نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

عضو هیئت علمی گروه جغرافیا، دانشگاه اصفهان

چکیده

استان چهارمحال و بختیاری در دل ارتفاعات پرصلابت زاگرس شمالی بین عرض­ های 31 درجه و 14 دقیقه تا 32 درجه و 47 دقیقه شمالی و طول­ های 49 درجه و 51 دقیقه تا 51 درجه و 34 دقیقه شرقی قرار گرفته است (9ص533)؛ ( به نقشه­ های 1 و 2 رجوع شود.) ارتفاع این استان از سطح دریا بسیار زیاد است به طوری که شهرکرد 2066 متر، پل زمانخان 2000 متر و همگین 2150 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. درجه حرارت در منطقه از شمال به جنوب افزایش می­ یابد اما به طور کل این استان یکی از مناطق سردسیر کشور است به عنوان مثال درجه حرارت سالانه شهرکرد 1/12 درجه سانتی­گراد و متوسط حداقل درجه حرارت در پنج ماه از سال در این شهر زیر صفردرجه سانتی­گراد قرار دارد. (به نمودارهای 1 و 2 رجوع گردد). و متوسط دمای سالانه در ایستگاه عدل بروجن 4/10 درجه و پنج ماه از سال که دارای متوسط حداقل دما است، زیر صفر قرار می­ گیرد. بارندگی در منطقه نسبت به کل کشور زیاد می­ باشد به عنوان مثال میزان باران سالانه در شهرکرد 323 میلیمتر و در بروجن 5/469 میلی متر و در لردگان 530 میلی متر است (به نمودارهای 3 و 4 رجوع شود).
در این مقاله سعی شده اس ضمن شناسایی عوامل آب و هوایی استان چهارمحال و بختیاری و تأثیر آن­ها در طراحی فضاهای مسکونی به سوالات زیر پاسخ داده شود.

· ویژگی­ های اقلیمی استان چیست و از نظر شرایط و دما چه وضعیتی دارد؟
· تأثیر شرایط آب و هوایی در طراحی فضاهای مسکونی چگونه است؟
· میزان نیاز به انرژی سرمایشی و گرمایشی در فصول مختلف سال چه میزان است و تحت چه شرایطی می­ توان نیاز به انرژی را به حداقل رساند؟
· فضاهای مسکونی، خیابان ­ها و کوچه ­ها چگونه سامان­دهی شوند تا در فصل سرد حداکثر انرژی خورشید را دریافت داشته و درفصل گرم از حداقل انرژی خورشید بهره ­مند گردند؟

عنوان مقاله [English]

An Introduction to Bioclimate and Architecture in Chehar Mahal and Bakhtiari Province

نویسندگان [English]

  • Saeed Movahedi
  • Mohammad Mosayyebi

Member of Faculty, Department of Geography, University of Isfahan

چکیده [English]

Chaharmahal and Bakhtiari province is located at the heart of the Zagros Highlands between north latitudes of 31 degrees,14 minutes to 32 degrees, 47 minutes, and between eastern longitudes of 49 degrees,51 minutes to 51 degrees, 34 minutes (Refer to maps 1 and 2). The altitude of the province is very high, so that Shahrekord is 2066 m, Zaman Khan bridge 2000 m and Hamgin 2150 m above the sea level. The temperature in the region increases from north to south, but in general it is one of the coldest parts of the country. For example, the annual temperature in Shahrekord is 12.1 ° C and the average minimum temperature in five months of year in this city is below zero degrees (See Figures 1 and 2). The average annual temperature of Adl Borujin station is 10.4 degrees and the average of the minimum temperature during the five coldest months of year is below zero. The rainfall in the region is high in comarison with the rest of the country; for example, the annual rainfall is 323 mm in Shahrekord, 469.5 mm in Borujen and 530 mm in
Lordegan (see Figures 3 and 4).
In this paper, while identifying the climatic factors of Chaharmahal and Bakhtiari province and their effects on the design of residential spaces, we tried to answer the following questions.

• What are the characteristics of the province’s climate and what is its condition in terms of temperature?
• What is the impact of climatic conditions on residential space design?
• What is the amount of cooling and heating energy required in different seasons, and under which conditions can energy requirements be brought to a minimum?
• How can residential spaces, streets and alleys be arranged to receive maximum solar energy during cold season and the minimum of this energy during warm season?

1- جعفرپور، ابراهیم ﻫ.ش، اقلیم شناسی انتشارات دانشگاه تهران.
2- وات، کنت، 1364 ﻫ.ش، مبانی محیط زیست ترجمه عبدالحسین وهاب زاده انتشارات اترک مشهد.
3- واتسون، دانلد و البزکنت سال 1372 ﻫ.ش، (طراحی اقلیمی اصول نظری و اجرایی کاربرد انرژی در ساختمان)، ترجمه مجید قبادیان و محمد فیض مهدوی، انتشارات دانشگاه تهران.
4- غیور، حسینعلی، سال 1373 ﻫ.ش، تأثیرات اقلیم در معماری فولاد شهر مقالات هشتمین کنگره جغرافیدانان ایران، جلد اول: طبیعی، انتشارات دانشگاه اصفهان.
5- کسمایی، مرتضی، سال 1371 ﻫ.ش، پهنه­بندی اقلیمی ایران، مسکن و محیط­های مسکونی، انتشارات مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن نشریه محیط­های مسکونی، انتشارات مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن نشریه شماره 151.
6- کسمایی، مرتضی، سال 1368 ﻫ.ش، راهنمای طراحی اقلیمی، انتشارات مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن شماره 94.
7- سازمان هواشناسی کشور، سالنامه­های هواشناسی مربوطه به سال­های 1959 تا 1987م.
8- مطالعات جامع احیاء توسعه کشاورزی و منابع طبیعی حوضه آبخیز شمالی کارون، جلد اول، گزارش سنتز، وزارت کشاورزی، معاونت طرح و برنامه.
9- فرجی، عبدالرضا و دبیران گروه­های آموزشی جغرافیایی استان­ها سال 1366 ﻫ.ش، جغرافیایی کامل ایران، شرکت چاپ و نشرایران- تهران.
10- مرکز آمار ایران سال 1371 ﻫ.ش، آمارنامه استان چهارمحال و بختیاری، سال 1370 ﻫ.ش، سازمان برنامه و بودجه استان چهارمحال و بختیاری.
11- مرتضی پور، سال 1371 ﻫ.ش، هیدروکلیماتولوژی حوضه رودخانه جهان بین، پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا، دانشگاه اصفهان.