علیرضا شیخ الاسلامی؛ معصوم دوستی؛ مریم بیرانوندزاده؛ ابراهیم رستم گورانی
دوره 22، 86-1 ، مرداد 1392، صفحه 2-6
چکیده
سازمان فضایی سکونتگاه‌های کشور ما به دلایل مختلف و از جمله انقلاب صنعتی، وابستگی اقتصادی– اجتماعی، فرهنگی، سیاسی ، مدرنیسم، الگوی غیراصولی از مدل‌های غربی و ... دستخوش تحولات پیچیده و شگرفی گردیده تا جایی که در طول چند دهه، از حالتی سنتی با قانونمندی‌های خاص به فضایی قطبی، چندگانه، نامتعادل، غیرکارا، ناهمگون و عقب‌مانده تبدیل ...
بیشتر
سازمان فضایی سکونتگاه‌های کشور ما به دلایل مختلف و از جمله انقلاب صنعتی، وابستگی اقتصادی– اجتماعی، فرهنگی، سیاسی ، مدرنیسم، الگوی غیراصولی از مدل‌های غربی و ... دستخوش تحولات پیچیده و شگرفی گردیده تا جایی که در طول چند دهه، از حالتی سنتی با قانونمندی‌های خاص به فضایی قطبی، چندگانه، نامتعادل، غیرکارا، ناهمگون و عقب‌مانده تبدیل شده است. این تحقیق با هدف تحلیل سازمان فضایی استان خراسان شمالی انجام گرفته و با بهره‌گیری از مدل‌های ضریب آنتروپی، حد اختلاف طبقهای، نخست شهری و الگوی آرتور اسمایلز به بررسی و تحلیل عملکردی نظام شهری استان خراسان شمالی طی دهه اخیر پرداخته است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که شبکه شهری استان نسبتاً منظم بوده، دلیل این امر نیز حاکمیت شهرهای میانی و کوچک در استان است.
سمانه مسیبی
دوره 22، 86-1 ، مرداد 1392، صفحه 7-11
چکیده
ویژگی اصلی اکوسیستم‌های رودخانه‌ای پویایی، پیوستگی و نظام‌مند بودن آن از سرچشمه تا مصب میباشد. این نظام یکپارچه رودخانه را به نظامی متنوع، پیچیده و منحصر به فرد تبدیل می‌کند. اکوسیستم‌های حیاتی رودخانه تعادل پویایی از متغیرهای ماده، انرژی، فضا، زمان و تنوع را متناسب با ویژگی‌های محیط طبیعی خود ایجاد می‌کند. استخراج مواد آبرفتی ...
بیشتر
ویژگی اصلی اکوسیستم‌های رودخانه‌ای پویایی، پیوستگی و نظام‌مند بودن آن از سرچشمه تا مصب میباشد. این نظام یکپارچه رودخانه را به نظامی متنوع، پیچیده و منحصر به فرد تبدیل می‌کند. اکوسیستم‌های حیاتی رودخانه تعادل پویایی از متغیرهای ماده، انرژی، فضا، زمان و تنوع را متناسب با ویژگی‌های محیط طبیعی خود ایجاد می‌کند. استخراج مواد آبرفتی از بستر رودخانه، بیش از حد تجدیدپذیری آنها، تخریب و فروسایی سیستم‌های رودخانه‌ای را باعث شده و یگانگی اکولوژیکی آن را به شکل‌های مختلف از بین می‌برد و در نهایت اثرات سوء خود را به اکوسیستم‌های حاشیه رودخانه انتقال می‌دهد. رودخانه گلپایگان نزدیک به نیم قرن است مهمترین کانون تهیه شن و ماسه مناطق دور و نزدیک خود میباشد. به دلایل گوناگون از جمله محدودیت جریان‌های سیلابی، کوچکی حوضه و احداث سد بر روی آن توانایی جبران حتی بخش کوچکی از منابع شن و ماسه به یغما رفته بستر و دیوارهای خود را ندارد. بنابراین با تغییرات جبران‌ناپذیر مورفودینامیکی، هیدرولوژیکی و ژئومورفولوژیکی در بخش وسیعی از حوضه میانی خود روبرو است. این وضعیت می‌تواند به شدت بر روی منابع آب‌های زیرزمینی، پوشش گیاهی، منابع خاک و فرسایش و سایر مؤلفه‌های محیطی، اثرات سوئی داشته باشد. در این مقاله سعی شده است با پایش‌های میدانی، محاسبه حجم منابع رسوبی رودخانه، مطالعات آبشناسی و ژئومورفودینامیکی، بخشی از اثرات سوء مدیریت محیط در منطقه مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد، شاید از این طریق محیط زیست به خصوص حوضه‌های مورد توجه و عنایت بیشتری قرار گیرد.
زهره مریانجی؛ حسین کریمی جاوید؛ یوسف شیخ الملوکی
دوره 22، 86-1 ، مرداد 1392، صفحه 12-16
چکیده
در این مقاله پارامتردمای سالانه استان اصفهان به منظور تعیین روندهای زمانی بلندمدت دادهها و تغییرات احتمالی آن، طی دوره سی ساله 1976 الی 2005 مورد تجزیه و تحلیل واقع شد. بدین منظور هر یک ازسری داده‌های دمای پنج ایستگاه هواشناسی منطقه (اصفهان، شرق اصفهان، کاشان، کبوترآباد وخور) بر اساس آزمونهای آماری منکندال و منحنی تجمعی باقیمانده‌های ...
