فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی

اطلاعات جغرافیایی

قیمت‌گذاری املاک مسکونی به کمک الگوریتم ترکیبی یادگیری عمیق- فازی

زهرا مرادی؛ محمدسعدی مسگری

دوره 32، شماره 126 ، شهریور 1402، صفحه 7-27

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.552921.2868

چکیده

اهمیت روزافزون مسکن به لحاظ تأثیرات عمیق و قابل‌توجهی که بر ابعاد مختلف اجتماعی، سیاسی و اقتصادی کشورها می‌گذارد، بر کسی پوشیده نیست؛ بنابراین برآورد دقیق و قابل‌اعتماد قیمت به‌طورقطع امر سیاست‌گذاری در این زمینه را آسان می‌نماید. در شرایط مختلف ممکن است صدها عامل به‌صورت زیرمجموعه‌ای از عوامل ساختاری، مکانی و اجتماعی – ... بیشتر اهمیت روزافزون مسکن به لحاظ تأثیرات عمیق و قابل‌توجهی که بر ابعاد مختلف اجتماعی، سیاسی و اقتصادی کشورها می‌گذارد، بر کسی پوشیده نیست؛ بنابراین برآورد دقیق و قابل‌اعتماد قیمت به‌طورقطع امر سیاست‌گذاری در این زمینه را آسان می‌نماید. در شرایط مختلف ممکن است صدها عامل به‌صورت زیرمجموعه‌ای از عوامل ساختاری، مکانی و اجتماعی – اقتصادی بر قیمت املاک تأثیر بگذارد. بنابراین بایستی با در نظر گرفتن این عوامل، قیمت گذاری املاک به‌طور کارآمد انجام شود. با توجه به ماهیت پیچیده‌ی بازار املاک در تحقیقات انجام‌شده از الگوریتم‌های متداول یادگیری عمیق مانند DNN ، RNN، CNNو ... استفاده‌شده است، اما این الگوریتم‌ها در خصوص داده‌های جدولی چندان مناسب نمی‌باشند. از طرفی مدل‌های یادگیری عمیق موجود در قیمت‌گذاری ملک نیز کاملاً قطعی هستند و عدم قطعیت داده‌ها را لحاظ نمی‌کنند. در این مقاله سعی شده است که در به‌کارگیری روش‌های یادگیری عمیق به ساختار جدولی داده‌های املاک توجه شود. برای این منظور معماری عمیق جدید TabNet به کار گرفته شده است. این الگوریتم برخلاف سایر الگوریتم‌های متداول یادگیری عمیق داده‌های جدولی خام را بدون هیچ‌گونه پیش‌پردازشی دریافت می‌کند. در این پژوهش هم‌چنین با استفاده از تکنیک‌های ترکیب موجود، منطق فازی با الگوریتم‌های یادگیری عمیق ترکیب ‌شده است تا ضمن یادگیری سریع و دقیق‌تر مسائل پیچیده، بر کاستی های قطعی بودن مدل های یادگیری عمیق و در نظر نگرفتن عدم قطعیت ذاتی داده‌ها در این مدل ها غلبه شود. همچنین با به‌کارگیری سیستم اطلاعات مکانی (GIS) ارزیابی شفاف‌تری ارائه شد تا بصری سازی کامل الگوی مکانی ویژگی‌های ملک و همچنین ارتباط این ویژگی‌ها و قیمت‌گذاری تضمین و متغیرهای مکانی نیز در مدل ارزش‌گذاری لحاظ شوند. به‌منظور ارزیابی روش‌های پیشنهادی از داده‌های املاک منطقه‌ی پنج تهران استفاده شده است. ترتیب و اولویت‌بندی تأثیرگذاری ویژگی‌ها در قیمت‌گذاری املاک مسکونی تهران توسط الگوریتم TabNet نشان‌دهنده‌ی تأثیر قابل‌توجه عوامل مکانی می‌باشد. به‌طوری‌که در این رتبه‌بندی پس از مساحت دو ویژگی مکانی طول و عرض جغرافیایی به ترتیب رتبه‌ی دوم و سوم را دارا می‌باشند. درنهایت برای مجموعه داده‌ی تهران الگوریتم‌های TabNet، DNN،CNN ، RNN، LSTM، خود رمزگذار و همچنین الگوریتم یادگیری ماشین XGBoost به کار گرفته‌شده و معیارهای ارزیابیRMSE ،MAE و مقایسه شدند که بر اساس معیار، با به کارگیریTabNet پنج درصد بهبود دقت حاصل شد. درنهایت RMSE الگوریتم ترکیبی FuzzyTabNet برای داده‌ی تهران نسبت به الگوریتم پایه‌ی TabNet 4.65% کاهش یافت. همچنین شبکه‌ی خود رمزگذار فازی نیز نسبت به شبکه‌ی خود رمزگذار معمولی 6.52 درصد بهبود یافت.

دورسنجی

شناسایی دگرسانی‌های هیدروترمال در منطقه موته، شمال غرب اصفهان، با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای

کیوان مختاری؛ هوشنگ اسدی هارونی؛ محمد علی علی آبادی؛ سمیه بیرانوند

دوره 32، شماره 126 ، شهریور 1402، صفحه 29-47

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.563665.2920

چکیده

کانسار طلای موته و نواحی مجاور آن از تیپ طلای کوهزایی است، در این ناحیه در مجموعه متاولکانیک‌ها و در رابطه با گنایس و میکاشیست‌هاى متعلق به پرکامبرین، کانی‌زایی عمدتاً در زون‌های دگرسانی سیلیسى و سریسیتى و کربناتیزاسیون، در شکستگی‌ها به‌صورت رگه و رگچه‌اى به همراه اکسیدهای آهن متمرکز شده است. طبق بررسـی‌های انجـام شـده در ایـن ... بیشتر کانسار طلای موته و نواحی مجاور آن از تیپ طلای کوهزایی است، در این ناحیه در مجموعه متاولکانیک‌ها و در رابطه با گنایس و میکاشیست‌هاى متعلق به پرکامبرین، کانی‌زایی عمدتاً در زون‌های دگرسانی سیلیسى و سریسیتى و کربناتیزاسیون، در شکستگی‌ها به‌صورت رگه و رگچه‌اى به همراه اکسیدهای آهن متمرکز شده است. طبق بررسـی‌های انجـام شـده در ایـن منطقـه، دگرسـانی‌های تـوأم رسـی، اکسـیدهای آهـن و سیلیسی شدن سنگ دیواره برای پی‌جویی ذخایر طلا حایز اهمیت است. در این تحقیق تصاویر ماهواره‌ای ASTER و لندست 8 به منظور بارزسازی کانی‌های رسی در رابطه با دگرسانی‌ها، اکسیدهای آهن و واحدهای سنگی منطقه مطالعاتی و از داده ماهواره‌ای سنتینل-2 برای افزایش قدرت تفکیک مکانی این داده‌ها و افزایش دقت مکانی نقشه‌های دگرسانی استخراج شده مورد استفاده قرار گرفته اند. پس از انجام پیش‌پردازش‌های لازم، برای پردازش تصاویر فوق‌الذکر روش‌های مختلف پردازش داده‌هاى ماهواره‌اى چند طیفى ASTER مانند ترکیب رنگی کاذب، نسبت باندی، روش کمترین مربعات رگرسیون [1](Ls-Fit)، آنالیز مولفه های اصلی [2](PCA)، نقشه بردار زاویه طیفی[3](SAM)، فیلتر گذاری تطبیقی [4](MF)، برای شناسایی و تفکیک کانی‌های دگرسانی مرتبط با کانی‌زایی طلا به کار گرفته شدند. در نهایت نقشه پراکندگی زون‌های دگرسانی شناسایی شده، با نقشه زمین شناسی، مشاهدات میدانی و نتایج آنالیز XRD نمونه‌های میدانی مقایسه شد. برای مقایسه نتایج و ارزیابی صحت روش‌های یاد شده از ماتریس خطا و ضریب کاپا استفاده شد. پس از نمونه‌برداری‌ها و تجزیه‌های آماری، مشخص شد که روش نقشه‌بردار زاویه طیفی، بهترین تطابق را با واحدهای زمین‌شناسی منطقه نشان می‌دهد، و با این روش علاوه‌بر زون‌های از پیش شناخته شده، محدوده‌های جدید دگرسان شده قابل شناسایی است. [1] - least square Fit[2]- Principal Component Analysis[3] - Spectral Angle Mapper[4] - Matched Filtering

آمایش سرزمین در بعد دفاعی

تحلیل فضایی آمایش دفاعی- امنیتی در استان‌ خوزستان‌

علی محمدپور؛ محمدرضا اقبال؛ افشار حاتمی

دوره 32، شماره 126 ، شهریور 1402، صفحه 49-73

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.541298.2804

چکیده

در دنیای کنونی، پیشرفت علم و تکنولوژی باعث ظهور انقلاب اطلاعاتی و ابزارهای شناختی پیشرفته شده است. ماهواره‌‌های فضایی توانایی تصویربرداری از تمام سطح کره زمین با جزئیات کامل را دارند. به موازات آن پیشرفت جنگ‌‌افزارهای الکترونیکی از جمله موشک‌‌های دور برد و هدایت شونده کشتار جمعی، سلاح‌‌های کنترل از راه دور و ربات‌‌های جنگی، ... بیشتر در دنیای کنونی، پیشرفت علم و تکنولوژی باعث ظهور انقلاب اطلاعاتی و ابزارهای شناختی پیشرفته شده است. ماهواره‌‌های فضایی توانایی تصویربرداری از تمام سطح کره زمین با جزئیات کامل را دارند. به موازات آن پیشرفت جنگ‌‌افزارهای الکترونیکی از جمله موشک‌‌های دور برد و هدایت شونده کشتار جمعی، سلاح‌‌های کنترل از راه دور و ربات‌‌های جنگی، تهدیدهای جدّی بر امنیت و بقاء جوامع را در پی داشته اند. برای این منظور آمایش دفاعی-امنیتی به عنوان راهکاری مؤثر در مقابل تهدیدهای موجود طرح شده است. هدف از این پژوهش آمایش دفاعی-امنیتی استان خوزستان به منظور شناخت تهدیدها و استفاده از ظرفیت‌‌های بالقوه دفاعی- امنیتی است. روش پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش انجامِ آن، توصیفی- تحلیلی است. محدوده مورد مطالعه استان خوزستان و داده‌‌های مورد استفاده شامل داده‌های جغرافیای طبیعی، داده‌‌های جمعیتی، اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و زیست محیطی بوده است. تجزیه و تحلیل داده‌‌ها با استفاده از جداول فراوانی و نمودارهای ستونی، تحلیل‌‌های فضایی- مکانی و پارامترهای آمار فضایی انجام شده است. نتایج حاصل حاکی از آن است که تهدیدها از گستردگی زیادی برخوردار بوده و الزاماً نگاه سیستمی برای رسیدن به آمایش دفاعی- امنیتی نیاز است. برای این منظور، الگوی آمایش دفاعی-امنیتی در این پژوهش پیشنهاد شد. تجزیه و تحلیل الگوی پیشنهادی مورد نظر، حاکی از آن است که تهدیدهای طبیعی، اجتماعی، اقتصادی و زیست‌‌ محیطی در کنار تهدیدهای نظامی کشورهای حاشیه خلیج فارس از مواردی است که امنیت و نحوه دفاع استان‌‌ خوزستان را تحت تأثیر قرار داده است. بنابراین تحلیل‌‌های آمایش دفاعی-امنیتی می‌تواند مهمترین و کارآمدترین راهکارهای علمی و عملی برای مقابله با انواع تهدیدهای نظامی و غیرنظامی و برقراری نظم و امنیت در راستای رسیدن به توسعه پایدار در اختیار برنامه‌ریزان قرار دهد.

سیستم اطلاعات جغرافیایی

تدوین مدل مفهومی کیفیت زندگی در شهرها با تأکید بر شاخص‌های مسکن - مطالعه موردی: مناطق پنج‌گانه شهر ارومیه

محمدرضا پورمحمدی؛ رضا کریمی

دوره 32، شماره 126 ، شهریور 1402، صفحه 75-92

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.562689.2909

چکیده

اهمیت روزافزون مطالعات کیفیت زندگی در پایش سیاست‌های عمومی و نقش آن به‌عنوان ابزاری کارآمد در مدیریت و برنامه‌ریزی شهری، پیوسته در حال پررنگ شدن می‌باشد. سنجش کیفیت زندگی در شهرها معمولاً از طریق شاخص‌های ذهنی حاصل از پیمایش و ارزیابی ادراکات و رضایت شهروندان از زندگی شهری و یا با استفاده از شاخص‌های عینی حاصل از داده‌های ثانویه ... بیشتر اهمیت روزافزون مطالعات کیفیت زندگی در پایش سیاست‌های عمومی و نقش آن به‌عنوان ابزاری کارآمد در مدیریت و برنامه‌ریزی شهری، پیوسته در حال پررنگ شدن می‌باشد. سنجش کیفیت زندگی در شهرها معمولاً از طریق شاخص‌های ذهنی حاصل از پیمایش و ارزیابی ادراکات و رضایت شهروندان از زندگی شهری و یا با استفاده از شاخص‌های عینی حاصل از داده‌های ثانویه و به ندرت با استفاده از هر دو نوع شاخصه‌ها اندازه‌گیری می‌شود. لذا هدف این پژوهش سنجش و تدوین مدل مفهومی کیفیت زندگی در شهر ارومیه مبتنی‌بر شاخص‌های مسکن بوده به‌طوری که نوع تحقیق، کاربردی و روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است و گردآوری اطلاعات نیز از طریق مطالعات کتابخانه‌ای، میدانی و پرسش‌نامه صورت گرفته است. برای نیل به هدف تحقیق، تعداد 12 شاخص بر‌اساس نظرات نخبگان انتخاب شده و در نرم‌افزار GIS لایه‌های اطلاعاتی برای آن‌ها تشکیل شده است. برای محاسبه وزن شاخص‌ها از روش تصمیم‌گیری چندمعیاره BWM استفاده شده، که بیش‌ترین وزن بدست آمده مربوط به کیفیت ابنیه و کم‌ترین مربوط به قدمت ابنیه بوده است. وزن به‌دست آمده از روش BWM در شاخص‌های 12 گانه استاندارد ضرب شده و باهم ترکیب شده اند. هم‌چنین به منظور ارزیابی کیفیت زندگی در مناطق پنج گانه شهر ارومیه از مدل MARCOS استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که 23 درصد از محدوده شهر در پهنه کیفیت زندگی خیلی‌کم، 34 درصد در پهنه کیفیت زندگی کم، 13 درصد در پهنه کیفیت زندگی متوسط، 20 درصد در پهنه کیفیت زندگی زیاد و 11 درصد در پهنه کیفیت زندگی خیلی‌زیاد قرار گرفته است و این یعنی شهر ارومیه به لحاظ کیفیت زندگی مبتنی‌بر شاخص‌های مسکن، در سطح متوسط رو به پایین قرار گرفته است.

استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی

ارزیابی اثر خشکسالی هواشناسی بر عملکرد پوشش گیاهی در طرح های کنترل فرسایش با استفاده از تصاویر ماهواره لندست

مسعود عشقی زاده

دوره 32، شماره 126 ، شهریور 1402، صفحه 93-113

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.1971473.2921

چکیده

در این تحقیق عملکرد عملیات بیابان زدایی با گونه های تاغ، اشنان، قره داغ، آتریپلکس و گیاهان یک ساله در یکی از کانون های بحرانی فرسایش بادی شمال شرق کشور در شهرستان گناباد برای شدت های مختلف خشکسالی تعیین شده با شاخص RDI در ماه های اسفند، فروردین و اردیبهشت سال های 1382 تا 1400 مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور با استفاده ... بیشتر در این تحقیق عملکرد عملیات بیابان زدایی با گونه های تاغ، اشنان، قره داغ، آتریپلکس و گیاهان یک ساله در یکی از کانون های بحرانی فرسایش بادی شمال شرق کشور در شهرستان گناباد برای شدت های مختلف خشکسالی تعیین شده با شاخص RDI در ماه های اسفند، فروردین و اردیبهشت سال های 1382 تا 1400 مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور با استفاده از تصاویر ماهواره لندست و پردازش تبدیل داده ها، شاخص های گیاهی NDVI، TDVI، SAVI و EVI در هر یک از محدوده های تحت عملیات برای ماه های مورد مطالعه در نرم افزار ENVI 5.3 محاسبه شد. سپس مقادیر این شاخص ها در وضعیت های مختلف شدت خشکسالی، مورد مقایسه و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصل در تمامی شاخص ها، محدوده پوشش اشنان در وضعیت خشکسالی خیلی خشک و با بیشترین مقادیر 0/341 در شاخص EVI از وضعیت بهتری نسبت به سایر محدوده ها برخوردار بود. اما در شدت های خشکسالی متوسط و ملایم، محدوده تاغ با بیشترین مقدار 0/456 در شاخص TDVI از وضعیت بهتری برخوردار بود. در اسفند شاخص SAVI، در فروردین شاخص TDVI و در اردیبهشت دو شاخص TDVI و EVI توانایی بهتری برای تشخیص پوشش گیاهی داشتند. بین سه وضعیت خیلی خشک، خشکی متوسط و خشکی ملایم، آزمون کروسکال - والیس نشان داد در اسفند شاخص TDVI در سطح 5 درصد و شاخص SAVI در سطح یک درصد و در فروردین شاخص های NDVI و SAVI در سطح یک درصد و شاخص EVI در سطح 5 درصد دارای تفاوت معنی دار بوده اند. در اردیبهشت آزمون من - ویتنی نشان داد فقط شاخص SAVI در سطح یک درصد بین دو وضعیت خشکی متوسط و ملایم دارای تفاوت معنی دار بوده است. بر این اساس تمامی شاخص ها تغییرات پوشش گیاهی را در اثر شدت خشکسالی نشان دادند اما تفاوت معنی داری بین محدوده های پوشش گیاهی به دلیل مقاومت این گونه ها به خشکسالی نشان داده نشد بلکه تفاوت بین وضعیت های شدت خشکسالی معنی دار بود.

