، خاش، سراوان، زابل، زهک و زاهدان استفاده شده است.نتایج کلی بررسیها برای دوره مذکور گویای افزایش 8 درصدی بارش در استان و کاهش تعداد روزهای یخبندان و افزایش میانگین سالانه دما در حدود 3/0 درجه سلسیوس می‌باشد. بیشترین افزایش ماهانه دما مربوط به فصل زمستان به میزان 9/0 درجه سلسیوس خواهد بود. همچنین تعداد روزهای خشک در شهرستان سراوان افزایش و در بقیه شهرستانها کاهش مییابد و بطور کلی خشکسالیهای این استان در دوره 1410-1391 کاهش مییابد.
رضا آقاطاهر؛ مهدی صمدی؛ ایلیا لعلی نیت؛ ایمان نجفی
چکیده
مدل‌های رقومی ارتفاعی پژوهشگران را قادر می‌سازند تا تحقیقات جغرافیایی در مقیاس جهانی و منطقه‌ای از قبیل تغییرات جهانی، مخاطرات محیطی، پایش محیط و ... را انجام دهند. بنابراین مدل‌های رقومی ارتفاعی نقشی کلیدی در تحقیقات علمی ایفا می‌کنند. SRTM و ASTER GDEM دو مجموعه از داده‌های ارتفاعی هستند که بصورت پوشش جهانی(تقریباً 80 درصد سطح کره ...
بیشتر
مدل‌های رقومی ارتفاعی پژوهشگران را قادر می‌سازند تا تحقیقات جغرافیایی در مقیاس جهانی و منطقه‌ای از قبیل تغییرات جهانی، مخاطرات محیطی، پایش محیط و ... را انجام دهند. بنابراین مدل‌های رقومی ارتفاعی نقشی کلیدی در تحقیقات علمی ایفا می‌کنند. SRTM و ASTER GDEM دو مجموعه از داده‌های ارتفاعی هستند که بصورت پوشش جهانی(تقریباً 80 درصد سطح کره زمین) در دسترس می‌باشند. بنابراین لازم است قبل از استفاده از آنها، صحت ارتفاعی هر کدام مورد ارزیابی قرار گرفته و داده مناسب با توجه به هدف تحقیق انتخاب گردد. مدل رقومی ارتفاعی حاصل از تصاویر ASTER دارای قدرت تفکیک مکانی 30 متری می‌باشد. بنابراین به نظر می‌رسد داده‌های ارتفاعی دقیق‌تری از SRTM که دارای قدرت تفکیک مکانی 90 متر می‌باشد، ارائه دهد. مطالعات مختلفی جهت مقایسه صحت ارتفاعی هر کدام از این دو مدل رقومی ارتفاعی در کشورهای مختلف انجام گرفته است که نتایج آن بیانگر مزایا و محدودیت‌های هر کدام نسبت به دیگری می‌باشد. در این تحقیق صحت ارتفاعی این دو مدل در سه منطقه از ایران شامل آذربایجان شرقی، سیستان و بلوچستان و بوشهر که دارای ویژگی‌های توپوگرافی متفاوت می‌باشند، با استفاده از نقاط کنترل ارتفاعی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهد که RMSE بعنوان شاخص خطا برای مناطق مورد مطالعه در آذربایجان شرقی، سیستان و بلوچستان و بوشهر در مدل SRTM به ترتیب 6/1، 7/4 و 2/9 و در ASTER GDEM به ترتیب 8/7، 8/3 و 7/2 متر می‌باشد. بنابراین صحت ارتفاعی SRTM در هر سه منطقه از ASTER GDEM بالاتر می‌باشد. در این تحقیق رابطه بین خطای ارتفاعی و خصوصیات زمین از جمله شیب و جهت شیب نیز مورد بررسی قرار گرفته و نتایج آن ارائه گردیده است. یافته‌های نهایی تحقیق حاکی از صحت ارتفاعی بالای SRTM در مقایسه با ASTER GDEM در ایران می‌باشد. بنابراین جهت کاربردهای متعدد، SRTM گزینه مناسب تری می‌باشد.
سجاد فردوسی؛ حمید رضا شاه محمدی؛ محبوبه جلالی
چکیده
منافع اقتصادی ناشی از گردشگری در سال‌های اخیر، توجه بسیاری از کشورهای دارای مرز دریایی را به سوی خود جلب نموده است. در این میان دریای خزر در بخش شمالی کشور ایران از پتانسیل ویژه‌ای در زمینه گردشگری برخوردار است که تنها با رویکردی همه‌جانبه در این زمینه، می‌توان شاهد افقی روشن در حوزه گردشگری بود. بر این اساس نوشتار حاضر به روش توصیفی- ...
بیشتر
منافع اقتصادی ناشی از گردشگری در سال‌های اخیر، توجه بسیاری از کشورهای دارای مرز دریایی را به سوی خود جلب نموده است. در این میان دریای خزر در بخش شمالی کشور ایران از پتانسیل ویژه‌ای در زمینه گردشگری برخوردار است که تنها با رویکردی همه‌جانبه در این زمینه، می‌توان شاهد افقی روشن در حوزه گردشگری بود. بر این اساس نوشتار حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و با هدف شناسایی مطلوب‌ترین بازه‌های زمانی از نظر شرایط اقلیمی به منظور توسعه گردشگری تدوین گردیده است. نتایج حاصل از روش TCI نشان می‌دهد که در تمام طول سال می‌توان شاهد نواحی با شرایط اقلیمی مطلوب در حاشیه دریای خزر بود که با برنامه‌ریزی زمانی و مکانی مناسب زمینه رشد و توسعه گردشگری در این منطقه فراهم می‌شود. در این خصوص به ترتیب ماه‌های خرداد، تیر، شهریور و مرداد به عنوان مطلوب‌ترین بازه‌های زمانی جهت برنامه‌ریزی برای حضور گردشگران و ارائه خدمات به آنها می‌باشند. مطلوبیت شرایط اقلیمی در این چهار ماه و هم‌زمانی آن با آغاز مسافرت‌های تابستانی، فرصتی ویژه به منظور گسترش گردشگری و بهره‌مندی از مزایای اقتصادی قابل‌توجه آن محسوب می‌گردد. همچنین به ترتیب ماه‌های فروردین، اسفند، مهر، دی، اردیبهشت، بهمن، آبان و آذر به لحاظ مطلوبیت شرایط اقلیمی در اولویت‌های بعدی قرار دارند. البته این بدان معنی نیست که در این ماه‌ها، گردشگری مسکوت می‌ماند، بلکه این رتبه‌بندی صرفاً مطلوبیت اقلیمی را در ماه‌های مختلف در مقایسه با یکدیگر بیان می‌دارد. در واقع تقریباً در اغلب ماه‌های سال می‌توان شاهد شرایط اقلیمی مطلوبی در راستای گردشگری در نواحی هم‌جوار با دریا بود.
بختیار فیضی زاده؛ مجتبی پیرنظر؛ آرش زندکریمی؛ حسن عابدی قشلاقی
چکیده
د‌‌رراستای هدف استخراج سریع نقشههای کاربری اراضی،تکنولوژی سنجش ازد‌‌وربه عنوان یک فناوری کارآمد‌‌شناخته شده که باارائه تصاویرماهواره‌‌ای امکا ن استخراج نقشههای کاربری اراضی رافراهم می آورد. سنجش ازد‌‌ورباارائه تصاویرماهواره‌‌ا ی با قدرت زمانی متفاوت مدلسازی وپایش تغییرات محیطی راممکن ساخته که این ...
