نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس ارشد اقلیم‏ شناسى

چکیده

بلایاى طبیعى که بخشى از طبیعت محیط زیست ما انسان‏ها را تشکیل مى‏دهد، با چنان شدتى حادث مى‏شود که تلفات و خسارات فراوانى را به همراه دارد. وضعیت عادى زندگى روزمره انسانها و ساختارهاى اجتماعى و زیربنایى منطقه ناگهان گسیخته شده و مردم دچار رنج و درماندگى مى‏شوند. در نتیجه، جامعه آسیب‏دیده را به غذا، پوشاک، سرپناه، مراقبت‏هاى پزشکى و بهداشتى و محافظت در مقابل عوامل و شرایط نامساعد محیط محتاج مى‏گرداند (عابدى، قدرت‏اله؛ 1377 ؛ ص 53). بلایاى طبیعى ایران به سه بخش تقسیم مى‏شود:
الف - بلایاى اقلیمى مانند سیل - خشکسالى - توفان - بهمن - سرمازدگى - کولاک برف - یخبندان - رعد و برق - گرما و سرماى شدید - آتش‏سوزى جنگل‏ها (گیلان، مازندران، گلستان) - توفان شن.
ب - خطرات ناشى از بعضى فرایندهاى زمین‏شناسى و زمین‏ساختى (زلزله، رانش زمین، واریزه، جریان گلى).
ج - خطرات زیست محیطى عبارت از کویرزایى، بیابانزایى، تخریب محیط زیست.
طبق تقسیم ‏بندى اقلیمى دانشمندان، کشور ما جزء اقلیم خشک و نیمه‏ خشک جهان مى‏ باشد. از ویژگى‏ هاى این نوع اقلیم توزیع ناهماهنگ زمانى و مکانى بارندگى است که سالى با کمى ریزش ‏هاى جوى یا به عبارت دیگر با خشکسالى و زمانى با افزایش غیرعادى و بى‏ موقع آن مواجه مى ‏باشد و در نتیجه با طغیان رودخانه‏ هاى فصلى و دایمى و جارى شدن سیل، آسیب‏ هاى فراوانى به زمین‏ هاى کشاورزى و تأسیسات شهرى و روستایى وارد مى‏ کند. در مناطق ساحلى خزر خطر نفوذ آب دریا و عمل امواج یکى دیگر از بلایاى طبیعى است که باعث خساراتى در شمال کشور مى‏ شود (کمیته ملى کاهش اثرات بلایاى طبیعى؛ 1377 ؛ ص 4). سیل در استان گیلان یک تهدید بزرگ چه از نظر جانى و چه از نقطه ‏نظر اقتصادى محسوب مى ‏شود و تمام زیرساخت هاى اقتصادى و ارتباطى شامل سدها، کانال‏ هاى آبیارى، جاده ‏ها، پل ها و سایر سرمایه‏ گذاری ها در بخش ‏هاى کشاورزى و غیرکشاورزى را در معرض تهدید و تخریب قرار داده است. در این راستا اهداف این مقاله شناسایى علل بروز سیل و اثرات انکارناپذیر آن در منطقه مى ‏باشد.

عنوان مقاله [English]

Study of Occurrence of Flood and its Effects in Gilan

نویسنده [English]

  • Fatemeh Ashuri

Master of Climatology

چکیده [English]

The natural disasters that form part of the nature of our environment usually occur so severely that they usually cause many casualties and losses. The ordinary conditions of everyday life of human beings and the social structures and infrastructure of the region suddenly become disrupted and people suffer and are left in distress. As a result, the affected community is at once in serious need of food, clothing, shelter, medical and health care, and protection against adverse environmental factors (Abedi, Ghodratollah, 1998; p. 53). The natural disasters of Iran fall into three categories:
A - Climatic disasters like flood - drought - storm - avalanches – extremely cold weather – snowstorm - frost - thunderstorms - severe heat and cold - forest fires (Gilan, Mazandaran, Golestan) - sand storm.
B. Dangers from some geological and tectonic processes (earthquake, landslide, debris flow, mud flow).
C - Environmental hazards including extension of salt pans, desertification, environmental degradation.
According to the scientists’ climatic division, our country is part of the arid and semi-arid climate of the world. One of the characteristics of this type of climate is the imbalanced distribution of precipitation in time and space, so that in one year it suffers from low degree of precipitation, or, in other words, from drought, and in another year it is struck by abnormal and untimely increase of precipitation, and as a result the overflow of seasonal and permanent rivers and consequently formation of flooding, causing extensive damage to agricultural land and urban and rural facilities. In coastal areas of the Caspian Sea, the risk of sea water penetration and the operation of waves are among other natural disasters causing damage to the north of the country (National Committee for Natural Disaster Mitigation; 1998; p. 4). The flood in Gilan province is a major threat from both life loss and economic point of view, and all economic and communication infrastructures including dams, irrigation canals, roads, bridges and other investments in agricultural and non-agricultural sections have been exposed to threat and destruction. In this regard, the objectives of this paper are to identify the causes of flood and its undeniable effects in the region.

1- خالدى، شهریار؛ 1380؛ بلایاى طبیعى؛ انتشارات دانشگاه شهید بهشتى؛ صص 202، 24، 23.
2- رمضانى، بهمن و على عبدالهى؛ 1381؛ بررسى بارش - رواناب در حوضه آبریز شهرک ماسوله؛ مجله سپهر؛ شماره 41؛ دوره یازدهم؛ ص 50.
3- ستاد حوادث غیرمترقبه حوزه معاونت امور عمرانى استان گیلان؛ 1380؛ گزارش و نگرشى بر سیل شهریور و مهر استان گیلان؛ صص 5-1.
4- عابدى، قدرت‏اله؛ 1377؛ آسیب‏پذیرى ناشى از بلایاى طبیعى استان کرمان؛ مجله سپهر؛ شماره 28؛ صص 54-53.
5- علیجانى، بهلول و قاسم عزیزى و پرویز رضایى؛ 1383؛ بررسى اثر الگوهاى سینوپتیک در تغییرات زمانى سیلاب‏هاى جنوبى دریاى خزر - مطالعه موردى؛ فصلنامه جغرافیایى سرزمین؛ انتشارات دانشگاه آزاد اسلامى - واحد علوم و تحقیقات؛ شماره 1؛ سال اول؛ ص2.
6- غیور، حسنعلى؛ 1375؛ سیل و مناطق سیل‏خیز در ایران؛ فصلنامه تحقیقات جغرافیایى؛ شماره 1؛ سال یازدهم؛ صص 109، 108، 102.
7- کمیته ملى کاهش اثرات بلایاى طبیعى؛ 1377؛ گزارش ملى جمهورى اسلامى ایران در مورد حوادث طبیعى؛ ص 4.
8- مرادى، حمیدرضا؛ 1380؛ بررسى سینوپتیک سیلاب 21 آبان ماه سال 1357 در نواحى مرکزى استان مازندران؛ مجله رشد جغرافیا؛ شماره 57؛ سال شانزدهم؛ ص 33.
9-وزارت‏جهادسازندگى‏استان‏گیلان؛1379؛گزارش‏خسارات‏سیل‏شهرلوشان؛ص1.