هادی غفوریان؛ سیدحسین ثنایی نژاد؛ مهدی جباری نوقابی
چکیده
ارزیابی و واسنجی داده‌های سنجش از دور به عنوان منبع جدید برآورد بهتر و دقیق تر بارش در مناطق مختلف امری ضروری است. بر همین اساس در پژوهش حاضر، داده های ماهانه بارش 15 ایستگاه سینوپتیک در 5 اقلیم ایران (خشک، نیمه خشک، مدیترانه ای، مرطوب و بسیارمرطوب) به عنوان مبنا در دوره زمانی 20 ساله 1998 تا 2017 انتخاب ...
بیشتر
ارزیابی و واسنجی داده‌های سنجش از دور به عنوان منبع جدید برآورد بهتر و دقیق تر بارش در مناطق مختلف امری ضروری است. بر همین اساس در پژوهش حاضر، داده های ماهانه بارش 15 ایستگاه سینوپتیک در 5 اقلیم ایران (خشک، نیمه خشک، مدیترانه ای، مرطوب و بسیارمرطوب) به عنوان مبنا در دوره زمانی 20 ساله 1998 تا 2017 انتخاب گردید. داده‌های بارش ماهانه ماهواره ای (TMPA(3B43_V7 مورد ارزیابی قرار گرفته و با کمک مدل حاصل ضربی واسنجی شدند. ارزیابی نتایج با کمک شاخص های R2،MBE،MAE وRSME انجام پذیرفت. بر اساس نتایج مقادیر تصحیح نشده، شاخص R2از 0.6 برای ایستگاه آبعلی تا 0.89 برای ایستگاه کوهرنگ متغیر بود. در مناطق خشک داده های ماهواره ای بیش برآورد و در مناطق مرطوب کم برآورد داشتند. پس از اعمال تبدیل لگاریتمی و مدل حاصل ضربی بر داده‌ها، پارامتر ماهانه C جهت تصحیح داده های ماهواره ای برای اقلیم های مختلف به دست آمد. پس از تصحیح، شاخص های ارزیابی به ویژه در معیار MBE کاهش قابل ملاحظه ای یافت. به طوری که مقادیر این خطا در پیکسل های متناظر ایستگاه های بم، شهرضا، بجنورد و اراک ( با اقلیم های خشک و نیمه خشک ) به ترتیب به 0.3- ، 0.6، 0.3- و 0.5- میلی متر کاهش یافت و در ایستگاه نیشابور به صفر رسید. درصد کاهش انحراف خطا در اقلیم های خشک، نیمه‌خشک، مدیترانه‌ای، مرطوب و خیلی مرطوب به ترتیب 88.7، 95.3، 68.4، 38.4 و 63.9 درصد به دست آمد. بر اساس نتایج، مدل تصحیح به ویژه در مناطق خشک قابلیت استفاده را دارد.
فرشاد پژوه؛ فرزانه جعفری
چکیده
هدف از انجام این تحقیق، تحلیل همدیدی و ترمودینامیکی روزهای اوج بارش سیل‌آسا در 5 و 11 فروردین 1398 به ترتیب در جنوب غرب و غرب ایران است. بدین منظور با استفاده از روش محیطی به گردشی ابتدا داده‌های بارش ایستگاه زمینی بررسی شد و سپس با استفاده از داده‌های جو بالا و ترسیم نقشه‌های مربوطه، وضعیت همدید سامانه های بارشی مورد تحلیل قرار گرفت. ...