بیشتر
د‌‌رراستای هدف استخراج سریع نقشههای کاربری اراضی،تکنولوژی سنجش ازد‌‌وربه عنوان یک فناوری کارآمد‌‌شناخته شده که باارائه تصاویرماهواره‌‌ای امکا ن استخراج نقشههای کاربری اراضی رافراهم می آورد. سنجش ازد‌‌ورباارائه تصاویرماهواره‌‌ا ی با قدرت زمانی متفاوت مدلسازی وپایش تغییرات محیطی راممکن ساخته که این امر،گامی مهم د‌‌رمد‌‌یریت منابع طبیعی محسوب می‌شود. روشﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪیﺷﻲءﮔﺮامبتنی برالگوریتم‌‌های د‌‌انش پایه،یکی ازروش‌های کارآمد‌‌د‌‌رطبقه‌‌بند ی تصاویرماهواره‌‌ای است که علاوه براستفاد‌‌ه ازاطلاعات طیفی تصاویرماهواره‌‌ای،امکانات لازم برای استفاده ازاطلاعات محیطی وویژگی‌‌های فیزیکی وهند‌‌سی پد‌‌ید‌‌ه‌‌های سطح زمین را فراهم می‌‌آورد. تحقیق حاضرباهد‌‌ف ارزیابی میزان افزایش دقت حاصله ازکاربردالگوریتم‌‌های د‌‌انش پایه فازی د‌‌رطبقه‌بند‌‌ی نقشههای کاربری/پوشش اراضی انجام شده است. د‌‌راین تحقیق به منظورمقایسه روشهای شیءگرای طبقه‌بند‌‌ی تصاویرماهواره ای بدون استفاده ازالگوریتم‌های فازی وروش‌های شیءگرابراساس الگوریتم‌های فازی،ازتصاویرسنجند‌‌ه‌یAVNIR2ماهوارهای ALOS استفاده گردیده است ونقشه کاربری اراضی شهرستان مراغه باهرد‌‌وروش مذکوراستخراج شده است. نتایج حاصل ازارزیابی دقت نشان میدهدکه نقشه کاربری اراضی تولید‌‌شد‌‌ه توسط روشهای د‌‌انش پایه فازی باد‌‌قت کلی93/28 د‌‌رمقایسه بانقشه کاربری اراضی تولید‌‌شد‌‌ه توسط روش شیءگرا بدون استفاده ازالگوریتم‌های فازی باد‌‌قت 88/06 د‌‌رصد‌‌ازاعتباربیشتری برخورداراست. باتوجه به ماهیت مقایسه‌‌ای این تحقیق نتایج آن برای شناسایی روشهای بهینه د‌‌رتولید‌‌وتهیه نقشه کاربری ا راضی ازاهمیت بالایی برخورد‌‌اربود‌‌ه ونقشه‌‌های تولید شده نیزبرای سازمان‌‌های اجرایی (نظیرجهاد‌‌کشاورزی،منابع طبیعی و ...) ازارزش کاربرد ی بالایی برخورد‌‌ارهستند.
شیرین محمدخان؛ حمید گنجائیان؛ سمیه شهری؛ امیرعلی عباس زاده
چکیده
با افزایش جمعیت و رشد شهرنشینی گسترش نواحی سکونتگاهی روند رو به رشدی داشته است. این گسترش سبب افزایش حرکت نقاط جمعیتی به سمت مناطق مخاطره‌آمیز ژئومورفولوژیکی شده است که می‌تواند خطرات زیادی را به همراه داشته باشد. بر این اساس هدف از تحقیق حاضر ارزیابی روند تغییرات نواحی سکونتگاهی شهر مریوان در طی سال‌های 1992 تا 2017 و همچنین ...
بیشتر
با افزایش جمعیت و رشد شهرنشینی گسترش نواحی سکونتگاهی روند رو به رشدی داشته است. این گسترش سبب افزایش حرکت نقاط جمعیتی به سمت مناطق مخاطره‌آمیز ژئومورفولوژیکی شده است که می‌تواند خطرات زیادی را به همراه داشته باشد. بر این اساس هدف از تحقیق حاضر ارزیابی روند تغییرات نواحی سکونتگاهی شهر مریوان در طی سال‌های 1992 تا 2017 و همچنین تعیین میزان توسعه این نواحی به سمت مناطق مخاطره‌آمیز ژئومورفولوژی و در نهایت پیش‌بینی این روند برای سال 2035 می‌باشد. برای این منظور از تصاویر ماهوارهای سال‌های 1992، 2000، 2011 و 2017 استفاده شده است. روش کار به گونه‌ای است که پس از تهیه نقشه نواحی سکونتگاهی سال‌های مذکور، با استفاده از مدل [1]LCM توسعه این نواحی برای سال 2035 و میزان حرکت این نواحی به سمت مناطق مخاطره‌آمیز ژئومورفولوژیکی پیش‌بینی شده است. نتایج تحقیق بیانگر این است که وسعت کل نواحی سکونتگاهی از حدود 8/7 کیلومترمربع در سال 1992 به 6/16 کیلومترمربع در سال 2017 افزایش پیدا کرده است و نتایج حاصل از پیش‌بینی نیز بیانگر این است که این مقدار تا سال 2035 به حدود 3/24 کیلومترمربع خواهد رسید.در طی این سال‌ها در کنار افزایش روند توسعه نواحی سکونتگاهی، حرکت این نواحی به سمت مناطق مخاطره‌آمیز نیز افزایش یافته است. به طوری که از مجموعه کل وسعت نواحی سکونتگاهی سال 1992 حدود 7/1 کیلومترمربع در مناطق مخاطره‌آمیز ژئومورفولوژیکی قرار داشته که بیشتر شامل مناطق پرشیب و حریم رودخانه‌ها بوده است. در سال‌های 2001 و 2011 نیز این روند به 3/2 و 9/2 کیلومترمربع افزایش یافته و همچنین در سال 2017 به میزان 3/3 کیلومترمربع افزایش یافته است. [1]- . Land Change Modeler
ناهید سجادیان
چکیده
تاکنون طرح‌هایی چند در جهت کاهش آلودگی هوای شهر تهران به مرحله اجراگذاشته شده است. اما مسئله این است که در کنار سایر کاستی‌ها، این طرح‌ها اغلب با تبعیت از مدیریت بحران به جای مدیریت ریسک،در واقع عکس‌العملی منفعلانه ومقطعی در مقابل افزایش آلودگی هوا بوده ودر تصمیمات مدیریتی مبتنی بر این طرح‌ها از سامانه پشتیبانی تصمیم‌گیری استفاده ...
بیشتر
تاکنون طرح‌هایی چند در جهت کاهش آلودگی هوای شهر تهران به مرحله اجراگذاشته شده است. اما مسئله این است که در کنار سایر کاستی‌ها، این طرح‌ها اغلب با تبعیت از مدیریت بحران به جای مدیریت ریسک،در واقع عکس‌العملی منفعلانه ومقطعی در مقابل افزایش آلودگی هوا بوده ودر تصمیمات مدیریتی مبتنی بر این طرح‌ها از سامانه پشتیبانی تصمیم‌گیری استفاده نشده است. لذا این پژوهش به سبب اهمیت موضوع با روشی تحلیلی-کاربردی وبا استفاده از داده‌های ساعتی، غلظت منوکسید کربن 12 ایستگاه از مجموعه ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا متعلق به شرکت کنترل کیفیت هوا وهمچنین داده‌های هواشناسی سرعت باد، جهت باد ودما مربوط به ایستگاه مهرآباد، همگی مربوط به سال1389، و داده‌های حجم همسنگ سواری معابر شهر تهران با هدف پیش‌بینی زمانی-مکانی آلودگی هوای ناشی از حمل ونقل شهری کلانشهر تهران در راستای کاربرد در سامانه پشتیبانی تصمیم‌گیری فضایی مدیریت کیفیت هوا و با هدف نهایی مدیریت بهینه حمل و نقل شهری کلانشهر تهران به تحقیق پرداخت. در این راستا، از آنجا که هدف غایی تحقیق حاضر، بهرهگیری از نتایج آن در کنترل بهینه حمل و نقل شهری به عنوان منبع مهم آلاینده هوا است؛ از روش LUR برای سنجش شاخص منوکسید کربن در حمل و نقل کلانشهر تهران در کنار سایر آلاینده‌ها استفاده گردید.سپس از شبکه عصبی مصنوعی برای پیش‌بینی زمانی احتمال وقوع آلودگی هوا البته با تأکید بر مدیریت ریسک بهره گرفته شد؛ و سپس بر پایه پیش‌بینی‌های زمانی حاصل از شبکه عصبی مصنوعی، با استفاده از شاخص کریجینگ مناطقی که احتمال وقوع آلودگی هوا در آنها بالاست، شناسایی گردید. براساس یافته‌های تحقیق، نتایج مناسب تشخیص داده شد به گونه‌ای که می‌توان از این الگو در سامانه پشتیبانی مدیریت کیفیت هوا به هدف نهایی مدیریت بهینه حمل و نقل شهری کلانشهر تهران استفاده نمود.
