نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

کشور ایران در یکی از حساسترین موقعیتهای ژئوپلیتیکی جهان قرار گرفته، به گونهای که مناطق ژئوپلیتیکی فعالی با کارکردهای گسترده و متعدد گرداگرد آن را فرا گرفته و آن را به صورت کانون جاذبه دیپلماسی منطقهای و جهانی درآورده است. این موقعیت باعث تأثیرگذاری ایران در روند تحولات جهانی و منطقهای میشود.
اما از آنجایی که سیاست خارجی و عملکرد دولتها برگرفته از محیط ژئوپلیتیک و ایجاد شرایط تعامل در مجموعهای از رفتارهای مکانی و زمانی آنان است، جمهوری اسلامی ایران نیز به رغم برخورداری از موقعیت استراتژیک، لازم است طراحی و اجرای سیاست خارجی بر مبانی ژئوپلیتیکی (موقعیت، وضعیت، منابع انرژی، ایدئولوژی، قلمرو فرهنگی و...) همراه با تعامل مؤثر و ایجاد درکی متقابل از شرایط زمان و مکان داشته باشد. با این وصف، در این نوشتار، تلاش بر آن است تا با شناخت دقیق و عمیق بسترهای مساعد و نامساعد ژئوپلیتیکی ایران، زمینهها و رویکردهای تحقق فرصتها و مقابله با چالشهای گوناگون برای حضور مؤثر جمهوری اسلامی ایران در تحولات نظام بینالملل با کمترین هزینه و بیشترین منافع تبیین شوند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Iran's geopolitical position in the regional and world power relations

نویسنده [English]

  • Alireza Abbasi Semnani

Azad University

چکیده [English]

Iran is located in one of the most critical geopolitical positions of the world, so that active geopolitical areas with extensive functions have surrounded Iran and changed it into an attraction for regional and global diplomacies. This has resulted in Iran effectiveness in regional and global transitions.
Yet, foreign policy and governments’ performance depends on geopolitical environment and provision of necessary factors for interacting in a collection of spatial and temporal behaviors. Islamic Republic of Iran needs to design and implement its foreign policy based on its geopolitical position (position, situation, energy resources, ideology, and cultural territory) with efficient interaction and a mutual understanding of time and space. Thus, the present article seeks to reach a deep and precise understanding of favorable and unfavorable geopolitical contexts in Iran. It defines approaches used for the realization of opportunities and confronting different challenges facing Islamic Republic of Iran’s effective presence in international changes with lowest expenses and highest profits.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran geopolitical position
  • international interactions
  • Opportunities
  • Challenges
1) اسلامیندوشن، محمدعلی، (1376)، ایران وتنهائیش، نشر شرکت سهامی انتشار.
2) ازغندی، علیرضا، (1381)، سیاست خارجی ج. ا. ا. نشر قومس.
3) برادن و شلی، (1383) ژئوپلیتیک فراگیر، ترجمه فرشچی و رهنما، نشر دانشگاه فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
4) بروس راست و هاروی استار، (1381)، سیاست جهانی، ترجمه امیدی، نشر دفتر مطالعات سیاسی بینالمللی.
5) سجادپور، کاظم، 1383، کنگره انجمن ژئوپلیتیک ایران، تهران.
6) سریع القلم، محمود، (1380)، عقلانیت و آینده توسعه یافتگی ایران. مرکز پژوهشهای علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
7) سیف زاده، حسین، (1382)، مبانی ومدلهای تصمیمگیری درسیاست خارجی، نشر وزارت امور خارجه.
8) سیاست خارجی توسعه گرا (1387)، مجموعه مقالات همایش بینالمللی درمرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.
9) حاجی یوسفی، امیر محمد، (1384)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در پرتو تحولات منطقه ای، انتشارات وزارت خارجه.
10) رمضانی، روح،الله، (1380)، چارچوبی تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران ترجمه علیرضا طیب، نشر نی.
11) ‌‌عزتی، عزتالله، (1380)، ژئوپلیتیک قرن بیست و یکم. انتشارات سمت.
12) قاسمی، فرهاد، (1384)، اصول روابط بینالملل، نشرمیزان.
13) کریمی پور، یدالله، (1380)، ایران و همسایگان، نشر جهاد دانشگاهی.
14) کمپ، جفری، (1383)، جغرافیای استراتژیک خاورمیانه، ترجمه متین، انتشارات مرکز مطالعات راهبردی
15) مجتهدزاده، پیروز، (1381)، ایدههای ایرانی ودگرگونیهای ژئوپلیتیک، نشرنی.
16) مصفا، نسرین، (1385)، طرح جامع پژوهشی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، نشر وزارت خارجه.
17) مورگنتا، هانس، (1374)، سیاست میان ملتها، ترجمه مشیرزاده، نشردفترمطالعات سیاسی وزارت امور خارجه.
18) نیکسون، ریچارد، (1375)، پیروزی بدون جنگ، انتشارات البرز.
19) هالستی، کی. جی، (1378)، مبانی تحلیل سیاست بینالملل، ترجمه مستقیمی وطارم سری، نشر وزارت امور خارجه.