مهدی مدیری
دوره 23، شماره 89 ، اردیبهشت 1393، صفحه 2-4
چکیده
علوم جغرافیایی به مکان ومردمی که درآن زندگی می کنند می پردازد. به اینکه مکان چطور از مردمی که درآن زندگی می کنند تأثیرمی پذیرد و برآنها تأثیرمی گذارد. جغرافیا پیرامون مکان درمقیاس های مختلف، ازسطح محلی،ملی، منطقه ای تا جهانی می چرخد. بااینحال یک جغرافیدان باید بداند که رابطه بین مردم ومکان به هیچ وجه رابطه ای یک بعدی ...
بیشتر
علوم جغرافیایی به مکان ومردمی که درآن زندگی می کنند می پردازد. به اینکه مکان چطور از مردمی که درآن زندگی می کنند تأثیرمی پذیرد و برآنها تأثیرمی گذارد. جغرافیا پیرامون مکان درمقیاس های مختلف، ازسطح محلی،ملی، منطقه ای تا جهانی می چرخد. بااینحال یک جغرافیدان باید بداند که رابطه بین مردم ومکان به هیچ وجه رابطه ای یک بعدی نیست،این رابطه بخشی ازیک شبکه پیچیده روابط است و مردمی که دراین شبکه هستند باید درباره مسائل مختلفی با درجه اهمیت متفاوت تصمیم گیری کنند. یک جغرافیدان تنها زمانی می تواند از نتیجه این فرایندهای تصمیم گیری اطلاع حاصل کند که بداند این تصمیمات چطور گرفته شدند وعوامل دیگر چه تأثیری بر این تصمیم گیری داشته اند. امروزه روند فعالیت انسان شرایط ویژهای را برجهان تحمیل کرده که دربسیاری ازموارد به چالشهای بنیادی درزندگی بشرتبدیل شده است. دراین مقال به اختصار به سه چالش اساسی که پیش روی جغرافیدانان قرار دارد اشاره شده است.
سهیلا ایرانخواه؛ مجتبی قدیری معصوم؛ مسعود مهدوی
دوره 23، شماره 89 ، اردیبهشت 1393، صفحه 5-16
چکیده
توسعه روستا، پایدارترین سیاست و راهبرد در توسعه هر کشور به شمار میرود. این سیاست ارتباط تنگاتنگ با نظام فکری و نگرشی دارد و برای نهادینه سازی این سیاست ابزارها و روشهای مختلفی وجود دارد که سند دار کردن واحد مسکونی و یا به عبارت کلی صدور سند برای املاک در روستا به موازات سایر سیاستهای توسعهای مناطق روستایی از جمله این روش هاست. ...
بیشتر
توسعه روستا، پایدارترین سیاست و راهبرد در توسعه هر کشور به شمار میرود. این سیاست ارتباط تنگاتنگ با نظام فکری و نگرشی دارد و برای نهادینه سازی این سیاست ابزارها و روشهای مختلفی وجود دارد که سند دار کردن واحد مسکونی و یا به عبارت کلی صدور سند برای املاک در روستا به موازات سایر سیاستهای توسعهای مناطق روستایی از جمله این روش هاست. در همین راستا برنامه دوم و سوم و چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، عمران روستایی را یکی از اهداف خود قرار داده و برای رسیدن به آن یکی از راهکارهای اجرایی را صدور سند اماکن روستایی در نظر گرفته است. چرا که زمین در هر حال بستر اصلی گنجینهها و ثروتهای مادی است و از نظر اقتصادی ارزشمند است و موارد استفاده متعددی برای رفع نیازهای جوامع انسانی (از جمله احداث ساختمان) است. بر این اساس خانهها و اماکن روستایی یکی از منافع سرمایهای جوامع روستایی به شمار میآیند که مالک آنها نیازمند است با تکیه بر قانون از نظر حقوقی نسبت به دارایی خود احساس امنیت نماید. از سوی دیگر نیاز به اطلاعات زمین به منزله پایه و زمینهای برای توسعه و کنترل منابع زمین، شناسنامه دار شدن هر واحد آن را در اولویت قرار میدهد. (ترشیزیان و اطهاری، 1389، 43) این تحقیق بر آن است با موشکافی از تجارب و عملکرد کشورهای مختلف و فعالیتهای صورت گرفته در سند دار کردن واحدهای مسکونی روستایی کشور و آسیب شناسی آنها میزان موفقیت آن را بررسی نماید. به این منظور تحلیل و ارزیابی آن براساس روش میدانی و موردی در دو نقطه جغرافیایی متفاوت صورت گرفته و نتایج حاصله از آن نیز متفاوت بوده است.
سهراب عسگری؛ فرزانه صادقی؛ زهرا خان محمدی
دوره 23، شماره 89 ، اردیبهشت 1393، صفحه 17-25
چکیده
منطقه خلیج فارس از 8 کشور کرانهای و یک گستره آبی به وسعت تقریبی 240000کیلومتر تشکیل شده است. میزان دست یابی کشورهای ساحلی به آبهای خلیج فارس البته در میان کشورهای کرانهای یکسان نیست و این مسأله باعث بروز مشکلاتی گردیده که پیامدهای زیست محیطی خطرناکی در پی داشته است. خلیج فارس که در گذشته به دریای پارس مشهور بوده، دارای شرایط خاص ...