ژئودزی

ارزیابی کارائی مدل شبکه عصبی حافظه‌ کوتاه ‌مدت طولانی در پیش‌بینی سری زمانی یونوسفر و مقایسه آن با مدل‌های GRNN، GIM و NeQuick

سید رضا غفاری رزین؛ نوید هوشنگی؛ بهزاد وثوقی

دوره 32، شماره 126 ، شهریور 1402، صفحه 115-129

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.547749.2839

چکیده

در این مقاله ایده استفاده از مدل شبکه عصبی حافظه کوتاه مدت طولانی (LSTM) به منظور مدل‌سازی و پیش‌بینی سری زمانی یونوسفر در دوره فعالیت‌های شدید خورشیدی به عنوان یک روش جدید ارائه شده است. با استفاده از مدل جدید مقدار محتوای الکترون کلی (TEC) مدل‌سازی شده و سپس تغییرات زمانی آن در دوره فعالیت‌های شدید خورشیدی و ژئومغناطیسی (سال 2017) پیش‌بینی ... بیشتر در این مقاله ایده استفاده از مدل شبکه عصبی حافظه کوتاه مدت طولانی (LSTM) به منظور مدل‌سازی و پیش‌بینی سری زمانی یونوسفر در دوره فعالیت‌های شدید خورشیدی به عنوان یک روش جدید ارائه شده است. با استفاده از مدل جدید مقدار محتوای الکترون کلی (TEC) مدل‌سازی شده و سپس تغییرات زمانی آن در دوره فعالیت‌های شدید خورشیدی و ژئومغناطیسی (سال 2017) پیش‌بینی می‌شود. برای بررسی کارائی روش مورد اشاره، از مشاهدات ایستگاه GPS تهران (N35/69 ، E51/33) که یکی از ایستگاه‌های شبکه جهانی IGS می‌باشد، استفاده شده است. مشاهدات سال‌های 2007 الی 2016 برای آموزش مدل مورد نظر به کار گرفته شده و سپس با مدل آموزش دیده، سری زمانی TEC در سال 2017 پیش‌بینی می‌شوند. نتایج حاصل از مدل جدید با نتایج حاصل از مدل شبکه عصبی رگرسیون عمومی (GRNN)، مدل تجربی NeQuick و خروجی شبکه جهانی IGS (GIM-TEC) مقایسه شده است. همچنین از شاخص‌های آماری ضریب همبستگی، خطای نسبی و جذر خطای مربعی میانگین (RMSE) به منظور بررسی دقت و صحت مدل‌ها استفاده می‌شود. مقدار RMSE به دست آمده برای مدل‌های LSTM، GRNN، GIM و NeQuick در مرحله تست سال 2017 به ترتیب برابر با 2/87، 4/51، 4/14 و 6/38 TECU می‌باشد. آنالیز مؤلفه‌های مختصاتی ایستگاه تهران با روش تعیین موقعیت نقطه‌ای دقیق (PPP) نشان می‌دهد که با استفاده از مدل جدید، بهبودی در حدود 5/19 الی 56/23 میلیمتر در مختصات ایستگاه نسبت به سایر مدل‌ها دیده می‌شود. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می‌دهد که دقت و صحت مدل LSTM برای پیش‌بینی مقدار TEC در دوره فعالیت‌های شدید خورشیدی و ژئومغناطیسی، در مقایسه با مدل‌های GRNN، NeQuick و GIM بیشتر است.

آمایش سرزمین در بعد دفاعی

محاسبه میزان اهمیت شاخص‌های مؤثر در مکان‌یابی استقرارگاه‌های نظامی با تأکید بر دوره دفاع‌مقدس - مطالعه موردی: استان کرمانشاه

آسیه سپهوند؛ علی امیری؛ علیرضا سپهوند

دوره 32، شماره 126 ، شهریور 1402، صفحه 131-152

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.557367.2891

چکیده

انتخاب بهترین مکان و مکانیابی دفاعی-امنیتی استقرارگاه های نظامی نقش مهمی را در فرایند تأمین امنیت و مبارزه با تهدیدهای کشور دارد. شناسایی عوامل و معیارهای طبیعی و انسانی مناسب در مکان یابی دفاعی-امنیتی از موضوعات مهم در این خصوص محسوب می شود. لذا با توجه به اهمیت این موضوع، هدف مطالعه حاضر تحلیل مکان یابی دفاعی-امنیتی استقرارگاه ... بیشتر انتخاب بهترین مکان و مکانیابی دفاعی-امنیتی استقرارگاه های نظامی نقش مهمی را در فرایند تأمین امنیت و مبارزه با تهدیدهای کشور دارد. شناسایی عوامل و معیارهای طبیعی و انسانی مناسب در مکان یابی دفاعی-امنیتی از موضوعات مهم در این خصوص محسوب می شود. لذا با توجه به اهمیت این موضوع، هدف مطالعه حاضر تحلیل مکان یابی دفاعی-امنیتی استقرارگاه های نظامی با تأکید بر دوره دفاع مقدس (1367-1359) در استان کرمانشاه است.تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی و روش انجام آن توصیفی- تحلیلی است. ابزار گردآوری داده ها و اطلاعات پرسشنامه و مصاحبه بوده و جامعه آماری کارشناسان مختلف نظامی، امنیتی و کارشناسان در زمینه های تخصصی مرتبط با امنیت و مباحث سیاسی- نظامی هستند. با استفاده از نمونه گیری هدفمند، 50 کارشناس به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای تحلیل اطلاعات و پاسخگویی به سؤالات پژوهش از آزمون رتبه ای هم انباشتگی نامحدود اکتشافی و روش مدل سازی سری زمانی استفاده شد.نتایج پژوهش گویای آن است که از بین معیارهای طبیعی شش معیار گسل و زلزله خیزی منطقه، شرایط جغرافیایی منطقه، توپوگرافی منطقه، اراضی ناپایدار و بروز مشکلات خزش و ریزش، شیب زمین و جنس زمین نقش مهمی در مکانیابی استقرارگاه های نظامی داشته اند. نتایج تحقیق در زمینه معیارهای انسانی نشان داد که شش معیار ملاحظات سیاسی- امنیتی، وجود امنیت حمل و نقل منطقه، فاصله از مراکز شهری و روستایی، فاصله از مرزهای بین المللی، عدم استقرار در مجاورت زیرساخت ها و فاصله از شبکه ارتباطی و راه های اصلی نقش مهمی در مکان یابی استقرارگاه های نظامی داشته اند. نهایتاً نتایج بررسی عوامل کلی طبیعی و انسانی مؤثر بر مکان یابی استقرارگاه های نظامی در استان کرمانشاه نشان داد که از بین دو گروه، نقش عامل انسانی نسبت به عامل طبیعی بیشتر بوده و عوامل انسانی و شاخص های آن اهمیت بیشتری در مکان یابی استقرارگاه های نظامی در استان کرمانشاه داشته اند.

آمایش سرزمین در بعد دفاعی

ارزیابی آسیب پذیری مناطق شهری در معرض بلایای طبیعی - سیل و زلزله - با استفاده از روش IHWP

مریم رباطی؛ سارگل کریمی صارمی؛ مسعود منوری

دوره 32، شماره 126 ، شهریور 1402، صفحه 153-170

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.547849.2859

چکیده

در سال های اخیر رشد بی رویه جمعیت و خسارت های فراوان ناشی از مخاطرات طبیعی و انسانی به کالبد و محیط شهرها موجب شده است تا موضوع ارزیابی آسیب پذیری به یکی از اهداف مهم مطالعه شهرها تبدیل شود. یکى از موضوعاتى که بیشتر شهرهاى جهان با آن دست به گریبان هستند، حوادث طبیعى است که طى قرن گذشته شمار آنها همواره رو به افزایش بوده ... بیشتر در سال های اخیر رشد بی رویه جمعیت و خسارت های فراوان ناشی از مخاطرات طبیعی و انسانی به کالبد و محیط شهرها موجب شده است تا موضوع ارزیابی آسیب پذیری به یکی از اهداف مهم مطالعه شهرها تبدیل شود. یکى از موضوعاتى که بیشتر شهرهاى جهان با آن دست به گریبان هستند، حوادث طبیعى است که طى قرن گذشته شمار آنها همواره رو به افزایش بوده و تلفات انسانی و کالبدی زیادی را متوجه شهرها نموده است. هدف تحقیق حاضر ارزیابی آسیب پذیری منطقه یک شهرداری تهران در برابر خطر سیل و زلزله می باشد. نوع تحقیق کاربردی و روش تحقیق نیز توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات نیز شامل مطالعات اسنادی، مشاهدات میدانی و پرسشنامه است. در تحقیق حاضر با استفاده از شاخص های شناسایی شده به ارزیابی آسیب پذیری منطقه یک شهرداری تهران در برابر سیل و زلزله با استفاده از روش IHWP پرداخته شد که نتایج تحقیق نشان می دهد از کل منطقه یک شهرداری تهران، 14/95 درصد آسیب‌پذیری خیلی کم، 23/28 درصد آسیب‌پذیری کم، 27/03 درصد آسیب‌پذیری متوسط، 23/59 آسیب‌پذیری زیاد و 11/14درصد آسیب‌پذیری خیلی بالایی را به خود اختصاص داده‌اند و مرکز و غرب منطقه از آسیب پذیری بیشتری برخوردار است و از غرب به شرق از میزان آسیب پذیری کاسته می شود. در پایان نیز راهکارهای کاهش آسیب پذیری ارائه شد.

وضعیت سرزمینی و امنیتی مناطق مرزی

شناسایی مناطق مستعد ایجاد زیرساخت های نظامی بر اساس پارامترهای محیطی - مطالعه موردی: نوار مرزی استان خراسان رضوی

کامیار امامی؛ حمید گنجائیان

دوره 32، شماره 126 ، شهریور 1402، صفحه 171-182

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.1974205.2930

چکیده

موقعیت قرارگیری ایران سبب شده است تا مرزهای کشور از نظر وضعیت امنیتی حساسیت بالایی داشته و نظارت و کنترل بر این نواحی بسیار حائز اهمیت باشد. با توجه به اینکه عوامل محیطی، نقش مهمی در توان دفاعی و امنیتی مناطق مرزی دارد، در این پژوهش بر مبنای این عوامل، به شناسایی مناطق مستعد توسعه زیرساخت های نظامی در نوار مرزی استان خراسان رضوی ... بیشتر موقعیت قرارگیری ایران سبب شده است تا مرزهای کشور از نظر وضعیت امنیتی حساسیت بالایی داشته و نظارت و کنترل بر این نواحی بسیار حائز اهمیت باشد. با توجه به اینکه عوامل محیطی، نقش مهمی در توان دفاعی و امنیتی مناطق مرزی دارد، در این پژوهش بر مبنای این عوامل، به شناسایی مناطق مستعد توسعه زیرساخت های نظامی در نوار مرزی استان خراسان رضوی پرداخته شده است. در این تحقیق به منظور دستیابی به اهداف مورد نظر، از روش های توصیفی-تحلیلی و همچنین مدل تلفیقی منطق فازی و تحلیل شبکه ای (ANP) استفاده شده است. داده های تحقیق شامل مدل رقومی ارتفاعی 30 متر SRTM، نقشه های توپوگرافی 1:50000 و لایه اطلاعاتی مربوط به نقاط جمعیتی واقع در منطقه مورد مطالعه است. مهمترین ابزار مورد استفاده در این تحقیق نرم افزار ArcGIS است. همچنین در این تحقیق از مدل های منطق فازی و ANP به‌منظور شناسایی مناطق مستعد توسعه زیرساخت های نظامی استفاده شده است. بر اساس نتایج حاصله، مناطق شمالی نوار مرزی این استان به دلیل داشتن میدان دید وسیع، ارتفاع زیاد، وجود دامنه ها و جهات شیب شرقی، دارای بالاترین پتانسیل برای ایجاد پایگاه های نظامی و دیده بانی ها است و همچنین مناطق میانی این استان به دلیل نداشتن میدان دید وسیع، ارتفاع کم و قرار گرفتن در واحد دشت، دارای پتانسیل کمی برای توسعه زیرساخت های نظامی (پایگاه های نظامی و دیده بانی ها) است. با توجه به موارد مذکور، مناطق میانی نوار مرزی استان خراسان رضوی دارای پتانسیل آسیب پذیری بالایی است، بنابراین لازم است تا برنامه ریزی های لازم به منظور کنترل و نظارت بر این مناطق صورت گیرد.

اطلاعات جغرافیایی

بررسی اثر مورفولوژی شهری بر شدت جزایر حرارتی - مطالعه موردی: شهر تبریز

ایرج تیموری؛ اکبر اصغری زمانی؛ عرفان محرم پور

دوره 32، شماره 126 ، شهریور 1402، صفحه 183-195

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.540909.2801

چکیده

جزیره حرارتی به پدیده‌ای گفته می‌شود که در آن دمای منطقه شهری گرم‌تر از مناطق پیرامونی خود است. در همین راستا هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی نقش مورفولوژی شهری بر جزایر حرارتی در سطح کلان‌شهر تبریز است. داده‌های مورداستفاده در این پژوهش تصاویر روزانه ماهواره‌ای لندست 8 برای سال‌های 2014 تا 2019، در دو فصل تابستان و زمستان به طور مجزا بود ... بیشتر جزیره حرارتی به پدیده‌ای گفته می‌شود که در آن دمای منطقه شهری گرم‌تر از مناطق پیرامونی خود است. در همین راستا هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی نقش مورفولوژی شهری بر جزایر حرارتی در سطح کلان‌شهر تبریز است. داده‌های مورداستفاده در این پژوهش تصاویر روزانه ماهواره‌ای لندست 8 برای سال‌های 2014 تا 2019، در دو فصل تابستان و زمستان به طور مجزا بود و از روش الگوریتم پنجره مجزا برای استخراج دما و جزایر حرارتی استفاده شد. همچنین برای تجزیه‌وتحلیل از تحلیل‌های آمار فضایی و رگرسیون چندمتغیره استفاده شد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها در نرم‌افزارهای ENVI، ArcGis و Spss 19 صورت گرفت. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که توزیع جزایر حرارتی در سطح شهر تبریز به‌صورت خوشه‌ای است. پژوهش حاضر نشان داد که مورفولوژی شهری می‌تواند بر شدت جزایر حرارتی تأثیرگذار باشد. بر طبق یافته‌های مربوط به تحلیل رگرسیونی و F محاسبه شده (17.65) و ضریب معنی‌داری به‌دست‌آمده در سطح 0.0001، متغیرهای پیش‌بین می‌توانند رفتار متغیر وابسته پژوهش را در تابستان به‌خوبی برآورده کنند. برای فصل زمستان نیز کل مدل باتوجه‌به F محاسبه شده (9.36)و ضریب معنی‌داری (0.0002) قابل‌تعمیم است. از طرف دیگر پژوهش حاضر نشان داد که فاصله از فضای سبز بر شدت جزایر حرارتی تأثیر دارد. به‌طوری‌که بر اساس یافته‌های مربوط به پژوهش و F محاسبه شده (7.596) و سطح معنی‌داری (0.00007) این موضوع را می‌توان تأیید کرد.