محمدامین قنادی؛ حمید عنایتی؛ الهه خصالی
چکیده
امروزه با پیشرفت تکنولوژی و اهمیت بحث تولید مدل ارتفاعی رقومی زمین از تمام نقاط کشور، می‌توان به لزوم استفاده هرچه بیشتر از سنجش از دور ماهوارهای پی برد. یکی از ارکان اصلی سنجش از دور ماهوارهای، سنجش از دور راداری می‌باشد. در سال‌های اخیر پروژه‌های فضایی بسیاری، اخذ اطلاعات از سطح کره زمین را آغاز کرده‌اند که آخرین آنها پروژه ...
بیشتر
امروزه با پیشرفت تکنولوژی و اهمیت بحث تولید مدل ارتفاعی رقومی زمین از تمام نقاط کشور، می‌توان به لزوم استفاده هرچه بیشتر از سنجش از دور ماهوارهای پی برد. یکی از ارکان اصلی سنجش از دور ماهوارهای، سنجش از دور راداری می‌باشد. در سال‌های اخیر پروژه‌های فضایی بسیاری، اخذ اطلاعات از سطح کره زمین را آغاز کرده‌اند که آخرین آنها پروژه سنتینل می‌باشد. سنتینل-1 بخش راداری پروژه سنتینل است که با دوره زمانی 12 روز از سطح زمین تصاویر با توان تفکیک مکانی متوسط اخذ می‌کند. در این مقاله دقت و قابلیت تولید مدل ارتفاعی رقومی زمین با استفاده از این تصاویر مورد بررسی قرار می‌گیرد. تصاویر مورد استفاده در پژوهش حاضر، از شهر تهران و حومه آن می‌باشد. جهت انجام آزمایش‌ها هم از بخش کوهستانی (شمال تهران) و هم بخش هموار (جنوب تهران) استفاده شده است. تکنیک تولید مدل ارتفاعی رقومی، روش تداخل سنجی راداری با دو عبور تکراری می‌باشد. مدل ارتفاعی رقومی تولید شده با استفاده از تصاویر سنتینل-1 و تکنیک تداخل سنجی راداری با مدل ارتفاعی رقومی مرجع با دقت یک متر مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. نتایج تحقیق نشان می‌دهند که در منطقه هموار، دقت ارتفاعی (انحراف معیار) مدل ارتفاعی رقومی 26/1 متر و دقت ارتفاعی در منطقه کوهستانی 32/10 متر می‌باشد. با در نظر گرفتن این نکته که می‌توان با استفاده از تصاویر سنتنل-1 که تصاویری با توان تفکیک مکانی متوسط محسوب می‌شوند به دقت نسبتاً مناسبی خصوصاً در مناطق غیر کوهستانی سخت دست یافت، لزوم مطالعه عمیق‌تر و استفاده بیشتر از این تصاویر بر محققان مشخص می‌شود.
امیر محمودزاده؛ ایران غازی؛ مریم عسکری
چکیده
زلزله به عنوان مخرب‌ترین حادثه طبیعی، عامل تلفات بشری و خسارات اقتصادی قابل توجه در کشور تلقی می شود که این مسأله در بافت‌های فرسوده شهری به مراتب شدیدتر است. چراکه بافت های فرسوده، ساختاری متمایزو منحصربه فرد دارند. مساحت محدوده بافت فرسوده شهر ایلام، 374 هکتار است که 19% سطح کل محدوده را که شامل محلات قدیمی و بافت مرکزی شهر می‌باشد، ...
بیشتر
زلزله به عنوان مخرب‌ترین حادثه طبیعی، عامل تلفات بشری و خسارات اقتصادی قابل توجه در کشور تلقی می شود که این مسأله در بافت‌های فرسوده شهری به مراتب شدیدتر است. چراکه بافت های فرسوده، ساختاری متمایزو منحصربه فرد دارند. مساحت محدوده بافت فرسوده شهر ایلام، 374 هکتار است که 19% سطح کل محدوده را که شامل محلات قدیمی و بافت مرکزی شهر می‌باشد، در بر گرفته است. روش تحقیق انتخاب شده برای این پژوهش روش توصیفی تحلیلی و میدانی است. هدف از انجام این پژوهش ارزیابی مدیریت بحران زلزله در بافت فرسوده شهر ایلام استکه شاخص‌هایی همچون نوع مصالح، قدمت ساختمان‌ها، تعداد طبقات، نوع کاربری، سطح اشغال، کیفیت ابنیه، تراکم جمعیت، عرض معابر و مساحت بررسی‌شده‌اند.نتایج حاصله نشان میدهدکه مصالح ساختمانی بیشترین وزن را به خود اختصاص داده و بقیه عوامل تابعی از وضعیت مصالح بکار رفته در سازه بوده است.نقشه خروجی آسیب‌پذیری نشان داد که از کل مساحت محدوده به استثنای معابر، 9/8 درصد دارای آسیب‌پذیری خیلی زیاد،59 درصد دارای آسیب‌پذیری زیاد، 23 درصد دارای آسیب‌پذیری متوسط، 6/3 درصد دارای آسیب‌پذیری کم و 5/5 درصد آسیب‌پذیری بسیار کم بوده است و در مجموع 9/67 درصد محدوده بافت فرسوده بر اساس شاخص‌های موجود آسیب‌پذیرمی‌باشند. پیشنهادات حاصل از پژوهش در سه حوزه آسیب پذیری زیاد آسیب پذیری متوسط و آسیب پذیری کم ارائه شده است.
حامد اسکندری دامنه؛ غلامرضا زهتابیان؛ حسن خسروی؛ علی آذره
چکیده
خشکسالی یک رخداد طبیعی تکرارشونده و موقتی است و منجر به وارد آمدن خسارت‌های زیادی به زندگی انسان و اکوسیستم‌های طبیعی می‌شود. در این تحقیق، از شاخص بارش استاندارد شده (SPI) و شاخص خشکسالی جریانات رودخانه‌ای (SDI) جهت ارزیابی خشکسالی‌ها استفاده شده است. برای این منظور از آمار ماهانه 72 ایستگاه باران سنجی و 42 ایستگاه هیدرومتری در استان ...
بیشتر
خشکسالی یک رخداد طبیعی تکرارشونده و موقتی است و منجر به وارد آمدن خسارت‌های زیادی به زندگی انسان و اکوسیستم‌های طبیعی می‌شود. در این تحقیق، از شاخص بارش استاندارد شده (SPI) و شاخص خشکسالی جریانات رودخانه‌ای (SDI) جهت ارزیابی خشکسالی‌ها استفاده شده است. برای این منظور از آمار ماهانه 72 ایستگاه باران سنجی و 42 ایستگاه هیدرومتری در استان تهران استفاده شد و شاخص‌های خشکسالی SPI و SDI نیز در نرم‌افزار MATLAB محاسبه گردید. در مرحله بعد نقشه پهنهبندی مربوط به آنها نیز در دوره‌های مختلف با استفاده از نرم افزار ArcGIS تهیه شد و در نهایت ارتباط بین دو شاخص خشکسالی نیز از طریق ضریب همبستگی پیرسون بدست آمد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که بین خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی در منطقه مورد مطالعه، ارتباط معنی‌داری در سطح 99 درصد وجود دارد و روند خشکسالی تقریباً در مناطق مختلف استان با گذشت زمان افزایش یافته است، به طوری که روند تغییرات هر دو شاخص خشکسالی، از سمت شمال به جنوب دارای افزایش چشمگیری بوده است. بر اساس داده‌های بارش و دبی، وقوع خشکسالی هواشناسی به صورت کوتاه‌مدت یا با تأخیر یک ماهه بیشترین تأثیر را در وقوع خشکسالی هیدرولوژیک دارد. همچنین بررسی نظم مکانی نیز نشان داد که، بیشترین همبستگی بین خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی در ایستگاه رودک وجود دارد که دلیل همبستگی بالای آن را می‌توان کوچک بودن حوضه بالا‌دست آن به موقعیت ایستگاه‌های باران‌سنجی و هیدرومتری آن مرتبط دانست.
