نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد جغرافیای طبیعی (ژئومورفولوژی)

2 استاد ژئومورفولوژی دانشگاه اصفهان

چکیده

با توجه به اینکه تحولات اقلیم بخصوص تحولات اقلیمی دوران چهارم همواره چهره زمین را دستخوش تغییر کرده است شناسایی و ردیابی آثار این تحولات مقوله‌ای مهم برای ژئومورفولوژیست‌ها محسوب می‌شود. یکی از مهمترین شواهد تغییرات وتحولات اقلیمی دوران چهارم وجود آثار یخچال‌های طبیعی  باقی مانده از این دوره می‌باشد.
 در این مقاله به شناسایی و ردیابی آثار یخچالی در حوضه آبریز رودخانه بوانات پرداخته شده  و ضمن شناسایی و معرفی آثار یخچالی عهد چهارم در این منطقه با روش‌های معمول ژئومورفولوژی به بازسازی شرایط محیطی در سردترین فاز یخچالی پرداخته و رابطه تعادل آب و یخ گذشته منطقه مورد بررسی قرار گرفته است. براین اساس در حوضه مورد مطالعه میزان دمای متوسط سالیانه حدود 6/9 درجه سانتیگراد سردتر از امروز بوده و میزان بارش از 2/1 برابر در ارتفاعات تا 8/1 برابر در مناطق کم ارتفاعتر حوضه بیشتر بوده که این شرایط زمینه را برای فعالیت یخچال‌ها فراهم می‌کرده است. همچنین با توجه به شواهد ژئومرفیک درمنطقه مانند سیرکهای یخچالی1، دره‌های یخچالی2 ودره‌های معلق 3وجود آثار یخچالی در این حوضه به اثبات رسیده است.
نتایج این پژوهش به اثبات آثار یخچالی در حوضه منجر شده که این امر زمینه را برای مطالعات آب وخاک وهمچنین آمایش سرزمین در آینده فراهم می‌کند.

عنوان مقاله [English]

Tracking of the quaternary glaciers in the water basin of the Bayanat River

نویسندگان [English]

  • Samad Abdi 1
  • Mohammd Hossein Ramesht 2

1 Master of Geography (Geomorphology)

2 Professor of Geomorphology of Isfahan University

چکیده [English]

Since climatic changes, especially those of the fourth quaternary period have always changed landforms, identifying and detecting traces of these changes is an important topic for geomorphologists. Natural glacier remains from this period are one of the most important evidences of climatic changes and evolutions.
The present article detects and identifies glacial traces in Buanat basin. While identifying and introducing glacial traces of the fourth quaternary period using the usual geomorphic methods, it reconstructs environmental conditions in the coldest glacial phase and investigates the previous water-ice balance in the area. In this regard, annual average temperature in the area under study was 9.6 °C colder and precipitation in lower altitudes was 1.2 to 1.8 more than today which prepared appropriate conditions for glacier activity. Moreover, geomorphic evidences like glacial cirque, glacial valleys, and hanging valleys in the area prove the presence of glacial traces in the basin.
Findings of the present study proves the presence of glacial traces in the basin and provides the basis for future soil and water studies and land use planning.

کلیدواژه‌ها [English]

  • climatic changes
  • permanent frost line
  • glacial cirque
  • glacial valleys
  • and hanging valleys
1- انتشاری، زهرا، (1382) تحلیل مجازی فرم وفرایند در نقشه‌های توپوگرافی، مجله سپهر، شماره 45.
2- بیاتی خطیبی، مریم، (1376) نقش برفساب در تغییر دامنه‌های شمالی سبلان وقوشه داغ، رشد جغرافیا، شماره55.
3- پدرامی، منوچهر،(1381) سن مطلق کواترنر، مجله دانشگاه علوم، جلد 17، شماره3 و4.
4- جداری عیوضی، جمشید، (1372) ژئومرفولوژیِ ایران، دانشگاه پیام نور
5- دلال اغلی، علی،(1381) پژوهش در سیستم‌های مورفوژنز مؤثر در دامنه‌های شمالی سبلان وشکل‌گیری دشت انباشتی مشکین شهر، دانشگاه تبریز.
6- رامشت، م، ح، (1380) دریاچه‌های دوران چهارم بستر مدنیت در ایران، فصلنامه جغرافیا، شماره 60.
7- رواقی، ف.(1379)، آثار یخچالی در حوضه آبی طرق، دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد.
8- شوشتری،  ن، (1382)، آثار یخچالی سلفچگان، دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد.
9- طالبی، محمدرضا، (1380) آثار یخچالی در زفره اصفهان، دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد.
10- علیجانی، بهلول، کاویانی، محمدرضا،(1371) مبانی آب و هواشناسی، انتشارات سمت،چاپ اول.
11- معتمد، احمد،(1376)، کواترنر (دوران چهارم زمین شناسی)، انتشارات دانشگاه تهران.
12- محمودی، فرج‌اله، (1367)، تحول ناهمواری‌های ایران در کواترنر، مجله پژوهش‌های جغرافیایی دانشگاه تهران، شماره23.
 13-  مغیث، مرضیه، (1379) ردپای آثار یخچالی در دره هنجن، دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد.
14- معصومی، فاطمه، (1384) هیدروژئومورفولوژی حوضه آبی نسان، دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد.
 15- نعمت الهی، ف، (1382) آثار یخساری در دشت نمدان فارس، دانشگاه آزاد اسلامی نحف آباد.
16- Ballantyne,c.k(2002)Ageneral model of paraglacial landscape response.The holocene12-371-376.
17- Ballantyne,c.k(2002) paraglacial geography.Quaternary science periwws. 21, 1935-2017.
18-Ballantyne,c.k(2002) physical geography in the early 21 st centary.external forcing and internal  Response.ceographca  Hafniensia. C11,23-32.
19-Berry ,G.E.1990,universe and Earth sciences,Time warner inc.