بیشتر
منطقه خلیج فارس از 8 کشور کرانهای و یک گستره آبی به وسعت تقریبی 240000کیلومتر تشکیل شده است. میزان دست یابی کشورهای ساحلی به آبهای خلیج فارس البته در میان کشورهای کرانهای یکسان نیست و این مسأله باعث بروز مشکلاتی گردیده که پیامدهای زیست محیطی خطرناکی در پی داشته است. خلیج فارس که در گذشته به دریای پارس مشهور بوده، دارای شرایط خاص زیست محیطی و طبیعی است و با دریاها و گسترههای آبی دیگر تفاوتهای زیادی دارد. به دلیل وجود همین تفاوتها در دهه 1970 دفتر محیط زیست سازمان ملل متحد کنوانسیونی را به نام کنوانسیون کویت تصویب کرد تا کشورهای ساحلی در حفاظت از محیط زیست این دریا حساس تر از گذشته عمل کنند و در جهت حفظ محیط زیست این دریا تلاش نمایند. در دهههای اخیر به دلیل مجموعه فعالیتهای نامطلوب انسانی در شکلهای گوناگون محیط زیست خلیج فارس زیانها و خسارتهای زیادی را محتمل شده است. در نتیجه فعالیتهای ویرانگر انجام شده اکوسیستم منحصر بهفرد این دریاها در حال نابودی است. گستره تخریبها در این دریا بسیار وسیع بوده و انواع فعالیتها را شامل میشود. تغییر شکل ساحل توسط برخی از کشورها یکی دیگر از اقداماتی است که در روند تخریب محیط زیست این دریا با سرعت بیشتری ادامه پیدا میکند. این مقاله تلاش کرده ضمن بررسی وضعیت طبیعی و زیست محیطی خلیج فارس، جایگاه آن را در کنوانسیون کویت و کنوانسیون حقوق بینالملل دریاهای 1982 سازمان ملل به شکل تحلیلی- علمی مورد بررسی قرار داده و به وظایف کشورهای ساحلی در نگهداری از این دریا اشاره نماید.
عباس خسروی
دوره 23، شماره 89 ، اردیبهشت 1393، صفحه 26-31
چکیده
از آنجایی که تهیه نقشه مخاطرات بهمن، یک امر بسیار زمانبر است، هدف ما بهبود و توسعه مدلهای تهیه نقشه مخاطرات در مناطق دورافتاده وسیع میباشد. این مدل براساس تصاویر ماهوارهای و مدل ارتفاعی رقومی در دو نقطه ازکوههای آلپ سوئیس مورد آزمایش قرار گرفته است. برای شبیهسازی مخاطرات بهمن، مدل (DEM) در رایانه برنامهریزی وطراحی شده که ...
بیشتر
از آنجایی که تهیه نقشه مخاطرات بهمن، یک امر بسیار زمانبر است، هدف ما بهبود و توسعه مدلهای تهیه نقشه مخاطرات در مناطق دورافتاده وسیع میباشد. این مدل براساس تصاویر ماهوارهای و مدل ارتفاعی رقومی در دو نقطه ازکوههای آلپ سوئیس مورد آزمایش قرار گرفته است. برای شبیهسازی مخاطرات بهمن، مدل (DEM) در رایانه برنامهریزی وطراحی شده که شامل تعیین مختصات وشاخصههای بهمن در محیط جنگلی است. جنگلها و مراتع براساس اطلاعات نقشههای موضوعی(TM) طبقهبندی شده بودند. تاکنون فقط یک طبقهبندی واحد جنگلی انجام شده است. درحالی که تفکیک جنگلها، بوتهزارها و مناطق نزدیک به خط حایل (خط فرضی که نزدیک آن هیچ درختی رشد نمیکند) مشکلاتی را ایجاد میکند، طبقهبندی چشمههای آب کوچک و تأثیر بهمن در داخل جنگل موفقیتآمیز بود. مقایسه نقشههای کاربری زمین و اراضی بهمن نشان میدهد که 85 درصد از مناطق خطر و ریسکپذیر، بطور صحیح طبقهبندی شدهاند. اما برای کاربرد علمی، تفکیک مناطق خط قرمز و آبی رضایت بخش نبود و اصلاحات بیشتری برای کاربرد عملیاتی نیاز دارد که بایستی مرتفع شود. خطمشی کلی بسیار نویدبخش است و میبایست به سمت هدفهای ما، یعنی تهیه نقشههای مخاطرات مورد اطمینان بیشتر با دریچههای بهتر و جدیدتر بسوی تبدیل دوجانبه بین برف و جنگل سوق داده شود.
محمدرئوف حیدری فر؛ ناصر رضایی
دوره 23، شماره 89 ، اردیبهشت 1393، صفحه 32-42
چکیده
روند مسائل امنیتی در مرزهای غربی کشور از جمله استان کرمانشاه حاکی از وجود پاره ای مشکلات و تهدیدات ناشی از خصیصه ذاتی مرز است. این تحقیق با ماهیتی جغرافیایی تلاش می کند تا مطالعه ای مناسب از شرایط جغرافیایی- سیاسی مرزهای استان کرمانشاه ارائه دهد و با شناخت هرچه بیشتر امکانات و تسهیلات موجود در مرز به مدیریت تهدیدات و فرصت ...
