نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده جغرافیاى دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزى روستایى از دانشگاه تهران

3 استاد دانشکده جغرافیاى دانشگاه تهران

چکیده

دستیابى به توسعه پایدار روستایى مهم‏ترین هدف برنامه ریزان روستایى به شمار مى‏ رود. در این بین آب از دیر باز مهم‏ترین عامل توسعه روستایى در ایران بوده است. آب به عنوان مهم‏ترین و محدود کننده‏ ترین نهاده تولیدى کشاورزى ایران شناخته شده است. با توجه به اینکه آب در کشاورزى منطقه نهاده‏اى مهم و بسیار محدود به شمار مى ‏آید و نیز به دلیل تنگناهاى اقلیمى (خشکسالى‏ هاى پى درپى) و عدم مدیریت آب، استفاده پایدار از آب به یک امر الزامى تبدیل شده است. مسائلى از قبیل فرسایش شدید آبى و خاکى، افت آب‏هاى سطحى و زیر زمینى، مصرف بیش از اندازه آب در بخش کشاورزى، فقدان زیر ساخت‏ هاى مناسب تهدید کننده توسعه پایدار کشاورزى منطقه مورد مطالعه هستند. این در حالى است که اقتصاد منطقه و روستاییان این منطقه به شدت به منابع آبى موجود در منطقه وابسته هستند. در این مقاله با مطالعه ادبیات موضوع به شناخت شاخص‏ هاى پایدارى منابع آبى پرداخته و بر اساس این شاخص ‏ها به تهیه و تکمیل پرسش نامه و تجزیه و تحلیل اطلاعات ؛ و سپس به بررسى و ارزیابى وضعیت پایدار منابع آبى دهستان کوهین پرداخته شده است. بنابراین براى حفظ آینده کشاورزى منطقه، وضعیت آن مورد ارزیابى قرار مى‏ گیرد و محدودیت‏ ها و عوامل ناپایدارى منابع آب شناسایى و در جهت رفع این موانع ضوابط، مقررات و مدیریت صحیح مورد بررسى قرار گرفته و در پایان پیشنهاداتى ارائه مى ‏گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sustainable Agriculture Development (Agriculture and Horticulture) with Emphasis on Water Resource Sustainability, Case study: Kuhin Village

نویسندگان [English]

  • Mojtaba Ghadiri Ma'soum 1
  • Mohammad Mahdi Zia' Nushin 2
  • Mas'oud Mahdavi 3

1 Associate Professor, Faculty of Geography, University of Tehran

2 Master of Geography and Rural Planning, University of Tehran

3 Professor, Faculty of Geography, University of Tehran

چکیده [English]