دورسنجی

امکان‌سنجی آشکارسازی باغ‌های شهری متروکه با استفاده از تصاویر ماهواره لندست، منطقه مورد مطالعه شهر همدان

مسلم درویشی؛ رضا شاه حسینی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 فروردین 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.540269.2798

چکیده

با گسترش محدوده شهرها برخی زمین‌هایی که پیش‌ازاین سال‌ها با کاربری باغ مورداستفاده قرار می‌گرفتند درون حریم شهرها واقع شده‌اند. اختلاف ارزش زمین با کاربری باغ نسبت به کاربری شهری نظیر مسکونی و تجاری صاحبان باغ‌ها را به سمت تغییر کاربری ترغیب می‌کند. متولیان امور شهری با اعمال قوانین سخت‌گیرانه سعی دارند مانع از تغییر کاربری ... بیشتر با گسترش محدوده شهرها برخی زمین‌هایی که پیش‌ازاین سال‌ها با کاربری باغ مورداستفاده قرار می‌گرفتند درون حریم شهرها واقع شده‌اند. اختلاف ارزش زمین با کاربری باغ نسبت به کاربری شهری نظیر مسکونی و تجاری صاحبان باغ‌ها را به سمت تغییر کاربری ترغیب می‌کند. متولیان امور شهری با اعمال قوانین سخت‌گیرانه سعی دارند مانع از تغییر کاربری شوند. بررسی میزان موفقیت این‌گونه برنامه‌ریزی‌ها، نیازمند بررسی تغییر کاربری زمین‌های قرار گرفته در محدوده شهر در یک بازه زمانی بلندمدت است. در این تحقیق هدف اصلی آشکارسازی باغ‌های شهری متروکه با استفاده از تصاویر چند زمانه ماهواره لندست است. هدف دوم تعیین میزان تغییرات باغ‌های شهری منطقه موردمطالعه طی 30 سال گذشته است. در این تحقیق بر پایه تصاویر ماهواره لندست در سال‌های 2018 و 1988 برای دامنه شمالی کوهستان الوند در استان همدان و محدوده شهر همدان شاخص تفاضلی نرمال شده پوشش گیاهی (NDVI) در کنار دمای سطحی زمین (LST) در 9 مقطع زمانی در هر سال استخراج شد. به‌طورکلی نتایج تحقیق افزایش دمای سطحی 4/75 سانتی گراد برای منطقه طی 30 سال را نشان می‌دهد، همچنین رابطه معکوس دمای سطحی با شاخص تفاضلی نرمال شده پوشش گیاهی مورد تأیید است. بر مبنای تفکیک باغ‌های شهری یک مقایسه بین سال‌های 2018 و 1988 صورت پذیرفت که نتایج حاکی از کاهش 175 هکتاری باغ‌های شهری در منطقه موردمطالعه که معادل کاهش 49 درصدی باغ‌های شهری است. در بخش اصلی تحقیق بر مبنای رفتارسنجی باغ‌های شهری در این دو ویژگی یک شاخص تفکیک برای باغ‌های فعال از متروکه ارائه شده است که پس از بررسی نتایج بر مبنای داده‌های واقعیت زمینی شامل 25 باغ فعال و 25 باغ متروکه، روش پیشنهادی دارای دقت کلی %82 و ضریب کاپا 0/64 است.

مشاهده مقاله

دورسنجی

بازیابی عمق نوری ریزگردها با استفاده از تصاویر ماهواره لندست 8 - مطالعه موردی: شهر تامنراست، الجزایر

حسین نساری؛ رضا شاه حسینی؛ امیررضا گودرزی؛ سهیل سبحان اردکانی؛ سعید فرزانه

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 فروردین 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.549754.2853

چکیده

محصولات عمق نوری ریزگرد اتمسفری (AOD) مبتنی بر ماهواره‌های در حال گردش مانند MODIS، VIIRS و NOAA میتوانند توزیع روزانه AOD جهانی و منطقه ای را ارائه دهند. کاربرد آنها برای نظارت بر کیفیت هوا در مقیاس های محلی مانند محیط های شهری به دلیل قدرت تفکیک مکانی پایین آنها محدود است. اخیراً، علاقه فزایندهای به بازیابی محصولات AOD بر اساس تصاویر ... بیشتر محصولات عمق نوری ریزگرد اتمسفری (AOD) مبتنی بر ماهواره‌های در حال گردش مانند MODIS، VIIRS و NOAA میتوانند توزیع روزانه AOD جهانی و منطقه ای را ارائه دهند. کاربرد آنها برای نظارت بر کیفیت هوا در مقیاس های محلی مانند محیط های شهری به دلیل قدرت تفکیک مکانی پایین آنها محدود است. اخیراً، علاقه فزایندهای به بازیابی محصولات AOD بر اساس تصاویر نوری با قدرت تفکیک بالا شکل گرفته است. هدف اصلی این پژوهش، ارزیابی بازیابی AOD در مناطق شهری با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای با قدرت تفکیک مکانی بالا است. با فرض سطح لامبرتی، اصل بازیابی AOD توسعه یافته بر اساس تئوری انتقال تابشی با استفاده از معادله Tanré می باشد. برای حل معادله انتقال تابشی، مطالعه حاضر مدل انتقال تابشی شبیه‌سازی دوم سیگنال ماهواره‌ای در طیف خورشیدی (6S) را اتخاذ و یک جدول جستجو را با فرض یک مدل ریزگرد قاره‌ای ساخت. بازتاب سطح زمین در کل دوره مطالعه با استفاده از Landsat 8 OLI برای دوره 2016-2015 تنوع بسیار کمی به صورت ماهانه نشان داد. بازیابی AOD با مقایسه بازتاب TOA اندازه گیری شده و شبیه سازی شده انجام گرفت. اعتبارسنجی با استفاده از یک سایت زمینی مستقر در پشت بام مرکز منطقه ای هواشناسی با نام Tamanrasset_INM واقع در منطقه تامنراست، الجزایر انجام شد. اعتبارسنجی نشان می دهد که روش بازیابی AOD منجر به خطای استاندارد 0.1068 می شود و با برابر با 70.9% همبستگی خوبی نشان می دهد.

مشاهده مقاله

دورسنجی

تهیه نقشه سیلاب شهری با استفاده از تصاویر شدت SAR و همدوسی تداخل سنجی - مطالعه موردی: سیل گنبد کاووس

سمیه اصلانی کتولی؛ رضا شاه حسینی؛ حمید باقری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 فروردین 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.553468.2874

چکیده

سیل یکی از مخاطرات طبیعی است که می تواند به شدت بر زندگی انسان تأثیر بگذارد، به گونه ای که برای واکنش اضطراری به آن نیاز به ارزیابی دقیق منطقه آسیب دیده پس از حادثه می باشد. مشاهدات رادار با روزنه مجازی (SAR) بطور گسترده در تهیه نقشه و نظارت بر سیل استفاده می شود. با این حال، خدمات عملیاتی فعلی عمدتاً معطوف به سیل در مناطق روستایی ... بیشتر سیل یکی از مخاطرات طبیعی است که می تواند به شدت بر زندگی انسان تأثیر بگذارد، به گونه ای که برای واکنش اضطراری به آن نیاز به ارزیابی دقیق منطقه آسیب دیده پس از حادثه می باشد. مشاهدات رادار با روزنه مجازی (SAR) بطور گسترده در تهیه نقشه و نظارت بر سیل استفاده می شود. با این حال، خدمات عملیاتی فعلی عمدتاً معطوف به سیل در مناطق روستایی است و مناطق سیل زده شهری، کمتر مورد توجه قرار می گیرند. در عمل، نقشه برداری از سیلاب های شهری به دلیل مکانیسم های پیچیده برگشت در محیط های شهری، چالش برانگیز است و علاوه بر شدت SAR، اطلاعات دیگری نیز لازم است. در این مقاله یک روش طبقه بندی برای تشخیص سیل در مناطق شهری با تلفیق استفاده از شدت SAR و همدوسی تداخل سنجی تحت چارچوب شبکه عصبی کانولوشن CNN معرفی می شود، تا اطلاعات سیل از مناظر مختلف را استخراج نماید. به منظور تمایز تغییرات حاصل از سیلاب از دیگر تغییرات، از سه سری زمانی همدوسی حاصل از تصاویر(قبل ـ قبل، قبل ـ بعد و بعد ـ بعد) استفاده شده است. این روش در رویداد سیل گنبد کاووس با داده های Sentinel-1 آزمایش می شود. نقشه های سیلاب حاصل از تلفیق شدت و همدوسی و شدت به تنهایی در مقایسه با داده های کنترل زمینی در مناطق شهری و داده های حاصل از آستانه گذاری تصاویر سنتینل-1 نشان می دهد که دقت کلی 93.8٪ و ضریب کاپا 0.81 برای ترکیب شدت و همدوسی و نیز دقت کلی 90.6٪ و ضریب کاپا 0.72 برای ترکیب شدت به تنهایی و دقت کلی 86.8٪ و ضریب کاپا 0.56 برای ترکیب همدوسی به تنهایی وجود دارد. آزمایشات نشان می دهد که همدوسی علاوه بر شدت در تهیه نقشه از سیلاب شهری، اطلاعات ارزشمندی را فراهم می کند و روش پیشنهادی می تواند ابزاری مفید برای تهیه نقشه از سیلاب شهری باشد.

مشاهده مقاله

اطلاعات جغرافیایی

ارزیابی کیفیت آب زیرزمینی قابل شرب روستایی با استفاده از تحلیل‌های زمین آمار و سامانه اطلاعات جغرافیایی - مطالعه موردی: شهرستان اردبیل

بهرام ایمانی؛ جعفر جعفرزاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 مرداد 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.562131.2906

چکیده

بررسی‌های کیفی آب با توجه به پیشرفت‌های اخیر گسترش پیدا کرده و مسائل مربوط به آلودگی آب‌های سطحی و زیرزمینی را نیز شامل می‌شود. در حال حاضر تغییر دائمی کیفیت آب‏ زیرزمینی به خصوص در زمینه شرب و شور شدن منابع آب خطری جدّی در راه توسعه روستاهای کشور محسوب می شود. متأسفانه بسیاری از مردم به‌دلیل قابل رؤیت نبودن آب‏های زیرزمینی، ... بیشتر بررسی‌های کیفی آب با توجه به پیشرفت‌های اخیر گسترش پیدا کرده و مسائل مربوط به آلودگی آب‌های سطحی و زیرزمینی را نیز شامل می‌شود. در حال حاضر تغییر دائمی کیفیت آب‏ زیرزمینی به خصوص در زمینه شرب و شور شدن منابع آب خطری جدّی در راه توسعه روستاهای کشور محسوب می شود. متأسفانه بسیاری از مردم به‌دلیل قابل رؤیت نبودن آب‏های زیرزمینی، در مورد اهمیت آنها و آثار زیان‌بار آلودگی محیط بر منابع آب زیرزمینی آگاهی کافی ندارند. در این پژوهش کیفیت آب زیرزمینی قابل شرب روستایی بخش مرکزی شهرستان اردبیل با استفاده از مدل‌های تصمیم‌گیری چندمعیاری و آمار فضایی در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی بررسی شده است. کیفیت منابع آب زیرزمینی شهرستان اردبیل از لحاظ شرب با استفاده از پارامترهای EC، pH، SO4--،Cl- ،Na ، TH و TDS مورد بررسی قرار گرفت که در نهایت با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی اقدام به تولید نقشه موضوعی کیفیت آب زیرزمینی شد. در این تحقیق از روش درون‌یابی کریجینگ برای به‌دست آوردن توزیع فضایی پارامترها و روش وزن‌دهی جمعی ساده برای وزن‌دهی و رتبه‌بندی لایه‌ها استفاده‌ شده است. در نهایت با توجه به نقشه نهایی کیفیت، می‌توان اظهار داشت که تقریباً 36 درصد معادل 88 کیلومترمربع آب زیرزمینی بخش مرکزی شهرستان اردبیل از لحاظ شرب در حد مطلوب واقع‌شده که در قسمت جنوبی نقشه کلی قرار گرفته است. کیفیت پایین نیز مربوط به قسمت شمالی و شمال شرقی می شود که معادل 46 درصد منطقه یا 112 کیلومترمربع است. همچنین بین تراکم جمعیت و تراکم چاه‌های عمیق و نیمه عمیق موجود در سطح شهرستان و افت کیفیت رابطه مستقیمی وجود دارد.

مشاهده مقاله

جغرافیای نظامی و انتظامی

ارزیابی تهدیدات و آسیب پذیری شهر جدید اندیشه با رویکرد پدافند غیرعامل

آرام خضرلو؛ رضا کریمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 فروردین 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.563627.2917

چکیده

امروزه کشیده شدن جنگ ها به داخل شهرها و همچنین نیل به امنیت پایدار در شهرها از طریق ارزیابی تهدیدات و آسیب پذیری ها با رویکرد پدافند غیرعامل ضرورت دارد. پدافند غیرعامل به عنوان یکی از مؤثرترین روش های دفاع در مقابل تهدیدات شناخته شده است. تحقیق حاضر در زمره تحقیقات کاربردی و روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی بوده و درصدد استخراج تهدیدات ... بیشتر امروزه کشیده شدن جنگ ها به داخل شهرها و همچنین نیل به امنیت پایدار در شهرها از طریق ارزیابی تهدیدات و آسیب پذیری ها با رویکرد پدافند غیرعامل ضرورت دارد. پدافند غیرعامل به عنوان یکی از مؤثرترین روش های دفاع در مقابل تهدیدات شناخته شده است. تحقیق حاضر در زمره تحقیقات کاربردی و روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی بوده و درصدد استخراج تهدیدات انسان ساخت و ارزیابی آسیب های موجود در شهر جدید اندیشه می باشد. در این مسیر از روش های اسنادی و پرسشنامه به منظور گردآوری اطلاعات استفاده شد. در این تحقیق برای تجزیه و تحلیل آسیب پذیری از 10 شاخص مانند حساسیت دارایی ها، فاصله از مراکز مهم و حساس، دسترسی به مراکز آتش نشانی، عرض خیابان، درجه محصوریت، تراکم جمعیتی و غیره با استفاده از مدل فازی IHWP (تحلیل سلسله مراتبی معکوس) در نرم افزار GIS و جهت استخراج تهدید انسان ساخت نمونه مورد مطالعه نیز از روش AHP-FEMA (تحلیل سلسله مراتبی- روش آژانس مدیریت شرایط اضطرار) استفاده می شود. نتایج پژوهش نشان می‌دهد در بخش ارزیابی تهدیدات، تهدیدهای سخت شامل حملات هوایی و موشکی و تهدیدهای نرم یعنی تظاهرات و آشوب حائز بیشترین احتمال وقوع تهدید و تهدیدهای زیستی حائز کمترین امتیاز تهدید شده است و تهدید مبنای تحقیق حاضر حملات هوایی با تأکید بر خسارات کالبدی و فیزیکی می باشد. در بخش ارزیابی آسیب پذیری نیز 23.06درصد قطعه ها آسیب پذیری خیلی کم،26.78درصد آسیب پذیری کم، 7 درصد آسیب پذیری متوسط، 21.40 درصد آسیب پذیری زیاد و 12.01 درصد قطعات آسیب پذیری خیلی بالایی را به خود اختصاص داده اند. بدیهی است که قطعه هایی که در شمال و مرکز شهر قرار دارند مانند معادن شن و ماسه در شمال شرقی، پمپ بنزین پترواپال در بلوار امام خمینی در مرکز شهر، پست برق 63 Kv در خیابان استاد فروزانفر، اداره مخابرات فاز 2 و 3 و 4 و 5 و بیمارستان تأمین اجتماعی در مرکز شهر از آسیب پذیری بالا برخوردار هستند.

مشاهده مقاله

اطلاعات جغرافیایی

توسعه شاخص حوزه عرضه و تقاضا پارک های شهری با ضریب توزیع فضایی - مورد مطالعه: منطقه 1 تهران

امیر محمد صالح آبادی؛ سید هادی قدوسی فر؛ علی محمدپور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 فروردین 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.563223.2916

چکیده

برنامه ریزان منظر به دنبال ایجاد ارتباط مناسب میان توزیع مکانی خدمات پارک های شهری با ساکنین شهرها هستند. توازن توزیع فضایی فضاهای سبز شهری یکی از جدیدترین موضوعات مورد مطالعه در حوزه برنامه ریزی منظر در سطح جوامع علمی جهان است. بررسی مطالعات پبشین نشان می دهد که برای انجام تحلیل های متناسب با توازن فضایی ... بیشتر برنامه ریزان منظر به دنبال ایجاد ارتباط مناسب میان توزیع مکانی خدمات پارک های شهری با ساکنین شهرها هستند. توازن توزیع فضایی فضاهای سبز شهری یکی از جدیدترین موضوعات مورد مطالعه در حوزه برنامه ریزی منظر در سطح جوامع علمی جهان است. بررسی مطالعات پبشین نشان می دهد که برای انجام تحلیل های متناسب با توازن فضایی از تکنیک هایی همچون تحلیل شبکه و منطق فازی در GIS استفاده می شود. روش های تحلیلی مذکور از دیدگاه فنی به بانک اطلاعاتی گسترده نیاز دارند که باعث صرف هزینه های بسیار خواهد شد. هدف این مقاله ارائه مدلی برای اندازه گیری نابرابری فضایی، بدون استفاده از داده های تحلیل شبکه است که نشان دهنده عدم دسترسی به خدمات پارک های شهری باشد. از اینرو مقاله حاضر با تعیین حوزه عرضه و تقاضا برای هر پارک به کمک ضریب فاصله هندسی و ضریب توزیع فضایی جنبه ای نوآورانه را برای محاسبه آن پیشنهاد می دهد. یافته های این پژوهش نشان می دهد شاخص حوزه عرضه و تقاضای اولیه نسبت به شاخص حوزه عرضه و تقاضای جدید دقت کمتری دارد و شاخص D نتایج را مورد ارزیابی قرار می دهد. انتظار می‌رود یافته‌های این پژوهش، به برنامه‌ریزان منظر شهری کمک کند تا به طور کلی محدوده خارج از دسترس پارک ها را درک کرده و اولویت برای ارائه خدمات متوازن پارک ها به مخاطب را تعیین کنند. نتایج به‌دست‌آمده به کمک تحلیل GIS نشان می‌دهد که پارک‌هایی که شاخص D آن ها حدّ واسط ۰.۰۸ تا ۰.۰۳ است، نسبت میان ضرایب آنها در محدوده هشدار قرار دارند و پارک هایی با شاخص D بین ۰.۷ تا ۰.۳۴ در محدوده بحرانی هستند. منطقه یک تهران به‌اندازه کافی پاسخگوی نیازهای عرضه و تقاضای ساکنان نیستند و در بخش‌هایی از این منطقه، این کمبود کاملاً احساس می‌شود. همچنین نشان می‌دهد پارک‌هایی با مساحت کم و فاصله کم از یکدیگر، وضعیت عرضه و تقاضای نامطلوب‌تری دارند، زیرا فاصله کم پارک‌های کوچک از یکدیگر، از قدرت آن‌ها در جذب افراد از فواصل طولانی‌تر می‌کاهد.