بیشتر
روند مسائل امنیتی در مرزهای غربی کشور از جمله استان کرمانشاه حاکی از وجود پاره ای مشکلات و تهدیدات ناشی از خصیصه ذاتی مرز است. این تحقیق با ماهیتی جغرافیایی تلاش می کند تا مطالعه ای مناسب از شرایط جغرافیایی- سیاسی مرزهای استان کرمانشاه ارائه دهد و با شناخت هرچه بیشتر امکانات و تسهیلات موجود در مرز به مدیریت تهدیدات و فرصت های موجود کمک نموده و راهکاری مناسب جهت مقابله و خنثی سازی این تهدیدات پیشنهاد نماید. از نظر اهمیت این تحقیق و تأثیرات آن بر استان کرمانشاه می توان به تأثیر در خصوص شناخت مرزهای استان، کسب موقعیت استراتژیک(1) برای استان، تأثیر بر روابط ایران و عراق و غیره اشاره نمود. امید است که این پژوهش راهی مناسب و مؤثر برای افزودن بر ادبیات مرز و گسترش دانش در استان کرمانشاه با نگاهی ژئوپلتیکی(که کمتر به آن پرداخته شده است) باشد.
سعید الفتی؛ خدیجه مرادی
دوره 23، شماره 89 ، اردیبهشت 1393، صفحه 43-45
چکیده
شکل گیری خندق ها همواره با فرسایش و تغییر شکل ظاهری زمین همراه است و سبب تولید میزان قابل توجهی رسوب، تخریب اراضی، جاده ها، شبکه های آبیاری و پرشدن سدها می گردد. یکی از عوامل بسیار تأثیرگذار در بوجود آمدن خندق ها شرایط اقلیمی منطقه است. مقاله حاضر به منظور بررسی وضعیت خندق زایی و فرسایش خندقی در حوضه آبریز رودخانه دیره شهرستان گیلان ...
بیشتر
شکل گیری خندق ها همواره با فرسایش و تغییر شکل ظاهری زمین همراه است و سبب تولید میزان قابل توجهی رسوب، تخریب اراضی، جاده ها، شبکه های آبیاری و پرشدن سدها می گردد. یکی از عوامل بسیار تأثیرگذار در بوجود آمدن خندق ها شرایط اقلیمی منطقه است. مقاله حاضر به منظور بررسی وضعیت خندق زایی و فرسایش خندقی در حوضه آبریز رودخانه دیره شهرستان گیلان غرب به عنوان یکی از مراکز عمده تولید کشاورزی در استان کرمانشاه انجام گرفته است. در این راستا از از 5 شاخص اقلیمی بهره گرفته شده است. این 5 شاخص عبارتند از ضریب هیدروترمال، ضریب Ws یا مقدار رطوبت موجود در سازندها، مدل سپاسخواه، مدل آرنولدوز و مدل دوم فورنیه. نتایج محاسبه شده ضریب هیدروترمال و Ws نشان می دهد دارای حساسیت بالا و استعداد بسیار قوی برای خندق زایی است. همچنین میانگین محاسبات سه مدل بعدی که جهت برآورد میزان رسوب تولید شده با استفاده از فاکتورهای اقلیمی صورت پذیرفت نشان داد که میزان فرسایش برای کل حوضه مورد مطالعه 24818/27 تن می باشد که نقشی قابل توجه در خندق زایی دارد.
سیده فاطمه حسینی؛ محمد سلیمانی؛ فرهاد عزیزپور؛ زهرا پربار
دوره 23، شماره 89 ، اردیبهشت 1393، صفحه 46-53
چکیده
زلزله، سالانه خسارتهای زیادی در کشورهای مختلف به بار میآورد و گروههای انسانی را از جنبههای مختلف مادی و معنوی در معرض آسیب قرار میدهد. ایران از نظر میانگین سالانه بیشترین تعداد مطلق جمعیت در معرض خطر زلزله، در جایگاه هفتم آسیا و سیزدهم جهان قرار دارد. در میان نواحی سکونتگاهی کشور، شهرستان قیروکارزین در طول تاریخ، همواره با ...
