نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران

2 دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری،دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

کلانشهر تهران به عنوان پایتخت سیاسی- اداری و مرکز فعالیت‌های مهم اقتصادی کشور از منظر  ایمنی و حفاظت شهری ساختاری ناسالم دارد و می توان گفت که بحث ایمنی در تقسیمات شهری آن تاکنون مورد توجه قرار نگرفته است. این در حالی است که سوانح طبیعی متعدد از جمله زلزله این کلانشهر را تهدید می نماید. بنابراین شناخت و پرداختن به چارچوب و الگوی مشخص تقسیمات فضایی شهر جهت مدیریت کارآمد در هنگام بحران در کلانشهر تهران امری ضروری است؛ در این راستا این تحقیق در پی پاسخ به این سؤال اساسی است که چارچوب مناسب منطقه بندی شهر تهران با رویکرد مدیریت بحران چیست؟
برای پاسخ به سؤالات فوق از روش تلفیقی GIS و AHP و روش کیفی استفاده گردید. نتایج مشخص کرد که بخش‌های زیاد اما پراکنده‌ای از کلانشهر تهران در زمره مناطق با آسیب‌پذیری بالا قرار می‌گیرند به طوری که 75/16446 هکتار (23/40 درصد از کل پهنه‌های محاسباتی) از سطح شهر را مناطق با آسیب‌پذیری بالا در بر‌ می‌گیرد. علاوه بر آن نتایج مشخص ساخت که آسیب‌پذیری 25/10004 هکتار معادل 47/24 درصد از کل پهنه شهر تهران در سطح متوسطی قرار دارد. همچنین این نتیجه اساسی به دست آمد که تقسیمات اداری کنونی شهر تهران با وظایف و فعالیت‌هایی که برای کمیته‌های تخصصی سازمان‌ پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران تعریف شده‌اند، همخوانی ندارد. این امر بازنگری در تقسیمات اداری شهر تهران در ارتباط با مدیریت بحران این کلانشهر را ضروری ساخته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Urban Zoning with Emphasis on Crisis Management Approach (Case study: Tehran)

نویسندگان [English]

  • Ali Mohammadpour 1
  • Kheder Faraji Rad 2

1 University of Tehran

2 Tarbiat Modarres University

چکیده [English]

Tehran as a political and economic capital city of Iran has an unsafe structure and the safety issue have not been considered until now. However, Tehran is faced several natural disasters, including earthquikes and it is essential to identifying and addressing the specific framework of urban spatial divisions for the efficient management during crisis in Tehran. This article try to answer therefore, aims to answer this fundamental question that what the appropriate zoning of the Tehran city is, with emphasis on crisis management.
The GIS and AHP combined and qualitative method were used to answer the above question. The results demonstrated that many parts of Tehran are in the areas with high vulnerability (16446.75) hectares.
The results, also showed that (10004.25) hectares of Tehran are among the areas With medium vulnerability. In addition the above results, the article conclude that the administrative divisions of Tehran is not corresponded With the determined activites and tasks of the professional committees of organization of prevention and crisis management of Tehran city, therefore, is necessary to redefine the administrative divisions of Tehran in relation to crisis management.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Zoning
  • crisis management
  • Tehran
- چالوک، غلامرضا (1389) تحلیل وضعیت موجود امنیتی شهر تهران و ارائه راهبرد انتظامی در برابر بحران زلزله با استفاده از تکنیک SWOT، فصلنامه مطالعات مدیریت انتظامی، سال پنجم، شماره چهارم.
- چهارراهی، ذبیح‌الله (1388)، تحلیلی بر تقسیمات کالبدی شهر شیراز بر اساس مدیریت یکپارچه شهری، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران.
- شیعه، اسماعیل(1382)، لزوم تحول مدیریت شهری در ایران، مجله جغرافیا و توسعه، سال دوم، شماره پیاپی 4.
- احمدی، حسن (1376)، نقش شهرسازی در کاهش آسیب‌پذیری شهری، انتشارات مسکن و انقلاب.
- شکیب، حمزه، مقدسی موسوی، علی (1385)، مدیریت بحران در پایتخت، مقالات دومین سمینار ساخت و ساز در پایتخت، دانشگاه تهران.
- بدری، سید علی (1384)، مدیریت بحران (اصول و مبانی)، مؤسسه توسعه روستایی.
- مرکز مطالعات و خدمات تخصصی شهری و روستایی (1385)، مدیریت بحران شهری، از سری متون تخصصی ویژه شهرداران.
- شکویی، حسین (1373)، دیدگاه های نو در جغرافیای شهری، تهران، انتشارات سمت.
- حبیبی، محسن، هورکارد، برنارد (1384) اطلس کلانشهر تهران، شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
- زنگی آبادی، علی، تبریزی، نازنین (1385)، زلزله تهران و ارزیابی فضایی آسیب‌پذیری مناطق شهری، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 56.
- پرهیزکار، اکبر، غفاری‌گیلانده، عطا (۱۳۸۵) سامانه اطلاعات جغرافیایی و تحلیل تصمیم چند معیاری،  انتشارات  سمت
- محمدپور، علی (1391) طراحی الگوی یکپارچه تقسیمات سیاسی– اداری فضای شهری (مورد: شهرتهران)، رساله دوره دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران.
- Bugliarello, G.(2006), Urban sustainability: Dilemmas, challenges and paradigms, Technology in Society 28.
- Forrest, T. R., (1978), Group Emergence in disasters, in disasters: theory and research, Ebi by E. L. Quarantelli, U. S. A. SAGE pub.
- Hill C., Jones G. (1995), Strategic management theory, Houghton Mifflin Company.
- Garatwa, W. and C. Bollin (2002), Disaster Risk Management Working Concept, Deutsche Gesellschaft für technische Zusammenarbeit. Eschborn: GTZ.
- Encyclopedia of Human Geography (2006), Edited by Barney Warf, SAGE Publications.
- Munneke, H. (2005), Dynamics of the urban zoning structure: An empirical investigation of zoning
change, Journal of Urban Economics, 58.
- JICA and CEST (2000) the study on micro zoning of the Great Tehran area, Tehran municipality.
- Cheng, C. H., Yang, K. L., and Hwang, C. L., (1999) Evaluating Attack Helicopters by AHP Based
on Linguistic Variable Weight, European Journal of Operational Research, No. 116.