مشاهده مقاله

ژئودزی

تحلیل بی هنجاری‌های یونسفری در زمین‌لرزه‌ها با استفاده از شاخص میانگین و تبدیل فوریه زمان کوتاه

لیدا کوشکی؛ بهزاد وثوقی؛ سید رضا غفاری رزین

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 فروردین 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.563480.2914

چکیده

پدیده زمین لرزه هرساله در جهان و مخصوصاً کشور لرزه خیزی چون ایران، زیان های جانی و مالی هنگفتی به بار می آورد و پیش بینی زمین لرزه به یکی از چالش های بزرگ دانشمندان در دهه‌های اخیر تبدیل شده است. از جمله این پیش نشانگرها می توان به وقوع بی هنجاری در پارامترهای یونسفری قبل از زمین‌ لرزه اشاره نمود. پارامتر ... بیشتر پدیده زمین لرزه هرساله در جهان و مخصوصاً کشور لرزه خیزی چون ایران، زیان های جانی و مالی هنگفتی به بار می آورد و پیش بینی زمین لرزه به یکی از چالش های بزرگ دانشمندان در دهه‌های اخیر تبدیل شده است. از جمله این پیش نشانگرها می توان به وقوع بی هنجاری در پارامترهای یونسفری قبل از زمین‌ لرزه اشاره نمود. پارامتر مورد بررسی در این تحقیق محتوای الکترون کلی (TEC) است و مناطق مطالعاتی برای بررسی، زمین‌لرزه دوگانه اهر- ورزقان با بزرگای 6.5 و زمین‌لرزه سرپل ذهاب با بزرگای 6.3 است. در زمین‌لرزه اهر- ورزقان از مشاهدات شش ایستگاه GPS و در زمین‌لرزه سرپل ذهاب از مشاهدات پنج ایستگاه GPS شبکه جهانی IGS، به منظور محاسبه مقدار محتوای الکترون کلی (TEC) یونسفر استفاده شده است. تبدیل فوریه زمان کوتاه (STFT) و پارامترهای آماری میانگین و انحراف معیار برای کشف بی‌هنجاری‌های موجود در سری زمانی یونسفر بکار گرفته شده است. همچنین تغییرات شاخص‌های ژئومغناطیسی و آب و هوایی KP، Dst، F10.7، Vsw (سرعت پلاسما)، Ey (میدان مغناطیسی) و IMFBz (میدان مغناطیسی بین سیاره‌ای) برای اطلاع از شرایط روزهای قبل از وقوع زمین‌لرزه مورد بررسی و آنالیز قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهد که برای زمین‌لرزه اهر- ورزقان، بی‌هنجاری‌هایی در11، 12، 13 و نیز 5 روز قبل از زمین‌لرزه وجود دارد. اما برای زمین‌لرزه سرپل ذهاب، در 6، 7، 13 و 21 روز قبل از زمین‌لرزه، بی‌هنجاری‌هایی قابل مشاهده است. آنالیزهای انجام گرفته در این مقاله نشان می‌دهد که در صورت بررسی کلیه پارامترهای ژئومغناطیسی و آب و هوائی قبل از وقوع زمین‌لرزه، می‌توان با آنالیز سری زمانی یونسفر با روش STFT، بی‌هنجاری‌های موجود را به صورت مستقیم مشاهده نمود. توجه به این نکته ضروری است که در روزهایی که شرایط ژئومغاطیسی و آب و هوایی آرامی حاکم نیست، نمی‌توان تنها وقوع زمین‌لرزه را علت بی‌هنجاری‌های کشف شده در سری زمانی یونسفر، دانست.

مشاهده مقاله

استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی

رویکردی نوین در نگاشت نقشه های تحلیلی آب و هوای شهری - مطالعه موردی: شهرتهران

محمدحسن کورکی نژاد؛ علی اکبر شمسی پور؛ کیومرث حبیبی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 مهر 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.552685.2865

چکیده

رشد و توسعۀ فضاهای شهری با تمرکز بر جنبه های کالبدی و غفلت از توجه به وضعیت محیطی آنها در سال ها و دهه های گذشته سبب بروز برخی معضلاتی شده که کیفیت محیطی شهرها را تنزل داده است. نقشه آب و هوای شهری (UCMap)، ابزاری اطلاعاتی و ارزیابی است که با ادغام عوامل آب و هوای شهری و عوامل شهرسازی و برخی شرایط محیطی، به ارائه تصویری از مسائل ... بیشتر رشد و توسعۀ فضاهای شهری با تمرکز بر جنبه های کالبدی و غفلت از توجه به وضعیت محیطی آنها در سال ها و دهه های گذشته سبب بروز برخی معضلاتی شده که کیفیت محیطی شهرها را تنزل داده است. نقشه آب و هوای شهری (UCMap)، ابزاری اطلاعاتی و ارزیابی است که با ادغام عوامل آب و هوای شهری و عوامل شهرسازی و برخی شرایط محیطی، به ارائه تصویری از مسائل آب و هوای شهری در فضایی دو بعدی منتج می شود. نقشه آب و هوای شهری از دو نقشه تحلیل آب و هوای شهری (UCAnMap) و نقشه دستورالعمل آب و هوای شهری (UCReMap) تشکیل می شود. این پژوهش با هدف تهیه نقشه تحلیل آب و هوای شهری به بررسی و تحلیل اطلاعات مکانی و اقلیم شهری تهران می پردازد. برای تهیه نقشه تحلیل آب و هوای شهری، به ترتیب 1) نقشه بار گرمایی شامل لایه های اطلاعات مکانی حجم ساختمان، توپوگرافی شهر و فضای سبز و 2) نقشه ظرفیت پویایی شامل لایه های اطلاعات مکانی پوشش زمینی، چشم انداز طبیعی و مجاورت با فضاهای باز، با یکدیگر تلفیق شدند. نقشه خروجی در هشت دسته طبقه بندی شد و نقشه تحلیل آب و هوای شهری تهران بدست آمد. نتایج تلفیق لایه ها و نقشه های بدست آمده نشان داد 59 درصد از مساحت مناطق شهر تهران که بیشتر مناطق شمالی شهر را شامل می شوند، از وضعیت سرمایشی و تهویه مناسبی برخوردار هستند. 19 درصد آن با تنش گرمایی و عدم تهویه هوا مواجه است که عمدتاً مناطق مرکزی، جنوب و جنوبی غربی هستند و 22 درصد نیز در وضعیت بینابینی قرار دارند که در تمامی سطوح شهر پراکنده شده اند، هرچند بیشتر در مناطق شمالی، غربی و شرقی متمرکز هستند.

مشاهده مقاله

دورسنجی

مدل سازی مناسب‌ترین شاخص‌های پوشش گیاهی تحت‌تأثیر عوامل اقلیمی با استفاده از تصاویر سنتینل 2 - مطالعه موردی: جنگل فریم

سیده کوثر حمیدی؛ اصغر فلاح؛ نسترن نظریانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 فروردین 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.1983358.2935

چکیده

تغییر اقلیم تأثیر قابل ملاحظه‌ای بر محیط‌زیست دارد و منجر به حساسیت متفاوت پوشش گیاهی به‌عوامل آب و هوایی در مقیاس های مکانی- زمانی مختلف می شود. آگاهی از وضعیت پوشش گیاهی به‌دلیل کاربرد در برنامه‌ریزی‌های خرد و کلان در حال حاضر یکی از ارکان مهم در تولید اطلاعات است .با توجه به پرهزینه و زمان‌بر بودن استفاده از روش‌های مبتنی بر ... بیشتر تغییر اقلیم تأثیر قابل ملاحظه‌ای بر محیط‌زیست دارد و منجر به حساسیت متفاوت پوشش گیاهی به‌عوامل آب و هوایی در مقیاس های مکانی- زمانی مختلف می شود. آگاهی از وضعیت پوشش گیاهی به‌دلیل کاربرد در برنامه‌ریزی‌های خرد و کلان در حال حاضر یکی از ارکان مهم در تولید اطلاعات است .با توجه به پرهزینه و زمان‌بر بودن استفاده از روش‌های مبتنی بر مشاهدات، امروزه فناوری سنجش از دور به‌عنوان راهکار جدید در بهبود این روش‌ها مطرح شده است. در پژوهش پیش‌رو هدف بررسی اثر عوامل اقلیمی بر روند پوشش گیاهی جنگل فریم در استان مازندران با استفاده از تصاویر سنتینل 2 و تعیین مناسب‌ترین شاخص برای این منطقه است. به‌منظور مدل ‌سازی از فاکتورهای اقلیمی (درجه حرارت و بارندگی) مربوط به منطقه به‌‌دست آمده از نزدیک‌ترین ایستگاه هواشناسی مربوط، استفاده شد. بعد از پیش‌پردازش و پردازش‌ تصاویر سنتینل 2 ارزش‌های رقومی متناظر از باندهای طیفی استخراج و به‌عنوان متغیرهای مستقل در نظر گرفته شد. رابطه درجه حرارت و بارندگی با شاخص‌های پوشش گیاهی با ضریب همبستگی 0.43 و 0.56 و میزان AIC و BIC به‌ترتیب (565 و 3209) و (739 و 3383) به‌دست آمد. همچنین نتایج نشان داد بیش‌ترین اثرگذاری در رابطه با هر دو فاکتور درجه حرارت و بارندگی مربوط به شاخص پوشش گیاهی تفاضلی (DVI) است، که نشان‌دهنده کارائی بالای این شاخص در منطقه است. با توجه به نتایج فوق، می‌توان بیان کرد که شاخص مذکور به‌منظور بررسی تأثیر متغیرهای اقلیمی بر جنگل مورد مطالعه، انطباق و همبستگی مناسبی دارد.

مشاهده مقاله

اطلاعات جغرافیایی

بهره گیری از رویکرد تلفیقی GIS و روش DEMATEL - ANP در جهت رتبه بندی عوامل مؤثر بر مکان‌یابی بهینه فضای سبز شهری - مطالعه موردی؛ شهر مسجدسلیمان

مجید گودرزی؛ فرخنده هاشمی قندعلی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 09 تیر 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.1973424.2927

چکیده

پدیده شهرنشینی پدیده‌ای در حال پیشرفت است و تحلیل مکان مناسب و نحوه توزیع جغرافیایی فضای سبز شهری در توسعه و آینده شهر نقش بسزایی دارد. اگرچه درگذشته فضاهای سبز، بیشتر در جنبه‌های زیباسازی و ظاهرسازی سیمای نواحی شهرهای تجلی می‌یافت، امروزه به دلایل متعددی، به‌مثابه شش تنفسی شهرها مورد توجه قرار گرفته است. هدف مقاله حاضر، بهرهگیری ... بیشتر پدیده شهرنشینی پدیده‌ای در حال پیشرفت است و تحلیل مکان مناسب و نحوه توزیع جغرافیایی فضای سبز شهری در توسعه و آینده شهر نقش بسزایی دارد. اگرچه درگذشته فضاهای سبز، بیشتر در جنبه‌های زیباسازی و ظاهرسازی سیمای نواحی شهرهای تجلی می‌یافت، امروزه به دلایل متعددی، به‌مثابه شش تنفسی شهرها مورد توجه قرار گرفته است. هدف مقاله حاضر، بهرهگیری از رویکرد تلفیقی GIS و روش DEMATEL - ANP به منظور رتبه بندی عوامل موثر بر مکان‌یابی بهینه فضای سبز شهری (مطالعه موردی؛ شهر مسجدسلیمان) است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و با رویکرد تحلیلی- توصیفی می‌باشد. به‌منظوری گردآوری داده ها، منابع معتبر داخلی و خارجی مرتبط با موضوع مورد مطالعه بررسی و در برخی موارد بررسی‌های میدانی و مراجعه به سازمان‌های مرتبط انجام شد. در این پژوهش از تکنیک تلفیقی- DEMATEL ANP، استفاده شده و وزن معیارها محاسبه ‌شده و در ادامه، لایه‌های هرکدام از این وزن‌ها وارد نرم‌افزار Arc GIS شده است. براساس نتایج پژوهش حاضر 14 معیار بر مکان‌یابی بهینه فضای سبز شهری در شهر مسجدسلیمان دخیل هستند که این معیارها با اوزان آنها به ترتیب از کم به زیاد عبارت‌اند از: نزدیکی به مراکز مسکونی (0.09263 و رتبه 1)، نزدیکی به مراکز آموزشی (0.07428 و رتبه 2)، نزدیکی به مراکز فرهنگی (0.07268 و رتبه 3)، میزان تراکم جمعیت (0.07154 و رتبه 4)، نزدیکی به راه‌های ارتباطی (0.07092 و رتبه 5)، نزدیکی به مراکز مذهبی (0.06979 و رتبه 6)، نزدیکی به فضاهای سبز موجود (0.06967 و رتبه 7)، نزدیکی به مراکز درمانی (0.06934 و رتبه 8)، نزدیکی به مراکز تجاری (0.06923 و رتبه 9)، نزدیکی به تأسیسات و تجهیزات شهری (0.06902 و رتبه 10)، نزدیکی به مراکز نظامی (0.06874 و رتبه 11)، نزدیکی به مراکز اداری (0.06761 و رتبه 12)، نزدیکی به مراکز صنعتی (0.06729 و رتبه 13) و نزدیکی به زمین‌های خالی و بایر (0.06726 و رتبه 14).

مشاهده مقاله

دورسنجی

بهره‌گیری از گوگل ارث انجین و داده‌های ماهواره‌ای در پایش تغییرات زیرحوضه تالاب هورالعظیم

حشمت کرمی؛ هادی عبدالعظیمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 مهر 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.1986819.2940

چکیده

تالاب هورالعظیم اکوسیستم‌ آبی مهمی در استان خوزستان است که از بین رفتن آن، منجر به تغییر وضعیت اقلیمی و اقتصادی-اجتماعی منطقه خواهد شد. این پژوهش به بررسی سری زمانی بدنه‌های آبی، پوشش گیاهی، دمای سطح زمین، بارش، تبخیر‌‌ و تعرق و سطح آب زیرزمینی‌ تالاب هورالعظیم در دوره سال های 2000 تا 2022 می پردازد. پژوهش حاضر، به‌منظور ارزیابی ... بیشتر تالاب هورالعظیم اکوسیستم‌ آبی مهمی در استان خوزستان است که از بین رفتن آن، منجر به تغییر وضعیت اقلیمی و اقتصادی-اجتماعی منطقه خواهد شد. این پژوهش به بررسی سری زمانی بدنه‌های آبی، پوشش گیاهی، دمای سطح زمین، بارش، تبخیر‌‌ و تعرق و سطح آب زیرزمینی‌ تالاب هورالعظیم در دوره سال های 2000 تا 2022 می پردازد. پژوهش حاضر، به‌منظور ارزیابی روند تغییرات پارامترهای مختلف، از آزمون من-کندال و همبستگی اسپیرمن بهره گرفته است. پردازش سری زمانی در سامانه‌ی متن‌باز گوگل ارث انجین انجام شد. در سری زمانی تراز آب زیرزمینی و پوشش گیاهی، روند معنی‌داری مشاهده نشد اما باتوجه به مقدار منفی آماره من-کندال تراز آب زیرزمینی و مقدار مثبت پوشش گیاهی، یکی از علل روند کاهشی غیر‌‌ معنی‌دار سطح آب زیرزمینی می‌تواند افزایش اراضی کشاورزی و بهره گیری از آب‌های زیرزمینی باشد. نتایج آزمون من-کندال برای پارامتر تبخیر و تعرق، دمای سطح زمین و بارش در تالاب هورالعظیم نیز روند معنی‌داری را نشان نداد. نتایج این پژوهش حاکی از آن بود که بدنه‌های آبی علیرغم فرضیه ی پژوهش، از روند افزایشی برخوردارند. به نظر می رسد این موضوع نتیجه ی سیل‌های چند سال اخیر و دخالت‌های انسانی باشد. به‌منظور بررسی این واقعیت که تغییرات بدنه‌ها چقدر متأثر از تغییر اقلیم مثل سیلاب و سدسازی بوده است از داده‌های کاوشگر جهانی آب‌های سطحی(GSWE) بهره گرفته شد. نتایج بررسی این مجموعه داده نشان داد که وجود آب از نظر مکانی- زمانی، کاهشی و به‌شدت بحرانی است. هم‌چنین افزایش آب فصلی بر اثر شدت بارندگی و رخداد سیل و عوامل دخالت انسانی مانند سد کرخه در بالادست تالاب هورالعظیم تأیید شد. نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن نیز نشان داد که تغییرات اقلیمی مانند تغییر الگوی بارش و فعالیت‌های انسانی می‌توانند به‌ عواملی تبدیل شوند که بر سطح بدنه آبی تالاب هورالعظیم تأثیرگذار باشند. نتایج این پژوهش می‌تواند در مدیریت تالاب هورالعظیم و تالاب های با شرایط مشابه مورد استفاده قرار گیرد.

