حمید پناهی؛ داود امینی؛ علی اصانلو
چکیده
در مطالعات آمایش سرزمین، جغرافیا بهعنوان بستر، نقش محوری در تحقق طرحها و برنامههای مدون آمایشی ایفاء میکند. آمایش مناطق مرزی نوعی برنامهریزی است که توسعة مرزها را با امنیت و دفاع عجین نموده و براساس ویژگیهای جغرافیایی مناطق مرزی، با برقراری پیوند بین شاخصهای توسعه و طرحهای امنیتی، راهکارهایی برای توسعه پایدار مناطق ...
بیشتر
در مطالعات آمایش سرزمین، جغرافیا بهعنوان بستر، نقش محوری در تحقق طرحها و برنامههای مدون آمایشی ایفاء میکند. آمایش مناطق مرزی نوعی برنامهریزی است که توسعة مرزها را با امنیت و دفاع عجین نموده و براساس ویژگیهای جغرافیایی مناطق مرزی، با برقراری پیوند بین شاخصهای توسعه و طرحهای امنیتی، راهکارهایی برای توسعه پایدار مناطق مرزی معرفی میکند و لذا در آمایش مرزی امنیت و توسعه لازم و ملزوم یکدیگر است. در این پژوهش، دغدغة اصلی تعیین و طبقهبندی شاخصهای آمایش مرز تأثیرگذار در امنیت مرزهای ج.ا.ایران بوده که برای تحقق این مهم، با تجزیه و تحلیل متون مستخرجه از مصاحبههای صورت گرفته با جامعه خبرگی از روش دادهبنیاد و به شیوة تحلیل محتوا در نرمافزار MAXQDA و دستهبندی شاخصهای مستخرجه، عاملیت هر کدام از شاخصهای ذیل مؤلفههای مربوطه از طریق تحلیل عاملی در نرمافزار SPSS صورت پذیرفت. عاملهایی که بیشترین ضریب تأثیر در اجرای طرحهای امنیتی مرزی منطقة آذربایجان داشته، شامل؛ طراحی عملیاتهای کمین و ضد کمین و تعیین محل اجرای کمین در منطقة مرزی بر مبنای شکل زمین، موقعیت عوارض طبیعی نسبت به گذرگاهها، موقعیت گریزگاهها و معابر وصولی (0/87)، انطباق تعداد و فاصلة پاسگاههای مرزبانی در نوار مرزی منطقه بر ویژگیهای جغرافیایی(طبیعی و انسانی)(0/79)، ناامنیهای مرزی در منطقه متأثر از سطح توسعهیافتگی مرز (0/764) بوده است. همچنین برای بررسی وضعیت کاربست شاخصهای گزینش شده در مرزهای شمالغرب کشور با تجزیه و تحلیل آماری کاربست شاخصهای آمایش مرزی در طرحهای امنیتی مناطق مرزی سه استان آذربایجان مورد ارزیابی قرار گرفت. در رتبه اول استان اردبیل با میانگین کلی 3/92 در رتبة دوم استان آذربایجانشرقی با میانگین کلی 3/64 و در رتبة سوم استان آذربایجانغربی با میانگین کلی 3/61 قرار گرفتند.