بیشتر
زلزله، سالانه خسارتهای زیادی در کشورهای مختلف به بار میآورد و گروههای انسانی را از جنبههای مختلف مادی و معنوی در معرض آسیب قرار میدهد. ایران از نظر میانگین سالانه بیشترین تعداد مطلق جمعیت در معرض خطر زلزله، در جایگاه هفتم آسیا و سیزدهم جهان قرار دارد. در میان نواحی سکونتگاهی کشور، شهرستان قیروکارزین در طول تاریخ، همواره با زلزلههای ویرانگری رو به رو بوده است. این شرایط، زمینه ساز وقوع قویترین زمین لرزهها در قیروکارزین شده که تلفات و خسارات بسیار زیادی را بر عرصههای شهری و روستایی وارد کرده است. در این ارتباط سیستم اطلاعات مکانی میتواند نقش بسزایی در زمینه تعیین مناطق در معرض مخاطره، نحوه توزیع و کیفیت ساختارهای فیزیکی در معرض خطر و تحلیل مشخصات اقتصادی، اجتماعی و جمعیت مواجه با خطر ایفا نمایند. هدف از این مطالعه، شناسایی پهنههای امن و ناامن و مکانیابی مناسب برای ایجاد پایگاههای مدیریت بحران در شهرستان قیروکارزین میباشد. برای رسیدن به این هدف، اطلاعات مربوط به معیارهای مختلف، مطالعه و به سه دسته متغیرهای طبیعی، متغیرهای کالبدی و متغیرهای نهادی - مدیریتی تقسیمبندی شدند. سپس لایههای اطلاعاتی مربوط به معیارهای مختلف به سامانه GIS وارد و بعد از آماده سازی با استفاده از معادلهی خطی فازی استاندارد سازی شده، سپس تلفیق نقشهها با استفاده از جمع فازی صورت گرفت. در نهایت پهنههای مناسب و نامناسب از جهت خطر پذیری و ایجاد پایگاههای مدیریت بحران مشخص و بر پایه یافتههای این تحقیق، سه روستا با توجه به قابلیت آنها برای ایجاد پایگاههای مدیریت بحران در سه سطح متفاوت تعیین شدند تا دهیاریها را در فرایند مدیریت بحران در شهرستان قیروکارزین یاری نمایند و از توانایی سیستم اطلاعات جغرافیایی در جهت پیشبرد اهداف پایگاههای مدیریت بحران بهره گرفته شود.
الهام قاسمی فر؛ سمیه ناصرپور
دوره 23، شماره 89 ، اردیبهشت 1393، صفحه 54-60
چکیده
ناحیهبندی توسط عناصر و عوامل اقلیمی یکی از مهمترین موضوعاتی است که به دلایل گوناگون از جمله اهمیت آن در کشاورزی و معماری یک منطقه مورد توجه میباشد. اقلیم هر منطقه نتیجهی عملکرد عناصر و عواملی است که در محیط حاکم هستند. در این مقاله ناحیهبندی بر اساس میانگین ماهانه دما و بارش در 16ایستگاه سینوپتیک منطقه زاگرس که دارای کاملترین ...
بیشتر
ناحیهبندی توسط عناصر و عوامل اقلیمی یکی از مهمترین موضوعاتی است که به دلایل گوناگون از جمله اهمیت آن در کشاورزی و معماری یک منطقه مورد توجه میباشد. اقلیم هر منطقه نتیجهی عملکرد عناصر و عواملی است که در محیط حاکم هستند. در این مقاله ناحیهبندی بر اساس میانگین ماهانه دما و بارش در 16ایستگاه سینوپتیک منطقه زاگرس که دارای کاملترین آمار از بدو تأسیس تا سال2005 بودند با استفاده از 4 روش تحلیل مؤلفه اصلی، نمره Z فصلی دما و بارش، انحراف معیار دمای ماهانه، فصلی و ضرایب اقلیمی (ضریب خشکی دومارتن) و (کلیموگرام پگی) انجام شد. نتایج نمره Z با استفاده از آزمون تحلیل واریانس تست شد. در 3روش ابتدایی، پهنهبندی با استفاده از روش وارد صورت گرفت. یافتهها 3 مؤلفه اصلی که 84/91درصد از واریانس متغیرها را توجیه میکرد شناسایی کرد و 5 ناحیه بدست آمد. نمره Z فصول در بهار و پاییز 5 و در تابستان و زمستان4 ناحیه بارشی و برای دما در تابستان4 ناحیه و در دیگر فصول 3 ناحیه را نشان داد. آزمون تحلیل واریانس این بخش فرض محقق (عدم برابری بین نواحی)را تأیید نمود. براساس انحراف معیار دادههای دما 5 ناحیه اصلی بدست آمد. با استفاده از ضریب خشکی دومارتن و کلیموگرام پگی به ترتیب 4و3 ناحیه تأیید شد. در انتها نقشههای نواحی بارشی و دمایی زاگرس با روش Inverse Distans Weighted در محیط نرم افزار جی ای اس تهیه شد.
محمد اکبری؛ خدایار سپهوند؛ مهدی کریمی
دوره 23، شماره 89 ، اردیبهشت 1393، صفحه 61-66
چکیده
در این پژوهش سواحل کوه مبارک از نقطهنظر وضعیت جریان و رژیم رسوبگذاری و فرسایش مورد ارزیابی قرار گرفته است. جهت مدلسازی جریان، از نرم افزار MIKE-21با استفاده از اطلاعات آبنگاری سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح در این منطقه، بهرهجویی شده است. همچنین تصاویر هوایی و ماهوارهای سواحل کوه مبارک در طی سالهای گذشته جهت ...