مشاهده مقاله

استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی

تحلیل فضایی تغییرات ماهانه ارتفاع لایه مرزی سیاره ای در ایران

سید حسین میرموسوی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 تیر 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.1986610.2937

چکیده

لایه مرزی سیاره ای پایین ترین بخش جو است که مستقیماً تحت تأثیر زمین بوده و مبادلات دما و تابش نقش کلیدی را در تغییرات ارتفاع این لایه دارد. تغییرات ارتفاع این لایه نیز می تواند نقش بسیار مهمی در کنترل پدیده های مختلف جوّی نظیر ابر، مه،آلاینده ها و... داشته باشد. ارتفاع لایه مرزی تحت تأثیر عوامل مختلفی نظیر تغییرات، توپوگرافی، دما، رطوبت ... بیشتر لایه مرزی سیاره ای پایین ترین بخش جو است که مستقیماً تحت تأثیر زمین بوده و مبادلات دما و تابش نقش کلیدی را در تغییرات ارتفاع این لایه دارد. تغییرات ارتفاع این لایه نیز می تواند نقش بسیار مهمی در کنترل پدیده های مختلف جوّی نظیر ابر، مه،آلاینده ها و... داشته باشد. ارتفاع لایه مرزی تحت تأثیر عوامل مختلفی نظیر تغییرات، توپوگرافی، دما، رطوبت نسبی، شار تابشی و عرض جغرافیایی تغییر پیدا می کند. هر گونه تغییر در ارتفاع لایه مرزی می تواند پدیده های جوّی در زیر این لایه را تحت تأثیر قرار دهد. در این مطالعه تغییرات ماهانه ارتفاع لایه مرزی در ایران در طی دوره 62 ساله (2021-1959) با استفاده از داده های نسخه ERA5 سایت ECMWF مورد بررسی قرار گرفت و به منظور تحلیل الگوهای فضایی حاکم بر تغییرات ارتفاع لایه مرزی از مدل GETIS ORD استفاده شد. نتایج حاصل از مطالعه نشان داد که ارتفاع این لایه در طی ماه های مختلف سال از الگوهای خوشه ای تبعیت می کند. دو کانون مهم لکه های سرد (ارتفاع کم) در بخش شمال غرب و شمال شرق ایران از معنی داری بالایی برخوردار هستند و نیمه جنوبی ایران مخصوصاً استان خوزستان، استان کرمان و جنوب استان سیستان و بلوچستان مهم ترین لکه های داغ (مناطق با ارتفاع زیاد) می باشند. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون چند متغیره نشان داد که شش متغیر میانگین دما، میانگین رطوبت نسبی، ضریب رطوبت خاک، عرض جغرافیایی، ارتفاع و فشار هوا با میزان همبستگی کلی 70/73 به ترتیب مهم ترین عوامل مؤثر در تغییرات ارتفاع لایه مرزی در ایران هستند.

مشاهده مقاله

استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی

تولید ارتوفتوی حقیقی از تصاویر گوگل ارث و مقایسه با ارتوفتوی تولیدی از تصاویر پهپاد

میثاق سپهری امین؛ حسن امامی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 تیر 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.1986630.2938

چکیده

در این تحقیق، یک رویکرد متفاوتی به منظور تولید ارتوفتو از تصاویر گوگلارث برای کاربردهای خاص پیشنهاد شده و با ارتوفتوی تولیدی از تصاویر پهپاد از لحاظ کیفی و کمی مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفته است. دقت ارتوفتوی حاصل از تصاویر گوگل ارث و داده های پهپاد به ترتیب 0/124 و 0/059 متر بر پیکسل حاصل شد. ارزیابی بصری نتایج نشان داد که در ارتوفتو ... بیشتر در این تحقیق، یک رویکرد متفاوتی به منظور تولید ارتوفتو از تصاویر گوگلارث برای کاربردهای خاص پیشنهاد شده و با ارتوفتوی تولیدی از تصاویر پهپاد از لحاظ کیفی و کمی مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفته است. دقت ارتوفتوی حاصل از تصاویر گوگل ارث و داده های پهپاد به ترتیب 0/124 و 0/059 متر بر پیکسل حاصل شد. ارزیابی بصری نتایج نشان داد که در ارتوفتو تولیدی از تصاویر گوگلارث لبه های عوارض کم ارتفاع بهتر از ارتوفتو تولیدی از تصاویر پهباد هستند، ولی لبه های عوارض بلند بخصوص دارای سایه محسوس، کیفیت مناسبی ندارند. همچنین، نتایج کمی در مناطق غیرساختمانی نشان داد که با در نظر گرفتن خطای ریشه مربعی متوسط خطای ارتفاعی، در ارتوفتوی تولیدی از داده های گوگ لارث نسبت به داده های پهپاد به ترتیب 1/10 متر 1/34 متر است. علاوه برآن، در این مناطق ارتوفتوی تولیدی از داده های پهپاد و گوگل ارث دارای همبستگی بالای 95 درصد بوده و ضریب تعیین 91 درصد را نشان دادند. در مقابل، در مناطق ساختمانی متوسط خطای ارتفاعی با در نظر گرفتن خطای ریشه مربعی متوسط، در ارتوفتوی تولیدی از داده های گوگل ارث نسبت به داده های پهپاد، به ترتیب حدوداً 9 متر و 5 متر را نشان داد. در این مناطق نیز همبستگی پایین 80 درصد بوده و ضریب تعیین 65 درصد بین دو ارتوفتو حاصل شد. بنا به مجموع نتایج حاصله، خطای مؤلفه ارتفاعی ارتوفتوی تولیدی از تصاویر گوگل ارث با افزایش ارتفاعات عوارض و وجود سایه های بلند، افزایش می یابد. بنابراین استفاده از تصاویر گوگل ارث در تولید ارتوفتو برای کاربردهای خاص و مناطق مسطح و تپه ماهور پیشنهاد می شود. از دیگر مزایای استفاده از داده های گوگل ارث نسبت به داده های پهپاد، رایگان بودن داده های آن، استفاده از تصاویر قدیمی برای تولید ارتوفتو، کمتر بودن تقریباً چهار برابری در حجم ارتوفتو تولیدی و زمان پردازش است.

مشاهده مقاله

آمایش سرزمین در بعد دفاعی

جایگاه مطالعات محیطی در برنامه‌ریزی فضایی ایران - مطالعه موردی: طرح کالبدی منطقه‌ای و برنامه آمایش استانی

اسماعیل نجفی؛ محمد شالی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 مهر 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.1986896.2942

چکیده

هدف از برنامه ریزی فضایی، تنظیم کنش متقابل بین عوامل انسانی و عوامل محیطی به منظور ایجاد سازمان سرزمینی مبتنی بر بهرهگیری بهینه از استعدادهای انسانی و محیطی و مدیریت خردمندانه فضاست. یکی از گام های اولیه و اساسی در این فرایند مطالعات محیط طبیعی به منظور شناخت محیط و انطباق برنامه ها با مکانیزم های طبیعت و ارائه یک چارچوب ... بیشتر هدف از برنامه ریزی فضایی، تنظیم کنش متقابل بین عوامل انسانی و عوامل محیطی به منظور ایجاد سازمان سرزمینی مبتنی بر بهرهگیری بهینه از استعدادهای انسانی و محیطی و مدیریت خردمندانه فضاست. یکی از گام های اولیه و اساسی در این فرایند مطالعات محیط طبیعی به منظور شناخت محیط و انطباق برنامه ها با مکانیزم های طبیعت و ارائه یک چارچوب در مورد چگونگی ارتباط انسان با محیط طبیعی است، تا تقابل عمکردهای بشری با کنش های محیطی به حداقل خود برسد و از امکانات و پتانسیل های محیط در جهت رفع نیازهای جامعه و دستیابی به توسعه پایدار استفاده بهینه و مطلوب شود. مفهوم برنامه ریزی محیطی به یک نیاز کاربردی در دستیابی به محیط ساخته شده پایدار تبدیل شده است. برنامه ریزی محیطی ابزاری مؤثر است که هدف آن شکل‌دهی توسعه شهری و منطقه‌ای هماهنگ با ارزش‌های اکولوژیکی، اجتماعی و اقتصادی است. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به ضرورت مطالعات محیط طبیعی در برنامه‌ریزی فضایی و نحوه انجام آن در طرح های کالبدی منطقه ای و آمایش استانی به صورت مقایسه ای پرداخته شده است. یافته های پژوهش حاکی از وجود همپوشانی و تشابهات زیاد در محتوا و مباحث مورد مطالعه طرح های مذکور و تفاوت در اهداف، فرایند مطالعات و نحوه تلفیق آنها می باشد. ضروری است که طرح‌های کالبدی و آمایش سرزمین با یکدیگر تلفیق و ارزیابی راهبردی زیســت‌محیطی در فرایند برنامه‌ریزی فضایی ادغام شود. همچنین در برنامه‌های پنج‌ساله توسعه کشور به ویژه در برنامه‌های دوم، ســوم، چهارم، پنجم و ششم توســعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، به لحاظ قانونی بر انجام مطالعات ارزیابی قبل از اجرا، صرفا تأکید شــده است، ولی این رویکرد کافی نبوده و به منظور تحقـــق توسـعه پایـدار، ضرورت دارد فرایند ارزیابی اثرات زیســت‌محیطی پروژه‌ها و طرح‌ها، قانون خاص، مستقل و جامعی در کشور داشته باشد. به عبارت دیگر، در حال حاضر قانون مستقلی مختص به فرایند ارزیابی زیست‌محیطی در کشور وجود ندارد.

مشاهده مقاله

استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی

پایش تغییرات دینامیک زیر حوضه تالاب میانگران با استفاده از سامانه گوگل ارث انجین

حشمت کرمی؛ زهرا صیادی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 تیر 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.1988493.2950

چکیده

تغییرات محیطی، از بحرانی‌ترین چالش‌های دستیابی به توسعه پایدار هستند. نظارت، مدیریت و کمک در تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری تغییرات آب‌های سطحی را با توجه به در دسترس بودن داده‌های ماهواره‌ای می‌توان انجام داد. سامانه‌ی گوگل ارث انجین شرایط مناسب پردازش تصاویر ماهواره‌ای برای پایش و تحلیل محیطی را ایجاد می‌کند. هدف از این پژوهش، ... بیشتر تغییرات محیطی، از بحرانی‌ترین چالش‌های دستیابی به توسعه پایدار هستند. نظارت، مدیریت و کمک در تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری تغییرات آب‌های سطحی را با توجه به در دسترس بودن داده‌های ماهواره‌ای می‌توان انجام داد. سامانه‌ی گوگل ارث انجین شرایط مناسب پردازش تصاویر ماهواره‌ای برای پایش و تحلیل محیطی را ایجاد می‌کند. هدف از این پژوهش، پایش تغییرات دینامیک زیر حوضه تالاب میانگران در بازه زمانی (2022-2013) است. ساخت یک مدل هارمونیک به دلیل انعطاف‌پذیری آن در محاسبه چرخه‌ای با اشکال ساده و قابل تکرار در این پژوهش استفاده شد. سری زمانی هارمونیک پهنه‌ی آبی و پوشش گیاهی با استفاده از شاخص‌های NDWI و NDVI در بستر گوگل ارث انجین استخراج شد و آزمون روند من کندال برای آن‌ها در اکسل با افزونه XLSTAT محاسبه گردید. درنهایت از داده‌های جهانی آب برای تأیید و تکمیل نتایج تحلیل سری زمانی بهره گرفته شد. نتایج سری زمانی هارمونیک پهنه آبی روند کاهشی و منفی و تغییرات بیشتر در زیر حوضه را نشان داد. برای داده‌های مشاهده‌شده پوشش گیاهی بیانگر عدم وجود روند در سری زمانی هارمونیک بود. در مقایسه با نتایج و تجزیه و تحلیل پژوهش های دیگر به نظر می‌رسد دخالت‌های انسانی و تغییر کاربری‌ها می‌تواند علت عدم روند در زیر حوضه تالاب میانگران باشد. همچنین تغییر اقلیم و خشک‌سالی سهم عمده‌ای در تغییرات زیر حوضه تالاب میانگران داشته است. بررسی داده‌های جهانی آب نیز نشان داد که وقوع آب ازنظر مکانی- زمانی کاهشی و شدت تغییر وقوع آب در زیر حوضه‌ی تالاب میانگران بحرانی است. همچنین بیشترین تغییرات مربوط به حاشیه‌ی تالاب میانگران است. درنهایت تخصیص حق آبه، وضع قوانین و تعیین حد بستر محیط زیستی و استفاده از قابلیت‌های گوگل ارث انجین برای پایش تغییرات محیطی (کاربری، دما، بارش، تبخیر و...) زیر حوضه تالاب میانگران پیشنهاد شد.

مشاهده مقاله

دورسنجی

داده های سنجش از دور برای نقشه برداری لیتیم در منطقه دق پترگان ایران: مقایسه الگوریتم بیشینه انتروپی و تکنیک های کلاسیک پردازش تصویر

مهسا جهان بخش؛ علی اسماعیلی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 22 تیر 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.1988472.2953

چکیده

در سال‌های اخیر شاهد تقاضای بالا برای لیتیم به دلیل کاربردهای فراوانش هستیم، به عنوان مثال لیتیم در تولید باتری های قابل شارژ و عمدتاً در بازارهای جهانی ساخت وسایل نقلیه الکتریکی و در راستای دستیابی به محیط زیست سالم و حمل ونقل مناسب بکار می رود، از این رو شناسایی ذخایر لیتیم بسیار مهم است. بهره‌گیری از داده‌ها و تکنیک های سنجش ... بیشتر در سال‌های اخیر شاهد تقاضای بالا برای لیتیم به دلیل کاربردهای فراوانش هستیم، به عنوان مثال لیتیم در تولید باتری های قابل شارژ و عمدتاً در بازارهای جهانی ساخت وسایل نقلیه الکتریکی و در راستای دستیابی به محیط زیست سالم و حمل ونقل مناسب بکار می رود، از این رو شناسایی ذخایر لیتیم بسیار مهم است. بهره‌گیری از داده‌ها و تکنیک های سنجش از دور در تشخیص منابع لیتیم به دلیل کاهش هزینه های اکتشاف میدانی می تواند مفید واقع شود. در این تحقیق، از تصاویرسنجنده سنتینل-2 در محدوده 12 معدن شناخته شده لیتیم در سراسر جهان، به عنوان مناطق حضور لیتیم، استفاده شد و طی مراحلی، از این داده‌ها، متغیرهای مناسب برای مدل سازی تولید شد. در محدوده‌ی این معادن، نمونه‌هایی تولید و به عنوان ورودی الگوریتم‌ مدل سازی استفاده شدند. برای مدل سازی توزیع نمونه‌های حضور لیتیم، از الگوریتم بیشینه انتروپی استفاده شد. از آنجا که وجود همبستگی میان متغیرهای ورودی باعث کاهش عملکرد مدل می‌شود و تفسیر نتایج مدل سازی را دشوار می‌نماید، ابتدا توسط شاخص VIF، همبستگی میان متغیرهای ورودی محاسبه و متغییرهایی که همبستگی بالایی داشتند حذف شدند. در نهایت یک مدل مناسب با معیار AUC برابر با 0.706 به دست آمد و توسط آن، منطقه مطالعاتی دق پترگان، واقع در استان خراسان جنوبی، ایران پهنه بندی شد که به موجب آن، دو منطقه محتمل حاوی منابع لیتیم شناسایی شدند. سپس با تکنیک های کلاسیک سنجش از دور شامل ترکیب رنگی و نسبت باندی و تجزیه و تحلیل مؤلفه اصلی و SAM نیز پهنه بندی انجام شد. نتایج پهنه بندی بررسی و توانایی بالای الگوریتم بیشینه آنتروپی مشخص شد، این روش به عنوان یک رویکرد هوشمند و کلّی می تواند در مناطق دور افتاده و یا مناطق با مشکل دسترسی برای پتاسیل یابی های معدنی(خصوصاً لیتیم) بکار برده شود و در کاهش هزینه های نقشه برداری میدانی مفید واقع شود.