بیشتر
در این مقاله پارامتردمای سالانه استان اصفهان به منظور تعیین روندهای زمانی بلندمدت دادهها و تغییرات احتمالی آن، طی دوره سی ساله 1976 الی 2005 مورد تجزیه و تحلیل واقع شد. بدین منظور هر یک ازسری داده‌های دمای پنج ایستگاه هواشناسی منطقه (اصفهان، شرق اصفهان، کاشان، کبوترآباد وخور) بر اساس آزمونهای آماری منکندال و منحنی تجمعی باقیمانده‌های نرمال بررسی شدند. با توجه به روش غیر پارامتری منکندال، دمای حداکثر استان در ایستگاه‌های کبوتر آباد وخور دارای تغییرات معنی‌دار افزایشی بوده و در بقیه ایستگاه‌ها بدون روند می‌باشند. بررسی تغییرات حداقل سالانه هوا نیز بیانگر افزایش نسبی آنها در ایستگاه شرق اصفهان است و میانگین دمادر ایستگاه شرق اصفهان وکبوتر آباد دارای روند افزایشی است. روش منحنی تجمعی باقیمانده‌های نرمال که دادهها را بدو ناحیه تقسیم می‌نماید دارای نتایجی مشابه روش منکندال میباشد. بر اساس این روش دما در ایستگاه‌های کبوترآباد و شرق اصفهان دارای تغییرات معنی‌دار افزایشی بوده است. نتایج این مطالعه که بیانگر گرمتر شدن دمای اغلب ایستگاه‌های این استان (بخصوص در قسمت‌های میانی آن) است، می‌تواند در پهنهبندی و پیش‌بینی خشکسالیهای آتی و همچنین برنامه‌ریزی و مدیریت منابع آب منطقه بکاربرده شود.
هایده آراء
دوره 22، 86-1 ، مرداد 1392، صفحه 17-22
چکیده
ارزش و نیاز به وجود یک اصطلاح شناسی مشترک بین عالمان یک علم و توافق متخصصان آن علم در برداشت یکسان از واژه‌ها و مفاهیم است که به علم ارزش پارادایمی می‌بخشد. در همین ارتباط، علیرغم اشاره‌ای مکرر به واژه «لندفرم» در تعاریف مختلف علم ژئومورفولوژی به عنوان علم مطالعه و تفسیر لندفرم‌ها، بویژه دلایل ایجاد و تغییرات آنها، اشاره‌ای ...
بیشتر
ارزش و نیاز به وجود یک اصطلاح شناسی مشترک بین عالمان یک علم و توافق متخصصان آن علم در برداشت یکسان از واژه‌ها و مفاهیم است که به علم ارزش پارادایمی می‌بخشد. در همین ارتباط، علیرغم اشاره‌ای مکرر به واژه «لندفرم» در تعاریف مختلف علم ژئومورفولوژی به عنوان علم مطالعه و تفسیر لندفرم‌ها، بویژه دلایل ایجاد و تغییرات آنها، اشاره‌ای به مفهوم خود لندفرم در این تعاریف نشده و با وجود اهمیت این مفهوم از دیدگاه معرفت شناسی و متافیزیکی در ژئومورفولوژی، این واژه چندان مورد عنایت، توجه و توافق ژئومورفولوژیستها نبوده است. بنابراین با توجه به اینکه مفهوم «لندفرم» که اساس طبقهبندیها و مبنای بیشتر تحقیقات ژئومورفولوژیکی است، هدف از پژوهش حاضر بررسی ماهیت، مفهوم لندفرم‌ها و ارائه یک طبقهبندی لندفرمی از منطقه مورد بررسی است. روش پژوهش از نوع کمی و کیفی با استفاده از عکسهای هوایی و تصاویر ماهوارهای منطقه و انجام بازدیدهای میدانی گسترده و بررسی اسناد و مدارک کتابخانهای بوده است. نتیجه نهایی حاصل از پژوهش حاضر ارائه جدول لندفرمهای موجود در منطقه مورد بررسی و تولید نقشه ژئومورفولوژیکی لندفرمهای حوضه آبریز جاجرود بر اساس فرایندهای شکلزا میباشد.
نسرین نیک اندیش؛ عباسعلی آروین؛ وجیهه شهسواری؛ فرشاد سلیمانی
دوره 22، 86-1 ، مرداد 1392، صفحه 23-29
چکیده
خشکسالی پدیده جهانی است که تقریباً می‌تواند در هر ناحیه به وقوع پیوندد و منجر به زیان‌ها و هزینه‌های عمده اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی شود. در این تحقیق به منظور بررسی خشکسالیهای اقلیمی در استان هرمزگان از داده‌های بارندگی سالانه مربوط به 7 ایستگاه سینوپتیک و8 ایستگاه باران‌سنجی طی یک دوره آماری 20ساله (1986-2005) استفاده گردید. پس ...
بیشتر
خشکسالی پدیده جهانی است که تقریباً می‌تواند در هر ناحیه به وقوع پیوندد و منجر به زیان‌ها و هزینه‌های عمده اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی شود. در این تحقیق به منظور بررسی خشکسالیهای اقلیمی در استان هرمزگان از داده‌های بارندگی سالانه مربوط به 7 ایستگاه سینوپتیک و8 ایستگاه باران‌سنجی طی یک دوره آماری 20ساله (1986-2005) استفاده گردید. پس از آمادهسازی دادهها، شدت خشکسالی به وسیله دو شاخص آماری (شاخص درصد از نرمال بارش و معیار بارش سالانه) محاسبه شد. سپس این نتایج در هر ایستگاه با نتایج بارش نظیر آن مقایسه گردید تا بهترین روش پهنهبندی انتخاب شود. نهایتاً شاخص درصد از نرمال بارش به عنوان بهترین شاخص برای پهنهبندی خشکسالی انتخاب شد. نتایج پهنهبندی نشان داد که در این دو روش در سالهای1995،1996،1997،1992ترسالی، در سالهای 1993،1994 ،2000،2004،2005 وسعت زیادی از منطقه خشکسالی متوسط و در سال 2003و2001 وسعت زیادی از منطقه خشکسالی شدید وخیلی شدید حاکم بوده است. وقوع خشکسالی در منطقه از لحاظ تداوم، شدت و وسعت از روند مشخصی برخوردار نبوده و دارای توزیع زمانی و مکانی یکنواخت نیست.