بیشتر
در این پژوهش سواحل کوه مبارک از نقطهنظر وضعیت جریان و رژیم رسوبگذاری و فرسایش مورد ارزیابی قرار گرفته است. جهت مدلسازی جریان، از نرم افزار MIKE-21با استفاده از اطلاعات آبنگاری سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح در این منطقه، بهرهجویی شده است. همچنین تصاویر هوایی و ماهوارهای سواحل کوه مبارک در طی سالهای گذشته جهت ارزیابی تغییرات خطوط ساحلی مورد استفاده قرار گرفته است. در مطالعات انتقال رسوب، تغییرات عمق در پروفیلهایی در شمال و جنوب بندر کوه مبارک نیز با استفاده از اطلاعات دورههای هیدروگرافی مورد ارزیابی قرار گرفته است. جهت شناخت وضعیت هیدرودینامیک و جریان در یک منطقه از ابزار مدلسازی استفاده شده است که با اندازهگیریهای میدانی صحت سنجی و کالیبره شده است. در مدلهای ارائه شده، جهت جریان غالب در ابتدای این سواحل از سمت جنوب شرقی به شمال غربی و در انتهای آن از جنوب به شمال میباشد. با مقایسه تصاویر هوایی و ماهوارهای در مقاطع زمانی مختلف میتوان تغییرات خط ساحل و نقاط فرسایش و رسوبگذاری ساحل را به خوبی تشخیص داد. بنابراین ازتصاویر هوایی سال 1968 و 1995 میلادی و تصویر ماهوارهای Geoeye 2010 میلادی استفاده شده است.
علی حنفی
دوره 23، شماره 89 ، اردیبهشت 1393، صفحه 67-71
چکیده
هوازدگی زمانی رخ میدهد که سنگهای سطحی زمین در اثر فرایندهای فیزیکی، شیمیایی و یا بیولوژیکی شکسته و یا تغییر شکل میدهند. این عمل میتواند توسط باد، آب، اقلیم، عوامل گیاهی و جانوری صورت گیرد. این مطالعه براساس مدلهای لویس پلتیر انجام شده که در این مدلها از دو متغیر متوسط دما و بارش سالانه استفاده گردیده است. پلتیر با استفاده ...
بیشتر
هوازدگی زمانی رخ میدهد که سنگهای سطحی زمین در اثر فرایندهای فیزیکی، شیمیایی و یا بیولوژیکی شکسته و یا تغییر شکل میدهند. این عمل میتواند توسط باد، آب، اقلیم، عوامل گیاهی و جانوری صورت گیرد. این مطالعه براساس مدلهای لویس پلتیر انجام شده که در این مدلها از دو متغیر متوسط دما و بارش سالانه استفاده گردیده است. پلتیر با استفاده از این دو متغیر هفت مدل را مشخص کرد که می توانند انواع مختلف پدیدههای هوازدگی را توصیف کنند.از بین این مدلها دو مدل مربوط به رژیمهای هوازدگی و رژیمهای مورفوژنتیکی در مورد کشور ایران مورد بررسی قرار گرفته و رژیمهای مربوط به هر ایستگاه از روی نمودارهای مربوطه تعیین گردید. به منظور مطالعه و بررسی وضعیت هوازدگی و مناطق ژئومورفولوژیکی در سطح کشور، دادههای اقلیمی شامل میانگین بارش و دمای سالانه 143 ایستگاه سینوپتیک که دارای داده و طول دوره آماری مناسب بودند از سایت سازمان هواشناسی اخذ گردیده و در یک پایگاه داده در محیط GIS ثبت گردید. در ادامه بعد از بررسی روند دما و بارش در کشور، رژیمهای مربوط به هر ایستگاه از روی مدلهای پلتیر تعیین و بعد از دادن ارزش وزنی به آنها در پایگاه داده مربوطه ثبت گردیده و سپس نقشههای مربوطه در محیط Arcmap تولید گردید. نتایج حاصل نشان داد که از نُه وضعیت مورفوژنتیکی موجود در مدل پلتیر، پنج وضعیت در شرایط اقلیمی ایران اتفاق میافتد به طوری که بیشتر بخشهای واقع در فلات مرکزی، شرق و جنوب کشور در منطقه خشک، مناطق کوهستانی کشور، ارتفاعات زاگرس و البرز دارای رژیم نیمه خشک، ایستگاههای واقع در سواحل جنوبی دریای خزر و دامنههای غربی زاگرس دارای رژیم معتدل و ساوان میباشند. از نظر وضعیت هوازدگی نیز مناطق واقع در فلات مرکزی و جنوب کشور دارای هوازدگی خیلی کم، مناطق کوهستانی کشور مثل ارتفاعات زاگرس، البرز و شمال غرب دارای هوازدگی مکانیکی در سطح ضعیف، در برخی از ایستگاههای واقع در دامنههای شمالی البرز و دامنههای غربی زاگرس هوازدگی شیمیایی همراه با عمل یخبندان تا هوازدگی شیمیایی متوسط و در چند ایستگاه واقع در سواحل جنوبی دریای خزر هوازدگی شیمیایی در سطح شدید رخ میدهد.
عبدالله سیف؛ طیبه محمودی
دوره 23، شماره 89 ، اردیبهشت 1393، صفحه 72-80
چکیده
فرآیند تولید اطلاعات توپوگرافی در سه دهه اخیر، شاهد حرکت تکنولوژی تهیه دادهها، از نقشهبرداری سنتی و زمینی به سمت روشهای غیر فعال(1)اندازهگیری و ثبت سطوح (مانند فتوگرامتری و سنجش از دور) و اخیراً به سمت روشهای فعال(2) (مانند رادار و لیدار)(3) بوده است. لیدار(4)یک تکنیک جمعآوری اطلاعات از سطح اشیاء است که برمبنای اندازهگیری ...