بیشتر
هدف از انجام این تحقیق، تحلیل همدیدی و ترمودینامیکی روزهای اوج بارش سیل‌آسا در 5 و 11 فروردین 1398 به ترتیب در جنوب غرب و غرب ایران است. بدین منظور با استفاده از روش محیطی به گردشی ابتدا داده‌های بارش ایستگاه زمینی بررسی شد و سپس با استفاده از داده‌های جو بالا و ترسیم نقشه‌های مربوطه، وضعیت همدید سامانه های بارشی مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که در روزهای اوج بارش بیشتر کشور به جزء جنوب شرق، بارندگی را تجربه کرده‌اند. بیشینه بارش در روزهای 5 و 11 فروردین به ترتیب در جنوب غرب و غرب کشور روی‌داده است؛ که بیشتر ایستگاه‌ها در این مناطق بارش بیش از 100 میلیمتر را به ثبت رسانده‌اند. واکاوی نقشه‌های همدیدی نشان داد که در تراز دریا گسترش کم‌فشارهای چندگانه عربستان، سودان و مدیترانه در تقابل با نفوذ پرفشار سرد اروپا و تبت با ایجاد شیو فشاری قوی موجب شکل‌گیری شرایط جبهه‌ای و ناپایدار در منطقه موردمطالعه شده‌اند. در ترازهای میانی جو نیز قرارگیری نیمه غربی و جنوب غرب کشور در نیمه شرقی و جلوی ناوه با واگرایی و صعود شدید هوای گرم و مرطوب جنوبی و رخداد بارش‌های فراگیر و شدید را موجب شده‌اند. تحلیل نقشه‌های وزش رطوبتی نیز نشان داد که در ترازهای 1000 و 850 هکتوپاسکال دریای عرب و خلیج فارس توسط گردش واچرخندی عربستان و چرخندی شرق مدیترانه و در ترازهای 700 و 500 هکتوپاسکال دریای سرخ، خلیج فارس و منبع فرامنطقه ای نواحی مرکزی اقیانوس اطلس توسط گردش چرخندی ناوه شرق مدیترانه و غرب آفریقا بیشترین نقش را در تأمین رطوبت بارش های فراگیر و شدید کشور و منطقه مورد مطالعه داشته اند.
مصطفی کرمپور؛ زهرا زارعی چقابلکی؛ منصور حلیمی؛ مصطفی نوروزی میرزا
چکیده
در این پژوهش، روند نوسان‌های زمانی عنصر بارش در طیف‌های ارتفاعی سراسر ایران‌زمین موردبررسیقرارگرفت. بدینمنظورازداده‌های122 ایستگاههواشناسیکشوردردوره (2012-1992) استفاده شده است. ابتدا تمام این 122 ایستگاه در طیف‌های ارتفاعی کمتر از 500 متر، 500 تا 1000، 1000 تا 1500 و بیش از 1500 متر تقسیم شدندو در ادامهبابه کارگیریآزمونغیرپارامتریمن-کندال،وجود ...
بیشتر
در این پژوهش، روند نوسان‌های زمانی عنصر بارش در طیف‌های ارتفاعی سراسر ایران‌زمین موردبررسیقرارگرفت. بدینمنظورازداده‌های122 ایستگاههواشناسیکشوردردوره (2012-1992) استفاده شده است. ابتدا تمام این 122 ایستگاه در طیف‌های ارتفاعی کمتر از 500 متر، 500 تا 1000، 1000 تا 1500 و بیش از 1500 متر تقسیم شدندو در ادامهبابه کارگیریآزمونغیرپارامتریمن-کندال،وجود روندمعنی‌داربرایسری‌هایزمانیماهانه وسالانه درسطوحمعنی‌داری95 و99 درصدموردارزیابیقرارگرفت. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده در این پژوهش در ارتفاعات زیر 500 متر بیشترین کاهش بارش در ماه مارس مشاهده‌شده است و در مقیاس سالانه همه ایستگاه‌ها دارای روند منفی می‌باشند. در ارتفاعات 500 تا 1000 متر بیشترین کاهش بارش در ماه‌های مارس، می و اکتبر مشاهده شده است و در مقیاس سالانه همه ایستگاه‌ها دارای روند منفی بارندگی می‌باشند. در ارتفاعات 1000 تا 1500 متر بیشترین کاهش بارش در ماه فوریه و ژوئن مشاهده شده است و در مقیاس سالانه همه ایستگاه‌ها دارای روند منفی بارندگی می‌باشند که این روند منفی در ایستگاه‌های مراغه، ارومیه، مهاباد، ماکو و بیرجند منفی معنی‌دار است. علاوه بر این نتایج نشان داد که در ارتفاعات بیش از 1500 متر تقریباً روند بارش در مقیاس ماهانه و سالانه در ایستگاه‌های بیشتری ثابت بوده و روند بارش در طیف ارتفاعی زیر 1000 متر نسبت به طیف ارتفاعی بیش از 1000 متر، تعداد ایستگاه بیشتری دارای روند منفی معنی‌دار هستند که این نشان‌دهنده این است که تغییرات بیشتر بارش در این طیف ارتفاعی می‌باشد. در نهایت با توجه به روند منفی بارش در تمام ایستگاه، می‌توان گفت که در منطقه تغییر اقلیم رخ‌داده است.
