نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• قاسم کیخسروی ¹
• زهرا یارمرادی ²

¹ دانشگاه شهید بهشتی

² اقلیم شناسی

چکیده

تأمین نیاز آبی بیشتر گیاهان زراعی در مناطق خشک تنها از طریق آبیاری میسر است چه کمبود بارش، بالا بودن تبخیر و توزیع نامناسب بارندگی کشت دیم آنها را از نظر اقتصادی غیر قابل توجیه می‌نماید، از طرفی جریان رودهای دائمی که بتواند نیاز آبی را در بخش‌های مختلف مصرف در این گونه مناطق تأمین نماید، کافی نبوده و بایستی کمبودها از محل‌های دیگر از جمله منابع زیرزمینی جبران شوند. در مناطق خشک و نیمه خشک توزیع زمانی و مکانی نامنظم بارندگی و فقر پوشش گیاهی باعث شده تا نعمت حیات بخش نزولات جوّی به بلای طبیعی تبدیل شده و به صورت سیل همراه با خسارت، از دسترس خارج شود.در این مناطق یکی از راه‌های جلوگیری از تخریب اراضی استفاده از سیلاب برای تغذیه مصنوعی سفره‌های آب زیرزمینی می‌باشد.
در تحقیق حاضر در شهرستان سبزوار، ابتدا نقشه‌های (شیب، خاک، کاربری اراضی، همباران) منطقه مورد نظر تهیه گردید، سپس با انطباق لایه‌های اطلاعاتی با کمک GIS، مکان‌های مناسب برای تغذیه مصنوعی آب‌های زیرزمینی استخراج گردید. سپس برای تعیین محل‌های مناسب پخش سیلاب با استفاده از نقشه زمین‌شناسی شهرستان و تصاویر ماهواره‌ای، نقشه پراکنش آبرفت‌های کواترنری در سطح شهرستان در محیط GIS استخراج شد.
براساس نتایج بدست آمده از این روش از کل مساحت شهرستان (20502کیلومترمربع) حدود 96/3279 کیلومترمربع (16 درصد) مناسب برای طرح های تغذیه مصنوعی و حدود 76/6017 کیلومترمربع یعنی حدود 4/29 درصد سطح شهرستان مناسب برای اجرای پروژه‌های پخش سیلاب می‌باشد.  در نهایت از تلفیق دو نقشه حاصل، مکان‌های مناسب برای تغذیه مصنوعی وپخش سیلاب در این شهرستان حدود 56/1591 کیلومترمربع( 76/7 درصد) برآورد شد.

کلیدواژه‌ها

• تغذیه مصنوعی
• پخش سیلاب
• سیستم اطلاعات جغرافیایی
• آبخوانداری
• سبزوار

عنوان مقاله [English]

Locate suitable sites for artificial recharge Surface water and flood spreading. Using Geographic Information System (GIS) (Case study: city of Sabzevar)

نویسندگان [English]

• Ghasem Keykhosravi ¹
• Zahra Yarmoradi ²

¹

²

چکیده [English]

Supplying crops’ water needs in arid areas is only possible through irrigation, since low precipitation, high evaporation and inappropriate distribution of rainfall makes dry farming economically unjustifiable. Yet, perennial rivers cannot supply water needs of different sectors, and the shortcomings must be compensated from other areas like underground resources. In arid and semi-arid areas, inconstant distribution of precipitation across time and space and lack of appropriate vegetation have changed the life-giving precipitation into a natural disaster which becomes useless in the form of devastating flood. In such areas, artificial feeding of groundwater resources by floodwater is a way of preventing land degradation.
In the present article, we first produced different maps (slope, soil, land usage, Isohyetal) of Sabzevar city. Then adapting information layers using GIS, appropriate places for artificial feeding of groundwater were exploited. Afterwards, distribution map of Quaternary alluviums across the city was exploited in GIS environment to determine appropriate places for distributing floodwater.
Results indicate that 3279.96 km² (out of 20502 km², 16%) are appropriate for artificial feeding plans, and around 6017.76 km², i.e. around 29.4 percent of the city area are appropriate for floodwater distribution plans. Finally integrating these two maps, an area of around 1591.56 km² (7.76%) is estimated to be appropriate for artificial feeding and distributing floodwater in this city.

کلیدواژه‌ها [English]

• artificial feeding
• floodwater distribution
• Geographic Information System
• Aquifer management