مشاهده مقاله

استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی

جانمایی پهنه‌های مستعد پناهگاه‌های شهری با تأکید بر اصول پدافند غیرعامل - مطالعه موردی: شهر ایلام

مهدی ابراهیمی بوزانی؛ اصغر نوروزی؛ هنگامه خاکسار

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 شهریور 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.1986893.2941

چکیده

از سیاست های پدافند غیرعامل در اکثر کشورهای جهان و به‌ویژه ایران، احداث پناهگاه های شهری در راستای حفاظت و نگهداری از جان شهروندان و به حداقل رساندن آسیب های احتمالی در حوزه انسانی است. آنچه در تناسب با سیاستِ مطرح شده اهمیت دارد، موقعیت و انتخاب محل مناسب پناهگاه های شهری است. پژوهش حاضر با هدف جانمایی پناهگاه های شهری ... بیشتر از سیاست های پدافند غیرعامل در اکثر کشورهای جهان و به‌ویژه ایران، احداث پناهگاه های شهری در راستای حفاظت و نگهداری از جان شهروندان و به حداقل رساندن آسیب های احتمالی در حوزه انسانی است. آنچه در تناسب با سیاستِ مطرح شده اهمیت دارد، موقعیت و انتخاب محل مناسب پناهگاه های شهری است. پژوهش حاضر با هدف جانمایی پناهگاه های شهری با رویکرد پدافند غیرعامل در سطح شهر ایلام تدوین شده است. به این منظور 10 شاخص مکان‌یابی پناهگاه های شهری در قالب چهار معیار کلی (جمعیتی، عملکردی، کالبدی و طبیعی- محیطی)، انتخاب و با بهره گیری از مدل فرآیند تحلیل شبکه ای(ANP) ضریب اهمیت معیارها و زیرمعیارها مشخص و ضرایبِ به دست آمده در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) در لایه های اطلاعاتی تأثیر داده شد. با همپوشانی آنها، پهنه های مستعد برای ساخت پناهگاه های شهری شناسایی شده است. نتایج پژوهش نشان داد از بین معیارهای کلی، دو معیار «جمعیتی» و «عملکردی» به ترتیب با وزن 0/427و 0/305 و از بین شاخص ها، دو شاخص «نزدیکی به مکان های پرتراکم جمعیتی» و «استقرار در فاصلة مناسب از اهداف دشمن» به ترتیب با وزن 0/303 و 0/236 بیشترین ضرایب اهمیت را به خود اختصاص داده اند. نتایج حاصل از تحلیل ترکیبی -GIS ANP نیز نشان داد که هر چهار منطقه شهری ایلام (هانیوان و استانداری و مرکزی؛ سبزی آباد و بانبرز؛ نوروزآباد؛ جانبازان و رزمندگان) مستعد ساخت پناهگاه است؛ اما به ترتیب منطقه 2 (سبزی آباد و بانبرز)، منطقه 1 (هانیوان و استانداری) و منطقه 3 (نوروزآباد) در اولویت قرار دارند.

مشاهده مقاله

استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی

ارایه روابط کاهندگی برای رخدادهای حوزه نزدیک و دور گسل با استفاده از دو روش شبیه‌سازی برای ایالت لرزه زمین ساخت زاگرس

علی حسنخانی؛ مهدی مدیری؛ احمد نقوی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 مرداد 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.1987998.2949

چکیده

شبیه‌سازی جنبش نیرومند زمین به ویژه برای مناطقی که از آن‌ها داده‌ای در دسترس نیست، نقش مهمی در برآورد پارامترهای جنبش نیرومند زمین ایفا می‌کند. یکی از روش‌های بررسی زمین لرزه‌ها با استفاده از شتابنگاشت ها، شبیه‌سازی جنبش نیرومند زمین است. با معرفی دو مدل شبیه‌سازی تعینی(اجزای محدود- عدد موج گسسته[1] و گسل محدود که صحت سنجی و اعتبار ... بیشتر شبیه‌سازی جنبش نیرومند زمین به ویژه برای مناطقی که از آن‌ها داده‌ای در دسترس نیست، نقش مهمی در برآورد پارامترهای جنبش نیرومند زمین ایفا می‌کند. یکی از روش‌های بررسی زمین لرزه‌ها با استفاده از شتابنگاشت ها، شبیه‌سازی جنبش نیرومند زمین است. با معرفی دو مدل شبیه‌سازی تعینی(اجزای محدود- عدد موج گسسته[1] و گسل محدود که صحت سنجی و اعتبار سنجی آنها مورد بررسی قرار گرفته است، برای رخدادهای حوزه نزدیک (فاصله کمتر از 20 کیلومتر تا گسل مسبب) و دور ازگسل، نگاشت های شبیه‌سازی شده تولید، و روابط کاهندگی و پارامترهای جنبش نیرومند زمین برای ایالت لرزه زمین ساختی زاگرس ارایه شده اند. به‌منظور تعیین پارامترهای کلیدی ورودی شبیه‌سازی، مطالعات معتبر صورت‌گرفته زمین‌شناسی و لرزه‌شناسی مربوط به ناحیه لرزه‌خیز زاگرس، مورد استفاده قرار گرفته است. برای تولید بانک اطلاعاتی جامع تعداد زیادی ایستگاه فرضی در زوایای مختلف در اطراف گسل لحاظ شد. با در نظرگرفتن پارامترهای زلزله‌شناسی منطقه، حدود 20000 شتابنگاشت مصنوعی تولید شده است. روابط کاهندگی ارایه شده بر اساس تحلیل نتایج پارامترهای بیشینه شتاب زمین[2] و دامنه پالس با روابط معتبر جهانی و روابط ارائه شده برای ایالت لرزه زمین ساختی زاگرس مورد مقایسه قرار گرفته و همخوانی (درصد تطابق) قابل قبولی با آن‌ها نشان می‌دهد. این روابط می‌توانند چشم انداز تازه ای در مکانیابی ها، بررسی رفتار دینامیکی سازه ها و توسعه زیرساخت های مختلف در راستای کاهش حداکثری و پیش بینی خسارات ناشی از زلزله ارایه دهند. [1] Finite fault-Discrete wave number [2] PGA(Peak Ground Acceleration)

مشاهده مقاله

اطلاعات جغرافیایی

تحلیلی بر مکان‌یابی محل دفن زباله در شهر اهواز در راستای کاهش آسیب‌های محیط‌زیستی

محسن سقایی؛ بهروز قرنی آرانی؛ محمدرضا پارسا

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 مرداد 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.1989163.2957

چکیده

مدیریت پسماند به کلیه برنامه‌ریزی‌ها و فعالیت‌هایی که در حوزه پسماند و به منظور کاهش، جابجایی، تبدیل، بی‌خطرسازی یا امحا پسماند صورت می‌گیرد گفته می‌شود. سیستم مدیریت زباله از بخش‌های مختلفی تشکیل می‌شود. این سیستم را می‌توان به زنجیری تشبیه کرد که در صورت فقدان یک حلقه از آن، زنجیر ازهم‌گسسته می‌شود بنابراین عملکرد هر یک ... بیشتر مدیریت پسماند به کلیه برنامه‌ریزی‌ها و فعالیت‌هایی که در حوزه پسماند و به منظور کاهش، جابجایی، تبدیل، بی‌خطرسازی یا امحا پسماند صورت می‌گیرد گفته می‌شود. سیستم مدیریت زباله از بخش‌های مختلفی تشکیل می‌شود. این سیستم را می‌توان به زنجیری تشبیه کرد که در صورت فقدان یک حلقه از آن، زنجیر ازهم‌گسسته می‌شود بنابراین عملکرد هر یک از بخش‌های مدیریت پسماند بر سایر قسمت‌ها تأثیرگذار خواهد بود. سایت دفن پسماند اهواز در نزدیکی روستای «صفیره» در بخش غیزانیه این شهرستان، از سال 1391 با تعطیل شدن مدفن قدیمی پسماند در منطقه «برومی» راه‌اندازی شده است. روزانه یک هزار تن زباله شهر به سایت پسماند اهواز منتقل می‌شود. طبق آخرین آمار اعلام شده میزان جمع‌آوری زباله در ۲۴ ساعت نزدیک ۸۰۰ تن است که با وجود زباله‌گردها و جمع‌آوری زباله‌های خشک توسط آن‌ها این میزان کمتر شده است. با توجه به موضوع تحقیق، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. در این راستا ابتدا با استفاده از نرم‌افزار GIS به بررسی وضعیت دفن پسماند در شهر اهواز پرداخته شده است. سپس توزیع جغرافیایی مکان‌های مناسب در دفن پسماند در این شهر مورد بررسی قرار گرفته است. برای انجام کارهای تحلیلی نقشه‌هایی که به صورت پلیگون هستند تبدیل به رستر و نقشه‌هایی که به صورت عوارض نقطه‌ای و خطی بوده‌اند با استفاده از فاصله اقلیدسی میزان اهمیت آن‌ها نسبت به مکان دفن پسماند مشخص شده‌اند. در نهایت با استفاده از روش FAHP نقشه پایانی شامل بررسی موقعیت کنونی محل دفن پسماند شهر اهواز و مکان‌های پیشنهادی به دست آمده است. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از تحلیل‌های آماری و گرافیکی در محیط GIS و SPSS استفاده شده است. نتایج تحقیق مشخص نمود از لحاظ مکانی و محیطی سایت دفن پسماند صفیره در وضعیتی مناسبی قرار دارد و مشکلات شهر اهواز در رابطه با دفن پسماند مربوط به مدیریت صحیح آن است.

مشاهده مقاله

سیستم اطلاعات جغرافیایی

برآورد مکانی و زمانی مسیر بهینه توزیع مواد فاسدشدنی با الگوریتم‌های تکاملی - مطالعه موردی: میوه و تره‌بار

حسین اعتمادفرد؛ حامد خرقانی؛ مهدی نجاریان؛ روزبه شاد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 تیر 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.1987179.2944

چکیده

امروزه مدیریت شبکه‌های توزیع مواد غذایی با هدف پاسخ‌گویی سریع به تقاضای مصرف‌کنندگان، کاهش هزینه توزیع و افزایش سود در مقایسه با رقبای تجاری اهمیت بسیاری یافته است. فروشگاه‌های “شهرما” شبکه گسترده توزیع محصولات کشاورزی در شهر مشهد می‌باشند که با هدف عرضه مستقیم محصولات کشاورزی و فراهم نمودن امکان دسترسی ارزان و سریع‌تر ... بیشتر امروزه مدیریت شبکه‌های توزیع مواد غذایی با هدف پاسخ‌گویی سریع به تقاضای مصرف‌کنندگان، کاهش هزینه توزیع و افزایش سود در مقایسه با رقبای تجاری اهمیت بسیاری یافته است. فروشگاه‌های “شهرما” شبکه گسترده توزیع محصولات کشاورزی در شهر مشهد می‌باشند که با هدف عرضه مستقیم محصولات کشاورزی و فراهم نمودن امکان دسترسی ارزان و سریع‌تر شهروندان به میوه و تره‌بار شکل گرفته‌اند. در این مقاله، مسیرهای توزیع بهینه و به موقع محصولات فروشگاه‌هایی با نام تجاری “شهرما” از مبدأ تا میدان میوه و تره‌بار مورد بررسی قرار می‌گیرد. به این منظور از الگوریتم‌های تکاملی ژنتیک و ازدحام ذرات برای بهینه کردن زمان توزیع استفاده شده است. برای توزیع عادلانه و به موقع محصولات میان تمام فروشگاه‌ها یک قید زمانی سه ساعته وارد مسئله شده است. به این معنی که اگر توزیع میان تمام فروشگاه‌ها در زمان کمتر از 3 ساعت صورت نگیرد به تعداد یک وسیله نقلیه توزیع جدید به مسئله اضافه خواهد شد. این افزایش تعداد وسایل نقلیه تا جایی ادامه پیدا خواهد کرد که توزیع میان تمام فروشگاه‌ها کمتر از سه ساعت صورت پذیرد. به منظور تعیین زمان مسیر میان فروشگاه‌ها بر روی شبکه راه‌های شهر مشهد از آنالیز شبکه در نرم‌افزار ArcGIS استفاده شده است. در انتها دو الگوریتم ژنتیک و ازدحام ذرات توانستند توزیع میوه و تره‌بار را با چهار وسیله نقلیه انجام دهند. مقایسه نتایج دو الگوریتم نشان می‌دهد که مجموع زمانی توزیع در الگوریتم ژنتیک در مقایسه با الگوریتم ازدحام ذرات 47 دقیقه کمتر بوده و الگوریتم ژنتیک، مسیرهای بهتری را برای توزیع پیشنهاد داده است.

مشاهده مقاله

استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی

ارزیابی و مقایسه دقت منطقه‌ای محصولات جهانی سنجش از دوری در ایران - مطالعه موردی: محصولات پوشش اراضی در استان مازندران

غدیر عشورنژاد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 مرداد 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.1988986.2954

چکیده

سنجش از دور به عنوان یکی از مهمترین منابع داده مکانی در عصر حاضر محسوب می‌شود که روز به روز شاهد توسعه آن در ابعاد مختلف هستیم. انتشار محصولات (پروداکت‌های) جهانی این داده‌ها در سال‌های اخیر با هدف دسترسی و استفاده راحت‌تر متخصصان علوم مکانی یکی از ابعاد این توسعه محسوب می‌شود. محصول پوشش اراضی یکی از این محصولات محسوب می‌شود که ... بیشتر سنجش از دور به عنوان یکی از مهمترین منابع داده مکانی در عصر حاضر محسوب می‌شود که روز به روز شاهد توسعه آن در ابعاد مختلف هستیم. انتشار محصولات (پروداکت‌های) جهانی این داده‌ها در سال‌های اخیر با هدف دسترسی و استفاده راحت‌تر متخصصان علوم مکانی یکی از ابعاد این توسعه محسوب می‌شود. محصول پوشش اراضی یکی از این محصولات محسوب می‌شود که سهم بیشتری در استفاده نسبت به سایر محصولات سنجش از دوری دارد. هنگام ارائه این محصولات ویژگی‌های کیفی و کمّی آن‌ها از جمله دقت جهانی آن‌ها نیز منتشر می‌شود. بیان دقت این محصولات به صورت جهانی، ارزیابی مجدد دقت آن‌ها را به صورت منطقه‌ای برای کاربران این محصولات در مناطق مختلف دنیا لازم و ضروری می‌نماید. در این تحقیق پوشش اراضی سرویس جهانی اراضی برنامه کوپرنیک آژانس فضایی اروپا (CGLS)، محصول پوشش اراضی GlobeLand30 و محصول پوشش اراضی Esri از جمله محصولات جهانی پوشش اراضی هستند که ضمن مقایسه ویژگی‌های اسمی، از لحاظ کمّی برای استفاده به صورت منطقه‌ای در کشور (استان مازندران) مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفتند. نتایج، دقت منطقه‌ای پوشش اراضی CGLS، GlobeLand30 و Esri را به ترتیب برابر با 84، 81 و 75 درصد نسبت به دقت جهانی آن‌ها (80، 83 تا 85 و 86 درصد) نشان می‌دهند. در ارزیابی دقت منطقه ای کلاس ها، هر سه محصول مورد مطالعه دقتی بالای 90 درصد در کلاس های برف و یخ، جنگل، پهنه های آبی و ساخت وساز انسانی داشته اند. برای کلاس اراضی کشاورزی دقتی برابر با 92، 69 و 84 درصد برای پوشش‌های اراضی CGLS، GlobeLand30 و Esri بدست آمد. در 3 کلاس بوته زار، پوشش علفی و تالاب، نتایج دقتی کمتری را نسبت به سایر کلاس ها برای هر سه محصول پوشش اراضی نشان می‌دهد.