بیشتر
فرآیند تولید اطلاعات توپوگرافی در سه دهه اخیر، شاهد حرکت تکنولوژی تهیه دادهها، از نقشهبرداری سنتی و زمینی به سمت روشهای غیر فعال(1)اندازهگیری و ثبت سطوح (مانند فتوگرامتری و سنجش از دور) و اخیراً به سمت روشهای فعال(2) (مانند رادار و لیدار)(3) بوده است. لیدار(4)یک تکنیک جمعآوری اطلاعات از سطح اشیاء است که برمبنای اندازهگیری فاصله بوسیله لیزر عمل میکند. اندازهگیری لیدار براین اصل استوار است که مختصات هر نقطه روی زمین با مشخص بودن مختصات محل ارسال لیزر، اندازهگیری طول فاصله مایل بین نقطه ارسال پالس و سطح زمین و اندازهگیری زاویه ارسال موج از محل ارسال پالس تا سطح زمین قابل محاسبه میباشد. تصاویر مربوط به دادههای لیدار به ابعاد 697*472 پیکسل هستند. در واقع، تکنولوژی لیدار ابزار مکملی جهت اخذ اطلاعات سه بعدی در کنارفتوگرامتری فضایی و سنجش از دور است. مهمترین فاکتوری که از این دستگاه به دست میآید، فاصله بین سنسور و سطح زمین است که با محاسبه مدت زمان طی شده از هنگام برخورد پالس به سطح زمین تا بازگشت آن به سنسور اندازهگیری میشود. بعلاوه فاصله بین سطح پرواز هواپیما و سطح زمین هم به طور مداوم اندازهگیری گردیده و نتیجه به دست آمده از آن سطح زمین و پوشش گیاهان را نیز مشخص میکند. محصولاتی که از لیدار بدست میآید مدل رقومی ارتفاعی و مدل رقومی سطحی است. از لیدار میتوان خصوصیاتی از جمله پارامترهای داخل پلات مثل میانگین ارتفاع درخت، سطح تاج پوشش، ارتفاع تاج پوشش، قطر برابر سینه، تک درختان و ساختار جنگل را استخراج نمود. این مقاله سعی دارد ضمن معرفی سنجنده لیدار نحوه عملکرد و کاربردهای آن را بررسی نماید.
سیدحسین میرموسوی؛ شهاب شفیعی؛ زهرا تقی زاده
دوره 23، شماره 89 ، اردیبهشت 1393، صفحه 81-87
چکیده
تأثیر عناصر اقلیمی بر محیطهای مسکونی یکی از موضوعات کاربردی آب و هوا شناسی است. در سالهای اخیر به منظور هماهنگ سازی ساختمانها و محیطهای مسکونی با شرایط اقلیمی حاکم بر آن، به دلیل گرانی انرژی در جهان از اهمیت چشمگیری برخوردار بوده است. در این پژوهش از دادههای ساعتی پارامترهای اقلیمی(رطوبت، حداقل دما، حداکثردماو ساعت ...
بیشتر
تأثیر عناصر اقلیمی بر محیطهای مسکونی یکی از موضوعات کاربردی آب و هوا شناسی است. در سالهای اخیر به منظور هماهنگ سازی ساختمانها و محیطهای مسکونی با شرایط اقلیمی حاکم بر آن، به دلیل گرانی انرژی در جهان از اهمیت چشمگیری برخوردار بوده است. در این پژوهش از دادههای ساعتی پارامترهای اقلیمی(رطوبت، حداقل دما، حداکثردماو ساعت آفتابی) استفاده شده است. با استفاده از نرم افزارهای Squreone، Ecotect تحلیل دادهها انجام شد. همچنین، درجه روز، شاخص سازگاری دمایی و شرایط زیست اقلیمی و ساختمانی ایستگاه مهرآباد تهران در رابطه با ساختمان نمونه طراحی شده مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از محاسبات نشان داد که میزان آسایش اقلیمی در سه ماه فصل زمستان (ژانویه، فوریه و مارس) و هم چنین ماه دسامبر صفر میباشد. به عبارت دیگر در این چهار ماه تأمین بخشی از شرایط آسایش برای داخل ساختمان بایستی از طریق سیستمهای مکانیکی حاصل شود و بخش دیگر از آن، بایستی با طراحی مناسب اقلیمی ساختمان تأمین شود. مقایسه بین میزان آسایش داخل ساختمان با بیرون آن نشان میدهد در ماه مارس بخشی از آسایش اقلیمی به صورت طبیعی فراهم شده است. این موضوع نشان دهنده نقش طراحی درست، جهت کاهش احساس نیاز به سیستمهای مکانیکی است. همچنین محاسبات حاصل از بررسی میزان شاخص سازگاری دمایی نشان داد که میزان این شاخص در هر سه ناحیه داخلی ساختمان نمونه 94/0 میباشد که بیانگر وضعیت کاملاً مطلوب برای ساختمان طراحی شده مورد نظر میباشد. در نهایت نمودار بیوکلیماتیک تهران استخراج شد، که نشان میدهد در طول سال تنها 7 درصد آسایش اقلیمی وجود دارد و 93 درصد از کل سال شرایط اقلیمی تهران خارج از منطقه آسایش اقلیمی است.