غلامحسین صالح آبادی
دوره 22، 86-1 ، مرداد 1392، صفحه 30-34
چکیده
دشت جوین با وسعتی معادل6980 کیلومتر مربع در غرب استان خراسان رضوی بصورت ناودیس بین دو طاقدیس ارتفاعات جغتای در جنوب و ارتفاعات شاه جهان در شمال واقع شده که زهکش اصلی آن رودخانه کالشور جوین میباشد. وجود بیش 1110حلقه چاه عمیق و نیمه‌عمیق در حال بهره‌برداری و عدم برنامه‌ریزی صحیح، در استفاده از منابع آب زیرزمینی موجب شده است که این دشت ...
بیشتر
دشت جوین با وسعتی معادل6980 کیلومتر مربع در غرب استان خراسان رضوی بصورت ناودیس بین دو طاقدیس ارتفاعات جغتای در جنوب و ارتفاعات شاه جهان در شمال واقع شده که زهکش اصلی آن رودخانه کالشور جوین میباشد. وجود بیش 1110حلقه چاه عمیق و نیمه‌عمیق در حال بهره‌برداری و عدم برنامه‌ریزی صحیح، در استفاده از منابع آب زیرزمینی موجب شده است که این دشت به عنوان یکی از مناطق بحرانی استان خراسان رضوی مطرح گردد. تراکم نسبتاً زیاد روستاها و فعالیت غالب کشاورزی و وجود کارخانجات صنعتی مانند قند جوین فروکروم جمکو وتبدیل شدن دو قطب مهم جمعیتی این دشت(نقاب و جغتای) به شهرستان در سالهای اخیر، قطعاً موجب بهره‌برداری بیش از پیش و افت منابع آب زیرزمینی و به دنبال آن تشدید پدیده فرونشینی خواهد شد که نگرانی‌هایی را برای برنامه‌ریزان ایجاد خواهد کرد. به همین منظور در این تحقیق جهت مطالعه ارتباط فرونشینی با بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی، اقدام به تهیه وبررسی نقشه‌های توپوگرافی، زمین‌شناسی، تصاویر ماهوارهای، مطالعات کتابخانهای و میدانی گردید. درمرحله بعد باتهیه اطلاعات و آمارهواشناسی وهیدرولوژی نقشه پیزومتری منابع آب زیرزمینی تهیه و با استفاده از تکنیک GIS نقشه پهنهبندی فرونشینی در این دشت تهیه گردید. این نقشه نشان‌دهنده آن است که بیشترین افت مربوط به مناطقی است که روستاها به لحاظ تعداد، از تراکم وجمعیت بیشتری برخوردارند. همچنین صنایع منطقه نیز تأثیر زیادی در این مسئله داشته‌اند. در نهایت باتوجه به نقشه ژئومورفولوژی و پهنهبندی افت منابع آب زیرزمینی پیشنهادات لازم جهت تغذیه منابع آب زیرزمینی وجلوگیری از وقوع پدیده فرونشینی ارائه شده است.
سید رامین غفاری
دوره 22، 86-1 ، مرداد 1392، صفحه 35-42
چکیده
مقاله پیش رو با هدف تبیین ارتباط بین کارکرد اقتصادی زنان روستایی با وضعیّت توسعه پایدار نقاط روستایی به رشته تحریر درآمده است. در این پژوهش از روش‌های اسنادی، پرسشنامه‌ای و مشاهده‌ای استفاده شده است، مدل آماری تجزیه به مؤلفه‌های اصلی و اقتباس از مدل (پی، اس، آر) الگوی معمول در طبقهبندی وتحلیل دادهها است. جامعه آماری این پژوهش ...
بیشتر
مقاله پیش رو با هدف تبیین ارتباط بین کارکرد اقتصادی زنان روستایی با وضعیّت توسعه پایدار نقاط روستایی به رشته تحریر درآمده است. در این پژوهش از روش‌های اسنادی، پرسشنامه‌ای و مشاهده‌ای استفاده شده است، مدل آماری تجزیه به مؤلفه‌های اصلی و اقتباس از مدل (پی، اس، آر) الگوی معمول در طبقهبندی وتحلیل دادهها است. جامعه آماری این پژوهش را 8619 زن روستایی واقع در سنین فعالیت ساکن در564 روستای بالای 15 خانوار استان چهار محال‌وبختیاری تشکیل می‌دهد، تعیین حجم نقاط و خانوارهای نمونه به روش نمونه‌گیری احتمالی طبقهبندی شده میباشد.چنانچه نتایج حاصل نشان می‌دهد کارکرد اقتصادی زنان روستایی از سویی متأثر از ساختارهای مکانی- فضایی، و از سوی دیگر در ارتباطی معنا دار با عواملی چون میزان برخورداری از مهارت‌های عمومی و دسترسی یا کنترل بر منابع و عوامل تولید میباشد. ارتقاء سطح تحصیلات و برگزاری دوره‌های مختلف آموزشی- ترویجی به همراه فراهم ساختن زمینه افزایش دسترسی، کنترل وحتی تملک زنان روستایی بر منابع وعوامل تولید با ارائه راهکارهایی چون، عرضه تسهیلات بانکی ارزان قیمت و... از جمله راهکارهایی است که انتظار می‌رود با اجرای آنها زمینه ارتقاء کارکرد اقتصادی زنان روستایی در فرآیند توسعه پایدار بیش از پیش فراهم گردد.