مهسا پلرودی مقدم؛ سعید حمزه؛ مجید وظیفه دوست
چکیده
امروزه با توجه به کاهش منابع آب و بحران آبی موجود توجه به مدیریت صحیح یکپارچه منابع آب بخصوص در مناطق مرزی امری مهم و ضروری می‌باشد. یکی از اقدامات اساسی در این زمینه آگاهی از میزان بارش و رواناب و روند تغییرات آن در محدوده حوضه‌های آبریز است. اما عدم دسترسی به داده‌های میدانی کافی در حوضه‌های مرزی این امر را با مشکل اساسی روبه رو ...
بیشتر
امروزه با توجه به کاهش منابع آب و بحران آبی موجود توجه به مدیریت صحیح یکپارچه منابع آب بخصوص در مناطق مرزی امری مهم و ضروری می‌باشد. یکی از اقدامات اساسی در این زمینه آگاهی از میزان بارش و رواناب و روند تغییرات آن در محدوده حوضه‌های آبریز است. اما عدم دسترسی به داده‌های میدانی کافی در حوضه‌های مرزی این امر را با مشکل اساسی روبه رو می‌سازد. جهت فایق آمدن به این مشکل می‌توان از داده‌های سنجش از دور و مدل‌های جهانی استفاده نمود. هدف از انجام این تحقیق، بررسی روند تغییرات بارش-رواناب در حوضه‌ی سد دوستی با استفاده از مدل جهانی سطح زمین (GLDAS) می‌باشد. بدین منظور از داده‌های جهانی سطح زمین در 7 پیکسل 5/1 در 5/1 درجه‌ای بین عرض‌های جغرافیایی 5/36-35 شمالی و طول‌های جغرافیایی67-5/59 غربی استفاده شد. نوع تغییرات و روند داده‌های مدل از طریق شبیه‌سازی، ضریب همبستگی پیرسون، آزمون‌های من-کندال و من-کندال دنباله‌ای در طی 10 سال از سال 2004 تا 2013 به صورت فصلی و سالانه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده از تحلیل داده‌ها نشان داد که در شرق و جنوب شرقی حوضه‌ی مورد مطالعه همبستگی بین بارش و رواناب ضعیف‌تر از سایر نقاط است همچنین در سطح اطمینان 95% برای داده‌های سالانه برای بارش تنها در پیکسل 7 و برای رواناب در پیکسل‌های 6 و 7 روند منفی هستند. در ارتباط با داده‌های فصلی، بارش تنها در فصل بهار در دو پیکسل 5 و 7 و رواناب در پیکسل 7 در فصل‌های زمستان و تابستان روند منفی تشخیص داده شد. نتایج این مدل نشان می‌دهد که مدل GLDAS جهت مطالعه بارش-رواناب در نقاطی که دسترسی به داده‌های زمینی دشوار است، می‌تواند بسیار کاربردی و مفید باشد زیرا امکان بررسی مناطق وسیع با هزینه‌ی کم را دارد.
محمود داودی؛ ناصر بای؛ امید ابراهیمی
دوره 22، شماره 88 ، بهمن 1392، ، صفحه 100-105
چکیده
روش‌های طبقه‌بندی اقلیمی سنتی بسیار متنوعند. این روش‌ها با وجود داشتن اهمیت از لحاظ تاریخی و از جنبه مقایسه‌ای، دارای نقاط ضعف می‌باشند، که از کارایی جامع و بهتر این سیستم‌ها می‌کاهد. شناخت پتانسیل‌های طبیعی بعنوان بستر فعالیت‌های انسانی، پایه و اساس غالب برنامه‌ریزی‌های محیطی و آمایش سرزمین را تشکیل می‌دهد. اجرای توسعه پایدار ...