مشاهده مقاله

استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی

استفاده از تصاویر ماهواره ای به منظور تحلیل بلند مدت روند تغییرات و تشخیص ناهنجاری پوشش‌گیاهی با کمک داده‌های هواشناسی

مریم کوهانی؛ عباس کیانی؛ یاسر ابراهیمیان قاجاری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 تیر 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.1982943.2932

چکیده

پوشش‌گیاهی نقش مؤثری بر روی محیط‌زیست داشته و با بررسی روند تغییرات آن می‌توان گام مهمی در جهت برنامه‌ریزی صحیح و مدیریت اصولی برداشت. در این راستا، تصاویر سری زمانی می‌تواند ابزار بسیار مفیدی در زمینه ی مطالعات محیطی مرتبط با تغییرات پوشش‌گیاهی و کشف ناهنجاری باشد. دراین پژوهش تغییرات زمانی بلندمدت پوشش‌گیاهی شهرستان چالوس ... بیشتر پوشش‌گیاهی نقش مؤثری بر روی محیط‌زیست داشته و با بررسی روند تغییرات آن می‌توان گام مهمی در جهت برنامه‌ریزی صحیح و مدیریت اصولی برداشت. در این راستا، تصاویر سری زمانی می‌تواند ابزار بسیار مفیدی در زمینه ی مطالعات محیطی مرتبط با تغییرات پوشش‌گیاهی و کشف ناهنجاری باشد. دراین پژوهش تغییرات زمانی بلندمدت پوشش‌گیاهی شهرستان چالوس با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای لندست 7،5 و 8 در طی سال‌های 1986 تا 2021 بررسی و ارزیابی شد. در راستای تحقق این هدف، 36 تصویر سری زمانی شاخص EVI به کار گرفته شد. با توجه به وسعت منطقه و غیریکنواخت بودن تغییرات، با انتخاب چند موقعیت مکانی از منطقه موردمطالعه به‌عنوان نقاط مهم بررسی‌ها صورت گرفت. نقشه تغییرات و روند تغییرات به‌دست‌آمده از این تحقیق حاکی از کاهش و رشد پوشش گیاهی، بسته به شرایط زمانی و مکانی بوده است. در برخی از مناطق ساحلی پوشش‌گیاهی به‌مرورزمان روند کاهشی داشته که تبدیل به شهرک و مناطق تجاری شده است و در برخی دیگر از نقاط شمالی، مناطقی که از پوشش‌گیاهی ضعیفی برخوردار بودند در طی این سال‌ها تبدیل به مزارع و زمین‌های کشاورزی شدند. پوشش‌گیاهی در برخی مناطق کوهستانی به علت فاصله از مناطق مرطوب و با کاهش بارندگی روند کاهشی داشته است. درعین حال بر اساس تحلیل سری زمانی در این بازه زمانی 36 ساله روند کاهش پوشش گیاهی برای دو سال نسبت به سایر سال‌ها از شدت بیشتری برخوردار بوده است به گونه ای که نمودارهای آنومالی آن دارای افت زیاد و کاهش چشم‌گیر پوشش گیاهی نسبت به وضعیت نرمال می‌باشد. نتایج تحقیق نشان داد که معیار آنومالی به‌خوبی قادر است تغییرات سالانه بین پوشش‌گیاهی و همچنین خشک‌سالی‌های احتمالی رخ‌داده را به نمایش بگذارد. همچنین برای بهره گیری بهتر از این معیار، به کارگیری معیار آنومالی نسبت به میانگین کلی با تمایز بالایی موفق به کشف ناهنجاری پوشش گیاهی در این منطقه شد و درک بهتری از سیر روند تغییرات ارائه داده است.

مشاهده مقاله

آمایش سرزمین در بعد دفاعی

بررسی و تحلیل آسیب پذیری مناطق مسکونی با رویکرد پدافند غیرعامل - مطالعه موردی: شهر تبریز

ابراهیم عمو؛ احمد پوراحمد؛ سیدعباس رجایی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 مرداد 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.1989047.2955

چکیده

با بررسی جنگ های اخیر در قرن بیستم و بیست ویکم مشخص می شود که با پیشرفت های تسلیحات و تجهیزات نظامی مناطق مسکونی شهری بیشتر در معرض خطر تهاجم طرف های جنگ قرار گرفته و بیشترین تلفات انسانی به جای نیروهای نظامی درگیر در جبهه های اصلی نبرد، در بین مردم ساکن در مراکز شهری با بار جمعیتی زیاد ثبت شده است. در نگاه سیاست گذاران و صاحب نظران، ... بیشتر با بررسی جنگ های اخیر در قرن بیستم و بیست ویکم مشخص می شود که با پیشرفت های تسلیحات و تجهیزات نظامی مناطق مسکونی شهری بیشتر در معرض خطر تهاجم طرف های جنگ قرار گرفته و بیشترین تلفات انسانی به جای نیروهای نظامی درگیر در جبهه های اصلی نبرد، در بین مردم ساکن در مراکز شهری با بار جمعیتی زیاد ثبت شده است. در نگاه سیاست گذاران و صاحب نظران، ایمنی وامنیت شهری یکی از اساسی ترین پیش فرض های جامعه جهانی برای برنامه ریزی انسان محور است. امنیت از جمله عوامل بنیادین و اساسی است که نبود آن باعث ایجاد بحران در جوامع میشود. لذا رعایت اصول پدافند غیر عامل در نواحی مسکونی برای کاهش اثرات تهاجم ها بسیار ضروری است. هدف این پژوهش شناسایی پهنه های آسیب پذیر مناطق مسکونی شهر تبریز با رویکرد پدافند غیر عامل است. عوامل آسیب پذیر مناطق مسکونی با استفاده از نظر کارشناسی در شش معیار و 17 زیر معیار دسته بندی شده اند. سپس با استفاده از تکنیک Dematel با اخذ نظرات خبرگان روابط درونی بین معیارها و زیر معیارها تعیین شده است. در مرحله بعدی هریک از معیارها و زیرمعیارها با روش ANP وزن دهی شده و وزن نهایی هر معیار و زیر معیار محاسبه شده اند. و در نهایت با ایجاد لایه اطلاعات مکانی هر زیرمعیار در محیط GIS و اعمال ضرایب آن ها نقشه آسیب پذیری هر معیار به دست آمده و با تلفیق نقشه ها آسیب پذیری نهایی مناطق مسکونی تهیه شده است. تحلیل نقشه نهایی نشان می دهد که مناطق مرکزی شهر و نیز مناطق حاشیه نشین که در شمال شهر واقع شده اند، از آسیب پذیری بالایی برخوردار هستند.

مشاهده مقاله

عکسبرداری هوایی

راه‌کاری نو در تعیین مستقیم پارامتر‌های تبدیل متشابه سه بعدی به روش بسته در محاسبات توجیه مطلق فتوگرامتری

علیرضا آفری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 مرداد 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.1989665.2958

چکیده

تبدیل متشابه سه بعدی در کاربردهای مختلفی مانند فتوگرامتری، ژئودزی، رباتیک و بینایی‌ماشین مورد استفاده قرار می‌گیرد. محاسبه پارامتر‌های این تبدیل با استفاده از روش سرشکنی کمترین مربعات مستلزم تعیین مقادیر اولیه نزدیک به مقادیر نهایی می‌باشد. در صورتی که مقادیر اولیه مورد استفاده به مقادیر نهایی نزدیک نباشد و به خصوص در حالتی که ... بیشتر تبدیل متشابه سه بعدی در کاربردهای مختلفی مانند فتوگرامتری، ژئودزی، رباتیک و بینایی‌ماشین مورد استفاده قرار می‌گیرد. محاسبه پارامتر‌های این تبدیل با استفاده از روش سرشکنی کمترین مربعات مستلزم تعیین مقادیر اولیه نزدیک به مقادیر نهایی می‌باشد. در صورتی که مقادیر اولیه مورد استفاده به مقادیر نهایی نزدیک نباشد و به خصوص در حالتی که زوایای دوران مربوط به این تبدیل دارای مقادیر بزرگی باشند، روش کمترین مربعات یا همگرا نخواهد شد و یا به یک جواب اشتباه همگرا می‌شود. در این مقاله، یک روش مستقیم و بسته‌ی جدید برای تعیین پارامتر‌های این تبدیل با استفاده از حداقل سه زوج نقطه متناظر در دو سیستم مختصات ارائه شده است. نتایج حاصل از این روش به مقادیر نهایی این پارامترها نزدیک بوده و در کاربردهای کم دقت می‌تواند به صورت مستقیم مورد استفاده قرار گیرد. در کاربردهای دقیق نیز می‌توان از نتایج این روش به عنوان مقادیر اولیه برای محاسبات کمترین مربعات استفاده کرد. نتایج روش ارائه شده با نتایج روش کمترین مربعات و دو روش بسته و مستقیم دیگر یعنی روش SVD و روش کواترنیون دوگانه مقایسه و مورد ارزیابی قرار گرفت. در ارزیابی روش ارائه شده از دو سری داده شبیه‌سازی شده و داده واقعی استفاده شد. اختلاف نتایج بدست آمده از این روش با نتایج به دست آمده از روش کمترین مربعات دارای خطایی در حدود 0.02° در مورد پارامتر‌های دورانی و خطایی در حدود 0.2m در مورد پارامتر‌های بردار جابجایی و خطایی کمتر از 0.002 در مورد پارامتر مقیاس هستند. این ارزیابی، کارآیی خوب این روش را نشان می دهد.

مشاهده مقاله

استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی

کاربرد شبکه عصبی مصنوعی در شبیه‌سازی میانگین دمای بیشینه سدۀ آینده - مطالعه موردی: ایستگاه همدید یزد

حسین عساکره؛ فاطمه متولی میدانشاه؛ لیلا احدی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 مهر 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.1989841.2959

چکیده

در سال‌های اخیر فعالیت‌های انسانی، افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای در جو، گرمایش جهانی و تغییر اقلیم در مقیاس جهانی و محلی را به‌همراه داشته است. از این‌رو شبیه‌سازی رفتار و تغییرات محتمل هریک از متغیرهای جوّی - اقیلمی در آینده و بررسی پاسخ‌های احتمالی دستگاه اقلیم به آن تغییرات، بسیار حائز اهمیت است. در پژوهش حاضر به‌منظور ریزگردانی ... بیشتر

مشاهده مقاله

دورسنجی

ارزیابی و پایش تغییرات کمی فضای سبز شهر خرم آباد با استفاده از داده های سنجش از دور و سنجه های سیمای سرزمین

کلثوم شکرالهی زاده؛ حامد نقوی؛ مرتضی قبادی؛ رحیم ملک نیا

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 مرداد 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.1989858.2960

چکیده

فضاهای سبز شهری به عنوان بخش مهمی از اکوسیستم های شهری، اثرات و خدمات اکولوژیکی بسیاری را به شهرها ارائه می دهند. هدف از تحقیق حاضر، ارزیابی و تحلیل کمّی تغییرات فضای سبز شهری در شهر خرم آباد با استفاده از داده های سنجش ازدور و سنجه های سیمای سرزمین است.در این پژوهش، به منظور تهیه نقشه های شهر از تصاویر سنجنده های ... بیشتر فضاهای سبز شهری به عنوان بخش مهمی از اکوسیستم های شهری، اثرات و خدمات اکولوژیکی بسیاری را به شهرها ارائه می دهند. هدف از تحقیق حاضر، ارزیابی و تحلیل کمّی تغییرات فضای سبز شهری در شهر خرم آباد با استفاده از داده های سنجش ازدور و سنجه های سیمای سرزمین است.در این پژوهش، به منظور تهیه نقشه های شهر از تصاویر سنجنده های +TM ، ETM و OLI ماهواره های لندست 5، 7و 8 به ترتیب متعلق به سال های 1987، 2003 و 2019 استفاده شد. پس از انجام پیش پردازش های لازم، طبقه بندی تصاویر به روش حداکثر احتمال در محیط نرم افزار ENVI انجام گرفت. به کمک سنجه های منتخب سیمای سرزمین شامل مساحت طبقه (CA)، تعداد لکه (NP)، درصد پوشش (PLAND) و متوسط نزدیک‌ترین فاصله همسایگی (ENN-MN)، تجزیه و تحلیل ترکیب و توزیع فضای سبز در سطح مناطق سه گانه شهر خرم آباد انجام شد. نتایج نشان داد که فضاهای سبز به میزان قابل توجهی چه از لحاظ تعداد لکه و چه از لحاظ مساحت روند کاهشی را داشته اند به طوری که از 703/8 هکتار در سال 1987به میزان 629/88 هکتار در سال 2019 رسیده است. همچنین نتایج حاصل از بررسی سنجه های سیمای سرزمین برای ارزیابی ترکیب و توزیع لکه های سبز بیانگر عدم توزیع یکنواخت در سطح شهر بوده، به طوری که محدوده ی منطقه یک و سه شهر خرم آباد به لحاظ ترکیب و توزیع لکه های سبز در وضعیت نامناسبی قرار دارند. همچنین یافته‌ها گویای آن است که شهر خرم‌آباد در زمینه پراکنش متعادل فضاهای شهری دچار کمبودهایی بوده و توزیع فضایی آنها دارای شرایط مطلوب نیست. بنابراین باید از طریق ایجاد پیوستگی بین مناطق دارای لکه های سبز گسسته و با مساحت کم، در راستای بهبود وضعیت این مناطق، برنامه ریزی لازم صورت گیرد. یافته های این تحقیق بر لزوم توجه بیشتر به مدیریت پایدار سیمای فضای سبز شهری خرم آباد و جلوگیری از تخریب آن در این شهر تأکید دارد.

مشاهده مقاله

ژئودزی

ارزیابی کارائی مدل‌های یادگیری ماشین در برآورد ارتفاع ژئوئید محلی با اندازه‌گیری‌های GPS/Leveling

سید رضا غفاری رزین؛ نوید هوشنگی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 مرداد 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.1999012.2969

چکیده

در این مقاله کارائی مدل‌های شبکه عصبی مصنوعی (ANN)، سیستم استنتاج عصبی-فازی سازگار (ANFIS)، رگرسیون بردار پشتیبان (SVR) و مدل شبکه عصبی رگرسیون عمومی (GRNN) در تعیین ارتفاع ژئوئید محلی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. برای انجام اینکار، مختصات ژئودتیکی 26 ایستگاه از شبکه شمال‌غرب ایران که ارتفاع اورتومتریک (Ho) آنها نیز با ترازیابی درجه یک توسط سازمان ... بیشتر در این مقاله کارائی مدل‌های شبکه عصبی مصنوعی (ANN)، سیستم استنتاج عصبی-فازی سازگار (ANFIS)، رگرسیون بردار پشتیبان (SVR) و مدل شبکه عصبی رگرسیون عمومی (GRNN) در تعیین ارتفاع ژئوئید محلی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. برای انجام اینکار، مختصات ژئودتیکی 26 ایستگاه از شبکه شمال‌غرب ایران که ارتفاع اورتومتریک (Ho) آنها نیز با ترازیابی درجه یک توسط سازمان نقشه‌برداری کشور (NCC) اندازه‌گیری شده، مورد استفاده قرار گرفته است. در این ایستگاه‌ها، تفاضل ارتفاع اورتومتریک از ارتفاع نرمال (h)، به عنوان ارتفاع ژئوئید (N) در نظر گرفته شده است. بنابراین ورودی مدل‌های ANN، ANFIS، SVR و GRNN مختصات طول و عرض ژئودتیکی ایستگاه‌ها بوده و خروجی متناظر با آن، ارتفاع ژئوئید است. آموزش مدل‌ها با استفاده از 22 و 19 ایستگاه انجام گرفته است. به عبارت دیگر تعداد ایستگاه‌های آموزش متغیر بوده تا بتوان آنالیز دقیق‌تری از دقت مدل‌ها را ارائه نمود. به منظور ارزیابی دقیق‌تر، نتایج با ژئوئید حاصل از مدل IRG2016 که توسط سازمان نقشه‌برداری کشور تولید شده، مقایسه می‌شوند. ارزیابی‌های انجام گرفته نشان می‌دهد که در حالت 22 ایستگاه آموزش و 4 ایستگاه آزمون، RMSE مدل‌های ANN، ANFIS، SVR، GRNN و IRG2016 در مرحله آزمون به ترتیب برابر با 37/32، 19/83، 49/34، 53/82 و 29/65 سانتی‌متر شده است. اما در حالت 19 ایستگاه آموزش و 7 ایستگاه آزمون، مقادیر خطای مدل‌ها به ترتیب برابر با 36/63، 58/31، 39/64، 41/29 و 24/68 سانتی‌متر به دست آمده است. مقایسه RMSE نشان می‌دهد که مدل ANN با تعداد ایستگاه‌های آموزش کمتر، دقت بالاتری نسبت به مدل‌های ANFIS، SVR و GRNN ارائه می‌دهد. نتایج این مقاله نشان می‌دهد که با استفاده از مدل‌های ANN و ANFIS می‌توان ارتفاع ژئوئید را با دقت بالایی به صورت محلی برآورد کرده و مورد استفاده قرار داد.