مرضیه خان احمدی؛ مهدی عربی؛ علیرضا وفایی نژاد؛ هانی رضائیان
دوره 23، شماره 89 ، اردیبهشت 1393، صفحه 88-98
چکیده
ایجاد امکانات جدید شهری، نیازمند مطالعه دقیق در زمینه نحوه استقرار صحیح آنها در مناطق مختلف یک شهر است. جهت تخصیص درست امکانات شهری، اولین نکته اساسی، انتخاب مکان بهینه با توجه به شرایط متفاوت و گاهاً متضاد است. این مسأله زمانی اهمیت مییابد که فاکتورهای بسیار مهمی مانند نجات جان انسان ها مدنظر قرار داده شوند. لذا انتخاب بهینه مراکز ...
بیشتر
ایجاد امکانات جدید شهری، نیازمند مطالعه دقیق در زمینه نحوه استقرار صحیح آنها در مناطق مختلف یک شهر است. جهت تخصیص درست امکانات شهری، اولین نکته اساسی، انتخاب مکان بهینه با توجه به شرایط متفاوت و گاهاً متضاد است. این مسأله زمانی اهمیت مییابد که فاکتورهای بسیار مهمی مانند نجات جان انسان ها مدنظر قرار داده شوند. لذا انتخاب بهینه مراکز آتش نشانی به دلیل اهمیت جان افرادی که در معرض خطر واقع شده اند، مسأله اساسی تلقی می شود. در این مقاله با در نظر گرفتن عدم قطعیت در رابطه با کفایت اطلاعات و جامعیت استنتاجات، ابزارهایی مثل سیستم اطلاعات مکانی و چگونگی تحت کنترل درآوردن تغییرات عوارض شهری، از مدل فازی در ترکیب با فرآیند سلسله مراتبی استفاده گردیده است. در گام اول این پژوهش، عوامل مؤثر در مکانیابی ایستگاه های آتش نشانی تعیین و نقشه های معیار تهیه و آماده سازی گردید. در طول مطالعات با نظرسنجی که از کارشناسان صورت گرفت مشخص شد که این معیارها در مکانیابی ایستگاه ها تأثیر متفاوتی دارند. لذا بایستی بر اساس تأثیر و اهمیت آنها به معیارها وزنی متفاوت داد. برای وزندهی معیارهای فوق از بین روش های مختلف وزندهی، روش تحلیل سلسله مراتبی(AHP) و نرم افزار Export choiceمورد استفاده قرار گرفتند. پس از جمع آوری نظرات کارشناسان و به منظور جلوگیری از ورود برخی نظرات احتمالی غیر کارشناسی، مقادیر سازگاری قضاوت ها، محاسبه گردید و پس از قابل قبول واقع شدن مقادیر CR، از این اوزان جهت بررسی های بعدی استفاده گردید. در گام بعدی به منظور ارزش گذاری لایه ها، از منطق فازی استفاده شد و لایه های آماده شده، توسط توابع عضویت گوناگون که تعداد و نوع آنها بر اساس نظر کارشناسان انتخاب می گردد، فازی شدند. در انتها جهت تلفیق معیارهای فازی شده با توابع عضویت فازی و وزن های به دست آمده با روش AHP، روش ترکیب خطی وزندار (WLC) مورد استفاده قرار گرفت و پهنه های مناسب جهت احداث ایستگاه های آتش نشانی شناسایی و مشخص شدند. صرف تکیه بر نتایج این نقشه، عملاً نمی تواند کارایی لازم را جهت مکانیابی بهینه ایستگاه های آتش نشانی داشته باشد. بنابراین، در گام نهایی پس از ایجاد شبکه شهری، شعاع عملکردی استاندارد ایستگاه های موجود به کمک تحلیل شبکه در محیط GIS تعیین شد. سپس با نظر کارشناسانه، در خارج از شعاع عملکردی این ایستگاه ها و در فاصله مناسبی از آنها، مکان های پیشنهادی که امتیاز بالایی برای استقرار ایستگاه داشتند و کل ناحیه را در زمان استاندارد تحت پوشش قرار می دادند، تعیین شدند. این پژوهش سعی داشته است کارایی به کارگیری تلفیقی منطق ارزش گذاری لایه ها را با مدل AHP در محیط GIS نشان دهد. مدل ترکیبی به کار رفته از توانایی بالایی برخودار است و این قابلیت را دارد که با تغییرات نسبی، برای اهداف مختلف (انتخاب مکان بهینه یک سایت) و در شرایط گوناگون مکانی به کار رود.
پرستو خسرویان عرب؛ غلامحسین رستگارنسب؛ زهرا ارزجانی؛ منصوره بنازاده
دوره 23، شماره 89 ، اردیبهشت 1393، صفحه 99-101
چکیده
یکی از انقلابهای عظیم علمی، فکری و فلسفی عصر حاضردر مورد درکمان از جهان هستی به نام تئوری ابرفضا است که بیان میدارد، ابعادی افزون بر چهار بعد پذیرفته شده فضا - زمان وجود دارند و در واقع ممکن است جهان در فضایی فرا ابعادی وجود داشته باشد. این تئوری از نظر علمی با نامهای تئوری کالوزا- کلین و یا ابر گرانش همراه است. اما پیشرفتهترین ...