مژده ابراهیمی کیا؛ حمید عنایتی
دوره 22، 86-1 ، مرداد 1392، صفحه 43-48
چکیده
امروزه میزان مصرف انرژی در کشور ایران بطور چشمگیری افزایش یافته است. انرژی گاز یکی از مهمترین آنها بشمار میآید. مصرف گاز تا سالهای آینده بطور فزایندهای افزایش خواهد یافت و خطوط انتقال آن نیز بسرعت رو به گسترش است. طول این خطوط در شبکه گاز رسانی به هزاران مایل نیز میرسد و اطمینان یابی و کشف بموقع نقص هر بخش از خطوط لوله مهم ...
بیشتر
امروزه میزان مصرف انرژی در کشور ایران بطور چشمگیری افزایش یافته است. انرژی گاز یکی از مهمترین آنها بشمار میآید. مصرف گاز تا سالهای آینده بطور فزایندهای افزایش خواهد یافت و خطوط انتقال آن نیز بسرعت رو به گسترش است. طول این خطوط در شبکه گاز رسانی به هزاران مایل نیز میرسد و اطمینان یابی و کشف بموقع نقص هر بخش از خطوط لوله مهم و ضروری است. این مقاله مروری بر تکنولوژی کنونی کشف نشت از خطوط لوله گاز دارد و نقش سنجش از دور و استفاده از روش‌های هوایی را در کشف این مهم خاطر نشان می‌نماید. در بخش اول روش‌های متفاوت کشف نشت که در خطوط لوله گاز بکار می‌رود بطور مختصر مرور میشود و در بخش دوم به روش‌های نوری و استفاده از سنجش از دور و روش‌های هوایی جهت کاهش هزینه و سرعت انجام نشت یابی مناطق وسیع پرداخته میشود. در پایان، ضمن جمعبندی، روش‌های کشف نشت با هم مقایسه میشوند.
هوشمند عطایی؛ افسانه آنالویی
دوره 22، 86-1 ، مرداد 1392، صفحه 49-52
چکیده
یکی از بزرگترین مشکلات منابع طبیعی فرسایش خاک و تولید رسوب میباشد که این عوامل عموماً تابع شرایط اقلیمی، پستی و بلندی خاک و کاربری اراضی میباشد. در این تحقیق بررسی و ارتباط استفاده از اقدامات آبخیزداری از جمله بانکت و چکدم یا بندهای تأخیری با فرسایش خاک و تولید رسوب حوضه آبخیز مندرجان واقع در سراب حوضه سد زاینده رود با مساحت 230 کیلومتر ...
بیشتر
یکی از بزرگترین مشکلات منابع طبیعی فرسایش خاک و تولید رسوب میباشد که این عوامل عموماً تابع شرایط اقلیمی، پستی و بلندی خاک و کاربری اراضی میباشد. در این تحقیق بررسی و ارتباط استفاده از اقدامات آبخیزداری از جمله بانکت و چکدم یا بندهای تأخیری با فرسایش خاک و تولید رسوب حوضه آبخیز مندرجان واقع در سراب حوضه سد زاینده رود با مساحت 230 کیلومتر مربع انتخاب گردیده است. در تحقیق حاضر از آمار بارندگی ایستگاه کلیماتولوژی چادگان و رسوبسنجی مندرجان طی سالهای 1358 تا 1381 و نقشه کاربری اراضی و سیمای فرسایش با استفاده از تصاویر ماهوارهای سال 1979 استفاده شده است. از آنجائیکه حوضه آبخیز مندرجان در غرب استان اصفهان واقع گردیده و دارای شرایط اقلیمی و هوای سرد با تابستانهای معتدل میباشد و متوسط بارش سالیانه آن 420 میلیمتر برآورد شده، با توجه به محدود شدن بین کوههای داران (دالانکوه) از شمال و پشت کوههای زاگرس در غرب دارای آبراهههای متعدد و شیب متوسط 3/13% با جهت شمالی و جنوبی بر نقطه خروجی حوضه آبخیز مندرجان منتهی میشود. لذا اقدامات و فعالیتهای متنوع آبخیزداری از جمله (بانکت و چکدم یا بندهای تأخیری) توانسته است در ترسیم و جلوگیری از فرسایش تأثیر مثبت و بسزایی داشته باشد. روش کار به صورت توصیفی- موردی همراه با بررسیهای کتابخانهای و میدانی میباشد.
یونس آزادی؛ مقصود بیات
دوره 22، 86-1 ، مرداد 1392، صفحه 53-60
چکیده
به منظور برنامه‌ریزی و توسعه مناطق و نواحی، شناخت امکانات و تنگناها و تعیین میزان محرومیت و برخورداری از شاخص‌های مورد بررسی در مناطق مورد برنامه‌ریزی، در مرحله اول اهمیت قرار دارد. هدف از تدوین این مقاله سطح‌بندی شهرستان‌های استان ایلام از نظر شاخص‌های مکانیزاسیون کشاورزی میباشد که ابتدا در دو قالب، سطح‌بندی شهرستان‌های ...