بیشتر
روش‌های طبقه‌بندی اقلیمی سنتی بسیار متنوعند. این روش‌ها با وجود داشتن اهمیت از لحاظ تاریخی و از جنبه مقایسه‌ای، دارای نقاط ضعف می‌باشند، که از کارایی جامع و بهتر این سیستم‌ها می‌کاهد. شناخت پتانسیل‌های طبیعی بعنوان بستر فعالیت‌های انسانی، پایه و اساس غالب برنامه‌ریزی‌های محیطی و آمایش سرزمین را تشکیل می‌دهد. اجرای توسعه پایدار مناطق نیازمند برنامه‌ریزی دقیق بر اساس استعدادها و محدودیت‌های منابع است و اقلیم هر منطقه از مهمترین عوامل تعیین کننده توان توسعه محل می‌باشد. در ایران که دارای تنوع توپوگرافی و گسترش جغرافیایی چشمگیری است، ارائه یک طبقه‌بندی کاملاً منطقی و منطبق با واقعیت‌های طبیعی کاری بس دشوار است. استان مازندران نیز دارای ناهمواری‌های زیادی می‌باشد و طبقه‌بندی اقلیمی آن به راحتی انجام پذیر نیست. هدف از انجام این پژوهش تعیین اقلیم استان مازندران بر اساس روش لیتین اسکی می‌باشد و سعی شده است که از چند روش برای طبقه‌بندی اقلیمی این استان استفاده شود ولی در نهایت تأکید بر روی روش لیتین اسکی بوده و به تشریح آن پرداخته شده است. در روش لیتین اسکی سه عنصر اولیه دما، بارش و ضریب بری استفاده می‌شود. این روش برای جامعیت طبقه‌بندی در ادامه از شاخص‌های کمکی استفاده می‌کند که شامل 3 شاخص انطباق، تداوم فصل خشک و وضعیت تابش خورشید، می‌باشد. برای انجام این کار از داده‌های 10 ایستگاه سینوپتیک و کلیماتولوژی استان مازندران طی سال‌های آماری 2005-1984، در محیط SPSS استفاده شده است. در نهایت اقلیم ایستگاه‌های استان مازندران تعیین شده که در جدول 4 قابل مشاهده است.
منوچهر فرج زاده؛ علی عزیزی؛ حسین سلیمانی
دوره 22، شماره 87 ، آبان 1392، ، صفحه 2-13
چکیده
تأثیر مستقیم بارش در زندگی انسان‌ها و نقش آن در توسعة کشورها سبب توسعة روش‌ها و الگوریتم‌های برآورد بارش در میان متخصصان گردیده است. تاچند دهه قبل برای پیش‌بینی بارش از روش‌های سنّتی استفاده می‌شد، تا اینکه ظهور ماهواره‌های هواشناسی باعث انقلابی در این زمینه گردید. با توجه به اینکه در کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران توزیع ...
بیشتر
تأثیر مستقیم بارش در زندگی انسان‌ها و نقش آن در توسعة کشورها سبب توسعة روش‌ها و الگوریتم‌های برآورد بارش در میان متخصصان گردیده است. تاچند دهه قبل برای پیش‌بینی بارش از روش‌های سنّتی استفاده می‌شد، تا اینکه ظهور ماهواره‌های هواشناسی باعث انقلابی در این زمینه گردید. با توجه به اینکه در کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران توزیع ایستگاه‌های هواشناسی و دستگاه‌های باران‌سنج بسیار پراکنده بوده و از طرف مقابل تصاویر سنجنده‌هایی مانند MODIS و AVHRR به صورت رایگان قابل دریافت هستند، فرصت مناسبی برای جبران کمبودها در این زمینه است. با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، امکان برآورد حجم بخار آب قابل بارش با کمک باندهای جذبی بخار آب و باندهای حرارتی در هر زمان و مکان و در هر مقیاسی ممکن است. برای برآورد بارش از تصاویر ماهواره‌ای از الگوریتم‌هایی استفاده می‌شود که با توجه به طول موج مورد استفاده توسط سنجنده‌ها به سه دسته مادون قرمز و مرئی، میکروموج و ترکیبی از دو روش قبلی تقسیم‌بندی می‌گردند. روش‌های مبتنی بر مادون قرمز و مرئی دارای قدرت تفکیک زمانی و مکانی خوبی بوده در حالی که با استفاده از تکنیک‌های میکروموج بارش به صورت مستقیم مورد اندازه‌گیری قرار می‌گیرد، با این حال تکنیک‌های مذکور دارای ضعف‌های زیادی بخصوص در مدارهای پایین کره زمین هستند. تکنیک‌های ترکیبی برای جبران ضعف‌های مربوط به هر دو بخش مورد استفاده قرار می‌گیرد. با توجه به اینکه تصاویر میکروموج در ایران قابلیت دریافت ندارد، بنابراین از دو روش میکروموج و روش‌های ترکیبی نمی‌توان استفاده کرد. به این دلیل در مطالعه حاضر الگوریتم‌های مبتنی بر طول موج‌های مرئی و مادون قرمز بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.