محمد زنگنه
چکیده
برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، با هدف توسعه انجام می‌گیرد و مخاطرات طبیعی و انسان ساخت، موانعی در راه توسعه هستند. جنگ یکی از این مخاطرات است که همواره همراه بشر بوده و در دهه‌های اخیر با ایجاد تعارض در منافع کشورها ابعاد گسترده‌تری یافته است. بنابراین پدافند غیرعامل به عنوان یک اقدام در مرحله پیش از بحران، با هدف کاهش آسیب‌پذیری ...
بیشتر
برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، با هدف توسعه انجام می‌گیرد و مخاطرات طبیعی و انسان ساخت، موانعی در راه توسعه هستند. جنگ یکی از این مخاطرات است که همواره همراه بشر بوده و در دهه‌های اخیر با ایجاد تعارض در منافع کشورها ابعاد گسترده‌تری یافته است. بنابراین پدافند غیرعامل به عنوان یک اقدام در مرحله پیش از بحران، با هدف کاهش آسیب‌پذیری زیرساخت‌ها می‌بایست در برنامه‌ریزی‌ها مد نظر قرار گیرد. شبکه راههای استان البرز با توجه به همجواری با تهران، مسیر ارتباطی بین پایتخت و استان‌های شمالی و شمال غرب و همچنین مسیر ترانزیت به کشورهای همسایه شمال غرب می‌باشند. علاوه برآن تمرکز بالای جمعیتی و صنعتی حاشیه راه‌ها باعث ایجاد تهدید برای استان خواهد بود. لذا برنامه‌ریزی برای کاهش آسیب پذیری این زیرساخت مهم در مواقع بحران و حفظ کارایی آن دارای اهمیت بالایی می‌باشد. در پژوهش حاضر به منظور شناخت راههای آسیب پذیر در برابر مخاطرات ابتدا شاخص‌های مؤثر بر آسیب پذیری تعیین و با استفاده از روش IHWPرتبه بندی شده و در محیط GISنقشههای آسیب پذیری تهیه گردید. پس از آن با بکارگیری ابزار SWOTراهبردهایی در جهت کاهش آسیب پذیری معابر تعریف و اولویت بندی شدند. نتایج پژوهش نشان داد بخش شرقی و مرکزی محور اصلی شرقی- غربی شبکه راههای استان آسیب پذیری بالایی در مقابل تهدیدات جنگی خواهد داشت، در عین حال مهمترین توانمندی و فرصت پیش رو نیز همان محور می‌باشد. لذا با تکمیل پروژه‌های در دست اجرا و برنامه‌ریزی شده جهت ایجاد محورهای موازی و همچنین مقاوم سازی پل‌ها و جابجایی برخی از کاربری ها، می‌توان به کاهش آسیب پذیری شبکه راههای استان البرز اقدام نمود.
علی کاظم زاده؛ نجمه نیسانی سامانی؛ علی درویشی بلورانی؛ آرا تومانیان؛ احمد پوراحمد
چکیده
زندگی در شهرهای امروزی در تعامل با شرایط مختلف محیطی، اجتماعی اقتصادی، زیرساختی، بهداشتی، امنیتی، سیاسی و فرهنگی شکل می گیرد. حاصل این تعامل، کیفیت زندگی شهری را شکل می دهد. به طور کلی کیفیت زندگی با دو دیدگاه عینی[1] و ذهنی[2] ارزیابی شده است. تحقیقات انجام شده در این زمینه عمدتا در قالب مطالعات اجتماعی و در مقیاس های جغرافیایی ...
بیشتر
زندگی در شهرهای امروزی در تعامل با شرایط مختلف محیطی، اجتماعی اقتصادی، زیرساختی، بهداشتی، امنیتی، سیاسی و فرهنگی شکل می گیرد. حاصل این تعامل، کیفیت زندگی شهری را شکل می دهد. به طور کلی کیفیت زندگی با دو دیدگاه عینی[1] و ذهنی[2] ارزیابی شده است. تحقیقات انجام شده در این زمینه عمدتا در قالب مطالعات اجتماعی و در مقیاس های جغرافیایی کلان (کشورهایاشهرها) انجام شده و به تفاوت‌های فضایی کیفیت زندگی در محیط های پیچیده شهری توجه کمتری شده است. علاوه بر این کیفیت زندگی به عنوان یکی از ویژگی های محیط جغرافیایی، مفهومی پویا است. به این معنا که در بستر مکان و در طی زمان،این ویژگی تغییر می‌کند. مدل سازی مکانی زمانی این مفهوم می تواند به پایش کیفیت زندگی شهری و برنامه ریزی برای بهبود آن کمک نماید. هدف این مطالعه ارائه چهارچوب و فرآیندی جهت مدل سازی مکانی زمانی کیفیت زندگی شهری می باشد. به منظور مدل سازی مکانی کیفیت زندگی، ابتدا شاخص های مؤثر در نظر گرفته شد و سپس با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی وزن دهی گردید. در ادامه با استفاده از مدل فازی گاما و روش همپوشانی و یکور- فازی شاخصها تلفیق شدند. با توجه به متغیربودن شاخص‌های زیست محیطی و برخی از شاخص های زیرساختی/کالبدی در فصول سال، مدل سازی زمانی کیفیت زندگی بر اساس رویکرد نمایش لحظه‌ای[3] در مقیاس فصلی انجام شد. به منظور ارزیابی فرآیند توسعه داده شده، کیفیت زندگی در سطح بلوک های شهری در مناطق 3، 6 و 11 شهر تهران مدل سازی گردید. بر اساس نتایج حاصل از مدل سازی مکانی، بخشهای شمالی محدوده (منطقه 3) از کیفیت زندگی مطلوب تری برخورداراست، درحالی که به سمت جنوب محدوده، مطلوبیت کاهش می یابد. بررسی شاخص خودهمبستگی مکانی موران (بزرگتراز 35/0 برای نتایج هر دو مدل و همه فصول) برعدم تصادفی بودن نحوه توزیع و یژگی کیفیت زندگی در بلوک های شهری تأکید دارد و وجودالگوی خوشه ای در محدوده مورد مطالعه را نشان می‌دهد. نتایج مدل سازی زمانی نشان داد که اغلب بلوک ها در فصول بهار و پاییز از نظر زیست محیطی شرایط مطلوب تری نسبت به فصول زمستان و تابستان دارند. برعکس در بعد زیرساختی/کالبدی فصل تابستان وضعیت مطلوب تری را نسبت به سایر فصول نشان می‌دهد.
[1]- Objective
[2]- Subjective
[3]- Snapshot
زهرا بهاری سجهرودی؛ رضا آقاطاهر؛ محسن جعفری
چکیده
زبری زمین متغیر مهمی است که در علوم نجوم و زمین استفاده می‌شود. تعریف منحصربه فردی برای آن وجود ندارد. آن را می‌توان متغیری جهت بیان تغییرپذیری سطح زمین در یک مقیاس معین تعریف نمود. محاسبه‌ی زبری از اهمیت زیادی برخوردار است و مبنای بسیاری از تصمیم‌گیری‌ها می‌باشد. بررسی کیفی قسمت‌های مختلف یک محدوده‌ای از زمین از نظر زبری ...
بیشتر
زبری زمین متغیر مهمی است که در علوم نجوم و زمین استفاده می‌شود. تعریف منحصربه فردی برای آن وجود ندارد. آن را می‌توان متغیری جهت بیان تغییرپذیری سطح زمین در یک مقیاس معین تعریف نمود. محاسبه‌ی زبری از اهمیت زیادی برخوردار است و مبنای بسیاری از تصمیم‌گیری‌ها می‌باشد. بررسی کیفی قسمت‌های مختلف یک محدوده‌ای از زمین از نظر زبری و تغییرات ارتفاعی با در نظر گرفتن تمامی جوانب، نیازمند پردازش‌ها و مقایسه‌های متفاوتی می‌باشد، از طرف دیگر حجم این پردازش‌ها بسیار بالا و زمان بر است. در مقاله حاضر یک سامانه تصمیم گیری مکانی جهت تعیین خودکار نواحی مطلوب کاربر و بررسی همه جانبه‌ی منطقه مورد نظر با استفاده از داده‌های مدل ارتفاعی رقومی، طراحی و پیاده‌سازی گردید. شاخص‌های مورداستفاده جهت محاسبه‌ی زبری هر منطقه در این سامانه، عبارتند از: سیگما تی، سیگمازد و هندسه فرکتالی. در توسعه این سامانه از تلفیق شاخص‌های نامبرده با روشهای مبتنی بر سامانه حامی تصمیم‌گیری مکانی استفاده گردید. این سامانهاطلاعات آماری مربوط به پچ‌های[1] متعدد در محدوده تعیین شده از مدل ارتفاعی رقومی مورد نظر را استخراج کرده و با رتبه‌بندی و کلاسه‌بندی پچ‌ها براساس معیارهای تعیین شده، به انتخاب پچ‌های مورد نظر کمک فراوانی می‌کند. این سامانه برای محدوده‌های متفاوتی از ایران تست و قابلیت‌های آن مورد ارزیابی قرار گرفت.