بیشتر
یکی از انقلابهای عظیم علمی، فکری و فلسفی عصر حاضردر مورد درکمان از جهان هستی به نام تئوری ابرفضا است که بیان میدارد، ابعادی افزون بر چهار بعد پذیرفته شده فضا - زمان وجود دارند و در واقع ممکن است جهان در فضایی فرا ابعادی وجود داشته باشد. این تئوری از نظر علمی با نامهای تئوری کالوزا- کلین و یا ابر گرانش همراه است. اما پیشرفتهترین فرمولبندی آن، تئوری ابر ریسمان نامیده میشود که حتی عدد دقیق ابعاد (ده) را پیشبینی میکند. در این صورت، سه بعد متداول فضا (طول، عرض و ارتفاع) و یک بعد زمان با شش بعد فضایی دیگر فزونی یافتهاند. بر این اساس در مقاله حاضر سعی شده تا با استفاده از تئوری ریسمان نشان داده شود، ابعاد بالاتر یکی از نیازهای حتمی علم برای توصیف درست و دقیق لایههای پنهانتری از قوانین طبیعت است به طوری که به عنوان یک اصل مهم حتی قوانین شناخته شدهی طبیعت موقع بیان در ابعاد بالاتر به نحو شگفتانگیزی سادهتر، متقارنتر و زیباتر میشوند و طبیعت جایگاه اصلی خود را در هندسهای با ابعاد بالاتر پیدا خواهد کرد.
ایمان قلندریان گل خطمی
دوره 23، شماره 89 ، اردیبهشت 1393، صفحه 102-105
چکیده
عوامل مختلفی در نحوه استفاده کاربران از شیوههای مختلف حمل و نقلی دخیل میباشد. کاربری اراضی یکی از این عوامل تأثیرگذار میباشد. این مقاله به بررسی تاثیر فاکتورهای مختلف کاربری اراضی شهری (مانند تراکم، دسترسی منطقه ای، اتصالات خیابانها، ترکیب کاربریها، پیاده مداری) بر رفتارهای سفر (مانند استفاده از خودرو شخصی، حمل و نقل بدون ...
بیشتر
عوامل مختلفی در نحوه استفاده کاربران از شیوههای مختلف حمل و نقلی دخیل میباشد. کاربری اراضی یکی از این عوامل تأثیرگذار میباشد. این مقاله به بررسی تاثیر فاکتورهای مختلف کاربری اراضی شهری (مانند تراکم، دسترسی منطقه ای، اتصالات خیابانها، ترکیب کاربریها، پیاده مداری) بر رفتارهای سفر (مانند استفاده از خودرو شخصی، حمل و نقل بدون خودرو) میپردازد. این اطلاعات برای ارزیابی سیاستهای حمل و نقل و چگونگی اثرگذاری آنها بسیار مناسب است. سیاستهایی مانند رشد هوشمند(2)، نوشهرگرایی(3)، مدیریت دسترسی که به تحقق اهداف برنامهریزی حمل و نقل کمک میکند.
فرهاد عزیزپور؛ رقیه شمسی
دوره 23، شماره 89 ، اردیبهشت 1393، صفحه 106-112
چکیده
در شکلگیری، استقرار وسازمانیابی سکونتگاههای روستایی عوامل محیط طبیعی - اکولوژیک، اجتماعی، اقتصادی، تاریخی و سیاسی تأثیرگذار هستند. مقاله حاضر بر این اساس، بدنبال تبیین اثرگذاری عوامل طبیعی (محیط طبیعی-اکولوژیک) برتحول پذیری سازمان فضایی 11 روستای دهستان لواسان کوچک است. روش تحقیق توصیفی -تحلیلی بوده و برای جمع آوری اطلاعات از ...
بیشتر
در شکلگیری، استقرار وسازمانیابی سکونتگاههای روستایی عوامل محیط طبیعی - اکولوژیک، اجتماعی، اقتصادی، تاریخی و سیاسی تأثیرگذار هستند. مقاله حاضر بر این اساس، بدنبال تبیین اثرگذاری عوامل طبیعی (محیط طبیعی-اکولوژیک) برتحول پذیری سازمان فضایی 11 روستای دهستان لواسان کوچک است. روش تحقیق توصیفی -تحلیلی بوده و برای جمع آوری اطلاعات از روشهای کتابخانهای استفاده گردیده است. همچنین، کاربرد مدلهایی نظیر میزانسنج نهادی گاتمن، ارزش مرکزیت، مجموع حداقل فواصل، تعداد ارتباطات مستقیم، تعداد گرههای ارتباطی و توان جمعیتی مورد توجه قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان میدهد عوامل طبیعی بویژه توپوگرافی، منابع آب و شیب در موقعیت استقرار سکونتگاههای روستایی تأثیر داشته است.این وضعیت سبب گردیده تا سازمان فضایی محدوده مورد مطالعه از ساختارسلسله مراتبی دو سطحی برخوردار گردد. ضمناً مبتنی بر این نتایج پیشنهاد گردید تا سازمان فضایی محدوده از سه حوزه روستایی به مرکزیت روستاهای افجه، کندعلیا و بوجان و یک مجموعه روستایی با مرکزیت شهر لواسان تشکیل گردد.