بیشتر
به منظور برنامه‌ریزی و توسعه مناطق و نواحی، شناخت امکانات و تنگناها و تعیین میزان محرومیت و برخورداری از شاخص‌های مورد بررسی در مناطق مورد برنامه‌ریزی، در مرحله اول اهمیت قرار دارد. هدف از تدوین این مقاله سطح‌بندی شهرستان‌های استان ایلام از نظر شاخص‌های مکانیزاسیون کشاورزی میباشد که ابتدا در دو قالب، سطح‌بندی شهرستان‌های مورد مطالعه از نظر نسبت بهره‌برداران استفاده‌کننده و برخوردار از ماشین‌آلات کشاورزی و سپس در حالت جمع این دو قالب، نسبت به سطح‌بندی شهرستان‌های استان اقدام گردیده است. برای سطح‌بندی شهرستان‌ها از نظر شاخص‌های مورد بررسی، از مدل موریس که از جمله مدل‌های مرسوم در زمینه سطح‌بندی مناطق میباشد، استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که از نظر شاخص نسبت بهره‌برداران استفاده‌کننده از ماشین‌آلات کشاورزی، شهرستان دره شهر در رتبه اول و شهرستان ایوان در رتبه آخر و از نظر شاخص نسبت بهره‌برداران برخوردار از ماشین‌آلات کشاورزی، شهرستان دهلران در رتبه اول و شهرستان مهران در رتبه آخر قرار گرفته‌اند. همچنین از نظر شاخص توسعه مکانیزاسیون کشاورزی، که از مجموع شاخص‌های قبلی محاسبه گردیده است، شهرستان دهلران در رتبه اول و شهرستان ایوان در رتبه آخر قرار گرفته‌اند. نتایج سطح‌بندی شهرستان‌های مورد مطالعه نشان می‌دهد که دو شهرستان در ردیف شهرستان‌های برخوردار، چهار شهرستان در ردیف شهرستان‌های نیمه برخوردار و یک شهرستان در ردیف شهرستان‌های محروم قرار گرفته‌اند.
رحیم سرور؛ پروین پرویزیان
دوره 22، 86-1 ، مرداد 1392، صفحه 61-66
چکیده
آنچه که در دنیای امروز به آن یقین پیدا کرده‌اند این است که گردشگری یکی از منابع با ثبات تأمین درآمد می‌تواند باشد. در مناطقی که تراکم جمعیت بیشتر است از سویی نیاز به اماکنی جهت گذران اوقات فراغت و گردش و تفریح بیشتر است و از سویی دیگر نیاز به اشتغال بیشتر احساس میشود. منطقه مورد مطالعه شهرستان شهریار میباشد که با داشتن حدود یک ...
بیشتر
آنچه که در دنیای امروز به آن یقین پیدا کرده‌اند این است که گردشگری یکی از منابع با ثبات تأمین درآمد می‌تواند باشد. در مناطقی که تراکم جمعیت بیشتر است از سویی نیاز به اماکنی جهت گذران اوقات فراغت و گردش و تفریح بیشتر است و از سویی دیگر نیاز به اشتغال بیشتر احساس میشود. منطقه مورد مطالعه شهرستان شهریار میباشد که با داشتن حدود یک میلیون نفر جمعیت قطب جمعیتی بزرگی در استان تهران محسوب میشود. بخش عظیمی از این جمعیت زیاد برای تأمین درآمد و حتی جهت گذران اوقات فراغت و تفریحات خود به تهران و کرج وابسته هستند که این امر موجب ترافیک بیشتر این کلان شهرها هم میشود. منطقه، یک دشت سرسبز و پوشیده از باغات میوه است که بقا و ماندگاری این زیبایی منوط به داشتن برنامه و ایجاد سود بیشتربرای صاحبان این باغ‌ها میباشد وگرنه این اراضی باغی طبق روال چند ساله اخیر با سرعت زیادی به بخش ساخت و کار واگذار میشود. در این تحقیق، منطقه از زوایای مختلف مورد مطالعه و جمع‌آوری اطلاعات میدانی قرار گرفت و آنچه که در نهایت به دست آمد این است که منطقه نیاز به برنامه‌ریزان توانمند با قدرت برنامه‌ریزی بلند مدت و ایجاد زمینه برای جذب سرما‌یه‌ها و فراهم نمودن اطمینان از سرمایه‌گذاری در این بخش، و به وجود آوردن بستر‌های جدید و خلاقانه و برداشتن و یا به حداقل رساندن موانع و محدودیت‌های موجود دارد. بدیهی است که دشت سرسبز شهریار رقبای قوی‌تری چون شهرستان‌های شمالی استان تهران دارد و برای اینکه در این عرصه بتواند حرفی برای گفتن داشته باشد باید برنامه‌های جدیدی در منطقه اجرا شود.
علی شماعی؛ محمد مهدی ابراری
دوره 22، 86-1 ، مرداد 1392، صفحه 67-73
چکیده
مدیریت یکپارچه شهری نظریه نوینی است که در یکی دو دهه اخیر در ایران به صورت رسمی برای کاهش هزینه شهرها به خصوص کلان‌شهر تهران مطرح شده است. ناهماهنگی‌های موجود بین سازمان‌های مدیریتی باعث سردرگمی اداره شهر و اتلاف سرمایه‌های مادی و معنوی شده به گونه‌ای که تصمیم‌گیری سازمان‌ها و دستگاه‌های خدمات شهری در برخی موارد در تضاد با یکدیگرند. ...
