نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‏ ریزى شهرى دانشگاه اصفهان

2 کارشناس ارشد جغرافیا

چکیده

تغییرات اجتماعى، اقتصادى دهه‏ هاى اخیر عدم تعادل منطقه ‏اى و تمرکز بیش از حد امکانات در بعضى نقاط و محرومیت دیگر نقاط را در پى داشته است، براى رفع این مشکل ما احتیاج به برنامه‏ ریزى در سطح ناحیه‏ اى و منطقه ‏اى داریم که هدف از آن ارائه الگوى مناسب براى توزیع متعادل خدمات با توجه به جمعیت سکونتگاه ها یا تعادل فضایى در ناحیه است.
روش کار در این پژوهش ترکیبى از روشهاى اسنادى، آمارى، تحلیلى است. در این مقاله با استفاده از دو روش اسپیرمن رنک (Spearman Rank)، موریس و 18 متغیر و شاخص در زمینه‏ هاى اجتماعى، فرهنگى، بهداشتى و... به بررسى و مقایسه سطح توسعه یافتگى روستاهاى بخش مرکزى شهرستان گناباد پرداخته‏ ایم.
یافته‏ هاى این تحقیق نشان مى ‏دهد ارتباط معنادارى بین سطوح جمعیت و سطوح خدمات روستایى (با ضریب همبستگى 73/0) وجود دارد. که این نشانه تعادل نسبى در توزیع خدمات با توجه به جمعیت است. همچنین بین ضریب نهایى توسعه با جمعیت و فاصله از مرکز، همبستگى مستقیمى وجود دارد. با توجه به تحلیل هاى کلى مى‏ توان به این نتیجه رسید که دورى از مرکز شهرستان و محدودیت‏ هاى محیطى در سطح توسعه یافتگى روستاهاى این بخش، دو عامل اصلى هستند، بنابراین براى استفاده‏ ى بهتر ساکنین روستاها از خدمات، باید به بهبود راه هاى روستایى و توزیع خدمات در مراکز دهستان ها پرداخت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Socioeconomic Planning in Iran's Villages (Case Study: Central District of Gonabad County)

نویسندگان [English]

  • Asghar Zarabi 1
  • Yunos Gholami 2

1 Associate Professor of Department of Geography and Urban Planning, University of Isfahan

2 Master of Geography

چکیده [English]

The social and economic changes of recent decades have caused regional imbalances and excessive concentration of facilities in some places and the deprivation of others. To overcome this problem, we need regional and district planning. We aim to provide a suitable model for the balanced distribution of services according to the population of settlements in the area and with consideration of spatial balance.
Methodology in this research is a combination of documentary, statistical and analytical methods. In this paper, using Spearman Rank, Morris and 18 variables and indicators in social, cultural, health, etc. matters, we have studied and compared the level of development of villages in the central part of Gonabad city.
Findings of this research show that there is a significant relationship between population levels and rural services (with a correlation coefficient of 0.73), Which is a sign of a relative balance in the distribution of services with respect to the population. There is also a direct correlation between the final coefficient of development with population and distance from the center. According to the general analyses, it can be concluded that distance from the city center and environmental constraints are two main factors at the level of development of villages in this section, and therefore, in order to provide better utilization of the services of villagers by residents, it is necessary to improve the rural roads and distribution of services in central parts of villages.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Morris Model
  • index
  • Spearman Rank
  • Planning
  • Final Index of Development (D.I)
1- آسایش، حسین(1382)؛ اصول و روشهاى برنامه‏ریزى ناحیه‏اى؛ دانشگاه آزاد اسلامى - واحد شهررى.
2- تابنده، سلطان حسین(1379)؛ تاریخ و جغرافیاى گناباد؛ شرکت چاپ خواجه، تهران.
3- حاتمى نژاد، حسین(1373)؛ ارزیابى مدلهاى کمّى در شبکه شهرى استان خراسان؛ فصلنامه تحقیقات جغرافیا، شماره مسلسل 33، سال نهم، شماره 2،ص 64 تا 91.
4- حسین‏زاده، دلیر، کریم(1380)؛ برنامه‏ریزى ناحیه‏اى؛ انتشارات سمت، تهران.
5- رضوانى، محمدرضا؛ (1383) سنجش و تحلیل سطوح توسعه یافتگى نواحى روستایى شهرستان سنندج با استفاده از GIS؛ مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‏اى، شماره 3، ص 149 تا 163.
6- سرشمارى نفوس و مسکن (1375)؛ نتایج تفصیلى شهرستان گناباد، شماره 126-3، تهران.
7- شاه حسینى، پروانه و رهنمایى، محمدتقى (1383)؛ فرآیند برنامه‏ریزى شهرى ایران، انتشارات و صنعت ایران؛ تهران.
8- مجتبوى، حسین (1375)؛ جغرافیاى تاریخى گناباد، نشرمرندیز.
9- مشهدیزاده دهاقانى ناصر(1378)؛ برنامه‏ریزى شهرى ایران؛ انتشارات علم و صنعت ایران، تهران.
10- مطیعى، حسن، (1382)؛ برنامه‏ریزى روستایى با تأکید بر ایران؛ جهاد دانشگاهى مشهد.
11- معصومى اشکورى، سیدحسن (1376)؛ اصول و مبانى برنامه‏ریزى منطقه‏اى؛ ناشر صومعه‏سرا.
12- هجرتى، محمدحسن (1379)؛ جغرافیا و توسعه روستایى؛ مرکز فرهنگى آبا، تهران.
13- L,Zhao;(2052),Intergrating rank Correlation techniques marketing analysis,Sydney. With GIS for