نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هئیت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس، گروه مرتع و آبخیزداری

چکیده

استفاده اصولى و مدیریت صحیح مناطق خشک و نیمه خشک که وسعت قابل توجهى (31) از خشکى‏ هاى سطح کره زمین را در برمى گیرند، نیاز به برنامه ریزى بر پایه اطلاعات دقیق و به هنگام از اجزاى مختلف اکوسیستم از جمله پوشش گیاهى دارد. توجه به پوشش گیاهى یکى از نیازهاى عمده و مهم در مدیریت و بهره بردارى از مناطق خشک و نیمه خشک مى‏ باشد.
از آنجایى که جمع ‏آورى اطلاعات در سطوح وسیع و در شرایط خشک و بیابانى به روش‏ هاى سنتى و عملیات زمینى وقت‏گیر و هزینه ‏بر مى ‏باشد، لذا بکارگیرى فنون جدید در این گونه مطالعات لازم و ضرورى است. سنجش از دور از جمله فنونى است که در این زمینه از کارآیى بالایى برخوردار است.
گیاهان مناطق خشک و نیمه خشک بدلیل واکنش ‏هایى که در برابر استرس‏ هاى محیطى از خودنشان مى ‏دهند، داراى شاخص برگ (Leaf Area Index) کم و تاج پوشش نسبتا بازى مى‏ باشند، که این امر باعث نمایان شدن خاک زمینه در این مناطق مى‏ گردد. تأثیر زیاد خاک زمینه در انعکاسات طیفى پوشش گیاهى مناطق خشک و نیمه خشک باعث اشتباه در ارزیابى گیاهان این مناطق از طریق سنجش از دور مى ‏شود.
مطالعات زیادى در خصوص معرفى شاخص ‏هاى مناسب گیاهى جهت نمایش تغییرات پوشش گیاهى مناطق خشک و نیمه خشک انجام گرفته است و نتایج تمامى این مطالعات بیانگر این است که بدلیل متغیر بودن خصوصیات پوشش گیاهى و خاک در نواحى مختلف مناطق خشک و نیمه خشک و همچنین اختلاف در داده‏ هاى ماهواره ‏اى مورد استفاده از لحاظ نوع سنجنده، تعداد باند، محدوده طیفى، دقت مکانى و.... نمى ‏توان شاخص خاصى را براى مطالعات پوشش گیاهى تمام مناطق خشک و نیمه خشک معرفى نمود، بلکه براى هر منطقه با توجه به خصوصیات پوشش گیاهى، خاک و نیز نوع داده ماهواره ‏اى مورد استفاده، شاخص و یا شاخص هایى که با مطالعات صحرایى معنى دار باشد، مى ‏توان معرفى نمود.
هدف از این بررسى این است که با توجه به عکس العمل متفاوت گیاهان مناطق خشک و نیمه خشک در برابر استرس هاى محیطى و نیز باز بودن تاج پوشش گیاهى و تأثیر زیاد خاک زمینه در بازتاب طیفى پوشش گیاهى این مناطق، چگونگى انعکاسات طیفى پوشش گیاهى مناطق خشک و نیمه خشک مورد مطالعه قرار گرفته و تکنیک مناسب جهت مطالعه پوشش گیاهى چنین مناطقى معرفى گردد.

عنوان مقاله [English]

Obstacles and Limitations of Remote Sensing Application in Estimating Botanical Parameters in Arid and Semi-Arid Areas

نویسنده [English]

  • Amir Palham Abbasi

Member of Faculty, Azad Islamic University of Bandar Abbas, Department of Range and Watershed

چکیده [English]

The principled use and proper management of arid and semi-arid regions, which cover a significant extent of the Earth’s drylands, require planning based on accurate and timely information on different ecosystem components, including vegetation. Considering vegetation is one of the major and important needs in the management and exploitation of arid and semi-arid regions.
Since it is time consuming and costly to collect information at vast levels in dry and desert conditions by traditional ways and through ground operations, the use of new techniques in these studies is necessary. Remote sensing is one of the most effective techniques in this field.
The arid and semi-arid regions have low Leaf Area Index and fairly open crowns due to reactions to environmental stresses, which makes the surface soil visible in these areas. The high effect of surface soil on spectral reflections of vegetation in arid and semi-arid regions causes mistakes in evaluating plants in these areas through remote sensing.
Many studies have been carried out on introducing suitable plant indices for assessing vegetation changes in arid and semi-arid regions. The results of all these studies indicate that due to variability of vegetation and soil characteristics in different regions of arid and semi-arid regions, as well as differences in utilized satellite data in terms of sensor type, bands number, spectral range, spatial  accuracy, etc. it is not possible to introduce a specific indicator for vegetation studies in all arid and semi-arid regions, but, considering the characteristics of vegetation, soil and the type of used satellite data, indicator or indicators that are meaningful according to studies can be introduced for each region.
The aim of this study is to investigate the spectral reflections of vegetation in arid and semi-arid regions considering different reactions of plants in arid and semi-arid regions against environmental stresses, the openness of crown of vegetation, and the high effect of surface soil on the reflection of the vegetation in these areas, and to introduce a suitable technique for studying the vegetation of such areas.

 
1-Monitoring Arid Lands, http://WWW.GPS. Caltech.edu/~ar.d/remsene /monitoring.html.1998.
2- ارزانى، حسین.«کاربرد تلفیقىGIS و RS براى ارزیابى و مدیریت مناطق خشک و بیابانى، مجموعه مقالات دومین همایش ملى بیابانزایى و روشهاى مختلف بیابان زدایى، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، ص ص 24-13،1375.
3- خوانین زاده، علیرضا و سیدجمال الدین خواجه الدین، «بررسى پوشش گیاهى منطقه نیر-یزد با استفاده از داده ‏هاى TM،» همایش کاربرد سنجش از دور و سامانه‏ هاى اطلاعات جغرافیایى در مطالعات مناطق بیابانى، دانشگاه تهران، اسفند 1379.
4- Gupta,R.K.Plant Processes, Edited by Godall,D.W And R.A.Perry,Arid Land Ecosystems:Structure,Functioning And Management, Cambridge University Press, Vol:1,PP:471-675,1979.
5- پیمانى فرد، بهرام، بررسى پاره‏اى از خصوصیات بوم زیستى مناطق خشک و نیمه خشک، مجموعه مقالات دومین همایش ملى بیان زدایى، و روشهاى مختلف بیابان زدایى، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، ص ص 305-299، 1375.
6- پل کوران، ترجمه رضا حائر، «اصول سنجش از دور،» مرکز سنجش از دور ایران، 1373.
7- Vonder, O, Land Degradation And Desertification, http://cgi.girs.Wagening  enur.n1/cgi/Progects/bcrs/multisensor/report.1/12.html,1998.
8- Thalen,D.C.P,Remote Sensing of Vegetation in (semi) Arid Region, Edited by buiten,J. and P.W.Clevers, Land Observation by Remote Sensing, teory And Application, Gordan and Breach Science publisher, Amesterdam, PP:433-448,1993.
9- محمدى، علیرضا. تعیین بهترین شاخص براى نشان دادن تراکم پوشش گیاهى در منطقه نمرود فیروزکوه با استفاده از کاربرد سنجش از دور و GIS، همایش سنجش از دور و سامانه‏ هاى اطلاعات جغرافیایى در مناطق بیابانى، دانشگاه تهران، 1379.