بیشتر
مدیریت یکپارچه شهری نظریه نوینی است که در یکی دو دهه اخیر در ایران به صورت رسمی برای کاهش هزینه شهرها به خصوص کلان‌شهر تهران مطرح شده است. ناهماهنگی‌های موجود بین سازمان‌های مدیریتی باعث سردرگمی اداره شهر و اتلاف سرمایه‌های مادی و معنوی شده به گونه‌ای که تصمیم‌گیری سازمان‌ها و دستگاه‌های خدمات شهری در برخی موارد در تضاد با یکدیگرند. امروزه عدم مدیریت یکپارچه شهرها هزینه‌های چندین برابر را بر پیکر اقتصاد شهری تحمیل کرده و در نهایت فرهنگ شهرنشینی را با چالش‌هایی مواجه ساخته است. هدف از این پژوهش دستیابی به راهکاری جهت یکپارچگی مدیریت شهری و توسعه فرهنگ شهرنشینی و بهره‌گیری از توان‌ها و فرصت‌های موجود در همه بخش‌هاست. روش این پژوهش توصیفی و تحلیلی است که در ابتدا به منظور مباحث نظری، روش تاریخی متکی بر داده‌های موجود مورد توجه قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهد که متناسب با رشد شهرنشینی در شهر تهران و گسترش سازمان‌ها و ادارات مختلف، تضاد تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ها و نابسامانی‌ها در فضاهای شهری تشدید گردیده است. مدیریت شهری با توسعه فرهنگ شهرنشینی رابطه متقابلی دارد. با توجه به نحوه مدیریت شهر، فرهنگ شهرنشینی شکل می‌گیرد. بررسیهای انجام گرفته نشانگر آن است که رابطه متقابلی بین مدیران شهری در چگونگی ساخت فضاها وجود ندارد. فضاهای منظم و زیبا موجب رشد و توسعه فرهنگی می‌گردد. یافته‌ها نشان می‌دهد که در شهر تهران بیشترین ناهماهنگی‌ها مربوط به سازمان‌های آب، برق و مخابرات در امور حفاری که موجب آزردگی روحی و ناهنجاری‌های اجتماعی می‌گردد. این ناهماهنگی‌ها در مناطق جنوبی شهر بیشتر محسوس است و در شمال شهر ناهماهنگی‌ها کمتر میباشد.
عزت اله قاسمی فر؛ سیامک تقی زاده
دوره 22، 86-1 ، مرداد 1392، صفحه 74-82
چکیده
از نواحی بسیار مهم و تأثیرگذار در توسعه کشور، نواحی مرزی است که با گسترش توسعه نیافتگی در این نواحی، نتایج سوء آن به طور مستقیم به کل کشور منتقل خواهد شد. از جمله نواحی مرزی کشور ایران که از لحاظ توسعه دارای وضعیت مطلوبی نمی‌باشد نواحی مرزی استان سیستان و بلوچستان است. به طور خلاصه می‌توان چالش‌های عمده موجود در سیستان و بلوچستان ...
بیشتر
از نواحی بسیار مهم و تأثیرگذار در توسعه کشور، نواحی مرزی است که با گسترش توسعه نیافتگی در این نواحی، نتایج سوء آن به طور مستقیم به کل کشور منتقل خواهد شد. از جمله نواحی مرزی کشور ایران که از لحاظ توسعه دارای وضعیت مطلوبی نمی‌باشد نواحی مرزی استان سیستان و بلوچستان است. به طور خلاصه می‌توان چالش‌های عمده موجود در سیستان و بلوچستان را به شرح ذیل نام برد: گستردگی جغرافیایی همراه با جمعیت اندک (وسعت 178431 کیلومتر مربع با 1722579 نفر جمعیت- مرکز آمار ایران : 1385) مرزهای طولانی و ناامن، وجود موانع طبیعی از جمله بیابان‌ها و کویرها، کمبود مواهب طبیعی، انزوای جغرافیایی، عامل ژئومورفولوژیکی، وضعیت آب و هوا و عدم ذخایر نفت و گاز، استقرار اقوام و قبایل بلوچ در دو سوی مرز، همجواری با کشورهای پاکستان و افغانستان و بی‌ثباتی و ضعف در ایجاد ثبات کامل سیاسی واداری و اقتصادی کشور افغانستان که فقدان کنترل مرز را به همراه داشته است، جریان سیاسی پناهندگان افغانی، قرارگیری در مجاورت بزرگترین کانون تولید مواد مخدر و قاچاق آن از طریق مرز استان سیستان و بلوچستان به داخل ایران، وضعیت نامتعادل و نا‌برابری‌های اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی این نواحی نسبت به نواحی مرکزی، فقر و محرومیت که موجب گرایش بسیاری از مردم این نواحی به قاچاق مواد مخدر شده است. چالش‌های فوق در این نواحی باعث بروز مشکلات و مسائل فراوان و متنوع گردیده است که می‌تواند توسعه را در سطوح محلی، منطقه‌ای و حتی ملّی مورد تهدید قرار دهد و در صورت ادامه، معضلات جدی‌تر را به بار خواهد آورد. لذا در این مقاله، نگارنده به دنبال مسئله اصلی شناخت ویژگی‌های ژئوپولیتیک بعنوان عامل تأثیرگذار بر عدم توسعه موجود درسیستان و بلوچستان میباشد تا بتوان براساس آن نگاهی پژوهش محور جهت ایجاد توسعه پایدار در این نواحی به دست آورد.