[1]- در این مقاله پچ عبارت است از تکه‌هایی از زمین که مشخصات آماری مربوط به آنها استخراج می‌شودو می‌تواند ابعاد متفاوتی داشته باشد.
مرضیه جعفری؛ سید مجتبی درچئی
چکیده
در این مقاله به بررسی رفتار عمق موهو با استفاده از داده‌های آنامولی جاذبه برمبنای روش پارکر-اولدنبرگ پرداخته می‌شود. فرمولی که توسط Oldenburg از طریق ادغام با روش Parker موسوم به روش پارکر-اولدنبرگ در اینجا بازنویسی شده تا به روش تکراری معکوس تبدیل فوریه آنامولی جاذبه، نتیجه حاصل شود. از آنجایی که این روش بر اساس تبدیل سریع فوریه بنا ...
بیشتر
در این مقاله به بررسی رفتار عمق موهو با استفاده از داده‌های آنامولی جاذبه برمبنای روش پارکر-اولدنبرگ پرداخته می‌شود. فرمولی که توسط Oldenburg از طریق ادغام با روش Parker موسوم به روش پارکر-اولدنبرگ در اینجا بازنویسی شده تا به روش تکراری معکوس تبدیل فوریه آنامولی جاذبه، نتیجه حاصل شود. از آنجایی که این روش بر اساس تبدیل سریع فوریه بنا نهاده شده است، بنابراین دارای سرعت بسیار بالایی است که می‌توان از آن برای محاسبه‌ی مدل‌هایی با تعداد بسیار بالای نقاط بدون صرف زمان زیاد برای محاسبات استفاده کرد. همچنین در صورت استفاده از میدان ثقلی با کیفیت بالا می‌توان به نتایج خوبی در این روند دست یافت. در این پژوهش آنامولی‌های جاذبه حاصل از مدل‌های ژئوپتانسیلی EGM08, EGM96 و یکی از مدل‌های ژئوپتانسیل جهانی گوس-مبنا (بر اساس داده‌های ثقل‌سنجی ماهواره جهانی GOCE تنها حاصل شده است) وعلاوه برآن از داده‌های ثقل‌سنجی زمینی تهیه شده توسط سازمان نقشه‌برداری در منطقه خراسان استفاده شده است. بوسیله این داده‌ها یک شبکه سلولی به منظور تولید میدان ثقل و تخمین عمق موهو ایجاد شده است. بررسی نتایج حاصل از محاسبه عمق موهو در این منطقه نشان می‌دهد که مدل عمق موهو بدست آمده از داده‌های سازمان نقشه برداری نسبت به دیگر مدلها اختلاف زیادی دارد که به دلیل تعداد محدود نقاط مشاهدات برای رسیدن به مدل درونیابی میدان ثقل است. اما از اختلاف نتایج عمق موهو حاصل از مدلEGM08 نسبت به مدل‌های EGM96 و مدل GOCE مقدار RMS بترتیب 66/1 و 07/1 کیلومتر در عمق موهو بدست آمده است که این بهبود دقت را می‌توان ناشی ازکیفیت و رزولوشن مدل‌های ژئوپتانسیلی دانست. همچنین در مقایسه نتایج حاصل از مدل GOCE با مدل EGM96 مقدار RMS برابر با 85/0 کیلومتر می‌باشد که بدلیل نزدیکی و کیفیت دو میدان مورد استفاده نسبت به هم است.
اطلاعات جغرافیایی
حدیثه سبزی سرخنی؛ عبدالله فرجی؛ حسین عساکره
چکیده
عوامل زیادی بر صنعت گردشگری تاثیر می گذارند که یکی از مهمترین آنها آب و هوا است. آب و هوا به عنوان یکی از مهمترین منابع پایه محلی در صنعت گردشگری نقش ایفا می کند. آگاهی از آسایش اقلیمی، نقش مهمی را در زندگی انسان و فعالیت های او بازی می کند و آسایش فیزیولوژیکی ارتباط تنگاتنگی با فاکتورهای آب و هوایی دارد. از این رو ...
بیشتر
عوامل زیادی بر صنعت گردشگری تاثیر می گذارند که یکی از مهمترین آنها آب و هوا است. آب و هوا به عنوان یکی از مهمترین منابع پایه محلی در صنعت گردشگری نقش ایفا می کند. آگاهی از آسایش اقلیمی، نقش مهمی را در زندگی انسان و فعالیت های او بازی می کند و آسایش فیزیولوژیکی ارتباط تنگاتنگی با فاکتورهای آب و هوایی دارد. از این رو مطالعه پارامترهای اقلیمی مؤثر در آسایش اقلیمی کاری ضروری به نظر می رسد. استان گیلان یکی از استان های گردشگرپذیر کشور است و بررسی و مطالعه آسایش آب و هوایی این استان می تواند در برنامه ریزی برای پذیرش گردشگر و مقتضیات آن گامی مهم به شمار آید. در این مطالعه آسایش اقلیمی استان گیلان مورد بررسی قرار گرفته است برای این منظور از داده های اقلیمی 11 ایستگاه سینوپتیک شامل میانگین ماهانه دما، میانگین حداکثر و حداقل دما به درجه سانتی گراد، میانگین ماهانه ی رطوبت نسبی به درصد، میانگین ساعت آفتابی و تعداد روزهای بارندگی طی دوره آماری25ساله( 2020 –1995) از سازمان هواشناسی کشور دریافت شده است. پس از مرتب سازی و تجزیه و تحلیل در نرم افزارهای Excell, Spss ، شرایط اقلیمی محدوده ی مورد مطالعه مورد بررسی قرار گرفته است. به این ترتیب براساس شاخص آسایش آب و هوایی گردشگری (TCCI) نقشه های پهنه بندی استان در نرم افزار GIS ترسیم شد. نتایج بررسی های انجام شده نشان دهنده ی وجود انواع وضعیت های آسایش آب و هوایی گردشگری در استان گیلان است. ماه های می و ژوئن در اغلب نقاط استان دارای شرایط کاملاً مطلوب و دلپذیر بوده و شرایط اقلیمی برای انواع فعالیت های گردشگری فراهم است. در فصل سرد سال (ژانویه، فوریه و دسامبر) در تمامی نقاط استان (به ویژه نواحی مرتفع مانند دیلمان و ماسوله و...) شرایط بسیار نامطلوب (سرمایی) حاکم است و در فصل گرم سال (ژوئیه و آگوست) شرایط خیلی نامطلوب (گرمایی) در اغلب پهنه های مورد مطالعه (به ویژه نواحی ساحلی به دلیل رطوبت بالا) وجود دارد. در مجموع در این پژوهش انواع فعالیت های گردشگری متناسب با هر فصل و هر منطقه هدف گذاری شده است.
سید رامین غفاری؛ پژمان محمدی ده چشمه
دوره 21، شماره 84 ، اسفند 1391، ، صفحه 121-132
چکیده
پیاده و پیاده روها به عنوان دو عنصر پویا و پایا در فضای شهر، جزء لاینفک زندگی شهری در شهرهای پیشرفته جهان به شمار میآیند و پیاده روی به عنوان یک فعالیت مفرح و لذت بخش، سهم قابل توجهی از اوقات شهروندان درشهرهای مختلف دنیا را به خود اختصاص داده است. توجه بیش از حد به نیازهای حرکت سواره و غفلت از حفظ و ساماندهی فضای پیاده و پیاده ...