Achieving sustainable rural development is the most important goal of rural planners. On the other hand, water has been the most important factor in rural development in Iran from distant past. Water is known as the most important and limiting input of agricultural production in Iran. Due to the fact that water is considered as an important and very limited input in agriculture of the region, and due to climate constraints (consecutive droughts) and lack of water management, sustainable use of water has become a necessary requirement. Issues such as severe water and soil erosion, surface and underground water decline, excessive consumption of water in the agricultural sector and lack of appropriate infrastructure threaten the sustainable development of agriculture in the study area. Meanwhile, the region and villagers’ economy are extremely dependent on water resources of the region. In this article, by studying the subject literature, we have studied the indicators of water resources sustainability and based on these indicators, we have prepared and completed a questionnaire and information analysis; then we have studied and evaluated the sustainable status of water resources of Kuhin rural district. Therefore, in order to preserve the future of agriculture in the region, its status is evaluated and the constraints and factors of water resources instability are identified and regulations and proper management in order to eliminate these barriers are addressed. Finally, some suggestions are presented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sustainable Rural Development
  • Water Resource Sustainability Indexes
  • Kuhin Village
1- آ.الیوت جنیفر (178)، مقدمه‏اى بر توسعه پایدار در کشورهاى در حال توسعه، ترجمه عبدالرضا رکن الدین افتخارى و حسین رحیمى، انتشارات مؤسسه توسعه روستایى ایران .
2- آمار نامه استان همدان (1380)؛ سازمان مدیریت و برنامه ریزى استان همدان
3- ازکیا، مصطفى (1379) ؛ توسعه روستایى با تأکید بر جامعه‏شناسى روستایى ایران، نشر کلمه.
4- بدریچ مولدان، سوزان بیلهارز؛ شاخص‏هاى توسعه پایدار، ترجمه نشاط حداد تهرانى، ناصر محرم نژاد، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست، تهران 1381.
5- توان مندى‏ها، تنگناها و راهکارها در بخش کشاورزى، عمران و توسعه روستایى استان همدان (1381) ؛ سازمان جهاد کشاورزى استان همدان، مدیریت طرح و برنامه اداره آمار و برنامه ریزى.
6- خاتون آبادى، سید احمد (1384)؛ جنبه‏هایى از توسعه پایدار (از اندیشه تا کنش)، انتشارات جهاد دانشگاهى واحد صنعتى اصفهان مرکز انتشارات.
7- دشتى، ق (1374) ؛ سیاست قیمت گذارى و تقاضاى آب کشاورزى در ایران، مجموعه مقالات کنفرانس منطقه‏اى مدیریت منابع آب در اصفهان.
8- زیستا، مهندسین مشاور شهرسازى و معمارى (1380) ؛ گزارش هفت جلدى طرح و توسعه و عمران جامع ناحیه کبودرآهنگ.
9- سعیدى، عباس (1377) ؛ توسعه پایدار و ناپایدارى توسعه روستایى، فصلنامه تخصصى بنیاد مسکن انقلاب اسلامى، شماره 34.
10- صلاحى، اصفهانى، گیتى (1385)؛ آب و آبیارى درتوسعه پایدار روستایى ایران مرکزى مورد: محدوده روستایى اخترآباد - حکیم آباد، رساله دوره دکترى تخصصى رشته جغرافیا و برنامه ریزى روستایى دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتى به راهنمایى دکتر عباس سعیدى و محمد حسن ضیا ء توانا.
11- عزیزى، جعفر (1380)؛ پایدارى آب کشاورزى، فصلنامه اقتصاد کشاورزى و توسعه، سال نهم، شماره 36، مرکز مطالعات و برنامه ریزى اقتصاد کشاورزى و توسعه .
12- کرمى، عزت اله (1376)؛ رابطه سازه‏هاى اجتماعى - اقتصادى با دانش فنى و کشاورزى پایدار بین گندمکاران، فصلنامه اقتصاد کشاورزى و توسعه، سال چهارم، شماره 22 مؤسسه پژوهش‏هاى برنامه ریزى و اقتصاد کشاورزى.
13- کوچکى، علیرضا و مهدوى دامغانى، عبدالمجید (1382)؛ جایگاه تنوع اکولوژیکى در توسعه پایدار، انتشارات دانشگاه فردوسى مشهد.
14- گزارش اجمالى اقتصادى، اجتماعى، فرهنگى شهرستان کبودرآهنگ (1383)؛ سازمان مدیریت و برنامه ریزى.
15- مرکز آمار ایران (1375)؛ سرشمارى عمومى نفوس و مسکن، شهرستان کبودرآهنگ.
16- مسلمى، عبدالرضا (1385)؛ توسعه پایدار روستایى با تأکید بر سیستم انسان و محیط، ماهنامه علمى، اجتماعى، اقتصادى جهاد (ترویج کشاورزى و توسعه روستایى)، شماره 270 سال بیست و ششم.
17- مهندسان مشاور DHV (1371)؛ رهنمود هایى براى برنامه ریزى مراکز روستایى، مترجمان سید ابوطالب فنایى و دیگران، مرکز تحقیقات و بررسى مسائل روستایى، وزارت جهاد سازندگى.
18- هاشمى نیا، سید مجید (1383)؛ مدیریت آب در کشاورزى، انتشارات دانشگاه فردوسى مشهد.
19- Brown, Nick. (2000). Towards Sustainable Agriculture, a Pilot set of indicators. Ministry of agriculture fisheries and food. http://www.maff.gov.uk