اسماعیل نصرآبادی
دوره 22، 86-1 ، مرداد 1392، صفحه 83-88
چکیده
دسترسی به داده‌های عناصر اقلیمی یکی از پیش نیازهای اساسی در هر مطالعه اقلیمی به شمار میآید. در گذشته داده‌های پیمونگاههای سازمان‌های هواشناسی و مؤسسات وابسته به آن مرسوم‌ترین و قابل اعتمادترین دادهها برای مطالعات اقلیمی محسوب می‌شد و استفاده از داده‌های بارش پیمونگاه‌ها پارادایم مسلط در بین اقلیم‌شناسان به شمار ...
بیشتر
دسترسی به داده‌های عناصر اقلیمی یکی از پیش نیازهای اساسی در هر مطالعه اقلیمی به شمار میآید. در گذشته داده‌های پیمونگاههای سازمان‌های هواشناسی و مؤسسات وابسته به آن مرسوم‌ترین و قابل اعتمادترین دادهها برای مطالعات اقلیمی محسوب می‌شد و استفاده از داده‌های بارش پیمونگاه‌ها پارادایم مسلط در بین اقلیم‌شناسان به شمار می‌آمد. اما در دهه‌های اخیر، ناتوانی‌ها و ایرادات این پارادایم به خصوص در تعمیم نتایج حاصل از مطالعه داده‌های یک پیمونگاه به یک پهنه آن‌هم در مورد متغیرهای سرکش مانند بارش، موجب شد تا پارادایم جدیدی جایگزین شده و استفاده از داده‌های شبکه‌ای بارش پدید آید. بخشی از نیاز پارادایم جدید به این نوع دادهها با ایجاد پایگاه‌های شبکه‌ای بارش مرتفع شد. این پایگاه‌ها با استفاده از منابع مختلف داده‌های بارش را جمع‌آوری کرده و با استفاده از روش‌های خاص زمین آمار این داده‌های پیمونگاهی را به داده‌های شبکه‌ای در درجه تفکیک متفاوت برای گستره‌های منطقه‌ای تا جهانی و در بازه‌های زمانی طولانی تهیه می‌کنند. هر چند با توجه به وجود نسخه‌های متعدد و متنوع امکان تشریح کامل ویژگی‌های تک تک نسخه‌های پایگاه‌های داده وجود ندارد. اما هدف این مقاله آشنایی با ساختار کلی و ویژگی‌های عمومی پایگاه‌های داده شبکه‌ای بارش و امکانات آنها است. در پایان نگاشت بارش ایران بر اساس داده‌های برخی از پایگاه‌های داده بارش جهت آشنایی بیشتر ارائه شده است.
مجید منتظری؛ لیلا دادخواه
دوره 22، 86-1 ، مرداد 1392، صفحه 89-91
چکیده
گرد و غبار همواره به عنوان یکی از مهمترین مخاطرات محیطی مطرح بوده و پیامدهای زیست محیطی نامطلوبی را بر جای می‌گذارد. هدف از این تحقیق بررسی و شناسایی روند تعداد روزهای همراه با گرد و غبار در ایستگاه بوشهر طی 55 سال گذشته میباشد. در این راستا از آمار تعداد روزهای توأم با گرد و غبار ماهانه و سالانه ایستگاه بوشهر طی دوره آماری 2005-1951 ...
بیشتر
گرد و غبار همواره به عنوان یکی از مهمترین مخاطرات محیطی مطرح بوده و پیامدهای زیست محیطی نامطلوبی را بر جای می‌گذارد. هدف از این تحقیق بررسی و شناسایی روند تعداد روزهای همراه با گرد و غبار در ایستگاه بوشهر طی 55 سال گذشته میباشد. در این راستا از آمار تعداد روزهای توأم با گرد و غبار ماهانه و سالانه ایستگاه بوشهر طی دوره آماری 2005-1951 استفاده شده است. ابتدا تست بهنجاری دادهها توسط نرمافزار Ncss و تست همگنی دادهها توسط آزمون Runs Testانجام و پس از اطمینان از نابهنجار بودن دادهها آزمون ناپارامتری من – کندال انتخاب شد. با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق، به غیر از ماه ژوئن که بدون روند میباشد، در سایر ماهها و حتی در مقیاس سالانه تعداد روزهای توأم با گرد و غبار دارای روند افزایشی میباشد. نکته درخور توجه این که روندهای افزایشی طی ماه های سرد سال بیش از ماه های گرم سال میباشد به طوری که ماه مارس و نوامبر به ترتیب با 71/3 و 4/4 درسطح اطمینان 9/99 درصد از روند افزایشی برخوردار میباشد.
تقی طاوسی؛ محمود حسین زاده کرمانی
دوره 22، 86-1 ، مرداد 1392، صفحه 92-95
چکیده
در سالهای اخیر فراوانی طوفان‌های گرد و غباری افزایش یافته است. طوفان‌های گرد وغباری می‌توانند در تغییر اقلیم مؤثر بوده و سبب خسارات و زیان‌های بزرگ به جوامع بشری گردند. پایش بلایا بطور صحیح یک نیاز خیلی ضروری میباشد. در این مقاله فرایندهای طوفان‌های گرد و غباری که در آوریل 2006 اتفاق افتاده‌اند، پایش گردیده است. بر حسب ویژگی‌های ...