بیشتر
پیاده و پیاده روها به عنوان دو عنصر پویا و پایا در فضای شهر، جزء لاینفک زندگی شهری در شهرهای پیشرفته جهان به شمار میآیند و پیاده روی به عنوان یک فعالیت مفرح و لذت بخش، سهم قابل توجهی از اوقات شهروندان درشهرهای مختلف دنیا را به خود اختصاص داده است. توجه بیش از حد به نیازهای حرکت سواره و غفلت از حفظ و ساماندهی فضای پیاده و پیاده رو از عمده نقایص شهرسازی جهان معاصر به شمار می آید که سبب کاهش کیفیت محیط شهری و افول ارزش های اجتماعی، فرهنگی و بصری در فضاهای شهری می گردد. توجه به حرکت پیاده و نیازهای آن به عنوان یک موضوع فراموش شده مهم شهری در دوسه دهه گذشته گرایش ها و دیدگاه های جدیدی در عرصه شهرسازی به عنوان جنبش پیاده گستری یاد می شود.
بر این اساس نتایج تحقیق فراروکه با عنوان بررسی پدیده سد معبر در پیاده روهای شهری (مطالعه موردی: شهرکرد- خیابان ملت)، با استعانت از مطالعات میدانی و تکمیل پرسشنامه در بین262 نفرعابرپیاده (نمونه ی آماری منتخب به روش کوکران) انجام شده است نشان می دهد که:
استفاده از فضای پیاده روها برای عرضه اجناس (بارگیری، تخلیه بار و..) پدیده سد معبر را تشدید نموده است. همچنین بین پدیده سدمعبر و افزایش نارضایتی عمومی عابرین پیاده رابطه معنی داری وجود دارد.
سپهر هنرپرور؛ محمدرضا ملک
چکیده
در سال‌های اخیر روند تغییرات اقلیمی باعث افزایش پدیده خشکسالی در مناطق مختلف کشور شده است.بنابراین برای مدیریت و برنامه ریزی منابع محدود آب کسب اطلاعات کافی از میزان حجم و تغییرات آن بسیار حائز اهمیت می‌باشد.اخذ این اطلاعات عموماً از طریق روشهای متداول از قبیل سنجش از دور، فتوگرامتری یا نقشه‌برداری زمینی صورت می‌گیرد. این گونه ...
بیشتر
در سال‌های اخیر روند تغییرات اقلیمی باعث افزایش پدیده خشکسالی در مناطق مختلف کشور شده است.بنابراین برای مدیریت و برنامه ریزی منابع محدود آب کسب اطلاعات کافی از میزان حجم و تغییرات آن بسیار حائز اهمیت می‌باشد.اخذ این اطلاعات عموماً از طریق روشهای متداول از قبیل سنجش از دور، فتوگرامتری یا نقشه‌برداری زمینی صورت می‌گیرد. این گونه روش‌ها نیازمند زمان و هزینه نسبتاً بالایی هستند. در این میان استفاده از قابلیت توده و انبوه مردم هم به لحاظ کثرت، هم به لحاظ توزیع و البته از حیث سرعت و زمان می‌تواند حلال بسیاری از مشکلات باشد.محیط‌های اطلاعات مکانی مردم گستر این امکان را فراهم آورده که مردم نه تنها نقش استفاده‌کننده بلکه نقش تولیدکننده را هم ایفا کنند.هدف مقاله حاضر طراحی و پیاده سازی محیط اطلاعاتی مردم گستری به منظور دریافت اطلاعات مکانی مرتبط با میزان خشکسالی منابع آبی به منظور به‌روزرسانی داده‌های خشکسالی می‌باشد.روش کار به این صورت است که کاربران می‌توانند اطلاعات مربوط به میزان تغییرات سطوح منابع آبی را به همراه مختصات محلشان برای به‌روزرسانی در اختیار پایگاه داده مکانی منابع آبی قرار دهند.به منظور ارزیابی میزان اعتماد پذیری این داده‌ها از سه المان صحت مکانی،صحت توصیفی و تمامیت استفاده شده است.پس از بررسی داده‌ها میزان صحت مکانی میانگین داده‌ها 5/12 متر، صحت توصیفی داده‌ها به صورت میانگین 67 درصد و تمامیت داده‌ها 75 درصد تشخیص داده شد. از آنجایی که تمام داده‌ها با استفاده از GPS به دست آمده است و دخالت دستی کاربران در این مورد حداقل می‌باشد، این میزان دقت قابل پیش‌بینی بود. صحت توصیفی داده‌ها هم به علت وجود ابهام کاربران در به اشتراک‌گذاری نام محل یا نام منبع آبی به عنوان داده ارسالی، مقدار نسبتاً پایینی به خود می‌گیرد. درصد تمامیت اطلاعات مکانی مردم گستر هم در تکمیل داده‌های منابع آبی می‌تواند نشانگر قابلیت این اطلاعات در به‌روزرسانی پایگاه داده منابع آبی باشد.
محمد فلاح ززولی؛ علیرضا وفایی نژاد؛ علی اصغر آل شیخ؛ مهدی مدیری؛ حسین آقامحمدی
چکیده
زمین لغزش از انواع مهم مخاطرات طبیعی است که امنیت جانی و مالی را مورد تهدید قرار می دهد و موجب تخریب محیط زیست و منابع طبیعی می‌شود. تهیه نقشههای پهنهبندی از جمله اقداماتی است که از طریق آن می‌توان مناطق حساس به لغزش‌های آینده را شناسایی و از نتایج آن برای برنامه‌ریزی کاربری زمین، جلوگیری از فعالیت‌های عمرانی غیرمجاز، ...
بیشتر
زمین لغزش از انواع مهم مخاطرات طبیعی است که امنیت جانی و مالی را مورد تهدید قرار می دهد و موجب تخریب محیط زیست و منابع طبیعی می‌شود. تهیه نقشههای پهنهبندی از جمله اقداماتی است که از طریق آن می‌توان مناطق حساس به لغزش‌های آینده را شناسایی و از نتایج آن برای برنامه‌ریزی کاربری زمین، جلوگیری از فعالیت‌های عمرانی غیرمجاز، طرح‌ریزی زیرساخت‌ها و بهسازی و ترمیم آنها استفاده کرد. این مطالعه با بهرهگیری از سیستم اطلاعات مکانی و مدل‌های آنتروپی شانون و ارزش اطلاعاتی چارچوبی را برای تهیه نقشه مناطق حساس به زمین لغزش در منطقه رودبار الموت شرقی در استان قزوین که درگیر معضل زمین لغزش و ناپایداری‌های دامنه است، ارائه می‌دهد. در این راستا بعد از شناسایی عوامل مؤثر بر وقوع زمین لغزش و تهیه داده های مربوطه، نقشههای معیار شامل لیتولوژی، شیب، فاصله از گسل، کاربری اراضی، بارش، جهت شیب و ارتفاع برای محدوده مورد مطالعه با تفکیک‌پذیری مکانی سی متر تولید شد. برای تهیه لایههای اطلاعاتی و اجرای مدل از نرم افزار ArcGIS با توجه به قابلیت آن در تحلیل داده‌های مکانی، بهره گرفته شده است. ارزیابی نتایج با استفاده از شاخص احتمال تجربی نشان داد که هر دو مدل آنتروپی شانون و ارزش اطلاعات در برآورد پهنههای خطر متوسط، زیاد و خیلی زیاد می‌توانند به خوبی با مقدار شاخص احتمال تجربی 86% در شناسایی مناطق مستعد زمین لغزش در منطقه مورد مطالعه عملکرد مناسبی داشته باشند. در برآورد پهنههای خطر زیاد و خیلی زیاد، مدل ارزش اطلاعات با مقدار شاخص احتمال تجربی 86% در مقایسه با مدل آنتروپی شانون با مقدار شاخص احتمال تجربی 72% از قابلیت بهتری برخوردار است. با توجه به نقشههای پهنهبندی لغزش، پهنههای با خطر زیاد و خیلی زیاد اغلب در باغ‌ها و مراتع فقیر و امتداد گسل‌های منطقه قرار دارند، لذا لازم است فعالیت‌های انسانی با هدف ساخت و ساز و توسعه را در این مناطق محدود کرد.
