نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه اصفهان

2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان

چکیده

رشد و توسعة ناموزون شهرها و سیاستهای نادرست شهری در ایران طی چند دهة اخیر، رکود و فرسودگی بافتهای قدیمی، به خصوص بافتهای مسکونی را به دنبال داشته است. این بافت از شهرها به خاطر واقع شدن در مسیر تحولات اقتصادی ـ اجتماعی و بروز توسعه و ناهماهنگیهای شکلی و کاربردی که در پی گسترش فضاهای مجاور حوزههای مسکونی پیش آمده، بیش از پیش تخریب گردیدهاند. همچنین، نفوذ کاربریهای تجاری، انبارها و کارگاههای صنعتی به عمق بافت و تداخل با محدودة مسکونی سبب انزوای واحدهای مسکونی شده است. این روند چنان ابعاد گسترده ای به خود گرفته است که هویّت و حیات مدنی این فضاهای شهری را به عنوان مکانی برای رشد و توسعة انسان زیر سؤال برده است. این در حالی است که بافتهای قدیمی میتوانند بستری لایق و سرزنده برای زندگی شهروندان فراهم آورند. با توجّه به مسایلی که بافتهای مسکونی قدیمی دچار آن هستند، مرمت و بازسازی این بافتها بیش از پیش ضرورت پیدا میکند. برخی از مزایایی که مرمت واحدهای مسکونی قدیمی دارند، عبارت هستند از: کاستن از تعداد متقاضیان مسکن، حفظ هویت گذشتة شهرها، صرفهجویی در مصالح ساختمانی کشور و کمک به اقتصاد کشور و جلوگیری از برهم ریختن ارتباطات اجتماعی ساکنان.
در این مقاله سعی بر این است تا بر ضرورت مرمت محلات و واحدهای مسکونی قدیمی پرداخته شود. روش تحقیق تحلیلی ـ توصیفی است. جهت جمعآوری مطالب و دادههای پژوهش از روشهای کتابخانهای و اینترنتی استفاده شده است. هدف از این پژوهش پرداختن به مسایل موجود در بافتهای مسکونی و قدیمی شهرهای ایران و همچنین تأکید بر ضرورت مرمت و بازسازی این بافت از شهرها است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The necessity of restoration of neighborhoods and old residential units in iran cities

نویسندگان [English]

  • Hamidreza Varesi 1
  • Sadif Eslami Parikhani 2

1 Isfahan University

2 Isfahan University

چکیده [English]

During the last decades, uneven urban growth and development and wrong urban policies have resulted in the depression of urban textures especially residential textures. This urban texture has been devastated more than ever, due to the socio-economic changes and formal and applied inconsistencies which have happened as a consequence of the development of neighboring residential spaces. Moreover, penetration of business land uses, reservoirs and industrial workplaces into the depth of these texture and its overlap with the residential area have resulted in the isolation of residential blocks. This process has gained such diverse dimensions that question civil identity and life in this urban spaces as a place for human growth and development. While, old textures can provide an appropriate and vital context for the life of citizens. Regarding the issues facing old residential textures, restructuring and renovating these textures will gain more importance. Some of the advantages of renovating old residential blocks include: reducing number of housing applicants, preserving previous urban identity, saving building materials, helping the economy and avoiding any disturbance in social communications of the residences.
The present article seeks to focus on the necessity of renovating old neighborhoods and residential blocks. Descriptive-analytic research method is used. Library and on-line references were used to collect necessary data and information. The goal of the present article is to consider issues in old and residential urban textures of Iran and to focus on the necessity of renovating and reconstructing these urban textures.

کلیدواژه‌ها [English]

  • residential blocks
  • residential neighborhood
  • old texture
  • Worn-out texture
  • renovating
1- اژدری تشریق، آیت الله(1383)، اصول و معیارهای بازسازی و بهسازی بافت قدیم: مطالعة موردی محلة جولان همدان، پایان نامة کارشناسی ارشد در رشتة شهرسازی ـ برنامهریزی شهری و منطقهای، استاد راهنما: دکتر مصطفی عباس زادگان، دانشگاه علم وصنعت.
2- پورمحمدی، محمدرضا(1379)، برنامهریزی مسکن، تهران، انتشارات سمت، چاپ اول.
3-  جوادی، اردشیر(1385)، راهکارهای احیای مرکز شهر: نمونة موردی مرکز شهر تبریز، پایان نامة دکتری تخصصی در رشتة جغرافیا و برنامهریزی شهری، استادان راهنما: دکتر کریم حسینزادة دلیر و دکتر میرستار صدر موسوی، دانشگاه تبریز.
4- جهانشاهی، محمدحسین(1382)، تحلیل بافتهای فرسوده و مشکل ساز شهری و راهبردهای آن، فصلنامة جستارهای شهرسازی، شمارة ششم.
5- شعاعی، علی و پوراحمد، احمد(1383)، تحلیلی بر سیاستها و برنامههای بهسازی و نوسازی شهری در برنامههای توسعة کشور، فصلنامة پژوهشهای جغرافیایی، شمارة چهل و هشت.
6- سلطانزاده، حسین(1375)، واحدها و محلههای مسکونی در شهرهای ایران.
7- شیعه، اسمائیل(1384)، با شهر و منطقه در ایران، دانشگاه علم و صنعت ایران، چاپ چهارم.
9- عالمی، رضا(1383)، بافتشناسی جغرافیای محلات قدیمی بیرجند جهت احیا و پیشگیری از فرسودگی، پایاننامة کارشناسی ارشد در رشتة جغرافیا و برنامهریزی شهری.
10- علی زاده، عباس(1384)، تحلیل کالبدی بافت قدیم بوشهر، پایاننامة کارشناسی ارشد در رشتة جغرافیا و برنامهریزی شهری، استادان راهنما: دکتر جمال محمدی و دکتر حمید رضا وارثی، دانشگاه اصفهان.
11- غمسوار خیرالدین، رضا(1377)، رشد درون زای شهری در باززنده سازی فضاهای کهن شهری مجموعة حسن پادشاه در شهر تبریز، پایاننامة کارشناسی ارشد در رشتة شهرسازی، استاد راهنما: دکتر سید محسن حبیبی، دانشگاه تهران.
12- فاتح، غزال(1386)، احیا و ساماندهی مرکز محلة کهن دژ پایین در بافت قدیم سمنان(برگرفته از آدرس www.koomesh.ir).
14- فدایینژاد، سمیّه(1386)، بهسازی، نوسازی و بازسازی در گذر مروری، نشریة هنرهای زیبا، شمارة سی و دو.
15- فلامکی، محمد منصور(1374)، باززنده سازی بناها و شهرهای تاریخی، انتشارات دانشگاه تهران.
16- قربانی، رسول(1384)، تحلیل پراکنش جمعیتی شهر تبریز با استفاده از روش حوزهبندی آماری، نشریة پژوهشهای جغرافیایی، شمارة پنجاه و چهار.
17- محمدزاده، رحمت، جمالی، فیروز و پورمحمدی، محمدرضا(1384)، نقش شهرسازی مدرن در تخلفات ترافیکی پیاده بافت قدیم تبریز، نشریة هنرهای زیبا، شمارة بیست و یک.
19- Bagaeem, Samer ghaleb. (2006), "Housing conditionsin the  old city of Jerusalem: an empirical study" , Habit International, Volum 30, Issue 1.