نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری تخصصی جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
2 استاد گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران، نویسنده مسئول
3 دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام (ره) شهرری، تهران، ایران
4 دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
چکیده
تأثیرات متقابل فضایی و روابط عملکردی بین شهرها با نواحی پیرامونی و از آن جمله نواحی روستایی واقع در حوزه نفوذ آنها، به‌مرور منجر به تغییرات مختلف در عرصه‌های گوناگون آنها می‌گردد. تغییرات ساختار جمعیتی (مهاجرت روستا-شهری، تخلیه جمعیتی روستاها و ....) و تغییرات ساختار کارکردی و اقتصادی (متزلزل شدن اساس و بنیاد تولید کشاورزی و گسترش فعالیت‌های حاشیه‌ای و غیرتولیدی و....) ازجمله‌ی آن‌هاست. در این میان، ازجمله تغییرات مهمی که عمدتاً متأثر از شهرها بوده و در دهه‌های اخیر بخصوص در نواحی روستایی کلانشهر تهران قابل مشاهده است، ادغام روستاهای حریم شهر در بافت فیزیکی شهرها، افزایش واحدهای صنعتی، تولیدی، خدماتی و مسکونی، زمین‌خواری و تغییر الگوی مصرف زمین و مهم‌تر از همه سوء مدیریت که باعث گستردگی بیش از حد فیزیکی شهرها و تغییر کاربری اراضی حریم آنها شده است. هدف از این مقاله تحلیل راهبردی تحولات فضایی کارکردی شهرستان‌های ری و اسلامشهر در پهنه حریم جنوبی کلانشهر تهران می‌باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و روش مطالعه مبتنی بر مطالعه میدانی و پرسشنامه می‌باشد. همچنین جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها، از مدل ترکیبی (SWOT-AHP) بهره گرفته شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد عدم انتقال پادگان‌های نظامی در جایگاه نخست، عدم هماهنگی بین دهیاری‌ها و روستاهای داخل محدوده در جایگاه دوم و مستقل بودن و افزایش بارگذاری ساختمانی و جمعیتی در مهروموم‌های آتی به‌عنوان مهم‌ترین نقاط ضعف تلقی گردیده، و همچنین مؤلفه‌هایی مانند توجه روزافزون به حریم شهرها و روستاها بخصوص در سال‌های اخیر و دسترسی مناسب به خدمات و بالا بودن سرمایه اجتماعی درون‌گروهی به عنوان مهم‌ترین نقاط قوت قابل ذکر می‌باشند. در همین راستا مهم‌ترین مؤلفه‌ها استفاده از پتانسیل‌های فضای باز در اطراف شهرهای اسلامشهر و غیره در جهت گسترش خدمات اجتماعی مانند بیمارستان و ...، رعایت اصول ساخت‌وساز در روستاهای مجاور حریم کلانشهر تهران به دلیل وجود ساختارهای مناسب نظارت و کنترل و لزوم اخذ مجوزهای قانونی جهت هرگونه ساخت‌وسازهای جدید در محدوده حریم، به عنوان نقاط فرصت شناخته شده و در نهایت مؤلفه‌هایی مانند عدم نظارت مستقیم شهرداری‌ها بر پادگان‌های نظامی، تغییر کاربری‌ها با انگیزه منافع اقتصادی و همچنین عدم مطالعات جامع در زمینه خطرات احتمالی (مخاطرات طبیعی) در محدوده حریم، به عنوان مهم‌ترین نقاط تهدید در منطقه شناخته شده‌اند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Strategic Analysis of Spatial-Functional Developments in the Southern zone of Tehran Metropolis (Case study: Shahr-e-Rey & Islamshahr)
نویسندگان [English]
- Hamid Bahiraei 1
- Rahim Sarvar 2
- Bahman Karegar 3
- Abdolreza Farajirad 4
1 Ph.D candidate of geography & rural planning, Islamic Azad University, science & Research Branch, Tehran, Iran
2 Professore in geography & urban planning, Islamic Azad University, science & Research Branch, Tehran, Iran
3 Associate professore in geography & urban planning, Islamic Azad University, Yadegare-Imam Branch, Shahr-e-Rey, Iran
4 Associate professore in political geography, Islamic Azad University, science & Research Branch,, Iran
چکیده [English]
Abstract
For its residents, the neighborhood presents an opportunity to have informal interactions and create social cohesion. Identifying and distinguishing places and organizing them in ones’ mental structure not only allow individuals to have an effective performance but also are the sources of security and mutual understanding, and give them a pleasant and agreeable feeling. People seek physical clarity and places which are understandable and associated with their emotions and goals.
The present article attempts to investigate the importance of the creating public spaces, especially in the highly dense neighborhoods and its effects on the increased security of the residents in that this protects human privacy in his residence. First, the concept of “privacy” and its functions are examined theoretically. Then the characteristics and nature of public space (collective life) of neighborhoods and finally the role of creating public spaces in building and protecting privacy of the families will be addressed.
The research method is logical reasoning and a case study of on two highly dense residential areas of Tehran, Kazem-Abad and shams-Abad, along with field studies and a survey of the their residents through questionnaire. According to findings, in the present century (i.e., the last decade of the 14th century solar Hijri calender), a remarkably large population lives in the highly dense neighborhoods.
If you look at people from the perspective of slave traders, and their spatial needs are conceptualized only in terms of their bodies, the effects of overcrowding are ignored. However, if people are considered human beings that are surrounded by invisibles bubbles (i.e., their privacy) which can be measured, the architecture of such neighborhoods can be examined from a new perspective.
کلیدواژه‌ها [English]
- Social privacy
- collective space
- highly dense neighborhoods
- Social Security
)