حسین محمدی؛ تقی کریمیان؛ مجید رحمانی سریاست
دوره 22، شماره 85 ، اردیبهشت 1392، ، صفحه 127-145
چکیده
گردشگری امروزه به عنوان یک پدیدۀ اثرگذار بر فرایند توسعه توجه زیادی را به خود جلب نموده است، زیرا از جنبه های مختلف اقتصادی، فرهنگی- اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی اثرات شگرفی را برحیات انسان برجای می گذارد. آب و هوا، به عنوان یکی از عوامل محیط طبیعی، اثرات متعددی بر نحوه ی زندگی بشر دارد و تأثیر هوا و اقلیم نه تنها به پیدایش توریسم ...
بیشتر
گردشگری امروزه به عنوان یک پدیدۀ اثرگذار بر فرایند توسعه توجه زیادی را به خود جلب نموده است، زیرا از جنبه های مختلف اقتصادی، فرهنگی- اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی اثرات شگرفی را برحیات انسان برجای می گذارد. آب و هوا، به عنوان یکی از عوامل محیط طبیعی، اثرات متعددی بر نحوه ی زندگی بشر دارد و تأثیر هوا و اقلیم نه تنها به پیدایش توریسم می انجامد، بلکه سبب تقاضای خدمات توریستی می شود.این تحقیق با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و مراجعه به اسناد و مدارک به ارزیابی سهم واحد مسافرت و گردشگری در توسعه اجتماعی اقتصادی کشورها می پردازد، مبنای آلاینده های کربنی را تحلیل می نماید و تمامی دسته های مسافرت و گردشگری را پیش بینی و برجسته ترین معیارهای مقابله با آلاینده ها را در هر بخش و در کل واحد مشخص می کند. بعلاوه، این تحقیق نقش حیاتی که مشارکت در ابتکارات در هر بخش ایفا می کند را هم در داخل واحد مزبور و هم در بخشهای صنعتی دیگر (برای مثال انرژی)، در تسریع و تخصیص معیارهای کاهش آلاینده ها ارائه می نماید. هدف این تحقیق شناسایی آلاینده های خاص واحد مسافرت و گردشگری و معیارهای مقاله با این آلاینده هاست. نتایج تحقیق نشان می دهد که آلاینده های موجود در بخش حمل و نقل، مسافرت و گردشگری 2% رشد سالانه تا سال 2035 داشته باشند.
استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی
مهدی ابراهیمی بوزانی؛ اصغر نوروزی؛ هنگامه خاکسار
چکیده
از سیاست‌‌های پدافند غیرعامل در اکثر کشورهای جهان و به‌ویژه ایران، احداث پناهگاههای شهری در راستای حفاظت و نگهداری از جان شهروندان و به حداقل‌رساندن آسیبهای احتمالی در حوزه انسانی است. آنچه در تناسب با سیاستِ مطرح شده اهمیت دارد، موقعیت و انتخاب محل مناسب پناهگاههای شهری است. پژوهش حاضر با هدف جانمایی پناهگاههای شهری ...
بیشتر
از سیاست‌‌های پدافند غیرعامل در اکثر کشورهای جهان و به‌ویژه ایران، احداث پناهگاههای شهری در راستای حفاظت و نگهداری از جان شهروندان و به حداقل‌رساندن آسیبهای احتمالی در حوزه انسانی است. آنچه در تناسب با سیاستِ مطرح شده اهمیت دارد، موقعیت و انتخاب محل مناسب پناهگاههای شهری است. پژوهش حاضر با هدف جانمایی پناهگاههای شهری با رویکرد پدافند غیرعامل در سطح شهر ایلام انجام شده است. به این منظور 10 شاخص مکان‌یابی پناهگاههای شهری در قالب چهار معیار کلی (جمعیتی، عملکردی، کالبدی و طبیعی- محیطی)، انتخاب و با بهرهگیری از مدل فرآیند تحلیل شبکه‌ای(ANP) ضریب اهمیت معیارها و زیرمعیارها مشخص و ضرایبِ به‌دست آمده در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) در لایههای اطلاعاتی تأثیر داده شد. با همپوشانی آنها، پهنههای مستعد برای ساخت پناهگاههای شهری شناسایی شده است. نتایج پژوهش نشان داد از بین معیارهای کلی، دو معیار «جمعیتی» و «عملکردی» به‌ترتیب با وزن 0.427 و 0.305 و از بین شاخصها، دو شاخص «نزدیکی به مکانهای پرتراکم جمعیتی» و «استقرار در فاصلة مناسب از اهداف دشمن» به‌ترتیب با وزن 0.303 و 0.236 بیشترین ضرایب اهمیت را به خود اختصاص دادهاند. نتایج حاصل از تحلیل ترکیبی ANP-GIS نیز نشان داد که هر چهار منطقه شهری ایلام (هانیوان و استانداری و مرکزی؛ سبزی‌آباد و بانبرز؛ نوروزآباد؛ جانبازان و رزمندگان) مستعد ساخت پناهگاه هستند؛ اما به‌ترتیب منطقه 2 (سبزی‌آباد و بانبرز)، منطقه 1 (هانیوان و استانداری) و منطقه 3 (نوروزآباد) در اولویت قرار دارند.
اطلاعات جغرافیایی
محسن سقایی؛ بهروز قرنی آرانی؛ محمدرضا پارسا
چکیده
مدیریت پسماند به کلیه برنامه‌ریزی‌ها و فعالیت‌هایی گفته می‌شود که در حوزه پسماند و به‌منظور کاهش، جابه‌جایی، تبدیل، بی‌خطرسازی یا امحا پسماند صورت می‌گیرد. سیستم مدیریت زباله از بخشهای مختلفی تشکیل می‌شود. این سیستم را می‌توان به زنجیری تشبیه کرد که در صورت فقدان یک حلقه از آن، زنجیر ازهم‌گسیخته می‌شود. بنابراین عملکرد ...
بیشتر
مدیریت پسماند به کلیه برنامه‌ریزی‌ها و فعالیت‌هایی گفته می‌شود که در حوزه پسماند و به‌منظور کاهش، جابه‌جایی، تبدیل، بی‌خطرسازی یا امحا پسماند صورت می‌گیرد. سیستم مدیریت زباله از بخشهای مختلفی تشکیل می‌شود. این سیستم را می‌توان به زنجیری تشبیه کرد که در صورت فقدان یک حلقه از آن، زنجیر ازهم‌گسیخته می‌شود. بنابراین عملکرد هر یک از بخشهای مدیریت پسماند بر سایر قسمت‌ها تأثیرگذار خواهد بود. سایت دفن پسماند اهواز در نزدیکی روستای «صفیره» در بخش غیزانیه این شهرستان، از سال 1391 با تعطیل شدن مدفن قدیمی پسماند در منطقه «برومی» راه‌اندازی شده است. روزانه یک هزار تن زباله شهر به سایت پسماند اهواز منتقل می‌شود. طبق آخرین آمار اعلام شده میزان جمع‌آوری زباله در ۲۴ ساعت نزدیک ۸۰۰ تن است که با وجود زباله‌گردها و جمع‌آوری زباله‌های خشک توسط آنها این میزان کمتر شده است. با توجه به موضوع تحقیق، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. در این راستا ابتدا با استفاده از نرم‌افزار GIS به بررسی وضعیت دفن پسماند در شهر اهواز پرداخته شده است. سپس توزیع جغرافیایی مکانهای مناسب در دفن پسماند در این شهر مورد بررسی قرار گرفته است. برای انجام کارهای تحلیلی، نقشه‌هایی که به‌صورت پلی‌گون هستند تبدیل به رستر و نقشه‌هایی که به‌صورت عوارض نقطه‌ای و خطی بوده‌اند با استفاده از فاصله اقلیدسی میزان اهمیت آنها نسبت به مکان دفن پسماند مشخص شده است. در نهایت با استفاده از روش FAHP نقشه پایانی شامل بررسی موقعیت کنونی محل دفن پسماند شهر اهواز و مکانهای پیشنهادی به دست آمده است. به‌منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از تحلیل‌های آماری و گرافیکی در محیط GIS و SPSS استفاده شده است. نتایج تحقیق مشخص نمود از لحاظ مکانی و محیطی سایت دفن پسماند صفیره در وضعیتی مناسبی قرار دارد و مشکلات شهر اهواز در رابطه با دفن پسماند مربوط به مدیریت صحیح آن است.