فاطمه زابل عباسی؛ مرتضی اثمری سعدآباد
دوره 21، شماره 83 ، آبان 1391، ، صفحه 70-72
چکیده
عناصر بارش و دما را می توان از مهمترین عناصر اقلیمی هر منطقه دانست. وقوع پدیده هایی از قبیل افزایش یا کاهش ناگهانی دما، بارندگی و غیره یک یا چند سال را می توان دلیلی بر تغییر اقلیم آن منطقه دانست. این تحقیق با استفاده از روش‌های معمول سری‌های زمانی به بررسی تغییرات دما و بارندگی در مقاطع زمانی سالانه و فصلی در ایستگاه سینوپتیک بندرلنگه ...
بیشتر
عناصر بارش و دما را می توان از مهمترین عناصر اقلیمی هر منطقه دانست. وقوع پدیده هایی از قبیل افزایش یا کاهش ناگهانی دما، بارندگی و غیره یک یا چند سال را می توان دلیلی بر تغییر اقلیم آن منطقه دانست. این تحقیق با استفاده از روش‌های معمول سری‌های زمانی به بررسی تغییرات دما و بارندگی در مقاطع زمانی سالانه و فصلی در ایستگاه سینوپتیک بندرلنگه طی دوره آماری (2000-1966) می پردازد. تحلیل های بارش نشان داده که میانگین بارش بندرلنگه در دوره آماری مورد مطالعه 7/154 میلیمتر است. انحراف معیارو ضریب تغییرات بارش نیز در این دوره به ترتیب 7/96 میلیمتر و 63 درصد بوده است. روند تغییرات بارندگی فصلی طی دوره آماری مورد مطالعه نشان می دهد که بارندگی فصل بهار و تابستان از روند کاهشی برخوردار بوده و در پاییز و زمستان این روند سیرصعودی داشته است. توزیع بارش فصلی بندرلنگه در طی دوره فوق از بهار تا تابستان به ترتیب 7، 2، 21، 70 درصد از بارش سالانه است. جهت تعیین دوره های حرارتی، ابتدا بین دماهای سالانه، نوسانات دوره های کاهش و افزایش دما مشخص و میزان تغییرات در هر دوره حرارتی محاسبه گردیده است. نوسان دمای فصول تابستان و پاییز شدیدتر بوده و در فصول زمستان و بهار این نوسانات از نظم بیشتری برخوردار است. همچنین دوره 70- 1966 به عنوان خشک‌ترین دوره 5 ساله در طی سال‌های مورد مطالعه معرفی گردیده است.
مجید منتظری
دوره 20، شماره 80 ، بهمن 1390، ، صفحه 23-28
چکیده
برای ارزیابی روند خشکسالی های اقلیمی در 23 زیرحوضه آبی دریای خزر، داده های بارش ماهانه را با روش میانیابی به داده های پهنه ای تبدیل نموده سپس بر حسب مختصات حوضه‌ها، بارش ماهانه هر حوضه تفکیک گردید. از روش شاخص بارش استاندارد (SPI) برای ارزیابی خشکسالی های اقلیمی استفاده نموده و این شاخص بصورت ماهانه برای هر یک از حوضه‌ها محاسبه ...
بیشتر
برای ارزیابی روند خشکسالی های اقلیمی در 23 زیرحوضه آبی دریای خزر، داده های بارش ماهانه را با روش میانیابی به داده های پهنه ای تبدیل نموده سپس بر حسب مختصات حوضه‌ها، بارش ماهانه هر حوضه تفکیک گردید. از روش شاخص بارش استاندارد (SPI) برای ارزیابی خشکسالی های اقلیمی استفاده نموده و این شاخص بصورت ماهانه برای هر یک از حوضه‌ها محاسبه گردید. بر اساس آزمون پارامتری رگرسیون خطی بارش 23 زیر حوضه دریای خزر ماه‌های ژانویه، می و دسامبر در سطح اطمینان 95% روند معناداری نشان نمی دهند. 5 زیر حوضه در ماه‌های فوریه و ژوئیه روند مثبت و 11 زیر حوضه عمدتاً در ماه‌های مارس و سپتامبر روند منفی نشان می دهند. با اعمال آزمون ناپارامتری مان - کندال برروی ماتریس شاخص SPI 23 زیر حوضه دریای خزر مشخص شد که در ماه می هیچ حوضه ای روند معناداری نشان نمی دهد. بالاترین روند در 6 زیرحوضه در ماه های ژوئیه و اگوست بوده است.