مشاهده مقاله

مسائل مناطق مرزی کشور

قابلیت های نظامی مناطق مرزی بر مبنای پارامترهای محیطی - مطالعه موردی: شهرستان مریوان

مهدی صفری نامیوندی؛ سیدعلی عبادی نژاد؛ مهدی کاظمی؛ یحیی قبادی؛ صادق یاسمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 مرداد 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.1996144.2968

چکیده

وضعیت ژئومورفولوژیکی نوار مرزی، نقش مهمی در تأمین امنیت مرزها و در نتیجه امنیت کشور دارد. بر این اساس، توجه به وضعیت ژئومورفولوژی مرزها در اهداف نظامی ضروری است. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش به شناسایی مناطق آسیب پذیر شهرستان مریوان در برابر نفوذ دشمن و همچنین مناطق مستعد این شهرستان برای احداث پایگاه های نظامی و مراکز ... بیشتر وضعیت ژئومورفولوژیکی نوار مرزی، نقش مهمی در تأمین امنیت مرزها و در نتیجه امنیت کشور دارد. بر این اساس، توجه به وضعیت ژئومورفولوژی مرزها در اهداف نظامی ضروری است. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش به شناسایی مناطق آسیب پذیر شهرستان مریوان در برابر نفوذ دشمن و همچنین مناطق مستعد این شهرستان برای احداث پایگاه های نظامی و مراکز دیدبانی پرداخته شده است. در این پژوهش از اطلاعات کتابخانه ای، مدل رقومی ارتفاعی 30 متر SRTM و لایه های رقومی اطلاعاتی به عنوان داده های پژوهش استفاده شده است. مهمترین ابزارهای پژوهش ArcGIS 10.3 (به منظور تهیه نقشه های مورد نیاز) وExpert Choice 11 (به منظور اجرای مدل AHP) بوده است. در این پژوهش همچنین از مدل تلفیقی منطق فازی و AHP استفاده شده است. بر اساس نتایج حاصله، بخش های غربی و جنوب غربی شهرستان مریوان به دلیل دور بودن از پایگاه های نظامی و نقاط شهری و نزدیکی به پادگانه های رودخانه، توان آسیب پذیری بیشتری در برابر نفوذ دشمن دارند. همچنین نتایج این پژوهش نشان داد که بخش هایی از محدوده شهرستان مریوان که عمدتاً منطبق بر مناطق مرکزی شهرستان است، توان بالایی برای احداث پایگاه های نظامی و مراکز دیدبانی دارد. این مناطق به دلیل ارتفاع زیاد، شیب کم، جهات غربی، داشتن میدان دید وسیع، نزدیکی به جاده های اصلی و دور بودن از پایگاه های نظامی، توان بالایی در راستای اهداف مورد نظر دارند. مجموع نتایج حاصل از این پژوهش نشان داده است که در مکان یابی پایگاه های نظامی موجود در شهرستان مریوان، به عوامل ژئومورفولوژیکی توجه زیادی نشده است و ضروری است تا برای ایجاد امنیت در این منطقه، پایگاه های نظامی و مراکز دیدبانی جدیدی متناسب با توان ژئومورفولوژیکی منطقه احداث کرد.

مشاهده مقاله

استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی

بررسی تغییرات دهه‌ای احتمال تداوم بارش ایران زمین طی چهار دهه اخیر (1394-1355)

زهرا ربیعی غفار؛ حسین عساکره؛ یونس خسروی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 آبان 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.1995956.2967

چکیده

نمودها و جلوه های تغییرات اقلیمی، به عنوان یکی از واقعیت های طبیعی، به طور آشکاری قابل ردیابی است. این رویدادها به شکل ناهنجاری و یا نوساناتی در فراسنج های اقلیمی نظیر بارش، دما وغیره ایجاد می شوند. به منظور بررسی تغییرات دهه ای احتمال تداوم بارش ایران زمین طی چهار دهه اخیر (سال 1355 تا 1394) از پایگاه داده اسفزاری نسخه سوم حاصل ... بیشتر نمودها و جلوه های تغییرات اقلیمی، به عنوان یکی از واقعیت های طبیعی، به طور آشکاری قابل ردیابی است. این رویدادها به شکل ناهنجاری و یا نوساناتی در فراسنج های اقلیمی نظیر بارش، دما وغیره ایجاد می شوند. به منظور بررسی تغییرات دهه ای احتمال تداوم بارش ایران زمین طی چهار دهه اخیر (سال 1355 تا 1394) از پایگاه داده اسفزاری نسخه سوم حاصل میان یابی داده های بارش روزانه 2188 ایستگاه همدید، اقلیمی و باران سنجی سازمان هواشناسی به مدت 46 سال از1349 تا 1394 استفاده شد. ابتدا روز بارانی براساس روشی نوین تعریف شد. سپس احتمال تداوم بارش طی دوره آماری 1394-1349 از طریق زنجیره مارکوف بدست آمد. نتایج نشان داد بیشترین احتمال تداوم و تغییرات آن طی تداوم یک تا هفت روزه بارش در ساحل غربی و شرقی خزر و شمال غرب ایران و جنوب البرز دیده شده است. پهنۀ وسیعی از ایران احتمال رخداد بارش یک روزه و تداوم دو روزه بارش را تجربه کرده اند. در تداوم های بالاتر میزان درصد احتمال پهنه های زیر پوشش کاهش می یافت. طی دهه آخر -سال 1385 تا سال 1394- گسترۀ تغییرات نواحی نسبت به سه دهه قبلی بیشتر بود. کمترین میزان تغییرات مربوط به جنوب ایران است. میزان درصد احتمال تغییرات طی تداوم های بالاتر کاهش را نشان میدهد. در این میان تنها دو استان سیستان و بلوچستان و هرمزگان بیشترین تغییر احتمال تداوم بارش یک تا هفت روزه را تجربه کرده اند. بنابراین تغییرات احتمالی تداوم بارش در نیمه جنوبی کشور عمدتاً کمتر بود.

مشاهده مقاله

اطلاعات جغرافیایی

بررسی پتانسیل‌های طبیعی شهرک توریستی نمک‌آبرود برای توسعه اکوتوریسم با استفاده از روش تحلیل سلسله‌مراتبی

نرگس اسکندر شکوهی؛ رضا ذاکری نژاد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 مهر 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.2000726.2972

چکیده

امروزه گردشگری یکی از منابع اصلی درآمد ملی کشورهای توسعه‌یافته و برخی کشورهای درحال‌توسعه را تشکیل می‌دهد. ایران نیز به لحاظ شرایط و ویژگی‌های اکولوژیکی متنوع توان بسیار بالایی در جذب توریست دارد. بطور خاص شهرک توریستی نمک‌آبرود به دلیل برخورداری از سه پهنه اکولوژیکی مهم (کوهپایه، جلگه و ساحل) در سال‌های اخیر به عنوان یک مقصد ... بیشتر امروزه گردشگری یکی از منابع اصلی درآمد ملی کشورهای توسعه‌یافته و برخی کشورهای درحال‌توسعه را تشکیل می‌دهد. ایران نیز به لحاظ شرایط و ویژگی‌های اکولوژیکی متنوع توان بسیار بالایی در جذب توریست دارد. بطور خاص شهرک توریستی نمک‌آبرود به دلیل برخورداری از سه پهنه اکولوژیکی مهم (کوهپایه، جلگه و ساحل) در سال‌های اخیر به عنوان یک مقصد گردشگری جذاب پیشرفت زیادی داشته است. در این مطالعه توان اکولوژیکی شهرک نمک‌آبرود با روش تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) در هشت لایه شامل شیب، جهت شیب، ارتفاع از سطح دریا، میزان‌ بارش های سالیانه، فاصله از شبکه راه‌ها، میزان دمای سالانه، کاربری اراضی و حوضه‌های آبریز مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌های این پژوهش نشان داد چهار لایه شیب اراضی، جهت شیب، ارتفاع از سطح دریا و میزان بارش سالانه در انتخاب و یافتن مکان‌های اکوتوریستی شهرک نمک‌آبرود دارای اهمیت بیشتری هستند. برهمین اساس، چهار ناحیه دارای اهمیت اکوتوریستی در شهرک با استفاده از روش مذکور شناسایی شد که در دو ناحیه شمال شرق و جنوب شرق به واسطه استفاده نادرست همچون اجرای طرح‌های گردشگری، تفریحی، مسکونی ناسازگار با حفاظت از مناطق اکوتوریستی، توان این مکان‌های پراهمیت به خطر افتاده است. در مقابل دو ناحیه شمال شرق و شمال غرب منطبق بر جنگل های ساحلی که هنوز مورد بهره برداری قرار نگرفته اند، دارای توان بالقوه مهمی در بخش اکوتوریستم خواهند بود. به همین ترتیب، بهره برداری از مناطق اکولوژیکی شایسته، نیازمند برنامه ریزی درست و تأکید بر رویکرد توسعه متعادل و متوازن است. .

مشاهده مقاله

اطلاعات جغرافیایی

طراحی مدل مدیریت یکپارچه صنعت گردشگری ورزشی ایران

ترانه کریمی؛ علی محمد صفانیا؛ رحیم سرور؛ صلاح الدین نقشبندی‎

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 آبان 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.2005124.2987

چکیده

وجود انواع تفرق های قانونی، نهادی، وظیفه ای، ساختاری همچنین انواع بازیگران با قدرت های متفاوت و در برخی اوقات نابرابر سبب شده که تحقق یکپارچگی به یک مسئله اساسی در گردشگری ورزشی تبدیل شود. این پژوهش در راستای طراحی الگوی مدیریت یکپارچه در گردشگری ورزشی ایران صورت گرفت. پژوهش حاضر با رویکرد آمیخته(کیفی-کمّی) و با ... بیشتر وجود انواع تفرق های قانونی، نهادی، وظیفه ای، ساختاری همچنین انواع بازیگران با قدرت های متفاوت و در برخی اوقات نابرابر سبب شده که تحقق یکپارچگی به یک مسئله اساسی در گردشگری ورزشی تبدیل شود. این پژوهش در راستای طراحی الگوی مدیریت یکپارچه در گردشگری ورزشی ایران صورت گرفت. پژوهش حاضر با رویکرد آمیخته(کیفی-کمّی) و با استراتژی اکتشافی(توسعه ابزار) انجام شد. دربخش کیفی؛ شاخص های مدیریت یکپارچه صنعت گردشگری ورزشی ایران از طریق مصاحبه عمیق و نیمه ساختار یافته با متخصصان و کلیه صاحبنظران درگردشگری، گردشگری ورزشی و مدیریت ورزشی شناسایی و با بهره گیری از نظریه داده بنیاد(رویکرد گلیزر) با سه مرحله کدگذاری تجزیه و تحلیل شد. به این ترتیب پرسشنامه ای براساس هشت معیار: همچنین 29 زیرمعیار، در مقیاس پنج ارزشی لیکرت با 119سؤال تدوین شد. روایی و پایایی پرسشنامه با تحلیل عاملی تأییدی اکتشافی و آلفای کرونباخ(96%) بررسی شد. جامعه آماری بخش کمّی شامل 600 نفر از کارشناسان و مدیران وزارت های میراث فرهنگی، ورزش وجوانان همچنین سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان هواپیمایی کشوری، کمیته ملی المپیک و پارالمپیک، دفاتر خدمات مسافرتی و فعالان بخش خصوصی همچنین دانشجویان و اساتید دکتری مدیریت ورزشی بود. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات در بخش توصیفی از روش های فراوانی، میانگین و انحراف استاندارد استفاده شد. نرمال بودن داده ها با آزمون کلومووگروف-اسپیروف(0.05<) بررسی شد. در بخش آمار استنباطی از آزمون مدل یابی معادلات ساختاری، آزمون فریدمن(0.001=P) و ضریب همبستگی پیرسون باکمک نرم افزار های AMOS و SPSS استفاده شد. برمبنای یافته ها هشت شاخص سیاستی - برنامه ای، وظیفه ای، مدیریتی، قانونی، نهادی، ساختاری، ذینفعان، ابزار و منابع به عنوان عوامل مؤثر مدیریت یکپارچه گردشگری ورزشی ایران شناسایی شدند. در این بین؛ شاخص قانونی با آماره(13.077= t) و زیرمعیار بودجه" با مقدار آماره(27.606= t) بیشترین تأثیر را دارند. همچنین بین معیارهای اصلی پژوهش ارتباط معنی داری در سطح99% وجود دارد. به این ترتیب پیشنهاد می شود، مسئولین و سیاستگذاران در این حوزه با بهره گیری از نتایج پژوهش، در راستای کاربست مدیریت یکپارچه در تمامی ابعاد، زمینه را برای قرار گرفتن گردشگری ورزشی ایران در مدار توسعه همه جانبه، فراهم کنند.

مشاهده مقاله

اطلاعات جغرافیایی

مکان‌یابی بهینه احداث کارخانه تصفیه روغن خوراکی در ایران در شرایط عدم‌قطعیت با روش ترکیبی D-AHP

حامد اصغری؛ محمدرضا فلاح قنبری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 آذر 1402

https://doi.org/10.22131/sepehr.2023.2005002.2986

چکیده

چگونگی سرمایه‌گذاری و انتخاب مکان مناسب برای احداث کارخانه از مسائلی است که به موجب اهمیت حیاتی برای کارخانجات، شرکت ها یا سازمان‌ها به دلیل تأثیرات آن بر عواملی مانند عملکرد، سودآوری، رقابت‌پذیری، بقا و معیارهای مختلفی از جمله اجتماعی، اقتصادی، محیطی، کیفی و کمی و اهداف دیگر همواره قابل‌توجه سرمایه‌گذاران و مدیران قرار گرفته ... بیشتر چگونگی سرمایه‌گذاری و انتخاب مکان مناسب برای احداث کارخانه از مسائلی است که به موجب اهمیت حیاتی برای کارخانجات، شرکت ها یا سازمان‌ها به دلیل تأثیرات آن بر عواملی مانند عملکرد، سودآوری، رقابت‌پذیری، بقا و معیارهای مختلفی از جمله اجتماعی، اقتصادی، محیطی، کیفی و کمی و اهداف دیگر همواره قابل‌توجه سرمایه‌گذاران و مدیران قرار گرفته است. از آنجایی که تصمیم‌گیری در این زمینه استراتژیک بوده و در نتیجه اطلاعات ناقص کارشناسان در شرایط عدم‌قطعیت ممکن است موفقیت در بهره‌برداری آتی را کاهش دهد؛ از اینرو محققان روش‌های مختلفی را برای انتخاب مکان مناسب معرفی کرده‌اند؛ تئوری اعداد D به عنوان بسطی از نظریه دمپستر– شافر در مکان‌یابی ضمن برطرف کردن نواقص موجود در نظریه دمپستر– شافر، نقصان اطلاعات کارشناس را در پیش‌بینی لحاظ می‌کند. در این پژوهش به دلیل میزان قابل‌توجه تقاضا و حساسیت در جهت‌دهی صحیح منابع سرمایه‌ای با توجه به حجم بالای سرمایه مورد نیاز و اهمیت فراوان در انتخاب مکان مناسب در جغرافیای ایران برای حصول موفقیت و اینکه همواره سرمایه‌گذاری در این صنعت جذابیت داشته است ضمن انتخاب معیارهای با اهمیت، بررسی انتخاب مکان مناسب برای احداث کارخانه تصفیه روغن خوراکی در سی‌و‌یک استان کشور با روش ترکیبی فرآیند تحلیل‌سلسله‌مراتبی و تئوری اعداد D (D-AHP)، به دلیل توانایی آن در تحلیل داده‌ها در شرایط عدم‌قطعیت که می‌تواند برآورد واقعی‌تری را فراهم کند، مورد بررسی قرار گرفته است. عوامل مؤثر بر مسئله تحقیق این پژوهش در قالب روش ترکیبی (D-AHP) و بر مبنای اجماع نظرهای ده نفر از کارشناسان و افراد خبره به کمک طوفان فکری کمک گرفته شده است که این عوامل شامل: دسترسی به مواد‌اولیه، تقاضای استانی، هزینه‌های سرمایه‌ای ثابت مانند زمین و ... و ظرفیت‌های (کارخانجات) تولیدی موجود در منطقه و فراوانی مصرف در همسایگی استان و تهدید بالقوه برای صنعت در صورت تمرکز مطلوب بر مبنای رفتار مصرف‌کنندگان و عوامل سیاسی و اجتماعی هستند.

مشاهده مقاله

تعداد دوره‌ها	32
تعداد شماره‌ها(با احتساب 4 ویژه نامه)	130
تعداد مقالات	1,649
تعداد نویسندگان	1,888
تعداد مشاهده مقاله	1,516,774
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	1,785,280
نسبت مشاهده بر مقاله	919.81
نسبت دریافت فایل بر مقاله	1082.64
-----------------------------------------
تعداد مقالات ارسال شده	2,044
درصد پذیرش	25
زمان پذیرش (روز)	186
متوسط زمان تا اولین اقدام	1
تعداد پایگاه های نمایه شده	8

دوره 32 (1402)

دوره 31 (1401)

دوره 30 (1400)

دوره 29 (1399)

دوره 28 (1398)

دوره 27 (1397)

دوره 26 (1396)

دوره 25 (1395)

دوره 24 (1394)

دوره 23 (1393)

دوره 22 (1392)

دوره 21 (1391)

دوره 20 (1390)

دوره 19 (1389)

دوره 18 (1388)

دوره 17 (1387)

دوره 16 (1386)

دوره 15 (1385)

دوره 14 (1384)

دوره 13 (1383)

دوره 12 (1382)

دوره 11 (1381)

دوره 10 (1380)

دوره 9 (1379)

دوره 8 (1378)

دوره 7 (1377)

دوره 6 (1376)

دوره 5 (1375)

دوره 4 (1374)

دوره 3 (1373)

دوره 2 (1372-1371)

دوره 1 (1371-1369)

پژوهشگران گرامی، لطفاً قبل از اقدام برای ارسال مقالات ارزشمند خود به نکات ذیل توجه فرمایند:

ویژگی های اصلی نشریه:

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

ابر واژگان