اطلاعات جغرافیایی
ساجده باغبان؛ مسعود مینایی
چکیده
شهر مشهد در پهنه‌ای با میزان آسیب‌پذیری بالا قرار گرفته است که وجود 3894 هکتار سکونتگاه غیررسمی در این شهر، بر میزان این آسیب‌پذیری افزوده است. لذا در این پژوهش، با رویکرد توصیفی_تحلیلی و با استفاده از روشWLC، FUZZY و AHP ابتدا میزان تاب‌آوری محلات حاشیه نشین شهر مشهد ارزیابی شده است و سپس با استفاده از آمار فضایی، الگوی تاب‌آوری در این ...
بیشتر
شهر مشهد در پهنه‌ای با میزان آسیب‌پذیری بالا قرار گرفته است که وجود 3894 هکتار سکونتگاه غیررسمی در این شهر، بر میزان این آسیب‌پذیری افزوده است. لذا در این پژوهش، با رویکرد توصیفی_تحلیلی و با استفاده از روشWLC، FUZZY و AHP ابتدا میزان تاب‌آوری محلات حاشیه نشین شهر مشهد ارزیابی شده است و سپس با استفاده از آمار فضایی، الگوی تاب‌آوری در این محلات مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج حاصل از کاربرد شاخص موران در توزیع فضایی تاب‌آوری اجتماعی، نشان می‌دهد که این ضریب مثبت و برابر 18/0است. در واقع این مقدار، خوشه‌ای بودن توزیع فضایی تاب‌آوری اجتماعی در محلات حاشیه نشین شهر را نشان می‌دهد. تحلیل آماره G نشان می‌دهد که خوشه‌های با تاب‌آوری اجتماعی بالا درکنار یکدیگر قرار دارند و از الگوی خوشه‌ای باتمرکز بالا پیروی می‌کنند. یعنی بلوک‌هایی با ناکارآمدی زیاد یا کم در مجاورت یکدیگر قرار دارند. خوشه‌های گرم و نسبتا گرم حدود 41 درصد از مساحت کل محلات حاشیه نشین را شامل می‌شوند که 31 محله از شهر مشهد را تشکیل دادهاند. همچنین مدلسازی عوامل موثر بر تاب‌آوری اجتماعی محلات دارای بافت ناکارامد شهر مشهد با استفاده از رگرسیون وزنی جغرافیایی (GWR) نشان داد که متغیرهای درصد جمعیت شاغل، درصد جمعیت فعال و میانگین سنی بر تاب‌آوری اجتماعی محلات مورد مطالعه اثرگذاری بیشتری دارند. از این‌رو می‌توان این متغیرها را مبنای علمی برای افزایش تاب‌آوری اجتماعی این محلات در روند احیای آنها دانست. به گونه ای که با ایجاد فرصت‌های شغلی و جذب جمعیت فعال و جوان، در راستای افزایش تاب‌آوری اجتماعی محلات گام برداشت.
آمایش سرزمین در بعد دفاعی
مریم رباطی؛ سارگل کریمی صارمی؛ مسعود منوری
چکیده
در سال های اخیر رشد بی رویه جمعیت و خسارت های فراوان ناشی از مخاطرات طبیعی و انسانی به کالبد و محیط شهرها موجب شده است تا موضوع ارزیابی آسیب پذیری به یکی از اهداف مهم مطالعه شهرها تبدیل شود. یکى از موضوعاتى که بیشتر شهرهاى جهان با آن دست به گریبان هستند، حوادث طبیعى است که طى قرن گذشته شمار آنها همواره رو به افزایش بوده ...
بیشتر
در سال های اخیر رشد بی رویه جمعیت و خسارت های فراوان ناشی از مخاطرات طبیعی و انسانی به کالبد و محیط شهرها موجب شده است تا موضوع ارزیابی آسیب پذیری به یکی از اهداف مهم مطالعه شهرها تبدیل شود. یکى از موضوعاتى که بیشتر شهرهاى جهان با آن دست به گریبان هستند، حوادث طبیعى است که طى قرن گذشته شمار آنها همواره رو به افزایش بوده و تلفات انسانی و کالبدی زیادی را متوجه شهرها نموده است. هدف تحقیق حاضر ارزیابی آسیب پذیری منطقه یک شهرداری تهران در برابر خطر سیل و زلزله می باشد. نوع تحقیق کاربردی و روش تحقیق نیز توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات نیز شامل مطالعات اسنادی، مشاهدات میدانی و پرسشنامه است. در تحقیق حاضر با استفاده از شاخص های شناسایی شده به ارزیابی آسیب پذیری منطقه یک شهرداری تهران در برابر سیل و زلزله با استفاده از روش IHWP پرداخته شد که نتایج تحقیق نشان می دهد از کل منطقه یک شهرداری تهران، 14/95 درصد آسیب‌پذیری خیلی کم، 23/28 درصد آسیب‌پذیری کم، 27/03 درصد آسیب‌پذیری متوسط، 23/59 آسیب‌پذیری زیاد و 11/14درصد آسیب‌پذیری خیلی بالایی را به خود اختصاص دادهاند و مرکز و غرب منطقه از آسیب پذیری بیشتری برخوردار است و از غرب به شرق از میزان آسیب پذیری کاسته می شود. در پایان نیز راهکارهای کاهش آسیب پذیری ارائه شد.
مسائل مناطق مرزی کشور
مهدی صفری نامیوندی؛ سیدعلی عبادی نژاد؛ مهدی کاظمی؛ یحیی قبادی؛ صادق یاسمی
چکیده
وضعیت ژئومورفولوژیکی نوار مرزی، نقش مهمی در تأمین امنیت مرزها و در نتیجه امنیت کشور دارد. بر این اساس، توجه به وضعیت ژئومورفولوژی مرزها در اهداف نظامی ضروری است. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش به شناسایی مناطق آسیب پذیر شهرستان مریوان در برابر نفوذ دشمن و همچنین مناطق مستعد این شهرستان برای احداث پایگاه های نظامی و مراکز ...
بیشتر
وضعیت ژئومورفولوژیکی نوار مرزی، نقش مهمی در تأمین امنیت مرزها و در نتیجه امنیت کشور دارد. بر این اساس، توجه به وضعیت ژئومورفولوژی مرزها در اهداف نظامی ضروری است. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش به شناسایی مناطق آسیب پذیر شهرستان مریوان در برابر نفوذ دشمن و همچنین مناطق مستعد این شهرستان برای احداث پایگاه های نظامی و مراکز دیدبانی پرداخته شده است. در این پژوهش از اطلاعات کتابخانه ای، مدل رقومی ارتفاعی 30 متر SRTM و لایه های رقومی اطلاعاتی به عنوان داده های پژوهش استفاده شده است. مهمترین ابزارهای پژوهش ArcGIS 10.3 (به منظور تهیه نقشه های مورد نیاز) وExpert Choice 11 (به منظور اجرای مدل AHP) بوده است. در این پژوهش همچنین از مدل تلفیقی منطق فازی و AHP استفاده شده است. بر اساس نتایج حاصله، بخش های غربی و جنوب غربی شهرستان مریوان به دلیل دور بودن از پایگاه های نظامی و نقاط شهری و نزدیکی به پادگانه های رودخانه، توان آسیب پذیری بیشتری در برابر نفوذ دشمن دارند. همچنین نتایج این پژوهش نشان داد که بخش هایی از محدوده شهرستان مریوان که عمدتاً منطبق بر مناطق مرکزی شهرستان است، توان بالایی برای احداث پایگاه های نظامی و مراکز دیدبانی دارد. این مناطق به دلیل ارتفاع زیاد، شیب کم، جهات غربی، داشتن میدان دید وسیع، نزدیکی به جاده های اصلی و دور بودن از پایگاه های نظامی، توان بالایی در راستای اهداف مورد نظر دارند. مجموع نتایج حاصل از این پژوهش نشان داده است که در مکان یابی پایگاه های نظامی موجود در شهرستان مریوان، به عوامل ژئومورفولوژیکی توجه زیادی نشده است و ضروری است تا برای ایجاد امنیت در این منطقه، پایگاه های نظامی و مراکز دیدبانی جدیدی متناسب با توان ژئومورفولوژیکی منطقه احداث کرد.