بیشتر
در سالهای اخیر فراوانی طوفان‌های گرد و غباری افزایش یافته است. طوفان‌های گرد وغباری می‌توانند در تغییر اقلیم مؤثر بوده و سبب خسارات و زیان‌های بزرگ به جوامع بشری گردند. پایش بلایا بطور صحیح یک نیاز خیلی ضروری میباشد. در این مقاله فرایندهای طوفان‌های گرد و غباری که در آوریل 2006 اتفاق افتاده‌اند، پایش گردیده است. بر حسب ویژگی‌های انعکاس و جذب طوفان‌های غباری محدوده طوفان‌های غباری بطور دقیق استخراج گردیده و درجات شدت آنها برآورد شده است. سپس مسیرهای حرکت آنها بوسیله داده‌های چند زمانی پایش گردیده است. نتایج توافق زیادی با پایش گروه هواشناسی نشان می‌دهد. به طور کلی پایش پویای فرایندهای طوفان گرد و غباری با داده‌های چند زمانهای کاربرد زیادی در آینده خواهد داشت.
علیرضا عباسی سمنانی
دوره 22، 86-1 ، مرداد 1392، صفحه 96-104
چکیده
کشور ایران در یکی از حساس‌ترین موقعیت‌های ژئوپلیتیکی جهان قرار گرفته، به گونه‌ای که مناطق ژئوپلیتیکی فعالی با کارکردهای گسترده و متعدد گرداگرد آن را فرا گرفته و آن را به صورت کانون جاذبه دیپلماسی منطقه‌ای و جهانی درآورده است. این موقعیت باعث تأثیرگذاری ایران در روند تحولات جهانی و منطقه‌ای میشود. اما از آنجایی که سیاست خارجی ...
بیشتر
کشور ایران در یکی از حساس‌ترین موقعیت‌های ژئوپلیتیکی جهان قرار گرفته، به گونه‌ای که مناطق ژئوپلیتیکی فعالی با کارکردهای گسترده و متعدد گرداگرد آن را فرا گرفته و آن را به صورت کانون جاذبه دیپلماسی منطقه‌ای و جهانی درآورده است. این موقعیت باعث تأثیرگذاری ایران در روند تحولات جهانی و منطقه‌ای میشود. اما از آنجایی که سیاست خارجی و عملکرد دولتها برگرفته از محیط ژئوپلیتیک و ایجاد شرایط تعامل در مجموعهای از رفتارهای مکانی و زمانی آنان است، جمهوری اسلامی ایران نیز به رغم برخورداری از موقعیت استراتژیک، لازم است طراحی و اجرای سیاست خارجی بر مبانی ژئوپلیتیکی (موقعیت، وضعیت، منابع انرژی، ایدئولوژی، قلمرو فرهنگی و...) همراه با تعامل مؤثر و ایجاد درکی متقابل از شرایط زمان و مکان داشته باشد. با این وصف، در این نوشتار، تلاش بر آن است تا با شناخت دقیق و عمیق بستر‌های مساعد و نامساعد ژئوپلیتیکی ایران، زمینهها و رویکردهای تحقق فرصتها و مقابله با چالش‌های گوناگون برای حضور مؤثر جمهوری اسلامی ایران در تحولات نظام بینالملل با کمترین هزینه و بیشترین منافع تبیین شوند.
حسین حاتمی نژاد؛ موسی پژوهان(پناهنده خواه)؛ نوشین پاکدوست
دوره 22، 86-1 ، مرداد 1392، صفحه 105-112
چکیده
امروزه مجموعه‌های تجاری بطور کلی و مراکز خرید به عنوان بارزترین و مدرن‌ترین شکل این مجموعه‌ها بطور خاص، با توجه به کارکرد و اهمیتی که در زندگی روزمره مردم دارند به یکی از هسته‌های فعال تجاری شهرها بویژه شهرهای بزرگ و مدرن بدل گشته‌اند. امروزه مراکز خرید در اشکال مدرن آن بر خلاف گذشته طیف متنوعی از کالاها و خدمات را به مشتریان خود ...
بیشتر
امروزه مجموعه‌های تجاری بطور کلی و مراکز خرید به عنوان بارزترین و مدرن‌ترین شکل این مجموعه‌ها بطور خاص، با توجه به کارکرد و اهمیتی که در زندگی روزمره مردم دارند به یکی از هسته‌های فعال تجاری شهرها بویژه شهرهای بزرگ و مدرن بدل گشته‌اند. امروزه مراکز خرید در اشکال مدرن آن بر خلاف گذشته طیف متنوعی از کالاها و خدمات را به مشتریان خود ارائه می‌دهند و علاوه بر کارکرد اقتصادی و تجاری، به محلی برای تعاملات زنده اجتماعی و فرهنگی و همچنین گذران اوقات فراغت و تفریح همراه با خرید بدل شده و دارای کارکردهای اجتماعی- فرهنگی و تفریحی شده‌اند. گویی که نقش‌های اجتماعی-فرهنگی بازارهای قدیم ایران را این بار در شکل مدرن آن بازآفرینی نموده اند. با توجه به گستردگی نقش و عملکرد و اهمیتی که این مجموعه‌های تجاری در فعال نمودن مناطق شهری از ابعاد اقتصادی، اجتماعی و تفریحی دارند، برنامه‌ریزی راهبردی برای ایجاد و توسعه آنها نیز از حساسیت خاصی برخوردار است. در این مقاله با توجه به ادبیات و تجارب جهانی موجود در این زمینه، به معرفی اصول و مبانی تدوین سند راهبردی در برنامه‌ریزی اینگونه مراکز پرداخته میشود. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و جمع آوری اطلاعات با استفاده از روش اسنادی است. نتایج تحقیق نشان دهنده این است که در برنامه‌ریزی راهبردی این مجموعه‌ها چهار حوزه راهبردی وجود دارد: حوزه مکان یابی، حوزه طراحی و اجاره، حوزه تحقیق و مشاوره و حوزه مالی که هر کدام دارای اهداف، استراتژی‌ها و خطوط راهنمای خاص خود می‌باشند.
